Anda di halaman 1dari 46

PERKEMBANGAN ISLAM

PERIODE KLASIK
(650 – 1250 M)
Marya Ulfah
POKOK BAHASAN
•PERISTIWA-PERISTIWA PENTING SEJAK MULAI MASA NABI MUHAMMAD SAW SAMPAI MASA DINASTI ABASIYAH

•TOKOH-TOKOH YANG BERPRESTASI DALAM PERKEMBANGAN ISLAM PERIODE KLASIK

•HIKMAH/PELAJARAN YANG DAPAT DIAMBIL DARI PERKEMBANGAN ISLAM PADA PERIODE KLASIK
PERKEMBANGAN ISLAM PERIODE KLASIK
Perkembangan Islam pada periode klasik terentang
dari tahun (650-1250)
Perkembangan pada Islam periode klasik dibagi menjadi
dua masa yaitu:

Masa Kemajuan Islam I (650-1000)

Masa Disintegrasi (1000-1250)


Masa Kemajuan Islam I (650-1000)
Merupakan masa perluasan, integrasi dan keemasan Islam,
merentang dari sejak kelahiran Nabi Muhammad SAW
sampai dihanguskannya Baghdad oleh Hulagu Khan. Masa
ini mencakup Masa Nabi Muhammad SAW, masa Khulafaur
Rasyidin, Masa Dinasti Umayah Timur atau Umayah
Damaskus, masa Dinasti Abasiyah.
Masa Disintegrasi (1000-1250)

Masa ini dimulai dari kemunduran Dinasti Abasiyah yang


mengalami disintegrasi di berbagai bidang. Selain itu juga
dipengaruhi oleh terjadinya Perang Salib yang berlangsung
beberapa gelombang atau periode dan menelan banyak
korban Serangan tentara Mongol ke wilayah kekuasaan
Islam.
Masa Kemajuan Islam I
(650-1000) Masa Kemajuan Islam I
(650-1000)

Peristiwa-peristiwa penting sejak mulai masa Nabi Muhammad


SAW sampai masa Dinasti Abasiyah
Masa Kemajuan Islam I
(650-1000)

• MASA NABI MUHAMMAD


SAW DAN KHULAFAUR
RASYIDIN

• MASA DAULAH UMAYAH

• MASA DAULAH ABBASIYAH


Masa Kemajuan Islam I
(650-1000)

• MASA NABI MUHAMMAD r


DAN KHULAFAUR RASYIDIN

• MASA DAULAH UMAYAH

• MASA DAULAH ABBASIYAH


MASA NABI MUHAMMAD SAW DAN KHULAFAUR RASYIDIN

Masa Nabi Muhammad SAW:


• Rasulullah Muhammad SAW
membimbing sahabat-sahabat untuk
beriman dan berilmu;

• Rasulullah Muhammad SAW


membuat satu tempat pertemuan di
rumah sahabat Arqam bin Abil Arqam;

• Rasulullah Muhammad SAW


memerintahkan kepada sahabat Ali
bin thalib disuruh membuat huruf
dengan mengambil contoh dari huruf
MASA NABI MUHAMMAD SAW DAN KHULAFAUR RASYIDIN

Masa Khulafaur Rasyidin :


• Menetapkan hukum tentang
masalah-masalah yang baru, seperti
dalam menetapkan ghanimah,
masalah potong tangan pencuri,
kawin mut’ah, zakat bagi muallaf;

• Memperbarui organisasi negara,


seperti disusunnya organisasi politik
(al-khilafat, al-wizarat, al-kitabat),
administrasi negara (departemen-
departemen).
Masa Kemajuan Islam I
(650-1000)

• MASA NABI MUHAMMAD r


DAN KHULAFAUR RASYIDIN

• MASA DAULAH UMAYAH

• MASA DAULAH ABBASIYAH


DAULAH UMAYAH

 Dinasti umayyah didirikan oleh Muawiyah bin Abi


Sufyan bin Harb bin Umayah
 Dinasti umayyah berdiri selama 90 tahun (40-
132H/661-750M) dengan Damaskus sebagai pusat
pemerintahannya
PERISTIWA PENTING PADA ZAMAN DAULAH UMAYAH

a. Pada masa awal pemerintahan Muawiyah bin Abi Sufyan ada


usaha perluasan wilayah kekuasaan ke berbagai wilayah seperti
ke india dengan mengutus Muhalllab bin Abu Sufrah dan usaha
perluasan ke barat ke darah Bizantium di bawah pimpinan Yazid
bin Muawiyah selain itu juga diadakan peluasan wilayah Afrika
Utara;
b. Ketika pemerintahan berada di tangan Khalifah Abdul Malik bin
Marwan (6586H/685-705M) keadaan dalam negeri boleh di
bilang teratasi dengan keadaan seperti itu, kemajuan peradaban
dapat dicapai terutama dalam politik kekuasaan;
PERISTIWA PENTING PADA ZAMAN DAULAH UMAYAH

c. Khalifah Walid bin abdul malik berusaha memperluas daerahnya


menuju Afrika utara yaitu Magrib Al-aqsha dan Andalusia.
Dengan keinginan yang kuat dan keberanian, Musa bin Nusair
dapat menguasai wilayah tersebut sehingga ia diangkat sebagai
gubernur untuk wilayah Afrika utara;
d. Di masa itu ilmu dan kebudayaan Islam berkembang dengan
baik di antaranya kebudayaan (seni sastra, seni rupa, seni suara,
seni bangunan, seni ukir dan sebagainya), dan bidang ilmu ( ilmu
kedokteran, ilmu filsafat, astronomi, ilmu bumi dan lainnya).
Masa Kemajuan Islam I
(650-1000)

• MASA NABI MUHAMMAD r


DAN KHULAFAUR RASYIDIN

• MASA DAULAH UMAYAH

• MASA DAULAH ABBASIYAH


DAULAH ABBASIYAH

• Pendiri dinasti ini adalah Abdullah al Saffah bin


Muhammad bin Ali bin Abdullah bin al Abbas.
Kekuasaan berlangsung dalam rentang waktu yang
panjang, dari tahun 132 – 656 H/ 750-1258 M.
MASA PEMERINTAHAN BANI ABBAS
Masa pemerintahan Bani Abbas menjadi lima periode :

1 Periode pertama (132– 232 H/750-847 M),


disebut periode pengaruh Persia pertama.

Periode kedua (232–334 H/847-945 M),


2 disebut masa pengaruh Turki pertama.

Periode ketiga (334-447 H/945-1055 M ),


masa kekuasaan dinasti Buwaih dalam
3 pemerintahan khalifah Abbasiyah. Periode ini
disebut juga masa pengaruh Persia kedua.
MASA PEMERINTAHAN BANI ABBAS
Masa pemerintahan Bani Abbas menjadi lima periode :
Periode keempat (447-590 H/1055-1194 M),
masa ke-kuasaan dinasti Bani Seljuk dalam
4 pemerintahan khalifah abbasiyah, biasanya
disebut juga dengan masa pengaruh Turki
kedua.
Periode kelima (590-656 H/1194-1258 M),
masa khalifah bebas dari pengaruh dinasti
5 lain, tetapi kekuasaannya hanya efektif di
sekitar kota Baghdad.
DAULAH ABBASIYAH

• Pemerintahan Bani Abbas mencapai masa


keemasannya pada masa Al Mahdi (775-785 M), Al Hadi
(775- 786 M), Harun Al Rasyid (786-809 M), Al Ma’mun
(813- 833 M), Al Mu’tashim (833-842 M), Al Wasiq
(842-847 M), dan Al Mutawakkil ( 847-861 M).
TOKOH-TOKOH YANG BERPRESTASI
DALAM PERKEMBANGAN
TOKOH-TOKOH YANG
ISLAM
PERIODE BERPRESTASI
KLASIK DALAM
PERKEMBANGAN ISLAM
PERIODE KLASIK
TOKOH-TOKOH YANG
BERPRESTASI DALAM
PERKEMBANGAN ISLAM
PERIODE KLASIK

• TOKOH YANG BERPERAN


DALAM PERKEMBANGAN
ILMU PENGETAHUAN PADA
MASA UMAYAH

• TOKOH YANG BERPERAN


DALAM PERKEMBANGAN
ILMU PENGETAHUAN PADA
MASA ABBASIYAH
TOKOH-TOKOH YANG
BERPRESTASI DALAM
PERKEMBANGAN ISLAM
PERIODE KLASIK

• TOKOH YANG BERPERAN


DALAM PERKEMBANGAN
ILMU PENGETAHUAN PADA
MASA UMAYAH

• TOKOH YANG BERPERAN


DALAM PERKEMBANGAN
ILMU PENGETAHUAN PADA
MASA ABBASIYAH
TOKOH YANG BERPERAN DALAM PERKEMBANGAN
ILMU PENGETAHUAN PADA MASA UMAYAH

PERKEMBANGAN ORGANISASI NEGARA


DAN SUSUNAN PEMERINTAHAN

• An Nidhamus Siyasi (organisasi politik)


• An Nidhamul Idari (organisasi tata usaha Negara)
• An Nidhamul Mali (organisasi keuangan atau ekonomi)
• An Nidhamul Harbi (organisasi pertahanan)
• An Nidhamul Qadhai (organisasi kehakiman)
TOKOH YANG BERPERAN DALAM PERKEMBANGAN
ILMU PENGETAHUAN PADA MASA UMAYAH

PERKEMBANGAN ILMU PENGETAHUAN

Ilmu Qiraat

• Pelopor Qira’ah sab’ah yang kebanyakan dari kaum mawaly antara lain : Abdullah bin Katsir, Ashim bin Abi Nujud,
Abdullah bin Amir Al-jahshaby, Ali bin Hamzah Abu Hasan al-Kisai, Hamzah bin Habib az-Zaiyaat, Abu Amr bin al-A’la,
dan Nafi bin Abi Na’im

Ilmu Tafsir

• Ali tafsir yang pertama pada masa ini yaitu Ibnu Abbas, wafat thn 68 H, ahli tafsir lainnya adalah Mujahid yang
wafat thn 104 H
TOKOH YANG BERPERAN DALAM PERKEMBANGAN
ILMU PENGETAHUAN PADA MASA UMAYAH

PERKEMBANGAN ILMU PENGETAHUAN

Ilmu Hadits

• Di antara muhaddisin yang termasyhur pada zaman ini yaitu: Abu Bakar Muhammad bin Muslim bin Ubaidillah bin
abdullah bin Syihab az-Zuhri (w. thn 123 H), Ibnu abi Malik (w. 119 H), al-Auza’i (w.159 H), hasan Basri (w.110 H), As-
sya’by (w.104 H).

Ilmu Nahwu

• Pembuat ilmu nahwu pertama dan membukukannya seperti halnya sekarang yaitu Abu Al-Aswad Ad-Dualy (w. 69 H)
TOKOH YANG BERPERAN DALAM PERKEMBANGAN
ILMU PENGETAHUAN PADA MASA UMAYAH

PERKEMBANGAN ILMU PENGETAHUAN


Tarikh dan Jughrafia

Al-Ulumud Dakhilah
TOKOH-TOKOH YANG
BERPRESTASI DALAM
PERKEMBANGAN ISLAM
PERIODE KLASIK

• TOKOH YANG BERPERAN


DALAM PERKEMBANGAN
ILMU PENGETAHUAN PADA
MASA UMAYAH

• TOKOH YANG BERPERAN


DALAM PERKEMBANGAN
ILMU PENGETAHUAN PADA
MASA ABBASIYAH
FAKTOR-FAKTOR YANG MEMPENGARUHI
PERKEMBANGAN DINASTI ABBASIYAH

Dinasti abasiyah mencapai puncak keemasannya karena


terdapat beberapa faktor :
1. Islam makin meluas, tidak hanya di Damaskus, tetapi juga di Baghdad;
2. orang-orang di luar Islam dipakai untuk menduduki institusi pemerintah;
3. Pemerintahan Abbabsiyah membentuk tim penerjemah bahasa Yunani ke bahasa
Arab;
4. Sebagai penerjemah memberikan pendapatnya;
5. Rakyat bebas berpikir serta memperoleh hak asasinya dalam segala bidang;
6. Adanya perkembangan ilmu pengetahuan;
7. Dalam penyelenggaraan Negara dalam masa bani Abbasiyah ada jabatan wazir;
8. Ketentuan profesional baru terbentuk pada masa pemerintahan Bani Abbasiyah.
TOKOH YANG BERPERAN DALAM PERKEMBANGAN ILMU PENGETAHUAN PADA
MASA ABBASIYAH

PEMBAGIAN ILMU
PADA MASA ABBASIYAH

1 ILMU NAQLI
2 ILMU AQLI
TOKOH YANG BERPERAN DALAM PERKEMBANGAN ILMU PENGETAHUAN PADA
MASA ABBASIYAH

PEMBAGIAN ILMU
PADA MASA ABBASIYAH

1 ILMU NAQLI
1 ILMU NAQLI

2 ILMU AQLI
TOKOH YANG BERPERAN DALAM PERKEMBANGAN ILMU PENGETAHUAN PADA
MASA ABBASIYAH

1 ILMU NAQLI
 Ilmu Tafsir

Tafsir bil ma’tsur, yaitu menafsirkan Al


Qur’an dengan Hadits Nabi. Mufasir
golongan ini adalah:
• Ibn Jarir at Thabary dengan tafsirnya sebanyak 30 juz
• Ibn Athiyah al andalusi (Abu Muhamad bin Athiyah) 481-546
H.
• As-Suda yang mendasarkan penafsirannya pada Ibn Abbas, ibn
Mas’ud, dan para sahabat lainnya (wafat 127 H).
TOKOH YANG BERPERAN DALAM PERKEMBANGAN ILMU PENGETAHUAN PADA
MASA ABBASIYAH

1 ILMU NAQLI
 Ilmu Tafsir

Tafsir bir Ra’yi, yaitu menafsirkan Al


Qur’an dengan akal dengan memperluas
pemahaman yang terkandung di dalamnya.
Mufasir golongan ini yang termasyhur:

• Abu Bakar Asma(Mu’tazilah0 wafat 240 H.


• Abu Muslim Muhamad bin nashr al Isfahany (Mu’tazilah) wafat 322 H.
• Ibnu Jaru al asady (mu’tazilah),wafat 387 H. Beliau menafsirkan Bismillah 120 macam.
• Abu Yunus Abus Salam al Qazwany (w.483 H), beliau menafsirkan al Fatihah 7 jilid.
TOKOH YANG BERPERAN DALAM PERKEMBANGAN ILMU PENGETAHUAN PADA
MASA ABBASIYAH

1 ILMU NAQLI
 Ilmu Hadits

• Yang mula-mula menulis hadits dengan menyaring hadits


yang shahih adalah Imam al Bukhary (w.256 H) yang
hasilnya terkenal dengan kitab Al Jami’as Shahih, diikuti
oleh muridnya yaitu Imam Muslim (w.261 H) dengan
kitabnya Shahih Muslim. Sesudah itu tampil beberapa iam
menyaring haidts-hadits yang belum disaring oleh kedua
imam tadi, Abu Daud (w.275 H), At Turmudzy (w.279 H),
TOKOH YANG BERPERAN DALAM PERKEMBANGAN ILMU PENGETAHUAN PADA
MASA ABBASIYAH

1 ILMU NAQLI
 Ilmu Kalam

• Di antara pelopor dan ahli ilmu kalam yang terbesar yaitu


Washil bin Atho, Abu Huzail al Allaf, Abu Hasan al Asyari,
dan Imam Ghazali.
 Ilmu Tasawuf

• Zahid-zahid yang terkenal di sini ialah Sufyan Al Tsauri


(w.135 H), Hasan Al Bashri (w.110H) dan Rabiah Al
Adawiyah (w.185 H), Ibrahim bin Adham (w.162H), Syafiq
TOKOH YANG BERPERAN DALAM PERKEMBANGAN ILMU PENGETAHUAN PADA
MASA ABBASIYAH

1 ILMU NAQLI
 Ilmu Bahasa

• Sibawaihi, wafat 153 H.


• Muaz al Harro (w. 187 H),yang mula-mula membuat tashrif.
• Al Kasai (w.190 H)mengarang kitab tata bahasa.
• Abu Usman al Maziny (w. 249H), karangannya banyak tentang nahwu.
TOKOH YANG BERPERAN DALAM PERKEMBANGAN ILMU PENGETAHUAN PADA
MASA ABBASIYAH

1 ILMU NAQLI
 Ilmu Fiqih

Para Imam Fuqaha ialah:

• Imam Abu Hanifah yaitu Nu’man bin Tsabit bin Zauthi, dilahirkan di Kuffah tahun 80 H.
• Imam Malik, yaitu Malik bin Anas bin Malik bin Abi Amir, dilahirkan di Madinah tahun 93 H.
• Imam Syafi’i, yaitu Abu Abdullah Muhammad bin Idris bin Abbas bin Usman bin Syafi’i dilahirkan di
Khaza provinsi askalan.
• Imam Ahmad, yaitu Ahmad bin hambal bin Hilal Az Zahliy asy-Syaibany, lahir 164 H.
TOKOH YANG BERPERAN DALAM PERKEMBANGAN ILMU PENGETAHUAN PADA
MASA ABBASIYAH

PEMBAGIAN ILMU
PADA MASA ABBASIYAH

1 ILMU NAQLI
2 ILMU AQLI

2 ILMU AQLI
TOKOH YANG BERPERAN DALAM PERKEMBANGAN ILMU PENGETAHUAN PADA
MASA ABBASIYAH

2 ILMU AQLI
 Ilmu Kedokteran

• Dokter pada masa ini adalah Al Razi dan Bin Sina.

 Ilmu Filsafat

Tokoh-tokoh filsafat :

• Al Kindi (796-873 M).


• Al Farabi
• Al Ghazali
TOKOH YANG BERPERAN DALAM PERKEMBANGAN ILMU PENGETAHUAN PADA
MASA ABBASIYAH

2 ILMU AQLI
 Ilmu Optik
• Dalam ilmu ini yang terkenal namanya adalah Abu Ali al
Hasan bin al Haytam (965 M). Orang Eropa menyebutnya
 IlmuAlAstronomi
Hazen

• Al Fazari adalah orang pertama yang mengerjakan


astrolobe.
• Al Farghani
• Al Battani (Albateganius).
TOKOH YANG BERPERAN DALAM PERKEMBANGAN ILMU PENGETAHUAN PADA
MASA ABBASIYAH

2 ILMU AQLI
 Ilmu Hitung

• Al Khawarizmi
• Umar Al Khayyam

 Ilmu Kimia

• Jabir bin Hayyan


• Ar Razi
• Ibnu Baithar (dalam abad 7 H)
TOKOH YANG BERPERAN DALAM PERKEMBANGAN ILMU PENGETAHUAN PADA
MASA ABBASIYAH

2 ILMU AQLI
 Ilmu Tarikh

• Ahli sejarah di antaranya Al waqidy, Al Ma’udy dan Ibnu


Jarir At Thobari, Ibnu sa’ad, Hisyam al-Kalbi, Ibnu Hisyam,
Ibnu Abdil Hikam, Jabir al-balaziry, Muhammad bin Habib,
Ibnu Thaifur, Al-Ya’kuby, Al-Mas’udy, Ibnu Nadim,
 IlmuMaskawaih,
Geografisaid al-Andalusy
(Ilmu Bumi) dll

• Ibnu Khardazbah, Ibnu Haik, Ibnu Fadlan


HIKMAH/PELAJARAN
YANG DAPAT DIAMBIL
DARI PERKEMBANGAN
ISLAM PADA PERIODE
KLASIK
HIKMAH /PELAJARAN YANG DAPAT
DIAMBIL DARI PERKEMBANGAN
ISLAM PADA PERIODE KLASIK

• Adanya kontak antar kebudayaan dan antar peradaban dalam


wilayah kekuasaan umat Islam membuat peradaban Islam
tumbuh subur. Berbagai unsur dari berbagai kebudayaan dan
peradaban itu diolah kembali menjadi umat Islam dengan
kepercayaan diri yang begitu tinggi. Dengan kepercayaan diri
yang tinggi itu, umat Islam tidak khawatir bahwa unsur-unsur
kebudayaan dan peradaban yang sudah ada akan mencederai
dan merusak keimanan mereka. Sebaliknya, dengan mengolah
HIKMAH /PELAJARAN YANG DAPAT
DIAMBIL DARI PERKEMBANGAN
ISLAM PADA PERIODE KLASIK

• Etos keilmuan para penguasa; mereka terbukti begitu mencintai


ilmu pengetahuan, Tak dapat diingkari bahwa perkembangan
peradaban Islam pada periode klasik tidak dapat dilepaskan
dari peran yang dimainkan oleh para penguasa, seperti khalifah,
sultan, wazir (mentri), amir (gubernur). Kepedulian mereka
terhadap ilmu pengetahuan dan dukungan mereka kepada
ilmuan begitu luar biasa. Pada beberapa masalah, mereka
bahkan bersedia membayar para ilmuan dengan emas seberat
HIKMAH /PELAJARAN YANG DAPAT
DIAMBIL DARI PERKEMBANGAN
ISLAM PADA PERIODE KLASIK

• Aktivitas penerjemahan karya-karya berbahasa Yunani, Persia,


India, dan lain-lain ke dalam bahasa Arab. Perlu dicatat bahwa
penerjemahan ini hanyalah merupakan langkah awal. Para
ilmuan dengan dukungan dari para penguasa melangkah lebih
lanjut daripada sekedar menerjemahkan. Dengan etos ilmiah
yang memang sudah melekat pada mereka, mereka
WASSALAM

Anda mungkin juga menyukai