Anda di halaman 1dari 13

FILSAFAT

# Philein=mencintai;# sophos=kearifan/
kebijaksanaan.
Filsafat;usaha untuk mencintai kearifan
Pengertian filsafat dapat ditinjau dari dua segi
yaitu secara etimologi dan secara terminologi.
• Secara etimologi, istilah filsafat berasal dari
bahasa Arab, yaitu falsafah atau juga dari
bahasa Yunani yaitu philosophia – philien :
cinta dan sophia : kebijaksanaan. Jadi bisa
dipahami bahwa filsafat berarti cinta
kebijaksanaan. Dan seorang filsuf adalah
pencari kebijaksanaan, pecinta
kebijaksanaan dalam arti hakikat.
• Secara terminologi pengertian filsafat sangat beragam.
Para filsuf merumuskan pengertian filsafat sesuai dengan
kecenderungan pemikiran kefilsafatan yang dimilikinya.
1. Plato mengatakan bahwa : Filsafat adalah pengetahuan
yang berminat mencapai pengetahuan kebenaran yang
asli. Sedangkan muridnya
2. Aristoteles berpendapat kalau filsafat adalah ilmu
( pengetahuan ) yang meliputi kebenaran yang terkandung
didalamnya ilmu-ilmu metafisika, logika, retorika, etika,
ekonomi, politik, dan estetika. Lain halnya dengan
3. Al Farabi yang berpendapat bahwa filsafat adalah ilmu
( pengetahuan ) tentang alam maujud bagaimana hakikat
yang sebenarnya.
4. Sidi Gazalba: Berfilsafat ialah mencari kebenaran dari
kebenaran untuk kebenaran , tentang segala sesuatu yg di
masalahkan, dengan berfikir radikal, sistematik dan
universal. Dll.
Ciri-ciri Berpikir Filsafat
• Radikal; sampai ke akar persoalan
• Kritis; tanggap thd persoalan yg berkembang
• Rasional; sejauh dpt dijangkau akal mns
• Reflektif; mencerminkan pengalaman pribadi.
• Konseptual; hasil konstruksi pemikiran
• Koheren; runtut, berurutan.
• Konsisten; berpikir lurus/tdk berlawanan.
• Sistematis; saling berkaitan.
• Metodis; ada cara utk memperoleh kebenaran.
• Komprehensif; menyeluruh
• Bebas & bertanggungjawab
FILSAFAT
1. FILSAFAT ADALAH STUDI YANG
MEMPELAJARI SELURUH FENOMENA
KEHIDUPAN DAN PEMIKIRAN MANUSIA
SECARA KRITIS
2. FILSAFAT TIDAK MELAKUKAN STUDI ATAU
EKSPERIMEN, TETAPI MENGUTARAKAN
PROBLEMA SECARA PERSIS, MENCARI
SOLUSI, MEMBERIKAN ARGUMENTASI DAN
ALASAN SECARA TEPAT, AKHIR DARI
PROSES ITU DIMASUKKAN PADA PROSES
DIALEKTIKA
CAKUPAN FILSAFAT
A. MATERIAL
CAKUPANNYA BAIK YANG TAMPAK MAUPUN
TIDAK “METAFISIKA” ADA TIGA BAGIAN:
ALAM EMPIRIS, DALAM PIKIRAN DAN DALAM
KEMUNGKINAN
B. FORMAL
ADALAH CAKUPAN YANG MENYELURUH,
RADIKAL DAN RASIONAL TENTANG SEGALA
YANG ADA
Ilmu Pengetahuan
• ILMU ADALAH SERANGKAIAN KETERANGAN
YANG TERATUR, SISTEMATIS, RASIONAL,
LOGIS, EMPIRIS, UNIVERSAL, OBJEKTIF,
TERBUKA, DAPAT DIUKUR SERTA DAPAT
DIUJI KEBENARANNYA BAIK SECARA
TEORETIS DAN EMPIRIS
• PENGETAHUAN ADALAH KESELURUHAN
YANG DIKETAHUI YANG BELUM TERSUSUN,
BAIK MENGENAI METAFISIK MAUPUN FISIK
• PENGETAHUAN ADALAH INFORMASI YANG
BERUPA COMMON SENSE “MASIH
TERSERAK DAN UMUM”
Fenomenologi Pengetahuan dan Ilmu
Pengetahuan
• Terbentuknya pengetahuan manusia adalah
adanya subjek dan objek. Keduanya merupakan
suatu kesatuan asasi bagi terwujudnya
pengetahuan.
• Dalam sejarah filsafat pengetahuan dan ilmu
pengetahuan terjadi perdebatan tentang mana
yang lebih pokok dan yang lebih dulu; Subjek
manusia dengan akal budinya, ataukah objek
kenyataan yang diamati dan dialami di alam
semesta ini
KRITERIA KEBENARAN ILMU
1. KOHERENSI (TEORI KEBENARAN YANG MENDASARKAN
DIRI PADA KRITERIA KEBENARAN TENTANG
KONSISTENSI SUATU ARGUMENTASI)---KONSISTENSI
BERARTI SISTEMATIS DAN SISTEMIK
2. KORESPONDENSI (TEORI KEBENARAN YANG
MENDASARKAN DIRI PADA KRITERIA TENTANG
KESESUAIAN ANTARA MATERI YANG DIKANDUNG
SUATU PERNYATAAN DENGAN OBJEK PERNYATAAN)---
MANIS, TAWAR, ASIN
3. PRAGMATISME (TEORI KEBENARAN YANG
MENDASARKAN DIRI PADA KRITERIA TENTANG
BERFUNGSI ATAU TIDAKNYA SUATU PERNYATAAN
DALAM LINGKUP RUANG DAN WAKTU
CAKUPAN FILSAFAT DAN ILMU
1. FILSAFAT LEBIH LUAS DARI ILMU, WILAYAH FILSAFAT
MENCAKUP YANG WUJUD DAN TIDAK WUJUD
(EMPIRIS DAN NON EMPIRIS) CAKUPAN ILMU HANYA
EMPIRIS SAJA
2. AWAL MULANYA FILSAFAT YANG MELAKUKAN
PEMBAHASAN SECARA SISTEMATIS, RASIONAL,
LOGIS DAN EMPIRIS, KEMUDIAN PADA TATARAN
BERIKUTNYA BERKEMBANG DAN BERCABANG
SEHINGGA MENJADI ILMU YANG LEBIH LUAS DAN
BERKESINAMBUNGAN
3. MAKA DARI SINILAH TIMBULNYA PEMAHAMAN UNTUK
PENYATUAN FILSAFAT DAN ILMU MENJADI FILSAFAT
ILMU, YAKNI SUATU KAJIAN KHUSUS TENTANG
HAKIKAT ILMU PENGETAHUAN
PERKEMBANGAN FILSAFAT
1. PERKEMBANGAN FILSAFAT TIDAK HANYA
MENJADI INDUK DAN SUMBER ILMU, TETAPI
PADA TATARAN BERIKUTNYA, DIA BERKEMBANG
MENJADI ILMU ITU SENDIRI
2. DALAM PERKEMBANGAN INI FILSAFAT BUKAN
LAGI MENYELURUH ATAU KOMPREHENSIF, TAPI
MENJADI SEKTORAL SESUAI SEKTOR ILMU
MASING-MASING
3. CONTOH ILMU YANG DILAHIRKAN DARI FILSAT:
FILSAFAT AGAMA, FILSAFAT HUKUM, FILSAFAT
ILMU, DLL.
Manfaat Filsafat Bagi Mhs
• Membiasakan diri utk bersikap kritis.
• Membiasakan diri utk bersikap logis-
rasional >>> Opini & argumentasi.
• Mengembangkan semangat toleransi dlm
perbedaan pandangan (pluralitas).
• Mengajarkan cara berpikir yg cermat dan
tdk kenal lelah.

Anda mungkin juga menyukai