Anda di halaman 1dari 8

UNIT KEGIATAN BELAJAR M A N D I R I ( U K B M )

(Jw 3.1/4.1/1/1-1)

1. Identitas

a. Nama Mata Pelajaran : Bahasa Jawa


b. Kelas / Semester : X / Ganjil
c. Kompetensi Dasar :

KD 3.1 Menelaah teks Serat Wedhatama pupuh Pangkur.


KD 4.1 Menanggapi isi Serat Wedhatama pupuh Pangkur dan menulis
syair tembang Pangkur dengan bahasa sendiri,serta
menyajikannya secara lisan/tulis

d. Materi Pokok : Serat Wedhatama Pupuh Pangkur


e. Alokasi Waktu : 2 JP (1 x pertemuan)
f. Ancasing Pasinaon :

Setelah pembelajaran dengan model problem based learning, peserta didik


mampu menganalisis struktur, kaidah, dan isi tembang Pangkur, secara
komunikatif, dan selalu bersyukur

g. Materi Pembelajaran :

1. Pangerten Serat Wedhatama.


2. Pangerten, struktur (paugeran lan watak) Tembang Macapat.
3. isi kang kaandhut ing Serat Wedhatama Pupuh Pangkur.
Pitudhuh UKBM

1. Para siswa nggatekna kanthi premati bab kang arep den


sinaoni.
2. Wacanen lan mangertenana bab Pambuka (Apersepsi)
kangge mbiyantu supaya saged nggarap apa kang arep den
sinaoni.
3. Goleka buku-buku teks kang gayut karo apa kang arep den
sinaoni.
4. Para siswa bisa golek kawruh (ilmu pengetahuan) lumantar
internet supaya olih kawruh tambahan.
5. Rembugen apa kang kok sinaoni, karo gurumu.

Yen wis kalakon anggone nyinauni isi serat wedhatama pupuh pangkur, para siswa bisa
nyuwun karo Ibu Guru kanggo mbacutake/nglanjutke UKBM pertemuaan sabanjure.
Semangaattttt!!!
2. Peta Konsep

Struktur/Paugeran

Macapat Jinis watak

Isi

Wedhatama

Pangkur Sinom Pocung Gambuh Kinanthii


(14 Pada) (18 Pada) (15 Pada) (35 Pada) (18 Pada)

3. Kegiyatan Pasinaon

a. Purwaka Pasinaon
Sadurunge mlebu materi Serat Wedhatama Pupuh Pangkur, coba jawaben pitakonan ing
ngisor iki!
1) Apa kowe tau nyinauni macapat?
2) Bab apa wae kang mbok mangerteni ngenani tembang macapat?
3) Ana sing wis tau keprungu babagan serat Wedhatama?
Supaya bisa njawab pitakonan ing dhuwur, coba para siswa nglanjutake kegiyatan pasinaon
kanthi nggatekake pituduh kang ana ing UKBM iki!

Kegiyatan Pasinaon 1

Sadurunge ngancik kegiyatan pasinaon 1, gatekake gambar ing ngisor iki!

Miturut panemumu, gambar ing dhuwur nuduhake pawongan kang nduweni pegaweyan
apa? Coba jlentrehake/ wenehi gambaran kepiye pegaweyan kang dilakoni dening priyayi
kang ana ing gambar? Tulis jawabanmu ana ngisor iki!
Ayo gladhen!!

Sawise kowe paham materi ing kegiatan belajar 1 kanthi nggunakake literasi, observasi,
coba gladhen soal ing ngisor iki garapen!

I. Gatekna teks cakepan Serat Wedhatama pupuh pangkur lan terjemahane ing ngisor iki!
Terjemahan saka serat Wedhatama pupuh pangkur kasebut durung trep urutane. Urutake lan
cocogna adhedhasar teks asline ing sisih kiwa supaya dadi terjemahan kang trep!

Pada tembang Terjemahan Bahasa Indonesia


II. Jinejer neng Wedatama, II. Hanya mengikuti kehendak diri sendiri,
Mrih ton kemba kembenganing Pambudi, Bila berkata tanpa perhitungan,
Mangka nadyan tuwa pikun, tidak mau dianggap bodoh,
Yen ton mikani rasa, hanya mabuk pujian,
yekti sepi asepa lir sepah, samun, namun orang yang tahu gelagat (pandai),
Samangsane pasamuan, justru selalu merendah diri (berpura-pura),
Gonyak ganyuk nglelingsemi. menanggapi semuanya dengan baik.

III. Nggugu karsaning priyangga, III. Si Dungu tidak menyadari,


Nora nganggo peparah lamun angling, Bualannya semakin menjadi-jadi,
Lumuh ing ngaran balilu, Melantur tidak karuan,
Uger guru Aleman, Bicaranya yang hebat-hebat,
Nanging janma ingkang wus waspadeng semu, Makin aneh dan tak masuk akal,
Sinamun ing samudana, Si Pandai maklum dan mengalah,
Sesadon ingadu manis. Menutupi ulah si Bodoh.

IV. Si pengung nora nglegawa, IV. Demikianlah ilmu yang sejati,


Sangsayarda deniro cecariwis, Sebenarnya hanya meyenangkan hati,
Ngandhar-andhar angendhukur, Suka dianggap bodoh,
Kandhane nora kaprah, Gembira apabila dihina,
Saya elok alangka longkanganipun, Tidak seperti si Dungu yang selalu sombong,
Si wasis waskitheng ngalah, Ingin dipuji setiap hari,
Ngalingi marang si pingging. Jangan demikianlah hidup dalam pergaulan.

V. Mangkono ngelmu kang nyata, V. Disajikan di wedatama,


Sanyatane mung weh reseping ati, Agar jangan kekurangan pengertian,
Bungah ingaranan cubluk, Bahwa sebenarnya walau telah tua bangka,
Sukeng tyas yen denina, Jika tak punya perasaan,
Nora kaya si punggung anggung gumrunggung, Sebenarnya tanpa guna, bagai sepah buangan,
Urungan sadina-dina Bila dalam pertemuan,
Aja mangkono wong urip. Sering bertindak salah dan memalukan.

VI. Uripe sepisan rusak, VI. Tekadnya remeh sekali,


Nora mulur nalare ting saluwir, Menghadapi kesulitan berlindung dibalik orang tuanya
Kadi ta guwa kang sirung, Yang terpandang dan bangsawan,
Sinerang ing maruta, Itu kan ayahmu.
Gumarenggeng anggereng anggung gumrunggung Sedangkan kamu belum kenal inti sari,
Pindha padhane si mudha, Sopan santun (tata krama),
Prandene paksa kumaki. Yang merupakan ajaran agama/peraturan yang utama.

VII. Kikisane mung sapala, VII. Sifat-sifat pribadimu,


Palayune ngendelken yayah wibi, Nampak apabila bertutur kata,
Bangkit tur bangsaning luhur, Tidak mau kalah, maunya menang sendiri,
Lha iya ingkang rama, Sombong dan meremehkan orang,
Balik sira sarawungan bae durung, Yang demikian dapat disebut tergila-gila
Mring atining tata krama, akan kesombongan
Nggon anggon agama suci. itu tidak terpuji nak.

VIII. Socaning jiwangganira, VIII. Hidup hanya sekali di dunia berantakan,


Jer katara lamun pocapan pasthi, Tidak berkembang, pikirannya tercabik-cabik (picik),
Lumuh asor kudu unggul, Ibarat goa gelap menyeramkan,
Semengah sesongaran, Terlanda angin,
Yen mangkono kena ingaran katungkul, Suaranya berkumandang keras sekali,
Karem ing reh kaprawiran, Demikianlah anak muda jika picik pengetahuannya,
Nora enak iku kaki. Namun demikian sombongnya minta ampun.

II. Saka terjemahan tembang pangkur kasebut, coba tulisen wos/isi kang kaandhut sajroning tembang
ing dhuwur! Tulisen kanthi format kang kapacak ing ngisor iki!

PADA WOS/ISI TEMBANG (Basa Jawa)


KAPING
II
III
IV
V
VI
VII
VIII

b. Panutup

Kepiye saiki?

Sawise kowe sinau kanthi tahapan-tahapan lumantar kegiyatan pasinaon 1. ing ngisor iki
ana tabel kanggo ngukur dhiri pribadhimu tumrap materi kang wis kosinaoni. Jawaben
kanthi jujur babagan penguasaan materi UKBM kang ana ing ngisor iki.

Tabel Refleksi Dhiri Pemahaman Materi


No Pitakonan Ya Durung
1. Apa kowe wis mangerteni pangerten, jinis lan watak-
watake tembang Macapat?
2. Apa kowe bisa nyebutake struktur/ paugerane tembang
macapat?
3. Apa kowe mangerteni pangerten Serat Wedhatama?
4. Apa kowe bisa nemokake isi kang kakandhut ing Serat
Wedhatama Pupuh Pangkur?

Yen mangsuli “DURUNG” ing salah sawijine pitakonan ing dhuwur, pramila sinau maneh
materi kasebut ing file kang dikirim gurumu utawa ing internetlan sinaunen maneh
kegiyatan pasinaon 1, kang sakiramu perlu kobaleni kanthi bimbingan utawa wejangan
Gurumu. Aja nglokro kanggo mbaleni maneh! Lan yen kowe mangsuli “YA” ing kabeh
pitakonan kasebut, kowe bisa nglanjutake.

Ana ngendi posisimu?


Ukuren dhiri pribadhimu sajroning nguwasani materi kang wis katulis ing dhuwur kanthi
rentangan 0-100, tulisen ing kothak kang wis sumadya.
Unit Kegiatan belajar Mandiri (UKBM)

Anda mungkin juga menyukai