KUMPULAN 5 :

yang mendakwa dan yang didakwa sebagaimana yang

berikut :

NURUL HANSIAH AHMAD

09BI01204
NUR KHALIDA KAMARUZZAMAN 09BI01210
NOOR MAZIDAH HUSSAIN
09BI01211
NOR AIDA ALIAA ABD HALIM
09BI01212

1.

Untuk menolak dakwaan atau tuduhan yang dibuat oleh

2.

orang yang mendakwa atau terhadap orang yang didakwa.

Untuk menyatakan dan memastikan kebenaran diri

3.

seseorang.
Untuk memastikan dan meyakinkan seseorang bahawa

a) Bilakah sumpah boleh digunakan di mahkamah

syariah ? Sokong jawapan anda dengan dua contoh

segala apa yang dikatakan oleh pendakwa atau yang

kes berkaitan.

didakwa

dalam

Mahkamah

adalah

benar.

Sumpah

Sumpah yang dilakukan atas permintaan hakim ini adalah

hendaklah dibuat dan dilafazkan dalam Mahkamah oleh

salah satu cara pembuktian dalam proses kehakiman.

orang yang mengingkari dakwaan atau tuduhan dengan

Sumpah di Mahkamah ini hendaklah dilakukan dengan

menyebut salah satu nama- nama Allah atau sifat-

menggunakan lafaz Allah atau sifat-Nya. Ada juga ulama

sifatnya.

yang berpendapat boleh bersumpah dengan kitab Allah

atau al- Quran. Menurut pendapat ulama mazhab hanbali,
boleh juga bersumpah atas nama kitab Taurat, injil, dan
zabur kerana sumpah itu mencakupi apa- apa yang
diturunkan oleh Allah.

untuk

menolak

Selangor 2003, terdapat tiga seksyen yang berkaitan

dengan sumpah iaitu seksyen 87, seksyen 88 dan
seksyen 129. Seksyen 87 menerangkan sumpah boleh
dibuat oleh pihak defendan sekiranya ingin menafikan

Bersumpah di dalam Mahkamah mempunyai peranan

penting

Di dalam Enakmen Keterangan Mahkamah Syariah Negeri

atau

mensabitkan

sesuatu

tuntutan terhadapnya maka dia hendaklah mengangkat

sumpah mengikut hukum syarak.

dakwaan atau tuduhan seseorang ke atas seseorang yang

Menurut subseksyen 2(a) jika defendan sudah mengangkat

lain. Seseorang yang bersumpah, sama ada Plaintif atau

sumpah seperti dalam seksyen 87(1), maka tuntutan yang

Defendan yang dibuat oleh mereka dalam Mahkamah

telah dibuat oleh pihak plaintif hendaklah digugurkan.

mempunyai faedah dan kegunaan yang besar bagi orang

Sebaliknya jika defendan enggan mengangkat sumpah

maka

mahkamah

boleh

meminta

plaintif

untuk

mengangkat sumpah dan dengan sumpah itu maka

tuntutannya diterima menurut subseksyen 2(b).

sekarang iaitu Lijah mempertikaikan harta si mati yang

Selain itu seksyen 88 pula menyebut sekiranya kes itu

melibatkan kes mal, dan plaintif hanya mengemukakan
seorang

saksi,

maka

mahkamah

akan

Isu yang menjadi pertikaian di sini apabila isterinya

menerima

keterangannya sekiranya disertai dengan sumpah.

ingin di tuntut oleh Semek. Ini kerana harta itu di

khabarkan kepada Lijah adalah harta pusaka dan bukan
harta sepencarian si mati. Walaubagaimanapun harta
berupa tanah itu sebenarnya telah si mati perolehi
sebelum berkahwin dengan Lijah lagi. Oleh itu yang

Dalam seksyen 129 pula mengatakan bila masanya saksi

menuntut,

boleh

tersebut.Oleh itu mahkamah mengarahkan Yang Menuntut

disuruh

mengangkat

sumpah.

Seksyen

ini

Semek

seseorang itu mengangkat sumpah, atau pemeriksaan

sepencarian tersebut.

saksi di bawah bahagian ini tidak dapat dijalankan dan

Didalam kes Wan Abdul Hamid lwn Maimunah (1980),

suatu pihak yang bertikai dalam prosiding itu membuat

Pihak yang menuntut iaitu Maimunah telah memohon

permohonan kepada hakim supaya saksi itu mengangkat

nagkah untuk tiga orang anaknya sebanyak RM100 ,

sumpah

menguatkan

dengan mendakwa pendapatan bekas suaminya adalah

keterangannya maka hakim boleh memerintahkan saksi itu

RM300 sebulan, pihak yang kena dakwa menafikannya,

mengangkat sumpah dan jika dia tidak berbuat sedemikian

sebaliknya

maka keterangannya tidak akan diterima.

RM100 sebulan. Mahkamah meminta pihak kena tuntut

benar

bagi

mendakwa

bahawa

Istizhar

tanah-tanah

bersumpah

saksi

sumpah

keatas

menjelaskan bahawa jika hal keadaan berkehendakkan

sebagai

dengan

berhak

bagi

pendapatannya

bersumpah bahawa pendapatannya bukan RM300

harta

hanya
tetapi

Di dalam kes Semek binti Mamat lwn Siti Zubaidah

pihak yang kena tuntut enggan bersumpah dan Mahkamah

binti yasim dan lain-lain,

hakim telah membenarkan

mengembalikan al- Yamin kepada yang menuntut. Yang

pihak-pihak yang bertikai menggunakan sumpah istizhar

menuntut bersumpah. Hukuman dijatuhkan berdasarkan

berkenaan dengan harta sepencarian. Di dalam kes ini

sumpah yang menuntut itu tuntut dan diarahkan untuk

yang menuntut telah berkahwin dengan Yasim bin Mamat

membayar nafkah anaknya sebanyak RM90.

pada tahun 1950 dan telah bercerai pada 1982. Yasim bin
Mamat telah meninggal dunia pada 8 Disember 1991.

b) Apakah nasihat yang terbaik untuk anak guam anda

Dan adakanlah dua orang saksi yang adil antara kamu (semasa

yang hanya mampu mengemukakan seorang saksi bagi

kamu merujukkan atau melepaskannya) dan hendaklah kamu

kes pengesahan lafaz cerai taklik dan bimbang akan

(yang menjadi saksi) menyempurnakan persaksian itu kerana

kalah dalam kesnya.

Allah semata- mata.

Menurut Jumhur ulama sumpah dikenakan apabila pihak yang

mendakwa gagal membawa keterangan atau tidak mempunyai
keterangan yang kukuh. Jika pihak yang mendakwa mempunyai
keterangan yang kuat dan kukuh di Majlis kehakiman, pada
masa itu tidak sah bagi hakim meminta pihak yang didakwa
bersumpah.

(At- Talaq : 2)
Di dalam kes yang dinyatakan di atas, saksi yang diperlukan
dalam mengisbatkan dan pembuktian di hadapan hakim adalah
seramai dua orang saksi kerana ia berkaitan dengan kes talak,
justeru itu Hakim boleh memerintahkan si suami yang kena
dakwa untuk melakukan sumpah di hadapannya .

Pensyariatan sumpah dalam peranannya sebagai salah satu

cara pengisbatan dan pembuktian di hadapan hakim bagi
menguatkan aspek kebenaran dan penafian dapat dilihat
berdasarkan kepada hadis :

Manakala di dalam seksyen 88 EKMSNS 2003 pula menjelaskan

jika di dalam kes Mal, plaintif hanya mengemukakan seorang
saksi,

keterangan

saksi

itu

hanya

boleh

diterima

jika

keterangannya diberikan bersama dengan sumpah Plaintif itu

Rasulullah S.A.W bersabda :

(yamin al-takmilah) .

Al- Bayyinah dikenakan ke atas yang mendakwa dan sumpah ke

Didalam kes Abdul Kadir lwn Hajah Fatimah (1981), Pihak

atas orang yang mengingkari atau menafikan dakwaan.

yang menuntut mempunyai satu saksi dan pihak yang kena

Di dalam kes- kes yang lebih menonjolkan peranan lelaki seperti

masalah nikah, rujuk, talak, memerdekakan hamba, Ila, zihar,
nasab,

perwakilan,

wasiat

dan

yang

serupa

dengannya,

pendapat yang terpakai dalam mazhab Hanbali hendaklah

disaksikan oleh dua orang saksi lelaki, berdasarkan Ayat- AlQuran, Allah S.W.T berfirman yang bermaksud :

tuntut mempunyai seorang saksi, yang bersetuju memberikan

yang

menuntut

bersumpah

bagi

menguatkan

keterangan

dengan lafaz Wallah al- azim, sabillahi, Watallahi. Demi Allah

aku bersumpah, dengan nama Allah, bahawasanya adalah,
suami aku hantar aku balik ke rumah Tok Wan aku di Changkat
Jering sudah 15 bulan, dari tarikh itu sampai ke hari ini, beliau
tidak memberi nafkah, jika dusta aku pada sumpah aku nescaya

dimurkai Allah, dan laknatnya di atas aku dunia dan akhirat.

balas) adalah di antara kes yang tidak boleh bersumpah,

Mahkamah

akan tetapi jika maksud sah dakwaan kes- kes ini ialah

kemudian

member

keputusan

kepada

menuntut.

yang

harta, maka Muddaa alaih boleh diminta bersumpah dan

hanya mensabitkan harta.
d)

c) Adakah al-yamin digunakan dalam kes jenayah

syariah? Jelaskan.

Ini

berdasarkan

seksyen

87(3)

Enakmen

Keterangan Mahkamah Syariah Negeri Selangor (2003)

menjelaskan sumpah tidak boleh digunakan dalam kes
jenayah

dengan

hendaklah

maksud

Yamin

al-istizhar

dan

bagaimanakah ia diaplikasikan di mahkamah syariah

?

Al- Yamin tidak boleh digunapakai di dalam kes jenayah

Syariah.

Apakah

mengatakan

diberikan

bagi

bahawa

pendakwa

keterangan

dan

tertuduh

Maksud yamin al-istizhar ialah sumpah yang dilakukan oleh

orang yang mendakwa atas permintaan hakim untuk
menolak tohmah terhadapnya selepas ia mengemukakan
dalil dan keterangan yang diperlukan dalam dakwaan. Ia
juga merupakan penyempurnaan dalil atau keterangan
seperti kesaksian.

melainkan jika tertuduh mengaku salah.

Jadual ke-2 Arahan Amalan Mahkamah Syariah Seluruh
Ini kerana dalam kes mal keterangan diberikan oleh pihak
plaintif manakala dalam kes jenayah keterangan diberikan
oleh kedua-dua pihak dan sumpah tidak diterima.
Di dalam kes-kes mengenai hak Allah semata-mata dalam
kes hudud seperti zina, curi dan minum arak serta kes
ibadat seperti sembahyang, puasa haji dan sedekah para

Malaysia Tahun 2006 juga menjelaskan sumpah al-istizhar,

juga dikenali sebagai al- Yamin al- Istithaq, Yamin alIstibra dan Yamin al- Istithaq.
Pada kebiasaannya hakim akan menggunakan sumpah
istizhar ini dalam tuntutan yang berhubung dengan hak ke
atas orang yang ghaib atau mati.

fuqaha telah sepakat tidak harus bersumpah dalam keskes tersebut.

Ulama mengharuskan sumpah istizhar ini dilakukan dalam

keadaan luar biasa kerana darurat atau keperluan dan

sUlama Mazhab Hanbali di dalam bab kes- kes yang tidak

boleh menggunakan sumpah menambah al-qawad (bunuh

bukan dalam keadaan biasa. Menurut pandangan mazhab

Syafie, sumpah istizhar dikenakan walaupun tidak diminta

oleh pihak yang terlibat dalam pertikaian dan dakwaan ke

keterangan pakar. Dalam bahasa Arab disebut sebagai

atas yang telah mati, ghaib, gila, dan kurang akal dan di

Rayu al- Khabir atau al- Khabir bermakna, kesaksian

dalam kes yang dibuktikan melalui seorang saksi dan

orang yang berkeahlian tentang sesuatu bidang.

sumpah. Begitu juga tafsiran yang telah di jelaskan dalam

Lampiran A, Arahan Amalan No. 2 Tahun 2006 (Amalan
sumpah Mahkamah Syariah) .
Perkara

Arahan

Amalan

No.2

Tahun

2006,

mahkamah syariah. Perkara 8(4) pula menyatakan setelah

pihak mahkamah mendengar keterangan orang yang
mendakwa dan saksi-saksi serta berpuas hati dengan
keterangan yang diberikan, Hakim hendaklah

memerintahkan

orang

pakar ialah pendapat yang diberikan oleh seseorang yang

mempunyai

berkaitan pelaksanaan sumpah yang dibenarkan oleh

semua

Yang dimaksudkan pendapat, keterangan atau kesaksian

yang

mendakwa

bersumpah

dengan yamin al-istizhar.

kepakaran

sesuatu

bidang

atau

persoalan.
Ada kalanya sesuatu kes itu tidak dapat diselesaikan
melainkan setelah mahkamah meminta pendapat daripada
kalangan yang berkeahlian atau pakar dalam sesuatu
bidang.

Pendapat

yang

diberikan

oleh

pakar

ini

berdasarkan pengetahuan khusus yang perlu kepada satu

tahap keilmuan yang tinggi, dalam keadaan seperti ini,
Mahkamah akan menggunakan pendapat pakar ini untuk

Selain itu Arahan Amalan No. 1 Tahun 2003 berkaitan

membantunya

dengan penggunaan lafaz sumpah Istizhar dalam kes mal,

berpuas hati.

antara contoh

dalam

lafaz sumpah istizhar dalam kes seperti

taklik gagal nafkah, taklik tinggal, taklik pukul dan dera,

fasakh, dan lain-lain kes mal.

memutuskan

kes

tersebut

setelah

ia

Seksyen 33 Enakmen Keterangan Mahkamah Syariah

Negeri

Selangor

Mahkamah

perlu

2003

menyatakan

membuat

sesuatu

bahawa

apabila

pendapat

yang

e) Definisikan rayu al-khabir dan kedudukannya

berkaitan undang- undang negara asing, atau mengenai

dalam

sains atau seni, atau tentang identiti atau ketulenan

undang-undang.

Sokong

jawapan

anda

dengan kes yang berkaitan.

tulisan tangan atau cap jari atau berhubungan dengan

Antara cara pembuktian yang diterima oleh Islam ialah

pendapat

pakar

atau

terkenal

juga

dengan

nama

penentuan nasab, maka pendapat daripada

orang yang

mempunyai kemahiran yang khusus dalam perkara yang

berkaitan hal berikut, diterima di Mahkamah sebagai

qarinah dan orang yang demikian itu dipanggil pakar. Dua

Enakmen keterangan Mahkamah (Negeri Sabah) 1992

orang pakar atau lebih hendaklah dipanggil untuk memberi

yang memberi ruang kepada Pendakwa Syarie untuk

keterangan jika boleh tetapi jika tidak terdapat dua orang

membuktikan

pakar, maka keterangan seorang pakar adalah memadai.

pembuktian

Didalam kes Pendakwa Syarie Negeri Sabah lwn Rosli

kesnya
mengikut

selain
hukum

bergantung
syara

iaitu

kepada
membawa

datang 4 orang saksi yang cukup syarat.

bin Abdul Japar, Tertuduh dalam kes ini iaitu Rosli bin

Mahkamah Tinggi Syariah juga di dalam kes ini menerima

Abdul Japar telah dipanggil membela diri diatas tuduhan

pembuktian yang dibawa oleh Pendakwa Syarie melalui

melakukan

Binti

keterangan DNA oleh pakar DNA berdasarkan peruntukan

Muhammad. Pendakwa syarie telah berjaya membuktikan

Seksyen 190 (1)(2) Enakmen Prosedur Jenayah Syariah

kesnya berdasarkan keterangan pakar dan pembuktian

( Negeri Sabah) 1993 mengenai analisa yang disediakan.

persetubuhan

haram

dengan

Murni

secara saintifik iaitu laporan ujian DNA, Mahkamah Tinggi

syariah

telah

menerima

keterangan

pakar

dalam

pembuktian kes zina di bawah seksyen 80 (1) Enakmen

Kesalahan

Jenayah

Syariah

(Negeri

Sabah)

1995.

Keputusan Mahkamah menerima keterangan pakar yang

dibuat

oleh

pendakwa

Syarie

adalah

selari

dengan

peruntukan undang- undang di bawah Seksyen 86 (1)

Rujukan :
1.
Mahmud Saedon A.Othman. Undang-Undang
Keterangan Islam.
2. Arahan Amalan Mahkamh Syariah
3. Abdul Karim Zaidan. Nidzam Al-Qada Al-Islami
4. Jurnal Hukum.
5. Enakmen Keterangan Mahkamah Syariah Negeri
Selangor 2003.