Oleh:
M. Iqbal Maghfur 12630017
Fawwaz Muhammad Fauzi 12630004
JURUSAN KIMIA
FAKULTAS SAINS DAN TEKNOLOGI
UNIVERSITAS ISLAM NEGERI MAULANA MALIK IBRAHIM
MALANG
2016
I. Biosintesis Trigliserol
Triasilgliserol (trigliserida) merupakan lipida cadangan yang dapat
disintesis secara akrif dalam jaringan sel hewan dan tumbuhan terutama di
dalam sel lemak dan sel hati hewan mamalia.
Senyawa awal untuk biosintesis trigliserida ini adalah dengan gliserol-
3fosfat dan senyawa koenzim-A asil asam lemak. Gliserol-3-fosfat pada
umumnya terbentuk dari senyawa-antara proses glikolisis, yaitu
dihidroksiaseton fosfat dengan menggunakan katalis enzim gliserol-3-fosfat
dehidrogenase yang dibantu oleh sistem NAD+/NADH sebagai koenzimnya
diubah menjadi L-gliserol-3-fosfat. Berikut ini adalah proses pembetukan
gliserol-3-fosfat:
H2C OH H2C OH
+
NADH+H NAD +
C O O HC OH O
gliserol-3-fosfat
H2C O P OH dehidrogenase H2C O P OH
OH OH
dihidroksi aseton fosfat gliserol-3-fosfat
Gambar 1.1 reaksi pembentukan gliserol-3-fosfat
lisofosfatidat
CH2OH CH2OCO R1
O
R1 C SCoA CoASH
CHOH CHOH
gliserolfosfat asiltransferase
CH2OPO3H2 CH2OPO3H2
O
gliserol-3-fosfat R2 C SCoA
gliserolfosfat
asiltransferase
CoASH
CH2OCO R1
fosfatidat
CHOCO R2
CH2OPO3H2
fosfatidat
CHOCO R2
CH2OPO3H2
H2O
fosfatidat
fosfatase
Pi
CH2OCO R1 O CH2OCO R1
CoASH R3 C SCoA
CHOCO R2 CHOCO R2
gliserolfosfat asiltransferase
CH2OCO R3 CH2OH
triasilgliserol diasil gliserol
gliserolfosfat asiltransferase
CH2OPO3H2 CH2OPO3H2
O
gliserol-3-fosfat R2 C SCoA
gliserolfosfat
asiltransferase
CoASH
CH2OCO R1
fosfatidat
CHOCO R2
CH2OPO3H2
H2O
fosfatidat
fosfatase
Pi
CH2OCO R1 O CH2OCO R1
CoASH R3 C SCoA
CHOCO R2 CHOCO R2
gliserolfosfat asiltransferase
CH2OCO R3 CH2OH
triasilgliserol diasil gliserol
II. Biosintesis Fosfolipid
Gambar 2.1 Senyawa fosfolipid pada prokariota, yaitu asam fosfatidil (X=H),
fosfatidil serin (X=serin), fosfatidil etanolamin (X=etanolamin), fosfatidil gliserol
(X=gliserol), dan kardiolipin (X=fosfatidil gliserol).
Beberapa sifat membran sel yang perlu diperhatikan adalah sebagai berikut.
Membran sel hanya dapat dilewati oleh air, gas, dan molekul hidrofob kecil.
Membran sel mampu melakukan kerja seluler, jika terdapat perbedaan muatan
(proton dan ion natrium) di seberang-menyeberang membran sel. Asam lemak yang
mengisi area hidrofob harus dalam kondisi cair (fluid). Kondisi ini untuk
mempertahankan fungsi membran sel. Fluiditas asam lemak terjaga, karena adanya
asam lemak tidak jenuh (titik beku asam lemak tidak jenuh lebih rendah
dibandingkan asam lemak jenuh) dan asam lemak bercabang.
Gambar 2.2 Biosintesis fosfolipid.
Biosintesis fosfolipid dimulai dari reduksi dihidroksi aseton fosfat
(senyawa antara glikolisis) menjadi gliseraldehid 3-fosfat (G3P) (Gambar
9.12). Dua molekul asil ACP mentransfer gugus asam lemak ke G3P
menghasilkan asam fosfatidat. Reaksi ini dikatalisis gliseraldehid 3-fosfat asil
transferase. Asam fosfatidat merupakan fosfolipid pertama yang dihasilkan.
Asam fosfatidat diproses lagi menjadi derivat fosfolipid lainnya, misalnya
fosfatidil serin, fosfatidiletanolamin, dan kardiolipin.
Asam fosfatidat kemudian bereaksi dengan sitidin trifosfat (CTP)
menghasilkan citidin difosfat diasil gliserol dan pirofosfat. Reaksi ini
dikatalisis citidin difosfat digliseride sintase. Penambahan sistein pada citidin
difosfat diasil gliserol akan menghasilkan fosfatidil serin. Reaksi ini dikatalisis
fosfatidil serin sintase. Fosfatidil serin dekarboksilase melakukan
dekarboksilasi fosfatidil serin menghasilkan fosfatidil etanolamin. Secara
terpisah, citidin difosfat diasil gliserol bereaksi dengan gliserol fosfat
menghasilkan fosfatidil gliserol fosfat. Reaksi ini dikatalisis fosfatidil gliserol
fosfat sintase. Hidrolisis fosfatidil gliserol fosfat menghasilkan fosfatidil
gliserol (dan melepaskan fosfat). Reaksi ini dikatalisis fosfatidil gliserol fosfat
fosfatase. Dua molekul fosfatidil fosfat berekasi menghasilkan kardiolipin
(difosfatidil gliserol). Reaksi ini dikatalisis kardiolipin sintase.