ISI KANDUNGAN

Kata-kata Aluan Menteri Pelajaran Malaysia Kata-kata Aluan Pengarah UNICEF Malaysia Kebakaran Jerebu Banjir Tanah Runtuh Gempa Bumi Tsunami Rawatan & Pemulihan Nombor Kecemasan Al-Fatihah Senarai Penulis Dan Pelukis 86 87 ii iii 1 15 23 29 40 55 77

KATA ALU-ALUAN MENTERI PELAJARAN MALAYSIA

Salam Sejahtera Menjadi rakyat Malaysia merupakan satu kebanggaan yang tidak terhingga. Ini terbukti dengan keamanan, kemajuan dan kesejahteraan hidup yang dapat dinikmati oleh semua warga Malaysia. Namun begitu kita tidak sewajarnya alpa dengan situasi selesa yang dinikmati. Sebagai rakyat Malaysia khususnya warga pendidik dan murid-murid sekolah, perlu sentiasa bersyukur dan berhati-hati sepanjang masa. Bencana alam merupakan satu fenomena alam yang tidak dapat dijangka. Walaupun negara kita berada di luar zon gempa bumi dan gunung berapi, namun bencana alam seperti banjir, tanah runtuh dan jerebu, sering melanda negara kita. Oleh itu, pendidikan yang berterusan perlu diberikan kepada ahli masyarakat, khususnya murid sekolah bagi meningkatkan kesedaran tentang kepentingan menjaga keselamatan diri dan harta benda. Pihak sekolah seharusnya bertindak proaktif dengan mengadakan program pendidikan pencegahan dan pemulihan kepada murid-murid berasaskan bencana alam. Latihanlatihan kemahiran menyelamat juga perlu dibuat sebagai persediaan menghadapi sebarang kemungkinan, khususnya di kawasan yang sering mengalami bencana alam. Usaha Guru Guru Bimbingan Kaunseling, Jabatan Pelajaran Negeri dengan diterajui oleh Bahagian Sekolah, Kementerian Pelajaran Malaysia dan bantuan serta kerjasama UNICEF sangat bermakna bagi membantu ahli masyarakat khususnya murid sekolah. Buku panduan dan hasil pertandingan yang diadakan sewajarnya menjadi panduan bagi menghadapi sebarang kemungkinan. Tahniah saya ucapkan kepada semua pihak yang telah menyumbang dan berjaya menerbitkan buku ini. Terima Kasih Sekian

DATO SERI HISHAMMUDDIN TUN HUSSIEN

ii

KATA ALU-ALUAN PENGARAH UNICEF

unicef

Semua kanak-kanak memerlukan persekitaran yang selamat serta emosi dan zikal yang sihat. Sekolah memainkan peranan yang penting dalam menyediakan kanak-kanak tempat untuk belajar dan membesar. Sebagai tempat yang ideal untukperkembangan, ia mendidik dan memupuk kanak-kanak untuk menyedari potensi mereka, membantu membentuk masa hadapan yang lebih cerah untuk mereka serta masyarakat sekeliling. Tidak kurang pentingnya, peranan utama sekolah ialah memberikan kanak-kanak persediaan apabila menghadapi bencana. Melalui informasi dan kemahiran, kanak-kanak lebih bersedia untuk menangani sesuatu kecemasan dan juga mencegah risiko kecederaan ataupun kematian. Sekaligus, sekolah membantu mengembalikan kehidupan normal kanak-kanak dan menangani gangguan psikososial selepas bencana. Secara geograkal, Malaysia umumnya mempunyai cuaca yang baik. Ia terlindung daripada bencana iklim dan geologi seperti ribut, taufan dan gempa bumi. Namun begitu, Tsunami di Lautan Hindi pada tahun 2004 telah memberikan tamparan yang hebat kepada Malaysia. Ia telah menjejaskan kehidupan kanak-kanak dan keluarga. Berdasarkan pengalaman kami di seluruh dunia, bencana alam dan bencana buatan manusia boleh membawa kesan yang traumatik, terutama sekali kanak-kanak. Kesan yang dialami akibat banjir besar, ribut, kebakaran, tanah runtuh dan juga tsunami boleh berpanjangan. Tabahan lagi apabila pengalaman tersebut melibatkan kemusnahan persekitaran yang telah menjadi kebiasaan kepada kanak-kanak, contohnya kediaman, sekolah dan masyarakat. Perancangan kesediaan ketika kecemasan di sekolah akan membantu mengurangkan kemudaratan dalam kehidupan kanak-kanak dan masyarakat di sekeliling. Melalui pendidikan dan kesedaran di semua peringkat sistem persekolahan, para guru dan kanakkanak akan lebih berinformasi dalam mengenalpasti tanda-tanda amaran bencana alam, tindakbalas yang perlu diambil apabila ia berlaku serta cara untuk menanganinya selepas berlaku. Melalui perancangan yang teliti, sekolah-sekolah dapat membantu mengubah pengalaman yang mengerikan kepada suatu pegajaran. UNICEF amat berterima kasih kerana diberikan peluang untuk bekerjasama dengan Kementerian Pelajaran Malaysia di dalam usaha untuk menghasilkan Buku Panduan Persediaan Menghadapi Bencana Alam di Kalangan Murid-Murid Sekolah Rendah. Kerjasama melibatkan pegawai-pegawai di peringkat Persekutuan, Negeri, Daerah serta para guru dan murid-murid sekolah. Buku Panduan ini diharapkan memberi panduan kepada para pegawai sekolah, guru dan murid bagi persediaan menghadapi bencana alam, sekaligus memperkukuhkan persekitaran yang selamat untuk murid-murid sekolah di Malaysia. Saya berharap kita akan terus bersama-sama membina asas kehidupan, agar kanak-kanak dapat berkembang dan menangani trauma, kesengsaraan serta bencana dengan tidak memusnahkan keyakinan diri.

DR. RUDI LUCHMANN Timbalan Wakil (Deputy Representative) UNICEF Malaysia iii

iv

KEBAKARAN

PENDAHULUAN Kebakaran biasanya sukar dikawal. Ia boleh melibatkan kehilangan nyawa dan kemusnahan harta benda yang melibatkan kerugian besar. Kebakaran berpunca dari tiga faktor utama: a. Kelalaian manusia Pembakaran terbuka sertapembakaran hutan dan tindakan yang kurang berhati-hati apabila menggunakan bahan api seperti gas, minyak dan lain-lain. b. Kerosakan mekanikal dan elektrikal Litar pintas, pendawaian elektrik yang tidak mengikut piawaian serta kerosakan pada peralatan elektrik. c. Kejadian semulajadi Petir, kilat dan cuaca panas melampau juga boleh menyebabkan kebakaran.

Sebagai rakyat Malaysia yang bertanggungjawab kita seharusnya peka terhadap bahaya kebakaran. Semua pihak seharusnya memainkan peranan masing-masing bagi mencegahnya. Langkah-langkah pencegahan dan kaedah menghadapi kebakaran sangat penting. Pengetahuan ini dapat mengelakkan lebih banyak kemusnahan harta benda dan kehilangan nyawa. TINDAKAN PERSEDIAAN MENGHADAPI KEBAKARAN Setiap rakyat perlu mempunyai pengetahuan tentang persediaan menghadapi kebakaran. Antara peranan, panduan dan langkah persediaan yang penting adalah seperti berikut: 1. 1.1. 1.2. Di Sekolah Mendengar ceramah dan taklimat yang diberi semasa latihan kebakaran dengan bersungguh-sungguh. Menyertai pertandingan bercerita, pidato, bahas dan sebagainya bagi meningkatkan kesedaran berkaitan bencana kebakaran.

Latihan Kebakaran
1.3 1.4 1.5 1.6 1.7 1.8 1.9 Menyusun kerusi dan meja agar memudahkan laluan ketika kebakaran. Jangan gunakan punca elektrik dan peralatan elektrik yang rosak. Laporkan kerosakan pendawaian dan peralatan elektrik di sekolah kepada guru. Menyertai latihan pencegahan kebakaran secara serius. Mengambil tahu pelan keselamatan kebakaran di sekolah. Sampah dan bahan mudah terbakar hendaklah dilonggokkan di tempat yang disediakan. Mencatat nombor telefon polis dan bomba yang dipamerkan di tempat-tempat strategik di kawasan sekolah.

1.10 2. 2.1 2.2 2.3 2.4

Menjadi ahli pasukan pencegahan kebakaran sekolah. Di Rumah Sentiasa berhati-hati ketika memasak. Gunakan peralatan elektrik mengikut peraturan. Padamkan bara meninggalkannya. api yang masih menyala sebelum

Jauhi dari bermain api.

2.5

Penggunaan lampu minyak tanah, lilin atau ubat nyamuk hendaklah dijauhkan dari bahan mudah bakar seperti langsir, tilam dan sebagainya. Menyediakan alatan pemadam api. Menyediakan peti kecemasan. Patuhi arahan dan langkah-langkah keselamatan.

2.6 2.7 2.8

2.9 2.10 2.11

Pamerkan nombor polis dan bomba di tempat strategik. Pastikan kunci berada di tempat yang mudah dilihat dan dicapai. Sediakan pelan laluan kecemasan di rumah.

Kebakaran Menyebabkan Kemusnahan Nyawa Dan Harta Benda

3. 3.1 3.2 3.3 3.4

Di Tempat Awam Menggunakan kapasiti tenaga elektrik mengikut peraturan yang dibenarkan. Menyediakan alat pemadam api di tempat strategik. Pastikan peralatan keselamatan sentiasa dalam keadaan baik dan boleh digunakan. Pastikan semua pintu keluar dan laluan kecemasan bebas dari halangan.
5

3.5 3.6 3.7

Memastikan pintu kecemasan tidak berkunci. Menyediakan pelan keselamatan dan ditampal di tempat strategik. Mengadakan latihan keselamatan kebakaran.

Puntung Rokok dan Mercun Boleh Menjadi Punca Kebakaran

3.8 3.9

Gunakan tong sampah yang tidak mudah terbakar. Kertas dan dokumen yang tidak digunakan hendaklah dibungkus rapi dan dilupuskan dengan segera.

Berhati-hati Menggunakan Peralatan Elektrik

3.10 3.11 3.12

Bahan-bahan mudah peralatan elektrik.

terbakar

hendaklah

dijauhkan

dari

Sebarang kerosakan peralatan elektrik hendaklah dibaiki segera. Pendawaian elektrik perlulah dilakukan oleh mereka yang mahir sahaja. Elakkan penyambungan dari punca elektrik utama.

Penyambungan Talian Elektrik Yang Berlebihan Sangat Berbahaya

3.13 3.14 4. 4.1 4.2 4.3 4.4

Padamkan semua peralatan elektrik apabila selesai digunakan. Sediakan tong sampah berpenutup bagi sampah mudah terbakar. Di Stor Kawasan stor mestilah mempunyai laluan kecemasan. Bahan kimia hendaklah disusun dengan sempurna. Barang-barang dalam pengkelasan bahan. stor perlu di diasingkan mengikut yang

Tempatkan alat pemadam api bersesuaian dan mudah dilihat.

tempat-tempat

4.5

Bahan mudah terbakar seperti bahan kimia dan tabung gas perlu disimpan dan dikawal selia dengan baik.
8

4.6

Simpan bahan cecair mudah terbakar dalam kuantiti yang minima dan disimpan dalam bekas yang bersesuaian serta dilabelkan. Labelkan bahan-bahan mudah terbakar dan nyatakan amaran kecemasan. Di Asrama Fahami dan patuhi tatacara menyelamatkan diri apabila berlaku kebakaran. Sentiasa prihatin tentang kedudukan alat pemadam api, alat pecah kaca dan sebagainya. Penggunaan lilin, ubat nyamuk, pemanas air, periuk masak nasi, seterika di dorm asrama perlulah dielakkan. Elakkan penyambungan elektrik tanpa kebenaran.

4.7

5. 5.1 5.2 5.3 5.4

TINDAKAN SEMASA BERLAKU KEBAKARAN Tindakan awal boleh mengurangkan bencana dan mengurangkan jumlah kerugian. Semua pihak perlu memahami dan menghayati langkah-langkah yang perlu diambil semasa kebakaran seperti berikut: a. Pastikan setiap orang keluar dari kawasan kebakaran ke tempat yang selamat. b. Kawal kebakaran dengan menutup pintu untuk mengelak api merebak. c. Buat panggilan ke talian bomba dan penyelamat - 994.

d. Pastikan tempat berhimpun tidak menghalang pasukan bomba dan penyelamat dari menjalankan tugas.

e. Cuba padamkan kebakaran jika boleh tetapi lakukannya tanpa membahayakan diri sendiri dan orang lain.

10

JIKA ANDA TERPERANGKAP DALAM BANGUNAN Jangan cemas, bertenang dan ikuti langkah-langkah berikut: a. Menjerit untuk mendapatkan bantuan. Masuk ke dalam bilik yang selamat, sebaik-baiknya bilik itu berhadapan jalan raya.

b. Tutup pintu, sumbatkan celahan di bawah pintu dengan selimut untuk menghalang asap masuk ke dalam bilik. c. Menjerit dan melambaikan tangan dari tingkap atau lain-lain ruang terbuka untuk menarik perhatian orang ramai.

d. Tiarap dan rendahkan badan supaya anda tidak menghidu asap. e. Basahkan selimut atau kain dan selubungkan diri anda untuk mengurangkan bahang panas.

11

f.

Tutup hidung dengan kain lembab.

g. Sekiranya anda mempunyai telefon bimbit hubungi bomba dan penyelamat - 994 dan beritahu nama anda, lokasi kebakaran, apa yang sedang terbakar dan berapa ramai orang yang terperangkap (jika tahu). JIKA PAKAIAN ANDA TERBAKAR a. Usah cemas dan lari. Berlari akan menyebabkan api semakin marak. b. Segera rebahkan tubuh anda dan tutup muka dengan tangan. c. Bergolek beberapa kali untuk memadamkan api.

e. Tutup muka dengan tangan untuk mengelakkan api daripada membakar muka dan mencegah asap daripada memasuki paru-paru.

Teknik Menggunakan Alat Pemadam Kebakaran

12

TINDAKAN SEMASA KEBAKARAN DI SEKOLAH a. Sekiranya terlihat kebakaran, terus menjerit API....API.....API...... b. Jangan panik. Segera laporkan dan patuhi arahan guru. Bunyikan sistem amaran kecemasan. c. Segera hubungi pasukan bomba dan penyelamat.

d. Tutup suis utama. e. Tutup pintu dan tingkap sekiranya ada kesempatan. f. Segera tinggalkan bilik darjah apabila terdengar loceng kecemasan. yang telah ditetapkan dalam pelan

g. Bergegas ke kawasan keselamatan sekolah.

h. Menjerit meminta tolong sekiranya ada rakan yang terperangkap. i. j. k. Ketua kelas memastikan jumlah murid menyamai jumlah kehadiran pada hari tersebut. Laporkan kepada guru sekiranya bilangan murid tidak mencukupi. Dapatkan rawatan dengan segera sekiranya mengalami kecederaan.
13

TINDAKAN SELEPAS KEBAKARAN a. Membuat laporan kejadian kebakaran kepada pihak berkenaan. b. Bersihkan kawasan kebakaran. c. Uruskan tuntutan insurans (jika berkenaan).

d. Mendapatkan pemeriksaan dan rawatan kesihatan selanjutnya. e. Mendapatkan perkhidmatan kaunseling daripada Guru Kaunseling anda.

Berilah sokongan sesama ahli keluarga supaya lebih tenang dan kuat menghadapi kehidupan baru selepas sesuatu bencana.

14

KESIMPULAN Semua pihak seharusnya sentiasa berhati-hati dan memastikan punca kebakaran dapat dielakkan. Pendidikan awal tentang bahaya kebakaran hendaklah diterapkan kepada murid-murid sekolah. Ini bertujuan melahirkan ahli masyarakat yang peka dan sentiasa bersedia menghadapi bahaya kebakaran.

Semasa Kecil Menjadi Kawan, Bila Besar Menjadi Lawan

15

JEREBU
PENDAHULUAN

Jerebu boleh didenisikan sebagai satu fenomena atmosfera yang berlaku apabila debu, asap dan zarah pencemaran lain mengaburi kejelasan langit. Fenomena ini biasanya terjadi pada cuaca yang kering. Zarah-zarah kecil ini akan berkumpul di paras rendah atmosfera, akan mengaburi pandangan dan boleh menyebabkan masalah pernafasan. Jerebu tebal dikenali juga sebagai asbut. Jerebu berlaku disebabkan pencemaran udara. Ia berpunca daripada kejadian semulajadi ataupun perbuatan manusia. Punca semulajadi pencemaran udara adalah seperti habuk tanah, letupan dan luahan gunung berapi. Pencemaran daripada kenderaan bermotor, pembakaran bahan api, asap kilang, pembakaran terbuka dan kebakaran hutan merupakan penyebab jerebu oleh kegiatan manusia. PUNCA-PUNCA JEREBU a. Kenderaan Bermotor i. Pertambahan jumlah kenderaan bermotor. ii. Penggunaan enjin kenderaan yang tidak mengikut piawai pelepasan asap.

16

iii. Penggunaan petrol berplumbum. iv. Penggunaan enjin motosikal dua lejang.

b. Punca Jerebu Dari Stesen Janakuasa i. Penggunaan arang batu sebagai bahan api.

Arang batu dan diesel merupakan punca jerebu

17

iii. Penggunaan minyak diesel sebagai bahan api. c. Punca Jerebu Dari Industri i. Pelepasan bendasing ke udara daripada proses industri melalui cerobong. ii. Pelepasan kompoun organik meruap (VOC) daripada kilang kilang penapis dan stesen minyak. d. Punca Jerebu Daripada Pembakaran Terbuka i. Kegiatan pembakaran sampah sarap di tapak-tapak pelupusan.

K TAPAK-TAPA N SA PU LU PE BUANGAN INDUSTRI PEMBERSIHAN TANAH SISA-SISA PERTANIAN HUTAN & IL HUTAN AS H

ii. Pembakaran buangan industri secara besar-besaran. iii. Hasil pembersihan tanah dan pembakaran sisa-sisa pertanian secara terbuka. iv. Pembakaran hutan tanpa kawalan.

18

JEREBU KEBAKARAN TERBUKA MERBAHAYAKAN ORANG RAMAI

TINDAKAN PERSEDIAAN MENGHADAPI JEREBU a. Murid Sekolah i. ii. Dapatkan maklumat jerebu melalui taklimat oleh guru semasa perhimpunan mingguan sekolah. Menyertai program ceramah dan taklimat.

iii. Menyimpan topeng perlindungan pernafasan sebagai persediaan. iv. Elakkan membawa bahan-bahan mudah terbakar ke kawasan sekolah. v. Dapatkan laporan kesihatan daripada doktor untuk diserahkan kepada guru sebagai maklumat awal.

vi. Membaca dan menyampaikan surat edaran atau risalah berhubung bencana jerebu kepada ibu bapa.

19

vii. Digalakkan ke sekolah dengan berkongsi kereta, bas sekolah atau kenderaan awam. viii. Sentiasa mendapatkan maklumat awal dari media massa. PERANAN ANDA SEBAGAI AHLI MASYARAKAT a. Orang Awam i. ii. iii. iv. v. Menghentikan pembakaran terbuka. Berkongsi kenderaan. Sentiasa memeriksa kenderaan persendirian. Menggunakan minyak tanpa plumbum. Menggunakan Gas Petroleum Cecair (LPG) untuk kenderaan.

b. Pihak Berwajib i. ii. Memberikan kesedaran dan tanggungjawab kepada semua lapisan masyarakat. Kementerian Pelajaran mengambil inisiatif mendedahkan maklumat jerebu merentasi kurikulum dan kokurikulum. oleh pihak berkuasa yang

iii. Pemeriksaan kenderaan bertanggungjawab.

iv. Memastikan setiap kilang mematuhi peraturan dan piawaian oleh Kementerian Sains Teknologi dan Alam Sekitar. c. Pengusaha Industri i. Mengurangkan penggunaan arang batu dan diesel. ii. Menggunakan teknologi mesra alam. iii. Menyelenggara alat dan sistem kawalan pencemaran udara dari semasa ke semasa. iv. Melembapkan kawasan yang terdedah bagi mengurangkan pelepasan habuk. v. Menghentikan pengeluaran motosikal enjin dua lejang.
20

PEMBAKARAN HUTAN MENJADI PUNCA JEREBU

d. Pengusaha Pembangunan Tanah Dan Pertanian i ii. Mengamalkan konsep pembakaran sifar. Mengurangkan tempoh masa di antara kerja pembersihan tumbuhan dan pemotongan tanah. iii. Mengurangkan pemotongan tanah yang berlebihan dan amalkan pembangunan mengikut kontur sedia ada. iv. Melembapkan jalan bagi mengelakkan pelepasan habuk. TINDAKAN MURID JIKA BERLAKUNYA JEREBU 1. Mendapatkan maklumat daripada media massa berhubung Indeks Pencemaran Udara (IPU) yang terkini. 2. Mengurangkan aktiviti di luar bilik darjah. 3. Membawa dan meminum lebih banyak air kosong. 4. Sentiasa memakai topeng penutup hidung (mask).

21

5. Mendapatkan rawatan dan nasihat doktor jika kesihatan terganggu akibat jerebu. 6. Menutup pintu dan tingkap bilik serta memastikan setiap bilik darjah memasang kipas angin atau penghawa dingin. 7. Tidak perlu hadir ke sekolah jika Indeks Pencemaran Udara mencecah 300 IPU (rujuk Pekeliling KPM). TINDAKAN SEMASA JEREBU Pelbagai tindakan perlu diambil semasa menghadapi jerebu. Antara tindakan yang boleh diambil ialah: a. Tindakan awal. b. Tindakan seterusnya. a. Tindakan Awal 1. Mereka yang berisiko tinggi kepada penyakit seperti sesak nafas, asma, penyakit paru-paru hendaklah mengelakkan semua aktiviti luar rumah atau tidak berada di kawasan yang mempunyai Indeks Pencemaran Udara (IPU) tinggi. 2. Utamakan penggunaan kenderaan. kenderaan awam atau berkongsi

3. Buat aduan kepada pihak Polis, Jabatan Bomba dan Penyelamat serta pihak berkuasa tempatan yang terdekat jika terdapat pembakaran sisa pepejal. 4. Laporkan kepada Jabatan Alam Sekitar mengenai pembakaran terbuka yang dibuat oleh industri dan ladang-ladang. 5. Pemilik kenderaan hendaklah memastikan kenderaan mereka tidak melepaskan adap hitam dengan mengambil langkahlangkah yang bersesuaian seperti menyelenggara enjin secara berjadual.

22

6. Sentiasa melakukan pelembapan tanah yang terdedah dan berdebu di persekitaran rumah masing-masing untuk mengurangkan keadaan jerebu. 7. Sentiasa memasang lampu apabila menunggang atau menaiki kenderaan. 8. Elak memakai pakaian berwarna gelap. b. Tindakan Seterusnya

1. Minum banyak air untuk membersihkan mulut dan tekak. 2. Membasuh muka dan bahagian-bahagian badan yang terdedah kepada jerebu. 3. Kurangkan aktiviti luar rumah. 4. Memakai topeng pelindung yang memasuki saluran pernafasan. boleh menghalang jerebu

5. Mendapatkan nasihat dan rawatan perubatan dari pusat kesihatan sekiranya terdapat masalah jerebu yang berlarutan. 6. Mematuhi arahan agensi penguatkuasa.

LETUPAN GUNUNG BERAPI BOLEH MENJADI PUNCA BERLAKUNYA JEREBU

23

TINDAKAN SELEPAS JEREBU 1. Mendapatkan rawatan doktor sekiranya terdapat kesan akibat jerebu seperti radang mata, gangguan hidung dan gangguan sistem pernafasan. 2. Melakukan aktiviti luar rumah secara sihat. 3. Mendapatkan maklumat terkini bacaan IPU udara secara berterusan. 4. Mengelakkan pembakaran secara terbuka. 5. Menggunakan pengangkutan awam sebagai pilihan utama. 6. Memastikan kenderaan diselenggara mengikut jadual agar tidak mengeluarkan asap yang berlebihan. 7. Pihak pengusaha industri hendaklah meningkatkan usaha penyelidikan bagi mengurangkan kuantiti bahan buangan di samping menggunakan teknologi yang mesra alam.

Bertenang dan bersedia menjadikan anda lebih sihat walaupun dilanda jerebu

24

TINDAKAN ANDA BERDASARKAN INDEKS PENCEMARAN UDARA (IPU)

0-50 51-100 101-150 151-200 201-300 301-500

Baik

Sederhana

Merbahaya Bagi Kumpulan Yang Sensitif

Merbahaya Bagi Semua

Sangat Merbahaya Bagi Semua

Darurat

sumber: http://www.epa.gov/iaq.

(rajah: 1)

Baik - nilai IPU berada di antara 0 - 50. IPU berada dalam keadaan memuaskan dan pencemaran udara tidak merbahaya. Sederhana - nilai IPU berada di antara 51 - 100. IPU masih boleh di terima, namun boleh menimbulkan masalah bagi murid yang mempunyai rekod masalah kesihatan yang kronik. Merbahaya (bagi mereka yang sensitif). Tahap IPU berada di antara 101 - 150. Merbahaya bagi murid murid dan warga sekolah lain yang mempunyai masalah sakit jantung dan asma. Merbahaya (bagi semua golongan). Tahap IPU berada di antara 151 200. Tahap jarak visual jadi masalah dan mereka yang mempunyai rekod asma dan sakit jantung perlu diberi perhatian khas. Sangat Merbahaya Tahap IPU berada di antara 201 - 300. Keadaan merbahaya untuk semua golongan. Darurat - Tahap IPU melebihi 300. Amaran kecemasan akan dikeluarkan oleh pihak berkuasa.

25

TUGAS DANIndeks PERANAN ANDA Tahap

Tindakan Kualiti Udara 0-50 Kesihatan Baik Tiada

Tindakan Murid

SEBELUM

51-100*

Sederhana

Pengawas atau ketua kelas melaporkan keadaan kesihatan murid-murid yang bermasalah kesihatan. Murid memakai topeng. Membawa air dan minum air kosong. Serahkan nombor telefon waris lengkap kepada guru. Memastikan rekod kesihatan dikemaskini dan diserahkan kepada guru. Mendapatkan rawatan atau nasihat doktor jika berlaku gangguan kesihatan. Mengikut laporan media massa untuk mendapatkan IPU dari masa ke semasa. Mengikut arahan guru dari masa ke semasa. Tindakan Guru Elakkan aktiviti luar bilik darjah. Murid wajib memakai topeng. Bercuti jika mengalami masalah kesihatan yang teruk. Mendapatkan nasihat daripada pihak Jabatan Alam Sekitar dan Jabatan Kesihatan. Semua murid diwajibkan pakai topeng dan dinasihat kerap minum air. Murid yang sedang menghadapi masalah pernafasan, gatal mata, sakit kerongkong dan batuk yang berterusan berjumpa dengan doktor. Bercuti jika mengalami masalah kesihatan yang teruk.

Tindakan

Indeks Kualiti Udara

Tahap Kesihatan Merbahaya Bagi Kumpulan Yang Sensitif

101-150

SEMASA

151-200

Merbahaya Bagi Semua

26

201-299

Sangat Merbahaya Bagi Semua

Murid mengambil langkah kesihatan yang lebih teliti. Tidak perlu mengikuti sebarang aktiviti luar. Murid yang mempunyai masalah kesihatan diberi cuti rehat. Murid bermasalah kesihatan seperti pernafasan, pedih mata dan gatal kulit segera dirujuk kepada doktor. Kerap membasuh muka dan kulit yang terdedah kepada jerebu. Murid segera memaklumkan kepada guru sekiranya terdapat rakan-rakan yang mengalami tanda-tanda masalah kesihatan. Berdasarkan Surat Pekeliling Kementerian Pelajaran Malaysia .......... Sekolah hendaklah ditutup.

300-500

Darurat

Peringatan: Sentiasa menyemak tahap jerebu dan peka kepada pengumuman dari pihak berkuasa setiap masa.

Pastikan kualiti udaratelah benar-benar bersih. Mengikuti pengumuman melalui media massa bagi mengetahui IPU terkini. SESUDAH Memaklumkan kepada guru seandainya masih tidak dapat hadir ke sekolah akibat masalah kesihatan yang berterusan. Sentiasa meneruskan aktiviti membawa dan meminum air kosong.

KESIMPULAN Negara kita sering menghadapi jerebu yang serius. Pelbagai langkah telah diambil oleh pihak kerajaan untuk mengatasi masalah tersebut. Menjaga alam sekitar adalah tanggungjawab bersama. Justeru itu, cintailah alam sekitar dan elakkan jerebu. Amalkan Cara Hidup Sihat Dan Cintai Alam Semulajadi

27

BANJIR

PENDAHULUAN Banjir berlaku apabila terdapat limpahan air pasang yang luar biasa atau limpahan air yang melampau akibat hujan lebat yang berterusan. Ia biasanya berlaku di kawasan tanah rendah. Banjir kilat pula berlaku secara tiba-tiba apabila hujan sangat lebat dalam jangkamasa yang singkat. Banjir kilat selalunya berlaku secara serta merta di bandar-bandar yang padat akibat sistem saliran yang kurang sempurna atau pembangunan yang kurang terancang. Biasanya banjir kilat berlaku dan berakhir dalam jangka masa singkat. Banjir kilat mengakibatkan kerosakan besar kerana banjir ini terjadi dengan pantas dan secara tiba-tiba.

28

Banjir Kilat

TINDAKAN PERSEDIAAN MENGHADAPI BANJIR a. Berhati-hati apabila hujan turun dengan lebat dalam tempoh masa yang lama terutama jika kawasan anda pernah mengalami banjir.

Langkah-langkah persediaan menghadapi banjir

29

b. Mendengar atau mendapatkan maklumat keadaan semasa melalui media seperti radio, televisyen dan akhbar.

c.

Elakkan berada di kawasan rendah semasa hujan lebat.

Lambat bertindak memungkinkan anda terperangkap dalam banjir

30

d. Kenal pasti kawasan dan laluan yang selamat di sekitar sekolah sekiranya berlaku banjir semasa anda di sekolah. e. Simpan nombor telefon pihak berkuasa supaya dapat dihubungi semasa bencana. f. Ikut arahan pihak sekolah atau berwajib pada setiap masa.

TINDAKAN SEMASA BANJIR a. Tenang dan patuh pada arahan pihak sekolah atau berwajib dan bergerak secara selamat. Elakkan diri bermain air banjir. b. Tutup suis utama elektrik (main switch). c. Patuhi arahan pihak berkuasa jika diminta untuk pindah ke tempat yang selamat. Pastikan barang-barang dan dokumen-dokumen penting tidak hilang atau tercicir.

d. Pakai jaket keselamatan atau bahan-bahan yang boleh dijadikan pelampung. Pakai alas kaki atau kasut semasa berjalan di dalam air. e. Periksa keadaan zikal bagi memastikan tiada kecederaan. Laporkan masalah kesihatan jika ada. f. Dapatkan bekalan makanan dan minuman yang bersih dan selamat.

g. Dapatkan pemeriksaan kesihatan serta kawalan penyakit berjangkit.

31

Air masak dan jaket keselamatan boleh membantu kesihatan dan keselamatan semasa banjir

TINDAKAN SELEPAS BANJIR a. Mendengar arahan selanjutnya daripada pihak sekolah atau pihak berwajib.

Dengar arahan pihak berwajib

32

b. Dapatkan pemeriksaan kesihatan mental dan zikal. c. Lapor dan pastikan peralatan yang rosak diperbaiki.

d. Membantu pihak sekolah dan mana-mana agensi yang terlibat untuk penyelenggaraan dan pembersihan kawasan sekolah. e. Elak dari makan makanan yang tidak bermasak. f. Penyakit berjangkit - penyakit bawaan makanan dan air boleh berlaku selepas banjir. Jaga kesihatan. Antara penyakit itu termasuklah: i. ii. iii. iv. Demam kepialu Denggi Taun / Cirit Birit / Kolera Hepatitis A

g. Dapatkan nasihat dan perkhidmatan kesihatan jika terdapat tandatanda penyakit berjangkit seperti demam, muntah-muntah dan cirit birit. h. Dapatkan perkhidmatan kaunseling sekiranya perlu. KESIMPULAN Banyak kematian berlaku semasa banjir disebabkan oleh kecuaian sendiri. Kecuaian menjaga keselamatan diri dan keluarga boleh berakhir dengan kematian. Berhati-hati ketika banjir kerana banjir bukan pesta.

33

TANAH RUNTUH

PENDAHULUAN Tanah runtuh merupakan bencana alam yang berlaku sama ada secara semulajadi atau disebabkan oleh kegiatan manusia. Bencana ini telah mengorbankan banyak nyawa dan kerosakan harta benda. Justeru, usaha perlu dilakukan bagi mengawal aktiviti yang boleh mengundang kepada bencana tanah runtuh. Di antara kawasan berisiko yang boleh menyebabkan berlaku tanah runtuh adalah:a. b. c. d. Kawasan yang pernah mengalami tanah runtuh Kawasan cerun atau kawasan saliran air Potongan bukit atau tambakan Lereng bukit yang sedang dibangunkan

34

2 Gambar Di Atas Menunjukkan Kawasan Perumahan Yang Berisiko Berlaku Tanah Runtuh

TANDA-TANDA TANAH RUNTUH 1. Pancuran atau resapan di kawsan tanah 2. Kesan bonggolan atau rekahan tanah 3. Tanah berganjak

35

4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.

Tapak asas, konkrit, retak atau berjongkit. Retak, rekahan pada dinding, tembok atau tiang. Kerosakan paip air, gas atau pembentung bawah tanah. Tiang telefon elektrik dan pagar menjadi condong. Jajaran barisan pagar berubah. Jalan mendap. Pintu, tingkap sukar ditutup atau dibuka.

36

TINDAKAN SEBELUM KEJADIAN TANAH RUNTUH 1. Menyimpan bekalan harian dalam bentuk survival kit (bekalan tiga hari). 2. Membuat salinan dokumen penting dan menyimpan di tempat yang selamat.

Dokumen penting hendaklah selalu disimpan di tempat selamat

3. Kenalpasti tempat dan laluan kecemasan. 4. Menyimpan nombor telefon pihak berkuasa. 5. Mendengar ceramah yang berkaitan persediaan menghadapi tanah runtuh. 6. Menjalani latihan kecemasan scara serius. 7. Melaporkan kepada pihak sekolah kemungkinan terjadi tanah runtuh. terdapat tanda-tanda

8. Sentiasa bersedia kerana banjir boleh menyebabkan kejadian tanah runtuh.

37

Bincang Dengan Guru Apa Yang Patut Disimpan Dalam Survival Kit

TINDAKAN SEMASA KEJADIAN TANAH RUNTUH 1. Jangan panik dan segera berusaha untuk menyelamatkan diri dahulu dan orang lain, jika anda mampu. 2. Beri amaran kepada keluarga dan jiran anda. 3. Hubungi segera pihak berkuasa untuk mendapatkan bantuan. 4. Berpindah segera apabila keadaan menjadi bahaya atau apabila diarahkan oleh pihak berkuasa. 5. Jika berada di dalam bangunan, keluar segera dan lari ke tempat yang lebih selamat. Jika tiada pilihan lain, segera berlindung di bawah meja. 6. Sekiranya berada di luar bangunan, jauhi dari tempat-tempat aliran air, lumpur dan batu. Jika tiada pilihan segeralah peluk tubuh anda, membongkok seperti bola, lindungi kepala, duduk dan bersedia menunggu bantuan.

Tindakan semasa kejadian Lari segera dari tempat kejadian boleh menyelamatkan nyawa anda

38

Ilustrasi Dari Jepun. Apa Yang Kita Boleh Pelajari Dari Kedua-dua Gambar Di Atas?

39

TINDAKAN SELEPAS KEJADIAN TANAH RUNTUH 1. 2. 3. 4. 5. 6. Jauhi kawasan runtuhan. Periksa keadaan keluarga dan jiran anda. Beri rawatan pertolongan cemas jika ada yang tercedera atau sakit. Beri bantuan kepada jiran dan golongan orang kurang upaya. Dengar pengumuman radio atau televisyen. Periksa dan bersihkan tapak rumah atau sekolah dan persekitaran anda. 7. Laporkan sebarang kerosakan kemudahan awam. 8. Dapatkan makanan yang bersih dan selamat. 9. Dapatkan pemeriksaan kesihatan jika perlu.

Laporan dapat membantu pihak berkuasa melakukan tindakan yang betul dan cepat

KESIMPULAN Kebijaksanaan manusia dalam mengurus ekosistem akan dapat mengelakkan kemusnahan alam semulajadi.
ALAM SEKITAR ADALAH WARISAN BUKAN UNTUK DIMUSNAHKAN

40

GEMPA BUMI

PENDAHULUAN Negara kita Malaysia beruntung kerana tidak terdedah kepada ancaman gempa bumi atau gunung berapi. Walau bagaimanapun, kita perlu tahu mengenai bencana alam ini untuk membantu kita menghadapinya sekira berlaku. Gempa bumi berlaku disebabkan pembebasan mengejut tekanan yang terkumpul dalam batu jauh di bawah permukaan bumi. Tekanan ini mungkin berpunca daripada pergerakan plat tektonik sepanjang garis rekahan lantunan glasier yang dikenali sebagai isostatic.

41

Perhatikan Arah Anak Panah: Pergerakan Lapisan Bumi Ke Atas Dan Ke Kanan Menyebabkan Gempa Bumi. Contoh Dari Muzium Gempa Bumi Di Pulau Awaji, Jepun

3 JENIS PERGERAKAN BUMI YANG BOLEH MENYEBABKAN KEJADIAN GEMPA BUMI a Dua Plat Bergerak Ke Arah Bertentangan

42

b. Dua Plat Bergerak Ke Arah Yang Sama

c.

Dua Plat Bergerak Secara Melintang

43

Gempa juga terhasil oleh proses alam semulajadi mengejut seperti letupan gunung berapi dan hentaman meteor.

Gerakan gelombang seismic rendah yang berlaku akibat gempa bumi boleh menghasilkan Tsunami bila ia menghampiri pantai.

Antara kawasan yang kerap mengalami gempa bumi adalah sekitar Cincin Api Pasik (Pasic Ring Of Fire). Lingkaran Cincin Api Pasik merupakan sempadan pertembungan antara dua plat tektonik. Negara Indonesia yang merupakan jiran Malaysia, turut mempunyai beberapa gunung berapi yang aktif dan kawasan yang berhampiran gunung berapi sering mengalami gempa bumi.

44

Perhatikan sempadan Plat Tektonik di mana kemungkinan berlaku pergerakan. Bumi yang menghasilkan gempa bumi.

KESAN-KESAN GEMPA BUMI BERDASARKAN SKALA RITCHER

Ukuran gempa bumi - Skala Ritcher. Bincang dengan guru, siapakah Ritcher dan apa kaitan beliau dengan gempa bumi?

45

TANDA-TANDA GEMPA BUMI - MITOS a. b. c. d. Semua haiwan keluar dari habitatnya. Tangkapan ikan di laut sangat lumayan. Hilang bunyi kicauan burung-burung. Haiwan-haiwan dalam keadaan resah gelisah.

46

TINDAKAN SEBELUM GEMPA BUMI 1. Menyimpan bekalan harian dalam bentuk survival kit (bekalan tiga hari). 2. Membuat salinan dokumen penting dan disimpan di tempat yang selamat. 3. Mengetahui lokasi pintu, lift dan tangga keselamatan. 4. Latih menggunakan Alat Pemadam Api. 5. Perabot diatur rapat pada dinding dan dipasak untuk mengelakkan dari rebah. 6. Periksa kestabilan bumbung dan dinding. 7. Letak benda yang berat di bahagian bawah. 8. Pastikan kestabilan benda atau barang yang tergantung tidak mudah jatuh. 9. Menyimpan bahan-bahan mudah terbakar di tempat yang selamat. 10. Mengetahui cara memutuskan sambungan air, gas atau elektrik. 11. Menyimpan Serkup Keselamatan di tempat yang mudah diperolehi. 12. Mendengar ceramah dan menjalani latihan berkaitan dengan bencana ini.

Guru Menunjukkan Cara Memakai Serkup Keselamatan Kepada Murid-Murid. Contoh Aktiviti Latihan Keselamatan

47

Murid-Murid Duduk Serta Membongkok Untuk Melindungi Kepala

TINDAKAN SEMASA GEMPA BUMI 1. Bertenang. 2. Berlindung di bawah meja atau di bawah alang (konkrit).

48

3. Jauhi dari tingkap, pintu, rak-rak perhiasan atau apa sahaja yang boleh mencederakan seperti lampu, perabot dan peralatan lain. 4. Jika berada di luar bangunan, jauhi bangunan-bangunan dan kabel elektrik yang tergantung. 5. Terus berada di tempat lapang sehingga gegaran berhenti. 6. Jika berada dalam kenderaan perlu berhenti segera dan diam di dalam kereta. Elakkan daripada berhenti di bawah pokok, bangunan, jambatan, jejantas dan kabel elektrik yang tergantung. 7. Jangan gunakan lilin, mancis atau sebarang bahan bakar kerana mungkin terdapat kebocoran saluran gas.

Bila terperangkap dalam gempa bumi, tenangkan kiran dan sentiasa berada di tempat yang boleh berlindung

49

TINDAKAN SELEPAS GEMPA BUMI 1. Hubungi Pihak Berkuasa. Beredar secara teratur atau tertib. Dengan arahan selanjutnya daripada pihak berkuasa. 2. Jangan menyentuh sebarang wayar elektrik yang rosak. 3. Laporkan sebarang kerosakan yang berlaku. 4. Beri bantuan kepada mereka yang cedera. 5. Dapatkan pemeriksaan kesihatan sekiranya terdapat sebarang masalah kesihatan. 6. Bantu pihak berkuasa untuk membersihkan kawasan. GARIS PANDUAN JIKA TERPERANGKAP DI BAWAH TIMBUNAN RUNTUHAN 1. Duduk diam dan lindungi diri daripada objek-objek yang mungkin jatuh dengan menggunakan baju, selimut, surat khabar dan lain-lain. 2. Bersandarlah pada tembok yang tidak bertingkap kaca atau yang mempunyai rak di atas. 3. Jika boleh merangkaklah ke bawah meja atau katil kerana ia memberi anda ruang udara untuk bernafas. 4. Jika anda sudah berada di tempat yang selamat, jangan ke manamana. 5. Gunakan lampu suluh dan alatan lain yang mengeluarkan bunyi untuk menarik perhatian. Jangan hidupkan suis lampu, mancis dan api jika ada kebocoran gas.

50

6. Jika anda terhimpit di bawah runtuhan, cuba gerakkan jari jemari tangan dan kaki. 7. Kekalkan semangat tinggi dengan memikirkan orang yang anda kasihi. 8. Bertenang, berwaspada dan sahut jika anda mendengar panggilan para penyelamat. Usah teriak tanpa sebab kerana ini akan melemahkan diri anda. 9. Jika anda lapar, pastikan makanan itu selamat kerana mungkin terdapat serpihan kaca atau benda-benda lain di dalamnya. 10. Berjimat untuk memastikan anda tidak kehabisan bekalan makanan. KESIMPULAN Gempa bumi jarang membunuh, tetapi yang membunuh adalah runtuhan bangunan akibat gegaran.

51

BENCANA TSUNAMI

Kesan kejadian berlakunya tsunami di Acheh, Indonesia

PENDAHULUAN Tarikh 26 Disember 2004 merupakan hari yang tidak mudah pudar daripada memori masyarakat antarabangsa dengan kejadian Tsunami. Ia terjadi hasil gegaran gempa bumi dengan kekuatan 8.9 skala Ritcher yang berlaku di dasar lautan utara Sumatera. Kejadian ombak besar ini telah mengorbankan 250, 000 nyawa di negara-negara Asia Selatan, Asia Tenggara dan Afrika. Di negara kita Malaysia, seramai 63 orang terkorban dalam bencana ini.
Kesan kejadian tsunami di Kota Kuala Muda, Kedah

52

APA ITU TSUNAMI

Tsunami berasal daripada perkataan Jepun, Tsu bermaksud pelabuhan manakala nami bermaksud ombak besar. Jadi Tsunami bermaksud ombak besar yang biasanya berlaku di pelabuhan. Tsunami berpunca daripada gangguan zikal dalam lautan seperti gempa bumi, pergerakan tanah atau letusan gunung berapi. Ia datang dalam bentuk ombak besar dan berupaya memusnahkan segala yang berada dalam lintasannya. Tsunami dianggarkan boleh mencapai ketinggian antara 10 hingga 30 meter. Punca Tsunami Punca utama berlakunya gelombang tsunami adalah disebabkan oleh pergerakan muka bumi di dasar laut akibat daripada gempa bumi. Gempa bumi berlaku pada ozon terbenam subduction zones di mana kepingan kerak bumi atau lithosphere yang dikenali sebagai plat tetonik bertembung sesama sendiri menyebabkan satu daripadanya tergelincir di bawah yang satu lagi.

53

Lakaran Pergerakan Bumi Di Dasar Laut

Gempa bumi yang berlaku di dasar laut menyebabkan gelombang seismik yang kebiasaannya berfrekuensi rendah dan bergerak pada kelajuan sehingga 500 kilometer sejam di dalam laut. Gelombang ini sangat rendah hingga tidak dapat dirasai oleh kapal yang berada di permukaan air ketika itu. Apabila gelombang itu sampai ke kawasan cetek, tenaga yang amat besar memaksanya meninggi dan menjadi ombak yang besar sehingga mencecah ketinggian 30 meter.

Keadaan ombak tsunami bila merapati pantai

54

Ombak besar ini boleh menyebabkan kehilangan banyak nyawa manusia dan kemusnahan harta benda yang teruk. Kesan yang dianggap paling ketara ialah perubahan bentuk muka bumi dan beberapa pulau hilang dari peta dunia seperti kejadian Tsunami 2004. Contohnya kawasan pantai Acheh telah menjadi lebih kecil berbanding sebelum berlaku tsunami. TINDAKAN SEBELUM TSUNAMI 1. Ikuti latihan menghadapi bencana tsunami di sekolah mengikut kekerapan yang ditentukan oleh pihak sekolah. 2. Bersungguh-sungguh dalam latihan berkenaan untuk meningkatkan kesedaran dan peringatan kepada semua murid supaya selalu bersedia apabila menghadapi sesuatu bencana. 3. Ikuti prosedur latihan supaya ia menjadi satu amalan yang sistematik.

Gambar Latihan Simulasi Menghadapi Bencana Tsunami Di Sekolah Jepun

55

4. Ikuti program ceramah berkaitan Tsunami dan lawati pameran bencana Tsunami yang dianjurkan oleh sekolah bagi meningkatkan pengetahuan dan kesedaran warga sekolah. 5. Tahu kegunaan dan fungsi pelan kecemasan yang ditampal di dalam kelas dan lain-lain tempat tertentu di sekolah. 6. Kemaskini alamat rumah dan nombor telefon yang tepat supaya pihak sekolah mudah menghubungi waris ketika atau selepas bencana berlaku. Mitos tanda-tanda akan berlaku Tsunami adalah seperti: a. Haiwan keluar daripada habitat. b. Tangkapan ikan di laut sangat lumayan. c. Haiwan-haiwan lari ke darat.

56

Tanda-tanda berlakunya Tsunami: a. Berlakunya kejadian gempa bumi yang kuat. b. Air surut ke tengah laut dalam masa yang singkat secara tiba-tiba. c. Suasana menjadi tiba-tiba sunyi di kawasan pantai, diikuti dengan deruan air yang amat kuat dan dahsyat. TINDAKAN SEMASA TSUNAMI

Gambar: Pergerakan ombak besar semasa bencana tsunami

1. Peka kepada amaran kecemasan melalui bunyi siren atau hebahan pembesar suara. 2. Patuhi arahan guru kelas supaya berkumpul dan berbaris di dalam kelas. 3. Tinggalkan semua barang di dalam kelas dan segera ikut arahan guru supaya bergerak keluar dari kelas. 4. Pastikan anda dan rakan-rakan sentiasa berada di dalam barisan.

57

5. Ikut arahan guru supaya bergerak ke laluan mengikut plan kecemasan ke tingkat atas bangunan sekolah atau tempat yang dikenalpasti selamat. 6. Bantu rakan yang kurang upaya. 7. Berada dalam kumpulan masing-masing bagi memudahkan guru memastikan jumlah murid sama dengan senarai kehadiran. 8. Murid-murid yang berada di luar kawasan sekolah hendaklah peka dengan bunyi siren kecemasan dan jauhkan diri dari pantai.

TINDAKAN SELEPAS TSUNAMI 1. Murid mesti mengikut arahan pihak pengurusan sekolah untuk mendaftarkan diri dan memberi maklumat berkaitan diri serta keluarga. 2. Murid juga perlu bertemu dengan pengurusan sekolah untuk mendapatkan bantuan.

58

3. Melaporkan kepada guru atau petugas jika ada sebarang masalah kesihatan. Dapatkan perkhidmatan pemeriksaan kesihatan dengan sempurna. 4. Murid harus mendapat bantuan kaunselor sekolah. 5. Murid hendaklah sentiasa mengikuti hebahan dari media tentang tarikh sekolah dibuka semula.

6. Bekerjasama membersihkan bilik darjah dan kawasan persekitaran sekolah. 7. Laporkan kerosakan atau kehilangan buku teks. 8. Selalu berada bersama keluarga dan masyarakat supaya sistem sokongan dan moral lebih mantap dan dapat membantu kekuatan psikologi murid. 9. Hendaklah sentiasa bersyukur dengan keselamatan diri dan keluarga serta berazam untuk membina kehidupan baru.

59

KESIMPULAN Kejadian Tsunami merupakan bencana yang boleh menyebabkan kematian dan kemusnahan besar. Persediaan awal menghadapi Tsunami dapat mengurangkan risiko kehilangan nyawa dan harta benda, keluarga serta berazam untuk membina kehidupan baru.

60

RAWATAN & PEMULIHAN

Rawatan segera boleh menyelamatkan nyawa. a. Rawatan Luka Kecil 1. Alirkan air pada luka dan keringkan dengan kain bersih. 2. Bersihkan keliling luka dengan kapas atau kain bersih yang dibasahkan dengan air dan sabun atau antiseptik. 3. Balut dengan kain bersih atau pembalut. b. Mengawal Pendarahan 1. Hentikan pendarahan dengan meletakkan kain bersih pada luka dan tekan dengan jari atau tangan. 2. Apabila pendarahan berhenti, balut dengan kain bersih.
61

3. Jika terdapat objek asing seperti paku atau kaca, jangan tekan pada luka. Balut luka sekeliling objek itu dengan kain bersih dan dapatkan rawatan lanjut. 4. Jika tangan atau kaki yang cedera, tinggikan melebihi paras jantung untuk mengurangkan tekanan. 5. Sekiranya luka itu besar dan pendarahan banyak, dapatkan rawatan lanjut.

Gunakan tekanan langsung untuk menghentikan pendarahan yang mengalir deras di setiap bahagian tubuh

c. Kecederaan Tulang - Rawatan Patah

62

1. Jangan gerakkan bahagian patah. 2. Rawat dan hentikan pendarahan luka jika ada. 3. Jangan tekan pada luka sekiranya ada tulang terkeluar. 4. Buat tuapan dengan mengikat kayu arau kertas tebal, surat khabar dan sebagainya di atas dan bawah sendi tulang yang patah. 5. Jika tiada bahan tuapan, ikatkan pada anggota badan yang tidak cedera. 6. Dapatkan rawatan lanjut.

Usah gerakkan bahagian yang cedera; balut bahagian sendi di atas dan bawah

d. Bahagian Yang Cedera 1. Baringkan mangsa dan tinggikan kaki dengan alas bantal, buku dan sebagainya. 2. Longgarkan pakaian yang ketat. 3. Pastikan udara bersih mencukupi. 4. Periksa kecederaan lain jika ada. 5. Tunggu sehingga mangsa sedar dan pulih.
63

e. Rawatan Luka Kebakaran dan Melecur Luka kebakaran dan melecur adalah kecederaan pada tisu yang disebabkan oleh kepanasan api, bahan-bahan kimia atau pancaran radiasi.

1. Kurangkan rasa kepanasan, kesakitan dan bengkak-bengkak dengan meletakkan bahagian yang terbakar di bawah aliran air sejuk atau celupkan ke dalam air sejuk sekurang-kurangnya selama 10 minit. 2. Tanggalkan cincin, jam tangan dan tali pinggang atau pakaian yang mencerut dari bahagian yang cedera sebelum ia membengkak dengan berhati-hati. 3. Tutup bahagian yang cedera dengan kain yang bersih, jika boleh kain yang bebas dari kuman dan tidak berbulu. 4. Muka yang luka terbakar boleh ditutup dengan kain kasa yang dilubangkan untuk membolehkan pesakit bernafas. 5. Jangan sentuh bahagian kulit yang melecur atau menanggalkan benda-benda yang melekat pada bahagian yang luka.

64

6. Jangan gunakan losyen, minyak urut atau sebagainya pada bahagian yang luka.

f.

Rawatan Pengsan

1. Baringkan mangsa dan tinggikan kaki dengan alas bantal, buku dan sebagainya. 2. Longgarkan pakaian yang ketat. 3. Pastikan udara bersih mencukupi. 4. Periksa lain-lain kecederaan jika ada. 5. Tunggu sehingga mangsa sedar dan pulih.

65

g. Pemulihan Pernafasan Jantung (CPR)

Baringkan mangsa secara terlentang

1. Tentukan keadaan mangsa. Gerakkan tubuhnya perlahan-lahan dan tanya keadaannya. i. Dapatkan bantuan dengan menjerit untuk pertolongan dan hubungi ambulan. ii. Baringkan mangsa secara terlentang di atas permukaan yang rata dan keras. Pada masa yang sama, gerakkan kepala dan badan serentak. 2. Buka mulutnya dengan mendongakkan kepala dengan mengangkat dagu ke atas. 3. Dongakkan kepala untuk membuka laluan udara. Keluarkan bendabenda di dalam mulut dan kerongkong jika ada.

Periksa sama ada mangsa bernafas

66

4. Letakkan muka anda dekat mulut mangsa dan perhatikan dadanya; lihat, dengar dan rasa selama 10 saat kalau-kalau ada tanda pernafasan. 5. Sekiranya tiada tanda pernafasan, lakukan cara pemulihan pernafasan dari mulut ke mulut. i. Pastikan laluan udara terbuka. Picit hidungnya dan hembuskan nafas dua kali ke dalam paru-parunya. Dada mangsa harus naik dengan setiap hembusan nafas.

Lakukan cara pemulihan pernafasan dari mulut ke mulut

6. Selanjutnya, periksa denyutan nadi di bahagian kawasan bawah leher selama 10 saat. i. Jika ada denyutan, lakukan hembusan nafas mulut ke mulut pada kadar 12 kali seminit sehingga mangsa bernafas. ii. Jika tiada denyutan, mulakan pemulihan pernafasan jantung dengan segera mengikut langkah-langkah seterusnya;

67

Tekan telapak tangan anda di bahagian bawah tulang dada; elakkan jari daripada menekan tulang rusuk

7. Sekiranya tiada denyutan nadi, lakukan tekanan dada dari luar seperti berikut: i. Tekan dengan telapak tangan anda di bahagian bawah tulang dada, elakkan jari daripada menekan tulang rusuk. Letakkan tangan yang satu lagi di atas tangan ini. ii. Luruskan tangan anda dan tekan ke bawah sedalam 4 hingga 5 sentimeter dan kemudian lepaskan. 8. Dongakkan kepala untuk membuka laluan udara. Picit hidung mangsa dan berikan 2 hembusan nafas mulut ke mulut. 9. Teruskan dengan melakukan 15 tekanan diikuti dengan 2 hembusan nafas penuh dan periksa jika ada denyutan nadi selepas minit pertama dan selepas 5 minit kemudian.

68

Pastikan lengan anda lurus tegak semasa lakukan tekanan anda

Hentikan tekanan dengan segera apabila nadinya mula berdenyut dan periksa jika mangsa mula bernafas

10. Sejurus nadinya pulih, hentikan tekanan segera dan periksa jika mangsa mula bernafas. Sekiranya masih tiada pernafasan, ikuti dengan pemulihan CPR mulut ke mulut sehingga pernafasannya pulih kembali. Perhatian : Untuk cekap dalam CPR, seseorang harus mengikuti latihan CPR untuk mempelajari teknik dan prosedur yang betul

69

AL-FATIHAH
Didoakan agar arwah semua mangsa Tsunami di Kuala Kedah, Pulau Pinang, Acheh dan lain-lain pada kejadian Tsunami 26 Disember 2004 berada di dalam keampunan Ilahi. Malapetaka yang dialami telah mencetuskan idea untuk penulisan buku ini. Mudah-mudahan, tiada lagi bencana sehebat Tsunami 2004 berlaku lagi. Dan jika sedah ketentuan Tuhan, kami berharap semua murid khasnya, akan lebih bersedia menghadapinya. Jadikanlah buku ini sebagai panduan untuk keselamatan diri dan keluarga.

SEDIAKAN PAYUNG SEBELUM HUJAN SESAL DAHULU PENDAPATAN, SESAL KEMUDIAN TIDAK BERGUNA LAGI

70

SENARAI PENULIS DAN PELUKIS

PANEL PENASIHAT
1. 2. 3. 4. 5. DR NORSYIRIN BT MD. MOKHTAR DR RODZIAH BT ABDULLAH RAJA MAZLAN RAJA SHAHDAN HAJI SHAHIDIN MOHD SHAH AHMAD KAMAL ARIFFIN UNICEF BAHAGIAN SEKOLAH, KPM BAHAGIAN SEKOLAH, KPM BAHAGIAN SEKOLAH, KPM BAHAGIAN SEKOLAH, KPM

PENULIS
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. MOHD MULUB B MOHD YUSOF ZUBIR BIN MOHAMAD ROZMAN BIN MOHAMAD ARJIMI B HJ DAHLAN ROSNAH BT ABDULLAH MOHD IMAN BIN JADI HAJI AHMAD BIN MUDA HAJI FAUZI HAJI SAAD MOHD FIZER MOHD ALI KHAIRUDIN BIN MOHD AMIN NARDIN BIN HASHIM HAJI ISHAK BIN HAMLI WAN AHMAD AZMI BIN HUSAIN LUKAS TAISIM AWANG BIN MAD SAID NORMADIAH BT YUSOFF EN HUSIN B HJ CHEK SAFIE BT IBRAHIM HAJI SHAHIDIN MOHD SHAH CHONG CHOI LING JPN NEGERI SEMBILAN JPN JOHOR JPN JOHOR JPN PERAK JPN WP KUALA LUMPUR JPN WP KUALA LUMPUR JPN TERENGGANU JPN KEDAH JPN PAHANG JPN SELANGOR JPN PERLIS JPN PULAU PINANG JPN KELANTAN JPN SARAWAK JPN SABAH JPN WP LABUAN JPN MELAKA JPN MELAKA JPN MELAKA JPN SARAWAK

PELUKIS KARIKATUR
BIL 1 2 3 4 5 NAMA HASMANI BT HAMZAH NORA WAHIDA BT MAT ISAR ILI FARHANA BT NAZIRAH IVON VOON YEE FUN ROSELIN LYE SHU MEI SMK CONVENT IPOH, PERAK SEKOLAH SMK KOMPLEKS GONG BADAK, KUALA TERENGGANU

71

BIL 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16

NAMA MOHD AMIRUDDIN BIN AHMAD MUHD FAIZ BIN MUHAMMAD FADILAH MOHD NASRUL IZZAT B MUSTAFA MOHD FAIZAL AL HAKIMI BIN MOHD HANAFI NURKHAIDAH BT RAHIM NURZULAIKA BT MUSTAFA NURUL HIDAYAH BT JAEDIN NORHAYATI BT ABD HALIM LOI BI LIN MOHD FAREZ BIN AB WAHID LUQMAN HAKIM B RADZUAN

SEKOLAH SMK AGAMA PAHANG, MUADZAM SHAH

SMK SULTAN YUSSUF, BATU GAJAH, PERAK

SMK AMINUDDIN BAKI, K.L

SMK SENAI, KULAI, JOHOR

URUSETIA
1. SHAHAREZAN BIN MAHMOOD BAHAGIAN SEKOLAH, KPM2

TERIMA KASIH DI ATAS NASIHAT DAN RUJUKAN

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. PASUKAN BOMBA DAN PENYELAMAT MALAYSIA BAHAGIAN KESELAMATAN NEGARA KEMENTERIAN KESIHATAN MALAYSIA PASUKAN SMART MALAYSIA PASUKAN POLIS DIRAJA MALAYSIA ANGKATAN TENTERA MALAYSIA MUZIUM GEMPA BUMI, PULAU AWAJI, JEPUN XX, AUSTRALIA PENDUDUK KAMPUNG KUALA KEDAH GURU DAN MURID SK KUALA KEDAH

72

LAMPIRAN
HASIL KERJA MURID MELALUI PERTANDINGAN KARIKATUR SEKOLAH MENENGAH DAN RENDAH SELURUH NEGARA

73

74

75

76

77

78

79

80

81

82

83

84

85

86

87

88

89

90

91