Oleh:
ALEK SUMARTANTO
202000663045
C. Tujuan pembelajaran
1. Melalui penjelasan dari guru menggunakan tampilan power point (C) siswa
(A) dapat mengartikan(B) kata yang dianggap sulit dengan tepat (D)
2. Melalui kegiatan tanya jawab (C) siswa(A) dapat menganalisis(B)unsur
instrinsik dengan benar (D)
3. Melalui berdiskusi (C) siswa (A) mampu menelaah(B) isi bacaan Ramayana
Anoman Duta dengan tepat(D)
4. Melalui kegiatan berkelompok ( C )dan penjelasan dari guru, siswa (A)
mampu menanggapi(B) isi cerita wayang Ramayana dengan baik(D)
5. Siswa mampu menceritakan Kembali isi cerita wayang Ramayan Lakon
Anoman Duta.
E. Materi pembelajaran
1. Konseptual : cerita wayang Ramayana, unsur intrinsic dalam cerita wayang
Ramayana Anoman Duta
2. Procedural :Langkah-langkah menganalisis cerita wayang Ramayana
Anoman Duta
3. Metakognitif :Mengaitkan pelajaran ini dengan kehidupan sehari-hari
2. Instrumen penilaian
Sikap: Format Penilaian sikap (jurnal)
a. Pengetahuan
Bentuk Waktu
No Teknik Keterangan
instrumen pelaksanaan
1. Tertulis Pilihan Saat Penilaian
ganda pembelajaran pencapaian
berlangsung pembelajaran
b. Sikap
Bentuk Waktu
No Teknik Keterangan
instrumen pelaksanaan
1. Unjuk kerja Rubrik Saat Penilaian
penilaian pembelajaran pencapaian
berlangsung pembelajaran
c. Ketrampilan
Bentuk Waktu
No Teknik Keterangan
instrumen pelaksanaan
1. Unjuk kerja Rubrik Saat Penilaian
penilaian pembelajaran pencapaian
berlangsung pembelajaran
Gladen:
Wangsulan:
1. Jawab:
No tembung tegese
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
2. Jawab:
Media Pembelajaran:
Channel youtube: Nakharaf Channel video pembelajaran Cerita Ramayana
https://youtu.be/ERFC26K1qDo
https://youtu.be/8NYH9KrtWPg
Media pembelajaran PPT
BAHAN AJAR CERITA RAMAYANA
(ANOMAN DUTA)
Kompetensi Dasar dan Indikator Pencapaian Kompetensi
Kompetensi dasar Indikator capaian
kompetensi
3.1 Memahami teks 3.1.1 mengartikan kata-kata
cerita Ramayana sulit yang terdapat dalam
Anoman duta cerita wayang Ramayana
Anoman Duta (C2)
3.1.2 menganalisis unsur
instrinsik yang terdapat
dalam cerita wayang
Ramayana Anoman duta
(C4)
3.1.3 menelaah pokok isi
bacaan cerita wayang
Ramayana Anoman Duta
(C4)
4.1 Menanggapi isi 4.1.1 menanggapi isi cerita
teks cerita Ramayan wayang Ramayan Anoman
Anoman Duta dengan duta (P4)
ragam krama 4.1.2 menceritakan Kembali
isi teks cerita wayang
Ramayana Anoman Duta
(P5)
Tujuan pembelajaran
1. Melalui penjelasan dari guru menggunakan tampilan power point (C) siswa (A)
dapat mengartikan(B) kata yang dianggap sulit dengan tepat (D)
2. Melalui kegiatan tanya jawab (C) siswa(A) dapat menganalisis(B)unsur
instrinsik dengan benar (D)
3. Melalui berdiskusi (C) siswa (A) mampu menelaah(B) isi bacaan Ramayana
Anoman Duta dengan tepat(D)
4. Melalui kegiatan berkelompok ( C )dan penjelasan dari guru, siswa (A) mampu
menanggapi(B) isi cerita wayang Ramayana dengan baik(D)
5. Siswa mampu menceritakan Kembali isi cerita wayang Ramayan Lakon
Anoman Duta.
PETA KONSEP
pengertian
Wayang
tokoh cerita
Ramayana
Mahami crita wayang
Wayang yaiku “asil wohing ngaurip” utawa “ngunduh wohing pakarti”.
Wayang gunane kanggo tuntunan sing karepe nuntun nyang dalan ing kautaman.
Tontonan kang ateges nduweni bobot sing anteb lan kena kanggo ngepras sing
medugul nguruki gone sing legog. Wayang yaiku jeneng tontonan kanti pepethan
wong, kewan kang ginane saka kulit utawa lulang kewan, kayu, godhong, lan
sapanungalane. Wayang iku ana wiwt tahun 939 jaman Sri Jaya Baya jumeneng nata
ing kediri. Nalika iku wayang digawe saka godhong, banjur ditutugake Raden Panji
ing Jenggala. Ing jaman para sunan wayang diguanaake kanggo sarana dakwah,
salah sawijining sunan kang nganggo yaiku sunan Kalijaga
Asalae wayang miturut anggitane pakdhe Sariengat kabeh mau ya mung
saka jawa sing banter lakune , gentur tapane, mateng semedi ing wusana kaparing
apa ingkang dadi sedya ing wusana pinaringan.
Wayang kang tinatah lan sinungging kanthi media digital kasebat e-
wayang. Nyawang jaman saiki, wayang mung kanggo panglipur kang kuna lan ora
ngenomi. Wong enom emoh utawa padha wegah ndeleng wayang, alesane kuna lan
ora ngenomi. Diajab budaya jawa wayang kuwi ora angel disinau, ananging gampang
lan bisa membumi menawa bisa nguri-uri budaya wayang. Ramayana (basa
sangsakerta: lelakune sang Rama). Ana 7 kitab ing cerita Ramayana
1. Balakanda
2. Ayodhyakanda
3. Aranyakanda
4. Kiskhindakanda
5. Sundarakanda
6. Yuddyakanda
7. Uttarakanda
Materi koseptual
Anoman Duta
Dewi Shinta wis kelakon didhusta dening Prabu Rahwana/ Dasamuka
menyang Kraton Alengkadiraja. Dewi Shinta dipapanake ing taman Kaputren. Ing
taman Dewi Shinta ora doyan mangan lan ora doyan ngombe. Awake kuru aking,
rambute dawa nggimbal ora digelung amarga wis suwe ora adus. Kabeh mau
ditindakake supaya Rahwana wegah nyedhaki dheweke. Kanggo jaga
keslametane, menyang ngendi bae Dewi Shinta tansah nggawa cudrik/ keris cilik.
Samangsa-mangsa PrabuRahwana teka arep ngrudapeksa, dheweke banjur
ngancam arep nganyut tuwuh.
Ing taman amung Dewi Trijatha sing bisa ngarih-arih lan bujuk Dewi
Shinta supaya gelem mangan. Dewi Trijatha kui anake Gunawan Wibisana Adhine
Prabu Dasamuka, dadi isih ponakane Prabu Dasamuka. Dewi Trijatha kui rupane
ayu lan polah tingkahe ora kasar kaya buta Alengka. Polah tingkahe lan solah
bawane ora beda karo putri keraton liyane. Upama ora anaTrijatha, Dewi Shinta
mesthi wis pejah suduk sarira, Trijatha kasil ngarih-arih Dewi Shinta supaya ora
lampus dhiri. Ora kacarita nelangsane Dewi Shinta ing tangane mungsuh. Dene Sri
Ramawijaya kasil dadi ratu bangsane kethek saka Kraton Guwa Kiskenda
andhahane Sugriwa. Sawijining dina Sri Ramawijaya kirim utusan kethekputih aran
Anoman. Anoman diutus Sri Ramawijaya supaya nggolek sisik melik ing ngendi lan
kepriye kahanane Dewi Shinta. Tekan Kraton Alengka, Anoman jujug
taman keputren. Ing kono dheweke kelakon nemoni Dewi Shinta lan Trijatha.
Anoman banjur ngaturake ali-aline Sri Rama marang Dewi Shinta. Sawise
mangerteni kaanane Dewi Shinta lan entuk sisik melik bab kaanane kraton lan
prajurit Alengkadiraja, Anoman banjur pamit bali. Emane nalika arep bali, Anoman
konangan lan kecekel prajurit Alengkadiraja.
Anoman dirangket disowanake Prabu Rahwana. Dening Prabu
Dasamuka Anoman diukum obong. Anoman diukum obong ing laun-alun Alengka.
Nanging Anoman kuwi kethek sekti mandraguna, ora tedhas diobong. Nalika
diobong Anoman berot banjur pencolotan sandhuwure wewangunan kraton lan
omah. Wewangunan lan wit-witan sing diencoke Anoman kabeh kobong. Kraton
Alengkadiraja sing maune apik lan endah saiki dadi segara geni sing bulat-bulat
amarga pokale Anoman. Prabu Dasamuka nesu lan mrentahke prajurite Alengka
supaya nyekel Anoman. Nanging Anoman wis kasil lolos lan bali atur palapuran
marang Sri Ramawijaya.
1. Tema: ide utawa gagsan pokok sing dadi dhasare cerita kanthi wutuh.
2. Alur utawa plot: Lakune cerita seka purwa madya wasana sing nduweni
sesambungan sebab-akibat.
3. Setting utawa latar: perangan unsur instrinsik kang awujud papan
pangonan, wekatu, swasana.
4. Paraga: tokoh sing ana ing sajroning cerita, watak paraga (Antagonis,
protagonis, tritagonis
5. Amanat: pesen moral penulis kanggo pamaos
6. Cara Mawas: dununge penulis ing sajroning cerita
7. Lelewa basa: tembung-tembung pilihan sing digunaake penulis sing ana
sajroning cerita supaya ceritane bisa luwih urip lan endah.
Materi procedural:
Caranipun mangertosi surasanipun cariyos wayang Ramayana
Anoman Duta.
Materi metakognitif:
cara caranipun manggihi amanat wonten ing cariyos inggih menika
kanthi nindakaken:
1. Maos cariyos kanthi cermat, teliti
2. Nggatosaken wosing cariyos ingkang tersirat utawi tersurat
3. Amanat wujudipun sageda arupi saran, pangajak, utawi parentah
4. Saksampunipun manggihi amanat ugi saged kajumbuhaken kaliyan
pagesangan jaman sakniki
DAFTAR PUSTAKA
a. Channel youtube: Nakharaf Channel video pembelajaran Cerita Ramayana
Link: https://youtu.be/ERFC26K1qDo
b. Sumarlam, Ersyani Siti Suryani. 2015. Buku Widya Adi Basa Jawi 3 pelajaran
muatan lokal kangge kelas IX/SMPLB/MTs. Solo. Tiga serangkai
c. Lukman pasha, 2011. Buku pintar wayang. Yogyakarta. IN AzNa Books
d. Tim MGMP Kab. Boyolali. 2013 Bahan Ajar Bahasa Jawa kelas IX. Boyolali
KISI-KISI PENULISAN SOAL
Bent Nom
Kompetensi Indikator
No IPK Materi Level uk er
Dasar Soal
Soal Soal
1. 3.1 3.1.1 mengartikan Ramayana Mampu C3 Easy 1
Memahami kata-kata sulit yang Anoman menemukan
teks cerita terdapat dalam Duta dan
Ramayana cerita wayang mengartikan
Anoman duta Ramayana kata sulit yang
Anoman Duta (C2) ada pada teks
ceerita
Ramayana
Anoman Duta
3.1.2 Mampu
menganalisis menganalisis C4 Easy 2
unsur instrinsik unsur instrinsik
yang terdapat Ramayana
dalam cerita Anoaman Duta
wayang Ramayana
Anoman duta (C4)
Mampu
3.1.3 menelaah menelaah isi C4
pokok isi bacaan bacaan cerita
cerita wayang Ramayana
Ramayana Anoman Duta
Anoman Duta (C4
4.2. 4.2.1 Menanggapi Ramayana Mampu C4
Menanggapi isi teks cerita Anoman menganalisis
isi teks cerita Ramayan Anoman Duta teks cerita
Ramayan Duta dengan wayang
Anoman ragam krama Ramayana
Duta dengan Anoman Duta
ragam krama
Sekolah :SMP Islam Ngemplak
Kelas/semester :IX/1
Mapel :Bahasa Jawa
Materi :Cerita Ramayana
PENILAIAN SIKAP
No Aspek yang dinilai skor
1. Tanggung Jawab
a. Menyelesaikan tugas
b. Tidak mencontek
c. Berani menerima resiko
atas tindakan yang
dilakukan
d. Belajar sesuai arahan
guru
2. Keaktifan
a. Aktif dalam belajar dan
membaca
b. Aktif melakukan diskusi
c. Berpartisipasi aktif
d. Berani menanyakan
materi yang belum paham
3. Percaya diri
a. Berani mencoba
mempresentasikan hasil
pekerjaan
b. Berani menyampaikan
pendapat
c. Menyelesaikan masalah
tanpa ragu-ragu
Pedoman penilaian:
Kunci Jawab:
1. Unsur intrinsik crita Ramayana:
a. tema; : Kabudayan
b. paraga : Anoman, Ramawijaya, Dewi Sinta, Rahwana, Dewi Trijatha
c. Watak Paraga :
protagonis : Anoman, Ramawijaya, Dewi Sinta
tritagonis : Dewi Trijatha
antagonis : Rahwana
d. Alur : Maju
e. setting / latar: ngalengka , astina
f. sudut pandang, orang ketiga tunggal