166 Journal of Boromarajonani College of Nursing, Bangkok Vol.33 No.

3 September - Desember 2017

Academic Articles

Peran Suami dalam Merawat Istri Saat

Melahirkan

Suphatsara Phumek Nov. (Soopussara Pumek, MNS)1 Preeyawan Vibulwong, MNS (Preeyawan
Vibulwong, MNS)2

Abstrak
Wanita pada masa subur mengalami perubahan fisik yang disebabkan oleh kontraksi rahim sejak
memasuki masa persalinan. menyebabkan rasa sakit Ada juga kekhawatiran tentang keselamatan bayi
yang belum lahir dan dirinya sendiri. wanita saat melahirkan Perlu adanya perhatian dan bantuan dari
orang terdekatnya yaitu suami. dalam menjadi teman untuk mendukung Dan perawatan lainnya
seperti pijat, sentuhan, dll karena selain perawat, suami berperan penting dalam membantu
menghilangkan stres. Kecemasan akan melahirkan Jadilah teman untuk belajar tentang pengalaman
melahirkan dan merawatnya dengan baik Artikel akademik ini bertujuan untuk memaparkan peran
suami dalam merawat istri saat melahirkan yaitu 1) menjadi pelatih 2) menjadi anggota tim dan
memberikan bantuan 3) perawatan emosional yang akan membuat istri sadar akan perasaannya bahwa
dirinya dicintai Ada orang yang berdiri di sampingmu. perasaan hangat mengakibatkan kelahiran hitam
berjalan normal mempersingkat durasi persalinan keamanan Istri dan suami puas memiliki harga diri
Mempererat ikatan antara suami istri dan anak

Kata kunci: Peran suami; Istri bersalin

1
Perawat Profesional, Sekolah Tinggi Keperawatan Boromarajonani, Bangkok Email: soopussara.p@bcn.ac.th 2
Perawat Profesional, Sekolah Tinggi Keperawatan Boromarajonani, Bangkok Email: preeyawana@ hotmail.com
Jurnal Kolese Keperawatan Boromarajonani, Bangkok, Vol.33, No.3, September - Desember 2017. 167

Abstrak
Selama masa persalinan, wanita mengalami perubahan yang drastis akibat respon fisik dan mental
terhadap proses persalinan dengan kontraksi uterus yang menimbulkan rasa sakit dan kecemasan akan
keselamatan ibu dan bayi baru lahir. persalinan, termasuk berpegangan tangan, pijat, dan tindakan
perawatan lainnya.Selain perawat, suami memainkan peran penting untuk mengurangi kecemasan dan
menemani selama pengalaman persalinan dan juga untuk memberikan perawatan yang erat.Tulisan ini
bertujuan untuk menggambarkan peran suami sebagai: 1) a pelatih, 2) anggota tim dan pendukung,
dan 3) dukungan emosional selama persalinan Manfaat mengambil peran ini akan membantu
meningkatkan perasaan istri akan keindahan, kebersamaan, dan kehangatan sehingga waktu persalinan
yang lebih singkat, keamanan, dan kelancaran persalinan. kepuasan, dan kebanggaan suami dalam
perannya akan meningkatkan ikatan yang kuat antara pasangan dan bayi yang baru lahir

Kata kunci: melahirkan

peran
istriKeluarga melakukan kegiatan bersama, seperti
kewajiban untuk memenuhi kebutuhan anggota
biologis dalam menyediakan barang-barang yang
diperlukan kondusif untuk hidup termasuk
perawatan kesehatan dan layanan kesehatan
esensial untuk memenuhi kebutuhan emosional
Dengan memberikan kasih sayang dan perhatian
kepada anggota keluarga, yang akan membuat
anggota memiliki kepribadian yang stabil.
Membantu meningkatkan kesehatan keluarga bantu
keluarga dapat menghadapi berbagai kondisi
 berhubungan dengan kesehatan dengan keluarga. cenderung memiliki hubungan keluarga
menitikberatkan pada keluarga untuk dapat yang lebih baik daripada daerah lain Perbandingan
menjaga kondisi kesehatan yang tepat dengan antara Turki dan Jerman selama 10 tahun
status keluarga itu (Ruja Phuphaiboon, 1998), (1995-2003) Dari total wawancara 100 pasang per
keluarga mana yang menyusui Ini adalah perawatan negara (1995) dan pada tahun 2003 terdapat
yang berpusat pada keluarga dan keperawatan. pasangan menikah 60 pasang di Jerman dan 50
Mempromosikan kesehatan keluarga (family health pasang di Turki. bahwa pasangan Turki tidak
promotion) dan menjaga kesehatan seluruh bercerai. Sedangkan desersi total Jerman naik dari
keluarga (Daranee Chong-udomkarn, 2010) Menurut 3% pada tahun 1995 menjadi 5,1 persen, tetapi
penelitian Umaporn Pattaravanich dan Phuwanai tidak ada perbedaan yang signifikan. signifikan
Poomsaithong (2009), pada faktor-faktor yang secara statistik (p = .830) (David, Aslan, Siedentopf,
berhubungan dengan hubungan keluarga yaitu jenis & Kentenich, 2009)
kelamin, umur, dan status perkawinan, dan pada . Dilanjutkan dengan hanya 1,6 orang pada tahun
keluarga yang terdapat keluarga cerai, duda, atau 2016, diperkirakan akan berkurang menjadi 1,3
pisah, peluang ikatan keluarga lebih kecil orang pada tahun 2040. Sementara itu, kehangatan
dibandingkan dengan keluarga Menurun dari 68,31% pada tahun 2012
keluarga yang menikah. lebih banyak keluarga Di menjadi 65,60% pada tahun 2014, yang berada
kalangan remaja, ditemukan bahwa penduduk pada tingkat yang perlu ditingkatkan (Paramethee
daerah perkotaan Hubungan keluarga cenderung Wimonsiri dikutip dalam Thai Publica, 2016), yang
kurang dari daerah pedesaan. Sedangkan untuk menemukan bahwa masalah perceraian telah
sektor perumahan mempengaruhi hubungan meningkat.168
Boromarajonani College of Nursing , Bangkok Vol.33 No.3 September - Desember 2017
tua tunggal laki-laki. menyumbang 10,4% dan jenis
kelamin perempuan 89,6% menemukan bahwa
hampir tiga kali lipat statistik ini tidak termasuk faktor yang mempengaruhi kualitas hidup secara
perceraian atau perpisahan atau perpisahan yang keseluruhan adalah masalah perilaku anak (P<.05),
tidak berdokumen. statistik ibu tunggal Jumlah kejadian Stres hidup (p<.001), kualitas hidup pada
mengasuh anak saja meningkat dari 53,9 persen pasangan menikah (p <.01) dan depresi (p<.001)
pada 2008 menjadi 53,9 persen pada 2009. Namun, merupakan faktor yang dapat memprediksi kualitas
pola asuh keluarga Kebanyakan lajang memiliki hidup orang tua tunggal secara keseluruhan. di
masalah keuangan yang dapat mempengaruhi Bangkok adalah Peristiwa stres dalam hidup (R2 =
Anak-anak harus keluar untuk mencari pekerjaan. 217) (P = .000) (Srisopa & Kanchanatawan, 2015)
Merawat diri sendiri dan keluarga (Badan Pusat . merespon rasa sakit secara berbeda termasuk
Statistik Kementerian Teknologi Informasi dan kesabaran Setiap individu berbeda. mereka yang
Komunikasi, 2015) dari studi deskriptif tentang siap Pereda nyeri prenatal akan mengurangi
kualitas hidup Orang tua tunggal di Bangkok dari kebutuhan akan obat pereda nyeri selama
klub jaringan keluarga dengan orang tua tunggal persalinan. Dan orang-orang yang pernah
Family Network Foundation dengan mengumpulkan mengalami rasa sakit sebelumnya memiliki
data dari 106 orang tua tunggal di Bangkok, orang
 kecemasan, tetapi mampu mengatasi rasa sakit
mereka saat ini. dan di masa depan Bagi mereka
tanpa bantuan dekat, kecemasan meningkat
(Pillitteri, 2013; Perry, Hockenberry, Lowdermilk, &
Wilson, 2014) akupresur, kompres panas atau
dingin, fokus, mendengarkan musik, dan
menggunakan teknik pernapasan, dll (Chayaporn
Ekkathamsut dan Gaysorn Wittayasiri, 2017). jumlah
ibu pada kala I persalinan menurut kelompok
sampeladalah ibu bersalin kala I di RS Kalasin, usia
kehamilan 28 minggu atau lebih, dan
pembukaan serviks tidak lebih dari 7 sentimeter
antara Oktober 2010 hingga Februari 2011.
Sebanyak 180 wanita menemukan harga diri. dan
pendapatan keluarga Terdapat hubungan negatif
dengan ketakutan ibu akan persalinan kala I pada
taraf 0,01 (r=-0,310, -0,284 dan -0,202
berturut-turut) (Saimonka, 2012)
. termasuk mengambil bagian Ikut serta dalam
memberikan bantuan dan perawatan baik fisik
maupun mental. Bantu istri menghadapi sakitnya
melahirkan dengan membantu Meninggalkan istri
dalam masalah relaksasi, gangguan. agar bisa
melalui proses melahirkan dengan selamat
termasuk menjaga kesehatan fisik dan mental dari
studi deskriptif tentang Ken dan Elison (Kainz &
Eliason, 2010) dari 67 istri Swedia ikut ambil bagian.
Dalam merawat istri pada masa bersalin pertama,
banyak istri yang mengatakan bahwa suami ikut
serta dalam pengasuhan. Banyak istri yang
Jurnal Kolese Keperawatan Boromarajonani, Bangkok, Volume 33, No. 3, September - Desember 2017 169
Kebutuhan istri dapat membuat mereka berdaya.
menjadi kuat sangat besar dalam persalinan
Terkadang ada ketakutan dan kepanikan, dan suami
istri akhirnya merasa menjadi orang tua.Ketika istri
melahirkan anak dari kandungannya, mereka
merasa sangat bahagia. Segala sesuatu di sekitar
melahirkan tanpa meninggalkan mereka merasa
tidak berdaya, seperti memberi mereka air minum.
Membelai punggungnya, menyeka wajahnya, dan
meniupkan angin ke wajahnya. Tanpa mereka
memohon bantuan, suami mereka memantau
gejala mereka. dan membantu mengontrol Nyeri
saat rahim berkontraksi dan amati dari monitor
jantung bayi (kardiotokografi: CTG) dan bantu
mereka bernapas pada waktu yang tepat dan
bantuan untuk menggunakan teknik bernapas
secara efektif dan suami juga membantu menjadi
kekuatan penting Dalam koordinasi dengan bidan
dan bila istri kurang tenaga untuk menolong dirinya
sendiri, suami akan menginformasikan dan meminta
bantuan. staf bantuan sampai suami istri percaya
diri, apalagi suami berusaha menunjukkannya
dengan membantu istrinya bercerita apa yang istri
ingin perawat sampai perawat harus mendengarkan
tanpa membiarkan perawat mengabaikannya
dengan cara apa pun suami bantu istri Melangkah
dari rasa sakit saat melahirkan Sang istri berterima
kasih kepada suaminya. Mereka merasa aman saat
melahirkan. Suami terinspirasi oleh istri, memberi
mereka kekuatan dan keberanian untuk mengambil
peran kepemimpinan (Coached), mendukung
mereka semua sampai akhir proses persalinan.
Suami istri adalah satu tim. Sama (Tim ) itu adalah
hal yang sangat berharga dan besar. Suami hanya
bisa melirik dan tahu.
Anda terlihat indah. sebagai permulaan
Bersama-sama untuk menciptakan keluarga baru,
mereka berkata, “Kami
berdua mengelola dengan baik. Sungguh suatu
kebahagiaan dan keindahan. Kami merasa seperti
keluarga.” Itu adalah awal dari berbagi. kebahagiaan
menjadi orang tua dan keluarga yaitu suami dan
istri telah menciptakan bersama serta memiliki
kekerabatan dengan keturunan, sesuai dengan
tujuan pendidikan Kaji perasaan suami terhadap
Dari 51 pengalaman melahirkan pertama istri di
Filipina, 94,12 persen suami jatuh cinta pada istri,
88,24 persen senang, 68,63 persen bangga,
sekaligus khawatir. sedang kesakitan, 78,43 persen
senang dan bangga fokus pada bayi saat bayi lahir.
Dan suami merasa memudahkan istri untuk
melahirkan sebesar 72,55% (Labrague, Carino,
Catap & Uy, 2013).Hal ini sesuai dengan penelitian
terhadap 417 pengalaman suami dan istri
melahirkan di Yunani. peran selama masa subur,
membuat mereka merasa bahagia. kebanggaan
memiliki kepercayaan diri Pahami perasaan istri,
rasakan cinta dan ikatan dengan istri. Itu adalah
pengalaman yang tak terlupakan, menyenangkan,
luar biasa. Pada saat yang sama, ada perasaan stres,
takut, khawatir, dan tidak aman. dimana suami
berkesempatan melihat bayi menangis untuk
pertama kalinya dan menggendong bayi untuk
pertama kalinya dan sambil menunggu untuk
melahirkan suaminya bantu istri Pengalaman
menjadi seorang ayah dibagikan di akhir proses
persalinan. istri bisa melahirkan bayi aman tanpa
komplikasi (Sapountzi-Krepia, Psychogiou, Sakellari,
Tsiligiri & Vehvilainen-Jukunen, 2015)
Dapat dilihat bahwa keikutsertaan suami dalam
merawat istrinya selama masa bersalin dapat
memenuhi kebutuhan kedua belah pihak. tubuh
dan pikiran Yang penting, suami terlibat dalam
berbagi. pengalaman melahirkan Akibatnya, suami
memiliki ikatan dengan istrinya. dan bahkan lebih
banyak anak (Condon, 2006; Dellmann, 2004;
Simkin & Bolding, 2004; Perry, Hockenberry,
Lowdermilk, & Wilson, 2014). Ada dua jenis asuhan
maternitas bagi istri: 1) kesediaan untuk
berpartisipasi, 2) rasa ingin tahu, satu dari tiga
berasal dari keluarga besar. Bersedia berpartisipasi
di ruang bersalin karena dia pikir istrinya
menginginkan dia, bagian lain merasa itu penting
baginya akan melihat proses melahirkan untuk
pertama kalinya karena dia ingin menjadi saksi
pertama secara langsung Alih-alih duduk di luar
menunggu dalam kecemasan, beberapa suami
hanya melihat di sebagian besar film dokumenter,
hanya dapat memberikan beberapa tingkat
bantuan, seperti dukungan emosional, berbicara
dengan istri, berpegangan tangan, menghibur dan
berada di sisinya. pembinaan, demonstrasi, akting,
penghubung, hal-hal yang dapat dilakukan suami
dengan percaya diri adalah pijat punggung,
minuman yang menyegarkan, membantu
mengubah postur tubuh. Membantu membawanya
ke kamar mandi dan mengekspresikan dirinya untuk
mengimbangi apa yang tidak bisa dia lakukan.
Sangat sedikit suami yang akan membantu
mengatur kecepatan pernapasan mereka dan
menyemangati mereka. kata seorang suami Istrinya
melakukan kesalahan Biarkan istri kehilangan
kekuatan tenaga kerja. karena dia tidak
mempersiapkan diri sebelumnya (Sapkota,
Kobayashi & Takase, 2010). Melakukan peran secara
efektif akan merasa senang dan berhasil dalam
bertindak sebagai suami. termasuk ceritanya
Hubungan dalam keluarga (Amphan Sriruang, 2002;
Kainz & Eliason, 2010)
Artikel ini bertujuan untuk memaparkan
tentang Peran suami dalam merawat istrinya saat
melahirkan dapat dibagi menjadi 3 peran: 1)
menjadi pelatih (coach) untuk membantu ditinggal
sambil nunggu melahirkan menggunakan teknik
pernapasan และเทคนิคผ่อน คลาย เป็นบทบาทที่แสดง
ความเป็นผู้นำต่อภรรยา ซึ่งต้องการ ควบคุมประสบการณ์
คลอดด้วยตนเอง 2) บทบาทผู้ร่วมทีมและ ให้การช่วยเหลือ
(A team & support role) โดยการติดต่อ ประสานงานกับ
ทีมสุขภาพ และให้การดูแลภรรยา เพื่อตอบ สนองความ
 ต้องการของภรรยา และ 3) บทบาทผู้ให้การดูแล ด้าน ด้วย บทบาทสามีในการดูแลภรรยาในระยะคลอด
อารมณ์ (emotional support) คือการอยู่เป็นเพื่อนคอย บทบาทของสามีในระยะที่หนึ่งของการคลอด
ให้กำลังใจ สังเกตอาการ และกระทำกิจกรรมอื่นควบคู่กันไป
170 Journal of Boromarajonani College of Nursing, Bangkok Vol.33 No.3 September - December 2017
เป็นการริเริ่มการใช้ขบวนการ “breathing exercise” ซึ่ง
นันทพร แสนศิริพันธ์ และสุกัญญา ปริสัญญกุล (2558) ได้
หมายถึง การกระทำ หน้าทีข่ องสามีในการดูแลช่วยเหลือ กล่าวถึงเทคนิคการหายใจ เมื่อผู้คลอดรู้สึกเจ็บปวด จากการ
สนับสนุนภรรยาตั้งแต่ ปากมดลูกเริ่มเปิดจนกระทั่งคลอด ซึ่ง หดรัดตัวของมดลูก ดังนี้
เป็นสิ่งสำคัญในการดูแลผูค้ ลอดให้สามารถดำ เนินการคลอด
1.1 การหายใจช้าโดยใช้ทรวงอก (slow chest
ปกติได้ปลอดภัย จากการทบทวนวรรณกรรมและงานวิจัย breathing) เมื่อรู้สึกเจ็บปวดจากมดลูกหดรัดตัว โดยนั่งใน
พบว่า สามารถแบ่งบทบาทสามีในระยะคลอดเป็น 3 ด้าน ท่าที่ สบายและเพ่งความสนใจไปที่จุดใดจุดหนึ่ง และตลอดที่
ได้แก่ 1) เป็นโคช (coach) เป็นการให้การช่วยเหลือขณะ รอ มดลูก หดรัดตัวให้หายใจเข้าทางจมูกช้าๆ และออกทางปาก
คลอด โดยใช้เทคนิคการหายใจ และเทคนิคผ่อนคลาย เป็น ยาวๆ สม่าเสมอเงียบและมีผ่อนคลายเต็มที่ ํ
บทบาทที่แสดงความเป็นผู้นำต่อภรรยา ซึ่งต้องการควบคุม
1.2 หายใจตื้นโดยใช้ทรวงอก (shallow chest
ประสบการณ์คลอดด้วยตนเอง 2 ) บทบาทผู้ร่วมทีมและให้ breathing) เมื่อมดลูกหดรัดตัวถี่ขึ้น นานขึ้น และแรงขึ้น ใช้
การช่วยเหลือ (A team & support role) โดยการติดต่อ แบบทีห่ นึ่งแล้วไม่ได้ผล โดยนั่งในท่าที่สบายและเพ่งความ
ประสานงานกับทีมสุขภาพ และให้การดูแลภรรยา เพื่อตอบ สนใจไปทีจ่ ุดใดจุดหนึ่ง เมื่อมดลูกหดรัดตัวให้หายใจเข้า ทาง
สนองความต้องการของภรรยา และ 3) บทบาทผู้ให้การดูแล จมูกช้าๆ และออกทางปากยาวๆ จนกระทั่งมดลูกหดรัดตัว
ด้านอารมณ์ (emotional support) คือการอยู่เป็นเพื่อน
เต็มที่ให้หายใจเข้าทางจมูก และออกทางปากตื้นๆ เร็วๆ 1.3
คอยให้กำลังใจ สังเกตอาการ และกระทำกิจกรรมอื่นควบคู่ หายใจแบบตื้นๆ และเป่าออก (plant-blow breathing)
กัน ไปด้วย ซึ่งมีรายละเอียดของการปฏิบัติบทบาทสามีใน เมื่อปากมดลูกเปิด 8-10 ซม. ผู้คลอดเริ่มรู้สึก อยากเบ่ง โดย
ระยะที่ หนึ่งของการคลอดในแต่ละบทบาทดังนี้ นั่งในท่าที่สบายและเพ่งความสนใจไปที่จุดใด จุดหนึ่ง เมื่อ
1. บทบาทสามีในการเป็นโคช (coach) เป็นการ มดลูกหดรัดตัวให้หายใจเข้าทางจมูก และออก ทางปากตื้นๆ
ให้การช่วยเหลือขณะรอคลอด โดยใช้เทคนิคการหายใจ และ เร็วๆ 4 ครั้ง แล้วเป่าลมออกทางปาก 1 ครั้ง 2. บทบาทสามี
เทคนิคผ่อนคลาย เป็นบทบาทที่แสดงความเป็นผู้นำต่อ ในการเป็นผู้ร่วมทีมและให้การช่วยเหลือ (a team and
ภรรยา ซึ่งต้องการควบคุมประสบการณ์คลอดด้วยตนเอง support role) เป็นบทบาทที่สามี ทำ หน้าที่ เป็นผู้ช่วยเหลือ
(Kainz & Eliason, 2010; Sapkota, Kobayashi, & ประคับประคองภรรยาให้ผ่านการคลอดได้อย่าง ปลอดภัย
Takase, 2010) โดยการให้สามีเข้าไปมีส่วนร่วมตั้งแต่การเตรี โดยการส่งเสริมความก้าวหน้าของการคลอดด้วย การจัดท่า
ยมพร้อมก่อน คลอด เพื่อลดความปวดในระยะรอคลอดโดย และจัดกิจกรรมการเคลื่อนไหว การสัมผัสและ การนวด และ
ไม่ใช้ยาตามทฤษฎี ของบัดเล่ (Bradley) และการให้สามีมี เทคนิคการบรรเทาความเจ็บปวด และเบี่ยงเบน จุดสนใจ
ส่วนร่วมในการฝึกการ หายใจที่คล้ายคลึงกับวิธีของดิครีด เป็นต้น
(Dick-Read) แก่ภรรยาใน ระยะคลอด ตามทฤษฎีของลามา
2.1 การส่งเสริมความก้าวหน้าของการคลอด เป็น การปฏิบัติ
ซ (Fernand Lamaze) (ธีระพงศ์ เจริญวิทย์ บุญชัย เอื้อ บทบาทสามีในการดูแลภรรยา เพื่อให้การคลอดมี ความ
ไพโรจน์กิจ ศักนัน มะโนทัย สมชาย ธนวัฒนาเจริญ และ ก้าวหน้าตามกระบวนการคลอดปกติ โดยการจัดท่าและ
กระเษียร ปัญญาคำ เลิศ, 2551) ซึ่งวิธีของดิครีด (The กิจกรรมในการเคลื่อนไหว ในระยะเริ่มเจ็บครรภ์โดยให้สามี
Dick-Read Method) เชื่อว่าการเจ็บ ครรภ์คลอด มีปัจจัย ช่วยดูแลในการจัดท่าทางต่างๆ หากถุงน้าคร ํ ่ายังไม่แตกและ ํ
ทางสังคมเป็นอิทธิพลสำคัญ และความปวด เริ่มจากความตึง ความเจ็บปวดอยู่ในระดับน้อย โดยการจัดให้ภรรยาอยู่ในท่า
ของเส้นใยภายในกล้ามเนื้อบริเวณมดลูก แล้ว ส่งผลให้เกิด ศีรษะสูง เพื่อช่วยเพิ่มประสิทธิภาพของการทำ งานของมดลูก
ความปวด เรียกว่า “fear-tension-pain syndrome” ศีรษะทารกเคลื่อนเข้าสู่ช่องเชิงกรานได้ดี ช่วยขยายช่องทาง
 คลอด ลดระยะเวลาในการคลอด ลดอาการปวด และลดการ ว่าการจัดท่าที่เหมาะสม ในระยะคลอด ช่วยลดอาการปวด
ตัดฝีเย็บ (Zwelling, 2008) สอดคล้องกับการทบทวน ลดการใช้ยาแก้ปวด ลดการ ฉีกขาดของช่องทางคลอด และ
วรรณกรรมของ อดัมส์ และไบร์นชี (Adams & Bianchi, ช่วยส่งเสริมการทำ งานของ มดลูก ดังนั้นการจัดท่าต่างๆ ที่
2008) เกี่ยวกับทักษะ การให้การช่วยเหลือในระยะคลอด พบ สามีสามารถปฏิบัติได้มีดังนี้
วารสารวิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี กรุงเทพ ปีที่ 33 ฉบับที่ 3 กันยายน - ธันวาคม 2560 171
(Adams & Bianchi, 2008) เป็นท่าที่นั่งศีรษะสูงและลำตัว
อยู่ในแนวดิ่งทำ มุมกับ พื้นราบ 60-90 องศา (สุขุมาลย์ สอน
2.1.1 ท่านอนตะแคงกึ่งคว่า (Sims' position) ํ เฒ่า และมณีรัตน์ ภัทรจินดา, 2556) โดยสามีช่วยดูแลอย่าง
เป็นการหลีกเลี่ยงการลงน้าหนักตัวบริเวณกระดูกก้นกบ ช่วย ใกล้ชิด ให้ผู้คลอดยึด เกาะสามีขณะเปลี่ยนจาก ท่านั่งยองๆ
ให้ ํ เกิดความสุขสบาย แต่ทำ ให้ตัวทารกเลื่อนต่าช้าลง ซึ่ง เมื่อมดลูกหดรัดตัว และเปลี่ยนมานั่งพักบนเก้าอี้เตี้ยหรือบน
มักใช้ใน ํ ระยะปากมดลูกเปิดช้า (latent phase)หรือระยะ เบาะขณะที่มดลูกไม่มี การหดรัดตัว (เจียรนัย โพธิ์ไทรย์,
ปากมดลูก เริ่มเปิด จนกระทั่งเปิด 3 ซม. ในกรณีที่ผคู้ ลอดไม่ 2544)
มีภาวะ แทรกซ้อน เสียงหัวใจทารกปกติ และใช้ในกรณีที่ 2.1.6 ท่าคุกเข่า (kneeling) มักใช้ในระยะปาก
ทารกมีศีรษะ เป็นส่วนนำแต่ท้ายทอยอยู่ด้านหลังของมารดา มดลูกเปิด 6-10 เซนติเมตร ช่วยให้ภรรยาเกิดความรู้สึก
ซึ่งท่านีจ้ ะช่วย ให้ท้ายทอยทารกเคลื่อนมาอยู่ในแนวขวาง สบาย ลดอาการปวดหลังในกรณีที่ทารกนอนหงาย ท่านี้ช่วย
โดยสามีช่วยจัดให้ ภรรยานอนตะแคงกึ่งคว่า ใช้หมอนรองใต้ ให้ศีรษะ ทารกหมุนท้ายทอยจากด้านหลังมาทางด้านหน้า
เข่า และบริเวณข้อต่อ ํ ต่างๆของแขนและขา เพื่อลดแรงกด เชิงกรานได้ โดยจัดให้ภรรยานั่งคุกเข่าอาจร่วมกับการหมุน
บริเวณหลัง (Adams & หรือโยกสะโพก ร่วมด้วย หรือกลับมาเป็นท่านั่งบนเก้าอี้ใช้
Bianchi, 2008) หมอนรองหลัง ซึ่ง สามีมีส่วนช่วยเหลือขณะหมุนสะโพกหรือ
2.1.2 ท่านั่ง (sitting) เป็นท่าที่ช่วยส่งเสริมการ เปลี่ยนท่าทาง (เจียรนัย โพธิ์ไทรย์, 2544)
คลอดโดยใช้หลักแรงโน้มถ่วงของโลกเพื่อส่งเสริมการ 2.1.7 ท่าคูเ้ ข่าชิด (knee chest) ส่งเสริมให้ทารก
เคลื่อนต่าํ ของส่วนนำ และเพิ่มประสิทธิภาพในการหดรัดตัว เคลื่อนไปด้านหน้า ทำ ให้แรงกดบนปากมดลูกลดลง ใช้เมื่อ
ของมดลูก ลดอาการปวด ซึ่งภรรยาอาจนั่งโอบพนักอิงเก้าอี้ ภรรยาปากมดลูกเปิดใกล้หมด ขณะมดลูกหดรัดตัวให้โยก
หรือเตียง คลอด หรือในห้องน้า แต่สามีควรอยู่ใกล้ๆ เพื่อให้ สะโพกร่วมด้วย ส่งผลให้ปากมดลูกเปิดเร็วขึ้น โดยให้สามี
กำ ํ ลังใจหรือ คอยช่วยเหลือในการเปลี่ยนอิริยาบท ช่วยโยกสะโพกและเปลี่ยนอิริยาบถ (เจียรนัย โพธิ์ไทรย์,
2.1.3 ท่ายืนโดยขาข้างหนึ่งเหยียบบนเก้าอี้ 2544) 2.1.8 การเดินหรือท่ายืน (walking or standing)
(lunge) ท่านีช้ ่วยลดอาการปวดหลัง ช่วยหมุนศีรษะทารกที่ ช่วยให้ระยะคลอดสั้นลง และส่งเสริมให้มดลูกหดรัดตัวอย่าง
เป็นท่า ศีรษะอยู่ด้านหลัง เช่นถ้าท้ายทอยของทารกอยู่ด้าน มีประสิทธิภาพ ซึ่งเริ่มเดินตั้งแต่เข้าสู่ระยะที่หนึ่งของการ
หลังซ้าย ให้ภรรยายกเท้าซ้ายเหยียบบนเก้าอี้ โดยให้สามีช่วย คลอด และให้โน้มตัวไปด้านหน้าเกาะสามี เมื่อมีการหด
พยุง ขณะยืน ในการเหยียบเก้าอีแ้ ต่ละครั้งนาน 3 วินาที รัดตัว ของมดลูก (เจียรนัย โพธิ์ไทรย์, 2544)
ทำซ้า ํ 3-5 ครั้งในขณะที่มีการหดรัดตัวของมดลูก 2.1.9 ท่าผีเสื้อประยุกต์ ช่วยให้ระยะเวลารอคลอด
2.1.4 ท่าย่อเข่าโดยมีสามีพยุงด้านหลัง (dangle) สั้นลงในระยะปากมดลูกเปิดเร็วอย่างมีนัยสำ คัญทางสถิติ
ช่วยให้ทารกเคลื่อนต่าโดยลดการกดบริเวณก้นกบ และ (p= 0.025) โดยนั่งลำตัวตรงให้ฝ่าเท้าประกบกัน ดึงส้นเท้า
สะโพก ํ ขณะที่มดลูกมีการหดรัดตัวให้สามียืนอยู่ด้านหลัง ให้ ชิดกับฝีเย็บมากเท่าที่จะทำ ได้ โน้มตัวไปด้านหน้าซบกับ
ช่วยพยุงใต้ รักแร้ ภรรยาและให้ภรรยานั่งท่าย่อเข่า หมอน บนโต๊ะ ให้กระดูกสันหลังทำ มุมกับแนวดิ่ง 15-30
2.1.5 ท่านั่งยองๆ (squatting position) ช่วย องศา ตะแคง ใบหน้า แขนวางศีรษะ งอศอกเล็กน้อยบริเวณ
ขยาย ช่องทางคลอด ส่งเสริมการเคลื่อนต่าของส่วนนำ ํ และ ไหล่ผ่อนคลาย (กิตติมา ด้วงมณี, 2558)
การหมุน ของส่วนนำ ลดอาการปวด ลดการบาดเจ็บบริเวณ 2.2 การบรรเทาความเจ็บปวดในระยะคลอดการ
อวัยวะเพศ และลดเวลาในระยะที่สองของการคลอด บรรเทาความเจ็บปวดโดยไม่ใช้ยาระงับความเจ็บปวด ซึ่งใน
 ปัจจุบันมีหลากหลายวิธีในการบรรเทาความเจ็บปวด สามีที่ ช่วยทำ ให้ผู้คลอดรู้สึกผ่อนคลาย ลดความวิตกกังวล (Perry,
ได้ รับการอบรมให้สามารถช่วยเหลือภรรยาในการบรรเทา
ความ เจ็บปวดในระยะคลอดจะสามารถเลือกใช้วิธีดังนี้
2.2.1 การผ่อนคลาย อาจทำ ได้โดยใช้ดนตรี และ การเพ่ง distraction) เช่น การหายใจ การเพ่งจุดสนใจ ตั้งใจฟัง เสียง
มองและการเบี่ยงเบนความสนใจ โดยให้สามีเตรียม ดนตรีที่
172 Journal of Boromarajonani College of Nursing, Bangkok Vol.33 No.3 September - December 2017
การเบี่ยงเบนความสนใจตามมา (ศศิธร พุมดวง, 2553) ซึ่ง
การหายใจช่วยลดความเครียดจากการเจ็บครรภ์และช่วยให้
ผ่อนคลายไปในตัว (Simkin & Bolding, 2004) โดยการ
หายใจ ทางจมูกช้าๆ และหายใจออกทางปากช้าๆ แล้ว
ปลดปล่อย ความตึงเครียดต่างๆ ออกจากร่างกายพร้อม
หายใจออกทุกครั้ง สามีสนับสนุนให้ผู้คลอดเริ่มจับความรู้สึก
ที่ปลายเท้ามาที่ลำตัว สร้างจินตนาการว่าร่างกายหนักขาด
การควบคุม และจมลงไป ในเก้าอี้หรือที่นอน สร้าง
จินตนาการผ่อนคลายไปเรื่อยจน รู้สึกว่าร่างกายทุกส่วนได้
ผ่อนคลายเต็มที่ ใช้เวลาประมาณ 3-4 นาที แล้วเปลี่ยน
อิริยาบถตามปกติ (มูลนิธิส่งเสริมการคลอด และการเลี้ยงลูก
ด้วยนมแม่แห่งประเทศไทย, 2546) ทั้งนี้ การฟังดนตรี การ
เพ่ง การเบี่ยงเบนความสนใจ และการใช้น้ามัน ํ หอมระเหย
เป็นการเบี่ยงเบนความสนใจความเจ็บปวด เป็นวิธีลดความ
เจ็บปวดที่ระงับการส่งข้อมูลความเจ็บปวด จากไขสันหลังไป
ยังสมอง (Simkin, 2002)
2.2.2 การใช้ความร้อนและความเย็น โดยเชื่อว่า
การส่งผ่านของการรับรู้อุณหภูมิร้อนหรือเย็น จะผ่านใย
ประสาท ขนาดใหญ่ ทำ ให้การรับรู้ความเจ็บปวดถูกรบกวน
(Simkin & Bolding, 2004) โดยความร้อนเป็นการเพิ่มการ
ไหลเวียนโลหิต เพิ่มอุณหภูมิของผิวหนังและกล้ามเนื้อ ลด
อาการเกร็งของ กล้ามเนื้อ ช่วยให้กล้ามเนื้อขนาดเล็กที่
บริเวณผิวหนังคลายตัว เพิ่มการทนต่อความเจ็บปวดได้มาก
ขึ้น โดยใช้ผ้าขนหนูผืนเล็ก ชุบน้าร้อนจัดที่พอทนได้ (40-50
องศาเซลเซียส) ประคบร้อน ํ บริเวณท้องส่วนล่าง ขาหนีบ
และบริเวณฝีเย็บ ส่วนความเย็น ลดการไหลเวียนโลหิต ลด
อุณหภูมิของผิวหนังและกล้ามเนื้อ ลดการเผาผลาญเนื้อเยื่อ
ลดการเกร็งของกล้ามเนื้อได้มาก กว่าความร้อน ทำ ให้เกิด
การส่งกระแสประสาทช้า จึงทำ ให้ลด ความปวดลง โดยให้
สามีใช้ผ้าขนหนูผืนเล็กชุบน้าเย็น (15 องศา ํ เซลเซียส)
ประคบบริเวณหลัง ก้นกบ และบริเวณฝีเย็บ (ศศิธร พุมดวง,
Hockenberry, Lowdermilk, & Wilson, 2014) การเพ่ง
มองและการเบี่ยงเบนความสนใจ (attension-focusing and
ดนตรี หรือเพ่งมองสิ่งใดสิ่งหนึ่ง เป็นต้น ส่งผลให้เกิด
2546; Adams & Bianchi, 2008) ในผู้คลอดที่ผอมใช้ เวลา
10 นาที ส่วนผู้คลอดที่อ้วนใช้เวลา 30 นาที เพื่อให้ความ
เย็นไปถึงชั้นกล้ามเนื้อ (ศศิธร พุมพวง, 2555)
2.2.3 การสัมผัสและการนวด (touching and
massage) การสัมผัสจะแสดงถึงการเอาใจใส่ของสามี และ
การให้ความช่วยเหลือต่อภรรยา ซึ่งช่วยให้ภรรยาลดอาการ
ปวดลงจากการสั่งการของสมอง การนวดจะช่วยกระตุ้นใย
ประสาทขนาดใหญ่มากกว่าการกระตุ้นใยประสาทขนาดเล็ก
ส่งผลให้ยับยั้งการทำ งานของเซลล์ส่งกระแสประสาท (trans
mission cell, T-cell) ที่ไขสันหลังด้านหลัง (dorsal horn)
ไม่ให้ส่งข้อมูลความเจ็บปวดไปยังสมอง หรือทำ ให้ประตู
ความ เจ็บปวดที่ไขสันหลังปิด และไม่เกิดความรู้สึกปวด (สุ
กัญญา ปริสัญญกุล และนันทพร แสนศิริพันธ์, 2550; ศศิธร
พุมดวง, 2553; Pillitteri, 2003) นอกจากนี้ยังเป็นการเพิ่ม
การหลั่งสาร เอนโดรฟินส์ (endorphins) (Simkin &
Bolding, 2004) ซึ่ง ตำแหน่งที่ควรนวดได้แก่ ท้อง คอ หลัง
ไหล่ แขน ขา (Gentz, 2001) รวมทั้งบริเวณ น่อง เท้า ส้น
เท้า และเอ็นร้อยหวาย การให้สามีช่วยนวดโดยการใช้ลูก
เทนนิสนวดหรือใช้นิ้วมือ
ของสามีตามตำแหน่งต่างๆ ดังนี้ (เจียรนัย โพธิ์ไทรย์, 2544)
1) การนวดหลัง สามารถแบ่งแบ่งได้ตามลักษณะ ท่าทางของ
ผู้รอคลอดดังนี้ 1.1 กรณีภรรยาอยู่ในท่านั่ง สามีจัด ให้ภรรยา
นั่งคุกเข่า โน้มตัวไปข้างหน้าซบกับหมอน แยกเข่า ออกจาก
กัน ปลายเท้าชี้เข้าหากัน ให้สามีนั่งคุกเข่าด้านหลัง หรือนั่งบน
เก้าอี้ ด้วยการใช้นิ้วมือเป็นตัวส่งผ่านแรงโดยใช้ ข้อต่อที่ 2
ของนิ้วมือ กดลงไปตรงๆ ไม่ใช่ปลายนิ้วมือ เริ่มด้วย ใช้
หัวแม่มือทั้ง 2 ข้าง กดและนวดคลึงบริเวณท้ายทอย ไล่ลง
มากระดูกสันหลัง หลังจากนั้นวางมือ 2 ข้างบนไหล่แล้วบีบ
นวด หากอยู่ในระยะคลอดควรนวดบริเวณก้นกบ (เจียรนัย
โพธิ์ไทรย์, 2544) 1.2) กรณีผู้คลอดอยู่ ในท่านอนตะแคง ใช้
ฝ่ามือลูบจากสะโพกถึงไหล่ โดยฝ่ามืออยู่ข้างแนวกระดูก
สันหลัง นวดไปตามแนวยาวลำตัว ถ้าผู้คลอดอ้วนมากให้ใช้
หัวแม่มือกดลงไปตรงๆ นิ่งนานประมาณ 10 วินาที (นวดแบบ
กดลึก) (กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข และกองทุน
ประชากรแห่งสหประชาชาติ, 2554)
2) การนวดขา น่อง และเท้า จัดให้นั่งบนเก้าอี้ หรือ
นั่งกับพื้นในท่าทีส่ บาย แยกขา ให้สามีนั่งคุกเข่าตรงหน้า แล้ว
ใช้ฝ่ามือทั้งสองข้างกดนวดสลับมือ เริ่มจากบริเวณเข่ามา ยัง
ต้นขาด้านในถึงขาหนีบ ทำซ้าๆ ให้สอดคล้องกับจังหวะ ํ
หายใจ (กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข และกองทุน
วารสารวิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี กรุงเทพ ปีที่ 33 ฉบับที่ 3 กันยายน - ธันวาคม 2560 173
มดลูกและอวัยวะเพศ การนวดแบบกดลึกบริเวณฐานของ
กระดูกข้อเท้า สามารถช่วยลดความเจ็บปวดได้ (เจียรนัย โพธิ์
ไทรย์, 2544; กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข และ กองทุน
ประชากรแห่งสหประชาชาติ, 2554)
4) การลูบหน้าท้อง โดยให้ผคู้ ลอดนั่งในท่าที่สบาย
บนพื้น หรือบนเก้าอี้ ให้สามีนั่งข้างหลัง ทำ มือทั้ง 2 ข้างเป็น
อุ้งเหมือนพนมมือ ช่วยลูบหน้าท้องจากบริเวณเหนือหัวเหน่า
ลูบท้องด้านข้างขึ้นมาหายอดมดลูกขณะที่ภรรยาหายใจเข้า
แล้วลูบลงกลางหน้าท้องขณะภรรยาหายใจออก (สุกัญญา
ปริสัญญกุล และนันทพร แสนศิริพันธ์, 2550)
บทบาทผูใ้ ห้การช่วยเหลือ เป็นบทบาทที่ต้อง
อาศัย ความรู้ ความเข้าใจในการปฏิบัติบทบาทและสามารถ
ปฏิบัติได้ ตั้งแต่ภรรยาอยู่ในระยะตั้งครรภ์ ผลจากการฝึกฝน
ปฏิบัติ บทบาท ทำ ให้สามีมีความเชื่อมั่นว่าตนเองสามารถ
ช่วยเหลือ ภรรยา ส่งผลให้ภรรยาสามารถเผชิญกับ
สถานการณ์ในระยะ คลอดได้อย่างปลอดภัย
2.3 การสนับสนุนการตอบสนองความต้องการด้าน
ร่างกาย ประกอบด้วยการดูแลให้ได้รับสารอาหาร การ
พักผ่อน และการดูแลความสะอาดทั่วไป ตามความต้องการ
ของภรรยา ในระยะรอคลอด
2.3.1 การดูแลเรื่องการได้รับอาหารในระยะคลอด
ผู้คลอดต้องการน้า อาหาร และพลังงาน เนื่องจากเป็นช่วงมี ํ
กิจกรรมในการใช้พลังงานอย่างมาก ร่างกายต้องการพลังงาน
และน้าทดแทน แต่เนื่องจากความเจ็บปวดและความเครียดที่ ํ
เกิดขึ้นทำ ให้ภรรยามีความอยากรับประทานอาหารน้อยลง
ขณะเดียวกันการทำ งานของระบบทางเดินอาหาร การย่อย
อาหารและการดูดซึมอาหารจะช้าลงทำ ให้ร่างกายได้รับ
พลังงาน และสารอาหารไม่เพียงพอ เพื่อให้ได้รับพลังงานและ
สารอาหาร อย่างเพียงพอในระยะคลอด (Romano &
ประชากรแห่งสหประชาชาติ, 2554) หากมีอาการตะคริวให้
ผู้คลอดนั่งเก้าอี้ด้วยท่าที่สบาย แยกขาเหยียดตรง ปลายเท้า
ตั้งขึ้น ให้สามีกดปลายเท้าเข้าหาตัวผู้คลอด แล้วใช้มือนวด
เบาๆ และบริเวณน่อง (เจียรนัย โพธิ์ไทรย์, 2544)
3) การนวดบริเวณส้นเท้าและเอ็นร้อยหวาย โดย ใช้นิ้ว
หัวแม่มือและนิ้วชี้กดคลึง ซึ่งการนวดบริเวณนี้มีผลต่อ
Lothian, 2008)
ดังนั้นเมื่อภรรยาเริ่มมีการเจ็บครรภ์ สามีควรเตรียมอาหาร
อ่อนย่อยง่าย เช่น โจ๊ก ข้าวต้ม ชากับขนมปังแห้ง และซุป
เป็นต้น เมื่อปากมดลูกเริ่มเปิดและเริ่มเจ็บครรภ์ถี่ ควรให้ ดื่ม
น้า หรือน ํ ้าผลไม้บ่อยๆ ทุก 1 ชั่วโมง (มูลนิธสิ ่งเสริมการ ํ
คลอดและการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่แห่งประเทศไทย, 2546)
และเมื่อเริ่มเจ็บถี่ขึ้นเรื่อยๆ ปากมดลูกเปิด 4-5 เซนติเมตร
การให้อาหารหรือสารน้าในระยะคลอด ขึ้นอยู่กับแนวทาง ํ
การดูแลผู้รอคลอดของแต่ละโรงพยาบาล
2.3.2 การดูแลให้ได้รับการพักผ่อน การนอนหลับ เมื่อเริ่มมี
การหดรัดตัวของมดลูกหากเป็นช่วงกลางวันให้ ภรรยาทำ
กิจกรรมตามปกติ และเตรียมของใช้จำ เป็นที่ต้องมา โรง
พยาบาล แต่ถ้าเป็นเวลากลางคืนสามีควรดูแลให้ภรรยา นอน
หลับพักผ่อนให้มากที่สุด (มูลนิธิส่งเสริมการคลอดและ การ
เลี้ยงลูกด้วยนมแม่แห่งประเทศไทย, 2540) โดยให้สามี
ช่วยเหลือด้านการจัดสิ่งแวดล้อม ทั้งด้านอุณหภูมิห้อง
แสงสว่าง ในห้อง การจัดท่านอน การเปิดเพลงเพื่อช่วยให้
ผ่อนคลาย ซึ่งการใช้ดนตรีบรรเลงจังหวะช้าๆ จะช่วยให้
ภรรยาลดภาวะ เครียดจากความปวด โดยเฉพาะในระยะปาก
มดลูกเปิดเร็ว (active phase) (Adams & Bianchi, 2008)
นอกจากนี้ยัง พบว่าช่วยให้ผ่อนคลาย และลดความวิตกกังวล
(Perry, Hockenberry, Lowdermilk, & Wilson, 2014)
และจาก การศึกษาพบว่า ผลจากการที่สามีเข้าไปมีส่วนร่วม
ในการดูแล ภรรยาในระยะคลอด ทำ ให้ภรรยารู้สึกว่าตนเอง
ไม่ได้ถูกทอดทิ้ง ให้เผชิญปัญหาเพียงคนเดียว แต่ยังมีผู้คอย
เป็นห่วงและให้ กำลังใจอยู่เคียงข้าง ทำ ให้เกิด ความรู้สึก
อบอุ่น มั่นใจ ปลอดภัย มีกำลังใจ รู้สึกผ่อนคลาย ลดความ
กลัว ความวิตกกังวลและ สามารถเผชิญความเจ็บปวดได้
(Ricci, 2007)
2.3.3 การดูแลความสุขสบายร่างกายทั่วไป ความ
สะอาดร่างกาย และป้องกันการติดเชื้อโดยสามีดูแลให้ภรรยา
 อาบน้าชำ ํ ระร่างกาย เมื่อเริ่มมีอาการเจ็บครรภ์คลอดส ประเทศไทย, 2546) นอกจากนี้สามีควรช่วยอธิบายว่ากำลัง
ม่าเสมอ ํ ทุก 5-10 นาที และดูแลกระตุ้นให้ภรรยาปัสสาวะ เกิดอะไรขึ้นกับผู้คลอด ช่วยเหลือในการตัดสินใจ การจัด
ทุก 2 ชั่วโมง และเมื่อเริ่มเจ็บครรภ์ถี่มากขึ้นตั้งแต่ปากมดลูก ท่าทาง ไม่รบกวน คอยให้ กำลังใจ ปลอบโยน มือสัมผัส และ
เปิด 4-5 เซนติเมตรการกระตุ้นให้ภรรยาปัสสาวะทุก 1-2 ช่วยซับเหงื่อเช็ดหน้าให้ (Dellmann, 2004)
ชั่วโมง คอย สังเกตอาการของภรรยาอย่างใกล้ชิด และติดต่อ 2.4 การดูแลทารกเมื่อคลอด สามีจะช่วยตัดสาย สะดือ อาบ
ประสานงาน เจ้าหน้าที่ห้องคลอดเมื่อสังเกตพบว่าภรรยามี น้าทารก และนวดด้วยน ํ ้ามันสำ ํ หรับทารก (newborn oil
อาการเจ็บถี่ขึ้น มีน้าเดิน หรือมีอาการเปลี่ยนแปลงต่างๆ massage) (Lewis, Lee & Simkhada, 2015) 3. บทบาท
(มูลนิธิส่งเสริมการ ํ คลอดและการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่แห่ง สามีในการดูแลด้านอารมณ์ (emo-
174 Journal of Boromarajonani College of Nursing, Bangkok Vol.33 No.3 September - December 2017
กำลังใจ รู้สึกผ่อนคลาย ลดความกลัว ความวิตก กังวลและ
สามารถเผชิญความเจ็บปวดได้ สอดคล้องกับการ ศึกษาของ
tional support) เป็นบทบาทที่สามีมีหน้าที่ในการสนับสนุน โซเมอร์-สมิธ (Somers-Smith, 1999) เกี่ยวกับความ คาด
ด้านจิตใจและอารมณ์แก่ภรรยา ซึ่งในระยะรอคลอดจะมีการ หวังและประสบการณ์คลอดที่ได้รับการสนับสนุนจาก สามีใน
เปลี่ยนแปลงทางร่างกาย ส่งผลให้ภรรยาเกิดความวิตกกังวล ระยะคลอด ในสตรีครรภ์แรกโดยการสัมภาษณ์ 6 สัปดาห์
เกี่ยวกับตนเองและทารกในครรภ์เนื่องจากกระบวนการคลอด ก่อนคลอด และติดตาม 12 สัปดาห์หลังคลอด พบว่าสามี
เป็นเหตุการณ์ที่ไม่อาจคาดการณ์ล่วงหน้าได้ ดังนั้นภรรยา จึง สามารถให้การดูแลเอาใจใส่ภรรยาได้อย่างใกล้ชิด อยู่เป็น
เกิดความรู้สึกว่า เป็นภาวะอันตรายที่ทำ ให้เกิดความรู้สึก เพื่อน ให้กำลังใจ มีความเข้าใจความรู้สึกของภรรยา ลดความ
กลัว และตื่นเต้น ความรู้สึกวิตก โดยเฉพาะภรรยาครรภ์แรก วิตกกังวลและความกลัวแก่ภรรยา ส่งผลให้การคลอดดำ เนิน
หรือ ผู้คลอดที่ไม่ได้ผ่านการเตรียมตัวเพื่อการคลอดมาก่อน ไป ตามปกติ ดังนั้นการสนับสนุนให้สามีสามารถปฏิบัติ
(สุกัญญา ปริสัญญกุล และนันทพร แสนศิริพันธ์, 2550; บทบาทใน ระยะคลอด ในการดูแลช่วยเหลือ
Darvill, Skirton, & Farrand, 2008; Pillitteri, 2013) การ ประคับประคองภรรยา
ที่สามีเข้าไปมีส่วนร่วม ในการดูแลภรรยาด้านอารมณ์ในระยะ ทั้งด้านร่างกายและจิตใจในระยะทีห่ นึ่งของการคลอด ส่งผล
คลอด โดยการให้การ ช่วยเหลือเล็กๆ น้อยๆ เช่น การสัมผัส ให้สามารถดำ เนินการคลอดเป็นไปตามปกติ และเป็นการ
พูดคุย เป็นต้น ในระหว่าง เฝ้าคลอด ทำกิจกรรมอื่นร่วมด้วย ส่งเสริมสัมพันธภาพทีด่ รี ะหว่าง สามี ภรรยาและทารก ทำ
เช่น การดูทีวี อ่านหนังสือ นอนหลับอยู่ใกล้ๆ เป็นเพื่อนพูด ให้ เกิดสายใยรักแห่งครอบครัวตามนโยบายของกระทรวง
คุย เป็นต้น สามีส่วนใหญ่จะ แสดงบทบาทการเป็นผู้เฝ้าดู สาธารณสุข
เนื่องจากไม่ต้องการให้ภรรยามี ความรู้สึกว่าถูกควบคุม และ
ทำ ให้ภรรยารู้สึกว่าตนเองไม่ได้ถูก ทอดทิ้งให้เผชิญปัญหา ข้อเสนอแนะ
เพียงคนเดียว แต่ยังมีผู้คอยเป็นห่วงและ ให้กำ ลังใจอยู่เคียง
1. การแสดงบทบาทโคช สามีมักมีความวิตกกังวล
ข้าง ทำ ให้เกิด ความรู้สึกอบอุ่น มั่นใจ ปลอดภัย มีกำลังใจ เพราะสามีต้องแสดงบทบาทการเป็นผูน้ ำ หากอยู่ในภาวะ
รู้สึกผ่อนคลาย ลดความกลัว ความวิตก กังวลและสามารถ เครียดเห็นภรรยามีความเจ็บปวดแต่ตนให้ความช่วยเหลือ ไม่
เผชิญความเจ็บปวดได้ (Ricci, 2007) สามีรู้ แบ่งปัน ได้หรือช่วยเหลือได้น้อย ก็อาจส่งผลกระทบต่อสภาพจิตใจ
ประสบการณ์ว่าเป็นสิ่งสำคัญมากที่เค้าได้เห็นและเข้าใจ
สามีได้ เช่น การทีส่ ามีหนึ่งคนบอกให้ภรรยาเบ่งผิดจังหวะ
กระบวนการคลอดครั้งแรก (Sapountzi-Krepia, ทำ ให้ภรรยาสูญเสียพลังในการเบ่งคลอด เพราะเค้าไม่ได้
Psychogiou, เตรียมตัวเตรียมใจมาก่อน (Sapkota, Kobayashi &
Sakellari, Tsiligiri & Vehvilainen-Jukunen, 2015) สรุป Takase, 2010) สามีมีความวิตกกังวลร้อยละ 80.39 รู้สึก
จะเห็นได้ว่าการที่สามีเข้าไปมีส่วนร่วมในการ ดูแลภรรยาใน กังวลและรู้สึก
ระยะคลอด สามารถตอบสนองความต้องการ ทั้งด้านร่างกาย
ผิดเมื่อภรรยามีอาการปวดร้อยละ 78.43 (Labrague,
และจิตใจ ภรรยามีความรู้สึกอบอุ่น มั่นใจ ปลอดภัย มี Carino, Catap & Uy, 2013) ดังนั้นพยาบาลจะต้อง
ตระหนัก ในการเตรียมความพร้อมของสามีให้มากโดยเฉพาะ
การให้ ข้อมูลในการเตรียมความพร้อมตั้งแต่ในระยะตั้งครรภ์
ซึ่ง จากการศึกษาของสุภัสสรา ภูเมฆ (2554) เกี่ยวกับผลของ
โปรแกรมการส่งเสริมบทบาทสามีต่อพฤติกรรมของสามีใน
การ ดูแลภรรยาในระยะทีห่ นึ่งของการคลอด พบว่า คะแนน
เฉลี่ย พฤติกรรมของสามีในการดูแลภรรยาในระยะทีห่ นึ่ง
ของการ คลอดของกลุ่มทดลองสูงกว่ากลุ่มควบคุมอย่างมีนัย
สำคัญทาง สถิตทิ ี่ระดับ .05 คะแนนเฉลี่ยพฤติกรรมการดูแล
ภรรยาใน ระยะทีห่ นึ่งของการคลอดบทบาทผูใ้ ห้การ
ช่วยเหลือของกลุ่ม ทดลองสูงกว่ากลุ่มควบคุมอย่างมีนัย
สำคัญทางสถิติที่ระดับ
.05 คะแนนเฉลี่ยพฤติกรรมการดูแลภรรยาในระยะทีห่ นึ่ง
วารสารวิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี กรุงเทพ ปีที่ 33 ฉบับที่ 3 กันยายน - ธันวาคม 2560 175
หรือยันนิ้วโป้งกับขอบโต๊ะ เป็นต้น พร้อมกันนี้ไม่ควรไว้ เล็บ
ยาว หรือสวมแหวน รวมทั้งควรฝึกนวดหลายๆ ครั้งเพื่อ เพิ่ม
ความแม่นยำ (กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข และ
กองทุนประชากรแห่งสหประชาชาติ, 2554)
3. บทบาทการดูแลด้านอารมณ์ สามีอาจจะต้อง
ของ การคลอดบทบาทผูร้ ่วมทีมของกลุ่มทดลองสูงกว่ากลุ่ม
ควบคุม อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05
2. บทบาทสามีในการเป็นผูร้ ่วมทีมและให้การ
ช่วยเหลือ ส่วนใหญ่สามีจะสามารถทำ ได้ในบทบาทนี้
อย่างไร ก็ตามควรมีการเตรียมความพร้อมเหมือนบทบาทโค
ช และ ควรมีการเตรียมความพร้อมด้านร่างกายของสามีด้วย
เช่น การเตรียมความพร้อมของร่างกายด้วย โดยการบริหาร
แขน ข้อมือ ฝ่ามือ และนิ้วมือของตนเองบ่อยๆ เพื่อให้แขนมี
กำลัง และการนวดมีน้าหนัก อาทิ การหมุนแขน เหวี่ยงแขน
เกร็งแขน ํ ยกของหนัก สะบัดข้อมือ ประกบมือบีบกันเอง
บิดผ้าเช็ดตัว
เตรียมอุปกรณ์ฟังเพลงพร้อมหูฟัง สำ หรับตนเองและภรรยา
หรือหนังสือที่ชอบอ่าน เพื่อตนเองจะได้ผ่อนคลายบ้างใน
ระหว่างรอภรรยาเข้าสู่ระยะเบ่งคลอด หรือขณะที่ภรรยายัง
ไม่ เจ็บครรภ์มากนัก เพราะการรอคลอดใช้ระยะเวลาหลาย
ชั่วโมง สามีอาจจะรู้สึกเครียด เบื่อ และเหนื่อยล้าได้

เอกสารอ้างอิง
กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข และกองทุนประชากรแห่งสหประชาชาติ (2554). คู่มือ การมีส่วนร่วมของสามีหรือญาติ
ในการเฝ้าคลอด. นนทบุรี : กองอนามัยการเจริญพันธ์ กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข
กิตติมา ด้วงมณี (2558) ผลของการจัดท่าผีเสื้อประยุกต์ต่อความปวด และเวลาในระยะปากมดลูกเปิดเร็ว ในหญิงระยะ
คลอด. วิทยานิพนธ์พยาบาลศาสตร์มหาบัณฑิต สาขาการพยาบาลพยาล(การผดุงครรภ์) คณะพยาบาลศาสตร
มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์, สงขลา.
เจียรนัย โพธิ์ไทรย์. (2544). หลักการส่งเสริมการคลอดด้วยตนเอง (Active birth promotion). เชียงใหม่: แพรการพิมพ์.
ดารุณี จงอุดมการณ์. (2553). พยาบาลเวชปฏิบัติครอบครัว: สมรรถนะและประสบการณ์การจัดการเรียนการสอน.
เอกสาร ประกอบการประชุมวิชาการ “การพัฒนานวตกรรมเพื่อการปฏิบัติการพยาบาลขั้นสูงสำ หรับพยาบาลครอบครัว”
วันที่ 17-18 มิถุนายน 2553 ณ ห้องประชุมศรีกาลพฤกษ์ คณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น ไทยพับลิกา
(2559). UNFPA ชี้โครงสร้างประชากรยุคเกิดน้อย อายุยืน ส่งผลครอบครัวไทย “ซับซ้อน-หลากหลาย” – หวั่น ทัศนคติ
เจนวายคาดเด็กเกิดใหม่ไม่เกิน 5 แสนคน/ปี. สืบค้นจากhttps://thaipublica.org/2016/05/ unfpa-family-report/
รุจา ภู่ไพบูลย์. (2541). การพยาบาลครอบครัว : แนวคิดทฤษฎีและการนไปใช้. (พิมพ์ครั้งที่ 3). กรุงเทพมหานคร: หจก. วี
เจ พริ้นติ้ง.
ศศิธร พุมดวง. (2553). การลดปวดในระยะคลอดโดยไม่ใช้ยา. (พิมพ์ครั้งที่ 8). สงขลา: คณะพยาบาลศาสตร์
 มหาวิทยาลัย สงขลานครินทร์
ศศิธร พุมดวง (2555). สูติศาสตร์ระยะคลอด. สงขลา : อัลลายด์เพรส.
สุกัญญาปริสัญญกุล, และนันทพร แสนศิริพันธ์. (2553). การพยาบาลสตรีในระยะคลอด.(พิมพ์ครั้งที่ 2) เชียงใหม่ :
นันทพันธ์ พริ้งดิ้ง.
สุขุมาลย์ สอนเฒ่าและมณีรัตน์ ภัทรจินดา (2556) ผลของการจัดท่าศีรษะสูงโดยการโน้มตัวไปข้างหน้าโอบกอดลูกบอล
สลับกับท่ากึ่งนั่ง 45 องศา ต่อระยะเวลาคลอดในระยะ Active Phase.วารสารพยาบาลศาสตร์และสุขภาพ, 36(4),
108-114
สำ นักงานสถิติแห่งชาติ กระทรวงเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร (2558). วิเคราะห์เด็กและเยาวชน. หน้า 21,
กรุงเทพ: บางกอกบล็อก. สืบค้นจาก
http://service.nso.go.th/nso/nsopublish/pubs/e-book/e280958-1/files/
assets/common/downloads/publication.pdf
176 Journal of Boromarajonani College of Nursing, Bangkok Vol.33 No.3 September - December 2017

อุมาภรณ์ ภัทรวาณิชย์ และ ภูวไนย พุ่มไทรทอง. (2552). สัมพันธภาพครอบครัว อะไรคือปัจจัยที่เกี่ยวข้อง. ประชากร

และ สังคม 2552, 184-193.
อำ พันธ์ ศรีเรือง. (2545). สัมพันธภาพของคู่สมรสและพัฒนกิจของบิดาในขณะภรรยาตั้งครรภ์. วิทยานิพนธ์ปริญญา
พยาบาล ศาสตรมหาบัณฑิต สาขาการพยาบาลมารดาและทารกแรกเกิด, บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยมหิดล. Adams,
ED, & Bianchi, AL (2008). A practical approach to labor support. (AWHONN): The Association of
Women's Health. Obstetric and Neonatal Nurses, 37, 106-115.
Condon, J. (2006). What about dad?: Psychosocial and mental health issues for new father. Australian
Family Physician, 35(9), 690-692.
David, M., Aslan, G., Siedentopf J. & Kentenich, H.(2009) Ethinic TurKish fathers in birth support roles in
a Berlin labour and delivery room-motives, preparation and incidence in a 10 year comparison.
Journal of Psychosomatic Obstetrics & Gynecology, 30(1), 5-10.
Dellmann, T. (2004). The best moment of my life: A literature review of fathers' experience of
childbirth. Australian Midwifery Journal of the Australian College of Midwives, 17(3), 20-26. Gentz, BA
(2001). Alternative therapies for the management of pain in labor and delivery. Clinic Obstetrics
Gynecology, 44, 704-732.
Labrague, LJ, Carino, JC, Catap, RC & Uy, MNB, (2013). Exploring First-Time Fathers' Feeling and
Experiences durin g Labor-Delivery of their Patner/wife. International Journal of Caring Sciences,
6(2), 217-226
Lewis, S., Lee, A. & Simkhada, P. (2015). The role of husbands in maternal health and safe childbirth in
rural Nepal: a qualitative study. BMC Pregnancy & Childbirth, 15(162), 1-10.
Perry, SE, Hockenberry, MJ, Lowdermilk, DL, & Wilson, D., (2014). Maternal Child Nursing Care, (5th
ed.) St.Louis: Mosby Elsevier
Pillitteri, A. (2013). Maternal & child health nursing: Care of the childbearing & childrearing family (7th
 ed). New York: Lippincott Williams & Wilkins.
Ricci, SS (2007). Labor and birth process. Essential of maternity, newborn, and women's health nursing
(pp.319-320). Philadelphia: Lippincott Willaims & Wilkins.
Romano, AM, & Lothian, JA (2008). Promoting, protecting and supporting normal birth: A look at the
evidence. AWHONN: The Association of Women's Health, Obstetric and Neonatal Nurses, 37,
94-105.
Saimonka, W., Anusronteerakul, S., & Ungpansattawong, S. (2012). Factors Relate d to Fear of Childbirth
during the First Stage of Labor. Journal of Nursing Science and Health. 35(2), 34-42 Sapkota, S.,
Kobayashi, T. & Takase, M. (2010). Husbands' experiences of supporting their wives during childbirth in
Nepal. Midwifery, 28 (2010), 45-51
วารสารวิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี กรุงเทพ ปีที่ 33 ฉบับที่ 3 กันยายน - ธันวาคม 2560 177

Sapountzi-Krepia, D., Psychogiou, M., Sakellari, E., Tsiligiri M., & Vehvilainen-Jukunen, K. (2015). Greek
fathers' ecperiences from their wife's/parthner's labour and delivery: A qualitative approach.
International Journal of Nursing Practice, 21, 470-477.
Simkin, P. (2002). Maternal: Position and pelvis revisited. Birth. 30(2), 130-132.
Simkin, P., & Bolding, A. (2004). Update on nonpharmacologic approaches to relieve labor pain and
prevent suffering. Journal of Midwifery & Women's Health, 49(6), 489-502.
Srisopa, P, & Kanchanatawan, B. (2015) Quality of life of single parents in Bangkok: A case study of Thai
single parent, Family Network Fo undation. Chula Med J, 59(2), 181 – 193.
Wilson, WH, & Lowdermilk, P. (2006). Maternal child nursing care (3rd ed.). St. Louis: Mosby Elsevier.
Zwelling, E. (2008). The emergence of high-tech birthing. AWHONN: The Association of Women's
Health, Obstetric and Neonatal Nurses, 37, 85-93.