Anda di halaman 1dari 17

1

LAMPIRAN A

PERHITUNGAN NERACA MASSA

Diketahui :

Ton
Kapasitas Produksi = 180.000
Tahun

Waktu Operasi = 300 hari

kg
Basis =1
jam

Fn = Aliran massa saat aliran ke - n

Bahan Baku :

1. Etilen Oksida, EO (C2H4O) = 99,9 % ( BM : 44,05 kg/kgmol )

Impurities :

Karbondioksida, (CO2) = 0,05 % ( BM : 44,01 kg/kgmol )

Air (H2O) = 0,05 % ( BM : 18,02 kg/kgmol )

2. Karbondioksida,(CO2) = 99,999 % ( BM : 44,01 kg/kgmol )

Impurities :

Air (H2O) = 0,001 % ( BM : 18,02 kg/kgmol )

kg
Massa C2H4O = 99,9 % x 1
jam
2

kg
= 0,9990
jam

Untuk aliran 1 :

kg
0,999
jam
Mol C2H4O = :
kg
44,05
kgmol

kgmol
= 0,0227
jam

kg
Massa CO2 = 0,05 % x 1
jam

kg
= 0,0005
jam

kg
Massa H2O = 0,05 % x 1
jam

kg
= 0,0005
jam

Mol ratio C2H4O : CO2 = 0,8 : 1

(U.S Patent No4.400.559 )

Sehingga untuk aliran 4 :

1
Mol CO2 = x mol C 2 H 4 O
0,8

1 kgmol
= x 0,0223
0,8 jam

kgmol
= 0,0283
jam

kgmol kg
Massa CO2 = 0,0283 x 44,01 x 0,99999
jam kgmol
3

kg
= 1,2476
jam

0,00001
Massa H2O = x Massa C O 2
0,99999

kg
= 0,0000125
jam

kgmol kg
Mol CO2 = 0,00001 x 18,02
jam kgmol

kgmol
= 0,000001
jam

Konversi C2H4O pada R - 01 : 99,5 % (U.S Patent No 4.400.559 )

C2H4O yang bereaksi = 99,5 % x mol C2H4O

kgmol
= 99,5 % x 0,0227
jam

kgmol
= 0,0225
jam

1. Reaktor 1 ( R – 01 )

3
7

R - 01

6
4

Reaksi yang terjadi di Reaktor Karbonasi ( R – 01 )

C2H4O + CO2 C3H4O3

Etilen oksida karbon dioksida etilen karbonat

C2H4O CO2 C3H4O3


Mula-mula 0,0227 0,0284 0
Bereaksi 0,0226 0,0226 0,0226
Sisa 0,0001 0,0058 0,0226

 Aliran masuk Reaktor Karbonasi ( F3 )

F3, C2H4O = F1 , C2H4O

kg
= 0,999
jam

F6 , CO2 = F4 , CO2

kgmol kg
= 0,0284 x 44,01
jam kgmol

kg
= 1,2476
jam

 Aliran keluar Reaktor Karbonasi (F7)

F7 , C2H4O= Mol C2H4O x BM C2H4O

kgmol kg
= 0,0001 x 44,05
jam kgmol

kg
= 0,0050
jam

F7 , CO2 = Mol CO2 x BM CO2

kgmol kg
= 0,0058 x 44,01
jam kgmol
5

kg
= 0,2550
jam

F7 , C3H4O3 = Mol C3H4O3 x BM C3H4O3

kgmol kg
= 0,0226 x 88,06
jam kgmol

kg
= 1,9871
jam

Tabel 3.1 Neraca massa Reaktor 1( R – 01 )

Aliran Masuk Aliran Keluar


3 6
Kompone BM F F F7
n kgmol/ja kgmol/ja
kg/kgmol m kg/jam kg/jam m kgmol/jam kg/jam
C2H4O 44,05 0,0227 0,9990 0 0 0,0001 0,0050
CO2 44,01 0,00001 0,0005 1,2476 0,0283 0,0058 0,2550
H2O 18,02 0,00003 0,0005 0,00001 0,000001 0,00003 0,0005
C3H4O3 88,06 0 0 0 0 0,0226 1,9871
Total 0,0227 1,0000 1,2476 0,0283 0,0285 2,2476
2,2476 2,2476

2. Reaktor 2 ( R – 02 )

12
11
R - 02
6

Mol ratio C3H4O3 : H2O = 1:3 (U.SPatent No4.519.875)

Jadi H2O yang dibutuhkan = 3 x Mol C3H4O3

kgmol
= 3 x 0,0225
jam

kgmol
= 0,0677
jam

Konversi Etilen karbonat pada reaktor hidrolisis ( R – 02 ) adalah 99 %

(U.S Patent No 5.763.691 )

Sehingga

C3H4O3 yang bereaksi = 99 % x mol C3H4O3

kgmol
= 99 % x 0,0225
jam

kgmol
= 0,0223
jam

Reaksi (1)

C3H4O3 + H2O CO2 + C2H6O2

Etilen karbonat Air karbon dioksida Etilen gikol

C3H4O3 H2O
CO2 C2H6O2
Mula-mula 0,0226 0,0677 0 0
Bereaksi 0,0223 0,0223 0,0223 0,0223
Sisa 0,0003 0,0454 0,0223 0,0223

Reaksi (2)
7

2 C3H4O3 + H2O 2 CO2 + C4H10O3

Etilen karbonat Air karbon dioksida dietilen gikol

2 C3H4O3 H2O 2 CO2 C4H10O3


Mula-mula 0,0002 0,0454 0 0
Bereaksi 0,0002 0,0001 0,0002 0,0001
Sisa 0 0,0453 0,0002 0,0001

 Aliran masuk Reaktor Hidrolisis (F8 dan F11) :

F8 , C2H4O = F7 , C2H4O

kg
= 0,0050
jam

F8 , CO2 = F7 , CO2

kg
= 0,2550
jam

F8 , C3H4O3 = F7 , C3H4O3

kg
= 1,9871
jam

F8 , H2O = F7 , H2O

kg
= 0,0005
jam

F11 , H2O = Mol H2O x BM H2O

kgmol kg
= 0,0677 x 18,02
jam kgmol

kg
= 1,2199
jam

 Aliran keluar Reaktor Hidrolisis (F13)


8

F12 , C2H4O = F8 , C2H4O

= Mol C2H4O x BM C2H4O

kgmol kg
= (0,0001) x 44,05
jam kgmol

kg
= 0,0050
jam

F12 , C2H6O2 = Mol C2H6O2 x BM C2H6O2

kgmol kg
= (0,0223) x 62,07
jam kgmol

kg
= 1,3866
jam

F12 , CO2 = CO2 hasil reaksi di R – 02+ F8 , CO2

kgmol kg kg
(
= (0,0223+0,0002)
jam
x 44,01
kgmol )
+0,2550
jam

kg
= 1,2481
jam

F12, C4H10O3 = Mol C4H10O3 x BM C4H10O3

kgmol kg
= 0,0001 x 106,12
jam kgmol

kg
= 0,0120
jam

F12 , H2O = sisa H2O yang tidak bereaksi

= Mol H2O x BM H2O

kgmol kg
= 0,0453 x 18,02
jam kgmol

kg
= 0,8158
jam
9

Tabel 3.2 Neraca massa di reaktor 2 R - 02

  Aliran Masuk Aliran Keluar


Kompone BM F 8
F 11
F12
n kg/kgmo kgmol/ja kgmol/ja kgmol/ja
l m kg/jam kg/jam m kg/jam m
C2H4O 44,05 0,0001 0,0050 0 0 0,0050 0,0001

0,0058 0,2550 0 0 1,2481 0,0284


CO2 44,01
C3H4O3 88,06 0,0226 1,9871 0 0 0 0

H2O 18,02 0,00003 0,0005 1,2199 0,0677 0,8158 0,0453

C2H6O2 62,07 0 0 0 0 1,3866 0,0223

C4H10O3 106,12 0 0 0 0 0,0120 0,0001

2,2476 1,2199 3,4675


Total 0,0285 0,0677 0,0962
3,4675 3,4675
3. Flash Drum ( FD )
14

FD
13

15

Asumsi 80 % air teruapkan,100 % gas C2H4O dan CO2 terpisahkan.

 13
Aliran masuk FD ( F ) :

F13 , C2H4O = F12 , C2H4O

kg
= 0,0050
jam
10

F1 , C2H6O2 = F12 , C2H6O2

kg
= 1,3866
jam

F1 , C4H10O3 = F12 , C4H10O3

kg
= 0,0120
jam

F16 , H2O = F12 , H2O

kg
= 0,8158
jam

F16 , CO2 = F12 , CO2

kg
= 1,2481
jam

 Aliran keluar FD (F14 dan F15 )

F14 , H2O = 80 % x F16 , H2O

kg
= 80 % x 0,8158
jam

kg
= 0,6526
jam

F14 , CO2 = F13 , CO2

kg
= 1,2481
jam

F14 , C2H4O = F13 , C2H4O

kg
= 0,0050
jam
11

F15 , C2H6O2 = F13 , C2H6O2

kg
= 1,3866
jam

F15 , C4H10O3 = F13 , C4H10O3

kg
= 0,0120
jam

F15 , H2O = F13 , H2O - F14 , H2O

= (0,8158 -0,6526) kg/jam

kg
= 0,1632
jam

Tabel 3.3 Neraca massa di Flash Drum ( FD )

  BM Aliran masuk Aliran Keluar


Kompone kg/kgmo
n l F13 F14 F15
kgmol/ja kgmol/ja
    kg/jam kgmol/jam m kg/jam kg/jam m
44,05 0,0050 0,0001 0,0001 0,0050 0 0
C2H4O
44,01 1,2481 0,0284 0,0284 1,2481 0 0
CO2
62,07 1,3866 0,0223 0 0 1,3866 0,0223
C2H6O2
106,12 0,0120 0,0001 0 0 0,0120 0,0001
C4H10O3
18,02 0,8158 0,0453 0,0362 0,6526 0,1632 0,0091
H2O
3,4675 0,0962 0,0647 1,9058 1,5618 0,0315
Total
3,4675 3,4675

4. Evaporator ( EV )
17

EV
12

16

18

Asumsi Evaporator menguapkan 99 % air.

 16
Aliran masuk EV ( F ) :

F16 , C2H6O2 = F15 , C2H6O2

kg
= 1,3866
jam

F16 , C4H10O3 = F15 , C4H10O3

kg
= 0,0120
jam

F16 , H2O = F15 , H2O

kg
= 0,1632
jam

 Aliran keluar EV (F17 dan F18)

F17, H2O = 99 % x F16 , H2O

kg
= 99 % x 0,1632
jam

kg
= 0,1615
jam

F18, C2H6O2 = F16 , C2H6O2

kg
= 1,3866
jam
13

F18 , C4H10O3 = F16 , C4H10O3

kg
= 0,0120
jam

F18 , H2O = F16 , H2O - F17 , H2O

= (0,1632 -0,1615 ) kg/jam

kg
= 0,0016
jam

Tabel 3.4 Neraca massa di Evaporator ( EV)

  BM Aliran Masuk Aliran Keluar


Kompone
n kg/kgmol F16 F17 F18
kgmol/ja
    kg/jam kgmol/jam m kg/jam kg/jam kgmol/jam
1,3866 0,0223 0 0 1,3866 0,0223
C2H6O2 62,07
0,0120 0,0001 0 0 0,0120 0,0001
C4H10O2 106,12
0,1632 0,0091 0,0090 0,1615 0,0016 0,0001
H2O 18,02
1,5618 0,0315 0,0090 0,1615 1,4002 0,0225
Total
1,5618 1,5618

Ton
Kapasitas produksi = 180.000
tahun

Ton kg
180.000 x 1000
tahun ton
=
hari jam
300 x 24
tahun hari

kg
= 25.000
jam
14

kg
Etilen Glikol yang dihasilkan = 1,3866
jam

kg
25.000
jam
Faktor Pengali =
kg
1,4002
jam

= 17.854,1891

NERACA MASSA SEBENARNYA

1. Reaktor 1 ( R – 01 )

Mol ratio C2H4O : CO2 = 0,8 : 1 (U.S Patent No4.400.559 )

Reaksi :

C2H4O + CO2 C3H4O3

C2H4O CO2 C3H4O3

Mula-mula 404,9111 506,3417 0


Berekasi 402,8866 402,8866 402,8866
Sisa 2,0246 103,4552 402,8866

Aliran Masuk Aliran Keluar


3 6
Kompone BM F F F7
n kgmol/ja kgmol/ja
kg/kgmol m kg/jam kg/jam kgmol/jam m kg/jam
C2H4O 44,05 404,9111 17.836,3349 0 0 2,0246 89,1817

CO2 44,01 0,2027 8,9271 22.275,1730 506,1389 103,3612 4.553,0624

H2O 18,02 0,2027 8,9271 0,2228 0,0051 0,2077 9,1498


15

C3H4O3 88,06 0 0 0 0 402,8866 35.478,1910

Total 405,3164 17.854,1891 22.275,3958 506,1440 508,8741 40.129,5849

40.129,5849 40.129,5849

2. Reaktor 2 ( R – 02 )

Mol ratio C3H4O3 : H2O = 1:3 (U.SPatent

No4.519.875)

Konversi Etilen karbonat pada reaktor hidrolisis ( R – 02 ) adalah 99 %

(U.S Patent No 5.763.691)

Reaksi (1)

C3H4O3 + H2O CO2 + C2H6O2

Etilen karbonat Air karbon dioksida Etilen gikol

C3H4O3 H2O
CO2 C2H6O2
402,8866 1.209 0 0
Mula-mula
Bereaksi 398,8577 398,8577 398,8577 398,8577
4,0289 809,8020 398,8577 398,8577
Sisa

Reaksi (2)

Konversi Etilen karbonat pada Reaksi (2) adalah 100 %

2 C3H4O3 + H2O 2 CO2 + C4H10O3

Etilen karbonat Air karbon dioksida dietilen gikol

2 C3H4O3 H2O 2 CO2 C4H10O3


16

4,0289 809,8020 0 0
Mula-mula
Bereaksi 4,0289 2,0144 4,0289 2,0144
0 807,7876 4,0289 2,0144
Sisa

BM Aliran Masuk Aliran Keluar


Kompone kg/kgmol F 8
F 11
F12
kgmol/ja
n  
m kg/jam kg/jam kgmol/jam kg/jam kgmol/jam
C2H4O 44,05 2,0246 89,1817 0 0 89,1817 2,0246

22.284,100
CO2 44,01 103,4552 4.553,0624 0 0 1 506,3417

C3H4O3 88,06 402,8866 35.478,1910 0 0 0 0

21.780,047 14.565,481
H2O 18,02
0,5078 9,1498 7 1.208,6597 7 808,2953

24.757,097
C2H6O2 62,07
0 0 0 0 4 398,8577

C4H10O3 106,12 0 0 0 0 213,7716 2,0144

21.780,047 61.909,632
508,8741 40.129,5849 7 1.208,6597 6 1.717,5338
Total
62.517,054

61.909,6326 7

3. Flash Drum ( FD )

Efisiensi kerja 80 % menguapkan air, 100 % menguapkan gas ( CO2 dan C2H4O)

BM Aliran Masuk Aliran Keluar


Komponen kg/kgmol F13 F 14
F15
  kg/jam kgmol/jam kgmol/jam kg/jam kg/jam kgmol/jam
C2H4O 44,05 89,1817 2,0246 2,0246 89,1817 0 0
17

22.284,100 22.284,100
CO2 44,01 1 506,3417 506,3417 1 0 0

24.757,097
C2H6O2
62,07 4 398,8577 0 0 24.757,0974 398,8577

C4H10O3 106,12 213,7716 2,0144 0 0 213,7716 2,0144

14.565,481 11.652,385
H2O 18,02 7 808,2953 646,6363 4 2.913,0963 161,6591

61.909,632 1.717,533 1.155,002 34.025,667


6 8 6 2 27.883,9654 562,5312
Total
61.909,632
6 61.909,6326

4. Evaporator ( EV )

Efisiensi kerja = 99 % air teruapkan.

  BM Aliran Masuk Aliran Keluar


Kompone

n kg/kgmol F16 F17 F18


kgmol/ja

    kg/jam m kgmol/jam kg/jam kg/jam kgmol/jam


24.757,097 24.757,097
C2H6O2
62,07 4 398,8577 0 0 4 398,8577

C4H10O3 106,12 213,7716 2,0144 0 0 213,7716 2,0144

H2O 18,02 2.913,0963 161,6591 160,0425 2.883,9654 29,1310 1,6166

27.883,965 25.000,000
4 562,5312 160,0425 2.883,9654 0 402,4887
Total
27.883,965

4 27.883,9654

Anda mungkin juga menyukai