Rencana Pelaksanaan Pembelajaran (RPP)
Rencana Pelaksanaan Pembelajaran (RPP)
Mengetahui Dalung,
Kepala SD No. 4 Dalung Guru Mata Pelajaran Bahasa Bali
Kawentenan basa Bali pinaka sarana masilur atur majeng parajana pamekas krama
Bali. Sangkaning basa punika prasida ngametuang makudang parikrama ring jagate. Punika
kawentenan sane sujati inggian basa pinaka piranti sane dahat mabuat pisan.
Basa Bali sane katami duk riin saking panglingsir patut kawerdiang antuk setata
mabasa Bali mangda sayan waged. Akeh penampen saking para jadma sane sampun
kanajunaraga indik soroh-soroh basa Bali. Ring sor jagi kaunggahan indik parinama miwah
warna basa Bali sane katilikan olih para wagmi basa Bali.
1) Parinama (Istilah)
Sadurung kabaos Anggah-ungguhing Basa Bali, wenten makudang- kudang parinama
kaanggen maosang Anggah-ungguhing Basa Bali, luir ipun:
a. Sor Singgih Basa Bali (I Nengah Tinggen)
b. Unda Usuk Basa Bali (Tim Peneliti UNUD)
c. Warna-warni Bahasa Bali (J. Kersten, SVD)
d. Undag-undagan Bahasa Bali (I B Udara Naryana)
e. Anggah-ungguhing Basa Bali (Pasamuan Agung ring Singaraja warsa 1974)
f. Tingkat-tingkatan Bicara dalam Bahasa Bali
3) Tatakrama
Kawentenan Tri Wangsa miwah Wangsa Jaba puniki mawinan metu tatakrama:
a.Wangsa Jaba rikala mabaos ring Tri Wangsa patut ngangge Basa Alus
b.Wangsa Jaba rikala mabaos ring Wangsa Jaba, kangkat Mabasa Andap (kapara,
sesamen)
Kawetenan pabinayan Warna Jabatan punika mawinan metu tatakrama:
a. Pegawai, rikala mabaos ring pejabat patut ngangge Basa Alus
b. Pejabat, rikala mabaos ring pegawai, kangkat ngange Basa Andap
4) Undagan Anggah-ungguhing Basa Bali
Kawagedang mabasa Bali manut anggah-ungguhing patut kaselehin miwah kaplajahin
saking:
- Anggah-ungguhing Kruna
- Anggah-ungguhing Lengkara
- Anggah-ungguhing Basa
A. Anggah-ungguhing Kruna
Malarapan antuk kawentenan linggih karma Baline sane matios-tiosan kadi kabaos
ring ajeng mawinan kruna-kruna basa Baline maderbe wirasa sane matios-tiosan. Manut
wirasannyane, kruna-kruna basa Baline kapalih dados pitung soroh, inggih punika : (1) kruna
alus mider, (2) kruna alus madia, (3) kruna alus singgih, (4) kruna alus sor, (5) kruna andap,
miwah (7) kruna kasar.
1. Kruna Alus Mider (Ami)
Kruna Alus Mider inggih punika kruna-kruna alus sane rasa basanyane madue wiguna
kakalih, dados kaanggen nyinggihang Sang singgih, miwah kaanggen ngasorang Sang sor.
Tiosan ring punika kruna alus mider taler maderbe wangun andap.
Ring sor katurang lengkara kanggen imba nyantenang Kruna Alus Mider.
a) Ida Peranda sampun rauh saking Jawi.
b) Adin titiange sampun rauh saking Jawi.
c) Ia suba teka uli Jawa. (andap)
Sajeroning tatiga lengkara ring ajeng (lengkara a,b, c) makanten pisan wenten papat kruna
sane maderbe wirasan Alus Mider inggih punika :
- Kruna sampun
- Kruna rauh
- Kruna saking
- Kruna Jawi
Conto tiosan :
Kruna Andap Kruna Alus Mider
- Nawang - uning
- Engsap - lali
- Inget - eling
- Sanget - banget
- Ngadep - ngadol
- Tusing - nenten
- Ada - wenten
- Gede - ageng, msl.
5. Kruna Mider
Wirasan Kruna Mider yening imbangang ring wirasan Kruna Alus Mider sering ngawetuang
pikayunan sane bingung, duaning inggian Kruna Mider miwah Alus Mider pacang dados
kanggen nyinggihang Sang sane patut kasinggihang taler dados kanggen ngasorang sang sane
patut sorang.Pabinannyane, Kruna Alus Mider pastika maderbe wangun andap, Kruna Mider
nenten maderbe wangun andap utawi wangun sane tiosan.
Dadosnyane, Kruna Mider inggih punika kruna-kruna basa Baline sane maderbe
wangun wantah asiki, nenten maderbe wangun alus, taler neneten maderbe wange tiosan,
mawinan dados mideran/mailehan sajeroning mabaosan.
Conto Kruna Mider :
- Kija - tembok
- Nyongkok - clana
- Spidol - radio
- Bunter - gilik
- Sendeh - galak
- Sepatu - pulpen, msl.
6. Kruna Andap
Duke riin, Kruna Andap puniki kawastanin kruna lepas hormat utawi Kruna Kapara, inggih
punika kruna-kruna sane rasa basanyane andap (endep), nenten alus miwah nenten kasar.
Kruna-kruna puniki kanggen mabaos antuk anake sane sesamen wangsa, sasamen linggih
utawi Asng singgih ring Sang sor. Manut J. Kersten, S.V.D. kanggen mabaos antuk golongan
atas ring golongan bawah. Kruna Andap matiosan ring Kruna Mider. Yening Kruna Mider
nenten maderbe wangun tiosan, Kruna Andap maderbe wangun alus.
Conto Kruna Andap :
- suba - teka
- mara - aba
- dingeh - ngenceh
- ngigel - madaar
- panak - alih
- eda - beli
- meme - bapa
- mai - malali
- bangun - pules, msl.
7. Kruna Kasar
Kruna KAsar inggih punika kruna-kruna basa Baline sane rasa basannyane kaon, saha
ketah kanggen mabaos ri kalaning brangti, ri kalaning marebat utawi mamisuh.
Conto Kruna Kasar :
Kruna Andap Kruna Kasar
- Mati - Bangka
- Madaar - ngamah, nidik,
- Icing - ake
- Cai/nyai - iba
- Munyi - peta
- Pules - medem, memelud.
PEDOMAN PENSKORAN
NILAI = JUMLAH SKOR DIPEROLEH
X 100
JUMLAH SKOR MAKSIMAL
RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN
(RPP) 2
Mengetahui Dalung,
Kepala SD No. 4 Dalung Guru Mata Pelajaran Bahasa Bali
LAMPIRAN
Uraian Materi
MATERI BASA BALI
Anggah-ungguhing Basa
Sesampune ngresep indik wirasan anggah-ungguhing Kruna miwah Lengkara, kalanturan
antuk mlajahin anggah-ungguhing Basa Bali sane kasorohang dados (1) Basa Alus Singgih, (2) Basa
Alus Sor, (3) Basa Alus Madia, (4) Basa Alus Mider, (5) Basa Andap, (6) Basa Kasar.
1. Basa Alus singgih inggih punika bahasa baline sane rasanipun alus kaanggen mabaos antuk
anake linggih nyane soran ring sang sane linggihnyane singgihang
“Ratu Pranda sampun wusan muput sajeroning polah-palih yadnya sane kamarginag ring
pura dalem. Sane mangkin ida pacang matulak wali ka Badung santukan wenten parikrama.”
2. Basa alus sor inggih punika basa alus sane kaanggen ngasorang raga utai ngsorang anake
tiosan duaning linggih nyane patut kasorang. Umpami
“Bapa madrebe pianak kalih diri, sane duuran sampun makarya ring dinas pendidikan ngawit
warsa 2018. Pianak sane alitan wamu kelas nem ring sekolah dasar. Ipun sakulawarga
mangkin meneng ring Desa Denbukit.”
3. Basa Alus Madia inggih punika basa alus sane kabaosang pantaraning basa alus singgih
miwah alus sor santukan akehan krunanyane mawit saking basa punika nanging nenten
jangken kabaosang. Umpami
“Tiang ten polih galah malajah daweg tes pegawi nika, santukan meweh tiang nyawis soal-
soal nika, ragane punapi daweg nika, lulus ring dinas kebersihan?
4. Basa Alus Mider inggih punika basa aluse sane dados keanggen nyinggihang turmaning
dados kaangen ngasorang. Basa alus puniki pacang akeh nganggen kruna-kruna Ami (Alus
Mider)
“Sane mangkin ngiring iraga sareng-sareng sami nunas ica majeng Sang Hyang Widhi antuk
pasuecan mangkin. Dumogi kahanan puniki stata kapolihang majeng iraga sareng sami
kantos riwekasan.”
5. Basa Andap inggih punika basa sane kaanggen ring pagubugan serahina majeng kulawarga,
sawitra, miwah sameton sane wirasan basanyane nenten alus nanging nenten taler kasar. Manut
para wagmi basa Bali, basa Andap taler kaparinama Basa Kapara, Basa Sesamen. Umpami:
“Beli Wayan ane suba uli pidan kenal ajak Iluh, ane malu beli ngorahang lakar ngajakin Iluh
malali, kanti ping telu suba liwat Galungan lan Kuningan tusing masi payu beli ngajakin
malali, apake janjin beline suba mengkarat?”
6. Basa Kasar inggih punika Basa Baline sane rasa basa ipun kaon, ketah kaanggen ri tatkala
marebat miwah manah brangti santukan kahanan sane nenten becik.
Bahasa kasar kapalih dados kalih paos:
- Basa kasar pisan inggih punika basa Baline sane rasa bahasanipun yukti-yukti kaon,
sering keanggen marebat utawi mamisuh;
Jeleme Tendas Keleng Totonan tusing dadi orahang ajak bungut……………….
- Basa Kasar Jabag inggih punika basa baline sane rasa basanipun biasa, nanging
kaanggen mabaos ring sang sane patut kasinggihang ( bahasa biasa sane iwang antuka
nganggen)
“Om Swastiastu, Pak guru suba teka uli Singaraja? Punapi gatra mangkin, enggken asane
malajah ditu pak? Tiang yen suba tamat masuk lakar kuliah di Singaraja, kira-kira engken
pendapat bapak, setuju apa sing?”
PEDOMAN PENSKORAN
LAMPIRAN
Uraian Materi
MATERI BASA BALI
ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI
Kawentenan basa Bali pinaka sarana masilur atur majeng parajana pamekas krama
Bali. Sangkaning basa punika prasida ngametuang makudang parikrama ring jagate. Punika
kawentenan sane sujati inggian basa pinaka piranti sane dahat mabuat pisan.
Basa Bali sane katami duk riin saking panglingsir patut kawerdiang antuk setata
mabasa Bali mangda sayan waged. Akeh penampen saking para jadma sane sampun
kanajunaraga indik soroh-soroh basa Bali. Ring sor jagi kaunggahan indik parinama miwah
warna basa Bali sane katilikan olih para wagmi basa Bali.
1) Parinama (istilah)
Sadurung kabaos Anggah-ungguhing Basa Bali, wenten makudang- kudang parinama
kaanggen maosang Anggah-ungguhing Basa Bali, luir ipun:
a. Sor Singgih Basa Bali ( I Nengah Tinggen)
b. Unda Usuk Basa Bali ( Tim Peneliti UNUD)
c. Warna-warni Bahasa Bali (J. Kersten, SVD)
d. Undag-undagan Bahasa Bali (I B Udara Naryana)
e. Anggah-ungguhing Basa Bali (Pasamuan Agung ring Singaraja warsa 1974)
f. Tingkat-tingkatan Bicara dalam Bahasa Bali
2). Sane mawinan wenten Anggah-ungguhin Basa Bali saking ranah tradisional,
duaning:
- Wenten Catur Wangsa:
a) Brahmana
b) Ksatria Tri Wangsa (Sang Singgih)
c) Wesia
d) Sudra Wangsa Jaba (Sang Sor)
- Wenten Pabinayan Warna/Linggih (Jabatan) saking ranah modern, minakadi:
a. Wentan Pejabat, Majikan, Guru, Sang Pandita, Raja, msl
b. Wente pegawai, Buruh, Murid, Sisia, Panjak, msl
3) Tatakrama
Kawentenan Tri Wangsa miwah Wangsa Jaba puniki mawinan metu tatakrama:
- Wangsa Jaba rikala mabaos ring Tri Wangsa patut ngangge Basa Alus
- Wangsa Jaba rikala mabaos ring Wangsa Jaba, kangkat Mabasa Andap (kapara,
sesamen)
Kawetenan pabinayan Warna Jabatan punika mawinan metu tatakrama:
- Pegawai, rikala mabaos ring pejabat patut ngangge Basa Alus
- Pejabat, rikala mabaos ring pegawai, kangkat ngange Basa Andap
4) Undagan Anggah-ungguhing Basa Bali
Kawagedang mabasa Bali manut anggah-ungguhing patut kaselehin miwah kaplajahin
saking:
- Anggah-ungguhing Kruna
- Anggah-ungguhing Lengkara
- Anggah-ungguhing Basa
A. Anggah-ungguhing Kruna
Malarapan antuk kawentenan linggih karma Baline sane matios-tiosan kadi kabaos
ring ajeng mawinan kruna-kruna basa Baline maderbe wirasa sane matios-tiosan. Manut
wirasannyane, kruna-kruna basa Baline kapalih dados pitung soroh, inggih punika : (1) kruna
alus mider, (2) kruna alus madia, (3) kruna alus singgih, (4) kruna alus sor, (5) kruna andap,
miwah (7) kruna kasar.
5. Kruna Mider
Wirasan Kruna Mider yening imbangang ring wirasan Kruna Alus Mider sering ngawetuang
pikayunan sane bingung, duaning inggian Kruna Mider miwah Alus Mider pacang dados
kanggen nyinggihang Sang sane patut kasinggihang taler dados kanggen ngasorang sang sane
patut sorang.Pabinannyane, Kruna Alus Mider pastika maderbe wangun andap, Kruna Mider
nenten maderbe wangun andap utawi wangun sane tiosan.
Dadosnyane, Kruna Mider inggih punika kruna-kruna basa Baline sane maderbe
wangun wantah asiki, nenten maderbe wangun alus, taler neneten maderbe wange tiosan,
mawinan dados mideran/mailehan sajeroning mabaosan.
Conto Kruna Mider :
- Kija - tembok
- Nyongkok - clana
- Spidol - radio
- Bunter - gilik
- Sendeh - galak
- Sepatu - pulpen, msl.
6. Kruna Andap
Duke riin, Kruna Andap puniki kawastanin kruna lepas hormat utawi Kruna Kapara, inggih
punika kruna-kruna sane rasa basanyane andap (endep), nenten alus miwah nenten kasar.
Kruna-kruna puniki kanggen mabaos antuk anake sane sesamen wangsa, sasamen linggih
utawi Asng singgih ring Sang sor. Manut J. Kersten, S.V.D. kanggen mabaos antuk golongan
atas ring golongan bawah. Kruna Andap matiosan ring Kruna Mider. Yening Kruna Mider
nenten maderbe wangun tiosan, Kruna Andap maderbe wangun alus.
Conto Kruna Andap :
- suba - teka
- mara - aba
- dingeh - ngenceh
- ngigel - madaar
- panak - alih
- eda - beli
- meme - bapa
- mai - malali
- bangun - pules, msl.
7. Kruna Kasar
Kruna KAsar inggih punika kruna-kruna basa Baline sane rasa basannyane kaon, saha
ketah kanggen mabaos ri kalaning brangti, ri kalaning marebat utawi mamisuh.
Conto Kruna Kasar :
Kruna Andap Kruna Kasar
- Mati - Bangka
- Madaar - ngamah, nidik,
- Icing - ake
- Cai/nyai - iba
- Munyi - peta
- Pules - medem, memelud.
Satua bali
GERUDA
Di satua Adiparwané, ada mungguh ané madan Sang Geruda, kedis gedé tur maw-
isésa, okan Bhagawan Kasyapa marabian ring Sang Winata. Sang Geruda embas ri kala Sang
Winata kaon matoh-tohan marep ring maduné sané mapeséngan Sang Kadru. Sawiréh ka
sor, Sang Winata kanggén panyeroan olih Sang Kadru tur kasukserahin ngempu okan Sang
Kadruné soroh naga, ané liunné siu diri. Sang Winata ngandikain okandané, Sang Geruda,
ngempu naga-nagané ento. Sang Geruda nglaksanaang pituduh biangné, ngempu watek
nagané. Bikas nagané méndahan, maplalian midehan, kant Sang Geruda rumasa kéwuh
ring kayun. Ento awanan Sang Geruda nakénin nagané makejang, buat barangé ané dadi
anggona nebus gegaénné ento. Masaut nagané sabarengan, “ Ih Sang Geruda, buin pidan
ja i déwa nyidaang ngalihang ting tita amerta, kala ento biang i déwané suud dadi pa-
nyeroan.”
Doning kéto, di gelis Sang Geruda mapamit ring biang idané, pacang ngrereh amerta
di gunung Somakané. Di tengahing margi, Sang Geruda kacunduk ring Batara Wisnu.
Ditu sang kalih masubaya lakar saling tulungin, tur Sang Geruda misadia dados paling-
gihan Batara Wisnu. Uli dugasé ento, Sang Geruda manggeh pinaka palinggihan Batara
Wisnu. Unduké ento lantas gambaranga baan para sanggingé. Suba lumbrah dini di Bali,
para sanggingé ngaé togog Batara Wisnu nglinggihin Geruda. Togog Geruda Wisnuné ento,
ada ané anggona papayasan umah, minakadi di balé gedéné, anggona tatakan tugeh, ané
nyangga bejagul balé gedéné.
Saking kautaman muah kawisésan Sang Gerudané, dadi prasida bakatanga amertané
ento, yadiapin gebaga olih para déwatané minakadi, Sanghyang Indra, ditu di gunung
Somakané. Gelis Sang Geruda nyerahang amertané ento ring watek nagané. Kéto
paundukan Sang Gerudané, nebus biangné, mawinan suud dadi panyeroan.
Lambang Negara Indonésiané, masi marupa geruda, ratun kedisé. Di tangkahné
magantung tamiang, tur misi gambar-gambar pralambang Pancasila, mawinan madan
Garuda Pancasila. Tangkep Garuda Pancasilané ento cara nambung ngindang, sambilanga
ngamel Bhineka Tunggal Ika. Kéto kautaman kedis gerudané, kayang jani anggon tetamian.
Kunci Jawaban
1. Kaketus saking: Tit Basa Bali, Jilid IV
2. Sang Winata
3. Burung Garuda
4. Siu diri
5. Sang Winata kaon matoh-tohan marep ring maduné sané mapeséngan Sang
Kadru. Sawiréh ka sor, Sang Winata kanggén panyeroan olih Sang Kadru tur
kasukserahin ngempu okan Sang Kadruné soroh naga, ané liunné siu diri.
PEDOMAN PENSKORAN
NILAI = JUMLAH SKOR DIPEROLEH
X 100
JUMLAH SKOR MAKSIMAL
Kompetensi Dasar (KD) dan Indikator Pencapaian Kompetensi
Kompetensi Dasar
3.2. Mengidentifikasikan isi teks dialog tata lengkara Bahasa Bali lisan dan tulis.
4.2 Bercakap-cakap tentang isi teks dialog tata lengkara Bahasa Bali.
Indikator Pencapaian Kompetensi
3.2.1 Menyimak isi Teks dialog bahasa Bali lisan dan tulis
4.2.1 Membaca isi Teks dialog bahasa Bali lisan dan tulis
Tujuan Pembelajaran
1. Setelah guru membacakan teks dialog berbahasa bali, siswa dapat menyimak dengan
seksama isi teks dialog bahasa Bali lisan dan tulis
2. Setelah guru mencontohkan pembacaan teks dialog, siswa mampu membaca isi teks bahasa
Bali dengan baik dan benar.
KEGIATAN PEMBELAJARAN
Kegiatan Pendahuluan
Kelas dimulai dengan dibuka dengan salam, menanyakan kabar dan kehadiran siswa
Kelas dilanjutkan dengan do’a dipimpin oleh salah seorang siswa. (religius).
Menyanyikan lagu nasional Guru memberikan penguatan semangat Nasionalisme.
Pembiasaan membaca/ menulis/ mendengarkan/ berbicara selama 15-20 menit (literasi)
Kegiatan Inti
Guru menjelaskan sekitar materi yang akan dijelaskan
Guru membagi siswa menjadi beberapa kelompok
Siswa mengamati media pembelajaran tentang materi yang diajarkan
Guru mengajak siswa berdiskusi berkaitan tentang materi yang diajarkan
Siswa berdiskusi dengan sesama anggota kelompoknya dengan bimbingan guru
Kegiatan Penutup
Siswa mampu mengemukan hasil belajar hari ini
Guru memberikan penguatan dan kesimpulan
Menyanyikan salah satu lagu daerah nasionalisme
Salam dan do’a penutup di pimpin oleh salah satu siswa.
PENILAIAN
Penilaian Sikap : Observasi selama kegiatan berlangsung
Penilaian Pengetahuan
Penilaian Keterampilan
RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN
(RPP) 1
Kacaritayang ring Bale Banjar Desa Maju Mundur, punika wenten anak sane ngelaksanayang
peparuman indik sekaa gong sane lakar numbas Gambelan santukan gambelan sane dumun sampun
rog.
Gurun Alit : “Sedurung iraga ngelaksanayang parum puniki, pinih riin iraga ngaturang
pengenjali umat OM SWASTYASTU” Inggih titiang ngabsen dumun
“Pan Ardi”
Pan Ardi : “ Hadir”
Gurun Alit : “Pan Kacong”
Pan Kacong : “Hadir”
Gurun Alit : “Pan Locong”
Pan Febri : “Puangkid”
Gurun Alit : “Pan Febri”
Pan Febri : “Hadir”
Gurun Alit : “Nang Glebug”
Nang Glebug : “Hadir”
Gurun Alit : “Pan Kocong”
Pan Ardi : “Puangkid”
dst
Gurun Alit : “Inggih mangkin titiang dados ketua sekaa gong lakar ngadayang acara
pembelian gamelan baru.”
Pan Ardi : “Napi manten gamelan sane lakar katumbas ?”
Gurun Alit : “Inggih punika ceng – ceng miwah riong.
Pan Kacong : “Ring dije lakar ngambil dana antuk pembelian gambelan punika?
Nang Glebug : “Yening menurut titiang dana punika i raga rereh ring kas banjar.
Pan Febri : “Tiang ten setuju, yening menurut titiang beneh ipun ngalih dana punika ring
masyarakat santukan kas banjar iraga akidik.
Gurun Alit : “Inggih titiang setuju ring usulan Pan Febri. Indik dana, iraga pacang rereh ring
Sumbangan olih masyarakat”
Pan Kacong : “Nanging Dija irage lakar ngrereh gamelan punika ?”
Nang Glebug : “Titiang ngelah nyame meadolan gamelan.”
Pan Ardi : “Inggih, Nang Glebug takenen kude ajin gamelan ring nyamane, Kal anggen
pembanding harga.”
Nang Glebug : “Nggih”
Pan Febri : “Malih pidan numbas gamelan punika?”,
Pan Glebug : “Yening menurut titiang, pas dana sampun makumpul keonyangan”
Pan Kacong : “Mangkin napi kesimpulan parum puniki ?”
Gurun alit : “Inggih Kesimpulan nyane,iraga pacang meli gamelan danane punika kaambil
ring sumbangan masyarakat suang suang, indik sane lianan lakar iraga rembugan dumun ngajak
kepala desane, setuju ?”
Onyangen : “Setuju”
PEDOMAN PENSKORAN
LAMPIRAN
Lampiran Materi
Lengkara Ingggih punika: Angkepan kalih kruna utawi akeh sane prasida ngawetuang ati
sane jangkep saha maweweh pola paneesnyane.
Lengkara sané kabaos paripurna sakirangnyané madaging jejering lengkara (subjék) miwah
linging lengkara (prédikat).
Kunci Jawaban
1. Lengkara Ingggih punika: Angkepan kalih kruna utawi akeh sane prasida ngawetuang ati
sane jangkep.
2. jejering lengkara (subjék) miwah linging lengkara
3. Lengkara Basa Bali nganutin Penees “Intonasinyane” kapalih dados 4 soroh inggih punika
Lengkara Pamidarta (Kalimat Berita, Lengkara Pitakén (Kalimat Tanya), Lengkara
Penguduh (Kalimat Perintah) lan Lengkara Nuutang Reraosan (Kalimat Langsung)
4. Lengkara Basa Bali nganutin lingingnyane kapalih dados 2 soroh inggih punika lengkara
lumaksana lan lengkara linaksana.
5. Nanging Dija irage lakar ngrereh gamelan punika ?”, “Ring dije lakar ngambil dana antuk
pembelian gambelan punika?
PEDOMAN PENSKORAN
Mengetahui Dalung,
LAMPIRAN
Contoh teks Dialog
Paruman Seka Gong
Kacaritayang ring Bale Banjar Desa Maju Mundur, punika wenten anak sane ngelaksanayang
peparuman indik sekaa gong sane lakar numbas Gambelan santukan gambelan sane dumun sampun
rog.
Gurun Alit : “Sedurung iraga ngelaksanayang parum puniki, pinih riin iraga ngaturang
pengenjali umat OM SWASTYASTU”
Ingih titiang nabsen dumun
“Pan Ardi”
Pan Ardi : “ Hadir”
Gurun Alit : “Pan Kacong”
Pan Kacong : “Hadir”
Gurun Alit : “Pan Locong”
Pan Febri : “Puangkid”
Gurun Alit : “Pan Febri”
Pan Febri : “Hadir”
Gurun Alit : “Nang Glebug”
Nang Glebug : “Hadir”
Gurun Alit : “Pan Kocong”
Pan Ardi : “Puangkid”
dst
Gurun Alit : “Inggih mangkin titiang dados ketua sekaa gong lakar ngadayang acara
pembelian gamelan baru.”
Pan Ardi : “Napi manten gamelan sane lakar katumbas ?”
Gurun Alit : “Inggih punika ceng – ceng miwah riong.
Pan Kacong : “Ring dije lakar ngambil dana antuk pembelian gambelan punika?
Nang Glebug : “Yening menurut titiang dana punika i raga rereh ring kas banjar.
Pan Febri : “Tiang ten setuju, yening menurut titiang beneh ipun ngalih dana punika ring
masyarakat santukan kas banjar iraga akidik.
Gurun Alit : “Inggih titiang setuju ring usulan Pan Febri. Indik dana, iraga pacang rereh ring
Sumbangan olih masyarakat”
Pan Kacong : “Nanging Dija irage lakar ngrereh gamelan punika ?”
Nang Glebug : “Titiang ngelah nyame meadolan gamelan.”
Pan Ardi : “Inggih, Nang Glebug takenen kude ajin gamelan ring nyamane, Kal anggen
pembanding harga.”
Nang Glebug : “Nggih”
Pan Febri : “Malih pidan numbas gamelan punika?”,
Pan Glebug : “Yening menurut titiang, pas dana sampun makumpul keonyangan”
Pan Kacong : “Mangkin napi kesimpulan parum puniki ?”
Gurun alit : “Inggih Kesimpulan nyane,iraga pacang meli gamelan danane punika kaambil
ring sumbangan masyarakat suang suang, indik sane lianan lakar iraga rembugan dumun ngajak
kepala desane, setuju ?”
Onyangen : “Setuju
Pengetahuan: Soal Tes Lisan
1. Napi teges lengakara basa bali?
2. Lengkara basa Bali kadadosang paripurna sakirangnyane madaging?
3. Indayang sambatang soroh lengkara basa Bali nginutin lingga nyane
4. indayang rereh 2 lengkara pitaken ring dialog sane mamurda paruman sekaa gong!
5. sira wastan ketua sekaa gong ring dialog sane mamurda Paruman sekaa gong?
6.
Kunci Jawaban
1. Lengkara Ingggih punika: Angkepan kalih kruna utawi akeh sane prasida ngawetuang ati sane
jangkep.
2. jejering lengkara (subjék) miwah linging lengkara
3. Lengkara Basa Bali nganutin lingingnyane kapalih dados 2 soroh inggih punika lengkara
lumaksana lan lengkara linaksana
4. Nanging Dija irage lakar ngrereh gamelan punika ?”, “Ring dije lakar ngambil dana antuk
pembelian gambelan punika?
5. Gurun Alit
PEDOMAN PENSKORAN
Mengetahui Dalung,
Kepala SD No. 4 Dalung Guru Mata Pelajaran Bahasa Bali
LAMPIRAN
Contoh teks Dialog
“Duh jero para meong sinamian, sampunang tiang ajenga mangkin. Tiang konden tumbuh bulu sinah
eben tiange pait, belig, miwah ten jaan ajeng. Pinih becik ubuhin dumun tiang nganti tumbuh bulu,
drika wawu dados ajeng tityang” I Doglagan mautsaha madaya upaya apang sing amaha teken I
Meng Kuuk lan pianak-pianakne. I Meng Kuuk kena baana kabelog-belog baan I Doglagan. Ia nyak
ngubuhin I Doglagan. I Doglagan wadahina guungan lan sabilang wai baanga ngamah. Gelising
satua jani bulun I Doglagane suba tumbuh. Meng Kuuk lan pianakne pada repot ngae lakar basa
anggona ngolah ben Doglagane.
“Eh cai Doglagan, jani cai lakar amah kai”
“Nggih dados nika jero. Nanging apang eben tiange jaanan, keburang dumun tiang ping telu”
Meng Kuuk lantas ngeburang I Doglagan. Prrrr. Prrrr. Prrrr. Pas keburane ping telu mekeber lantas I
Doglagan. Joh pakeberne lantas ngenceg duur batune. Meng Kuuk nguber I Doglagan lan tingalina ia
ngenceg duur batune. Meng Kuuk nyagrep nanging I Doglagan ngenggalang makeber. Ane sagrepa I
Meng Kuuk boya ja len tuah batu ane ngranaang gigine pungak. I Doglagan makeber sambilanga
ngendingin I Meng Kuuk.
“Ngik ngak ngik nguk gigi pungak nyaplok batu. Ngik ngak ngik nguk gigi pungak nyaplok batu.”
Keto suba upah anake ane demen mebikas corah. Iraga mangda setata madaya upaya yening nepukin
unduk lan ngelawan sane mabikas jele.
Penilaian Pengetahuan
Pitaken:
1) Kuda ade jenis satua bali ?
2) Satua napi sane sapun alit-alit baca ?
3) Satua kepahlawanan mewasta satua ?
4) Satua I Siap selem mawasta jenis satua napi ?
5) Satua Ramayana mawasta jenis satua napi ?
Pesaut :
1) Satua bali lumrah lan satua bali istihasa
2) I siap selem, ramayana, arjuna, I bojog, miwah sane linan
3) Satua Istihasa
4) Satua bali Lumrah
5) Satua Istihasa
Mengetahui Dalung,
Kepala SD No. 4 Dalung Guru Mata Pelajaran Bahasa Bali
Mengetahui Dalung,
Kepala SD No. 4 Dalung Guru Mata Pelajaran Bahasa Bali
Mengetahui Dalung,
Kepala SD No. 4 Dalung Guru Mata Pelajaran Bahasa Bali
Mengetahui Dalung,
Kepala SD No. 4 Dalung Guru Mata Pelajaran Bahasa Bali
Mengetahui Dalung,
Kepala SD No. 4 Dalung Guru Mata Pelajaran Bahasa Bali
Mengetahui Dalung,
Kepala SD No. 4 Dalung Guru Mata Pelajaran Bahasa Bali
Mengetahui Dalung,
Kepala SD No. 4 Dalung Guru Mata Pelajaran Bahasa Bali