NERACA MASSA
A-1
2
Appendiks A
1. Culture Tank
Aliran 5
Aliran 7
Aliran 3 Aliran 4 Aliran 6
Pengenceran :
glukosa dalam larutan diencerkan menjadi 15%
massa gula
.= 0.15
massa Larutan + H2O yang dibutuhkan
830.0
= 0.15
2766.723 + H2O yang dibutuhkan
830.0 = 415.01 + 0,15 H2O
830.0 - 415.01 = 0,15 H2O yang dibutuhkan
415.01
= H2O yang dibutuhkan
0.15
H2O yang dibutuhkan = 2766.7230 kg
Biomassa
Volume Biomassa = 0.05 x Voume Larutan
= 0.05 x 3.7253 = 0.1863 m3
(Chandrasekaran, 2013)
ρ biomass = 0.76 gr/liter
= 0.76 kg/m3
(Dumbrepatil, 2007)
Massa Biomassa = 0.76 x 0.1863 = 0.1416 kg
Volume Total = Volume larutan + Volume Biomassa
= 3.7253 + 0.1863 = 3.9116 m3
Pertumbuhan bakteri
μm x S
μ=
4
Appendiks A
μ=
Ks + S (Nirr Board, 2007)
S =massa larutan (glukosa) .= 222.8029 kg/m3
Volume larutan
μm = 3.8000 /h Ks = 90.00 g/l
μm x S
μ= .= 2.7067 /jam
Ks + S
Reaksi I
konversi = 85%
L.Delbureckii
C6H12O6 2C3H6O3
4.5914
3.9027 7.8053
0.6887 7.8053
Reaksi I
Conversion = 95%
2C3H6O3 + Ca(OH)2 (C3H5O3)2Ca + 2H2O
7.8053 x
1,9x 0,95x 0,95x 1,9x
7,7295-1,9x 0,05x 0,95x 1,9x
PH Optimum = 6
Ka = 0.000138
H+ = 0.000001
7,7295-1,9x
0.000001 = 0.000138 x
0,95x
0.00000095 x = 0.001077 - 0.0002622 x
0.00026315 x = 0.001077
x = 4.0932 kmol
CaOH = 60
x 15.145 = 9.087
100
H2O = 6.058
H2O Total :
= H2O Setelah Biomass Tumbuh + H2O terbentuk pada reaksi II
= 3320.0676 + 139.9887
= 3460.0563 kg
2. Fermentor
Aliran 11 Aliran 12
Aliran 10
Aliran 9
Fermentor
Aliran 13
Aliran 8
8
Appendiks A
Pengenceran :
glukosa dalam larutan diencerkan menjadi 15%
massa gula
.= 0.15
massa Larutan + H2O yang dibutuhkan
7594.1
= 0.15
30742.182 + H2O yang dibutuhkan
7594.1 = 4611.3273 + 0,15H2O
7594.1 - 4611.33 = 0,15 H2O yang dibutuhkan
2982.79
= H2O yang dibutuhkan
0.15
H2O yang dibutuhkan = 19885.2790 kg
Biomassa
ρ biomass = 0.76 gr/liter
= 0.76 kg/m3
(Dumbrepatil, 2007)
Volume Biomassa 8.8996
= = 11.7100 m3
0.76
Massa Biomassa = 8.8996 kg
Volume Total = 34.0785 + 11.7100
= 45.7884 m3
Pertumbuhan bakteri
μm x S
μ=
Ks + S (Nirr Board, 2007)
S =massa larutan (glukosa) .= 222.8420 kg/m3
Volume larutan
μm = 3.8000 /h Ks = 90.00 g/l
μm x S
μ= .= 2.7068 /jam
Ks + S
10
Appendiks A
Reaksi I
konversi = 85%
L.Delbureckii
C6H12O6 2C3H6O3
39.9045
33.9189 67.8377
5.9857 67.8377
Reaksi I
Conversion = 95%
2C3H6O3 + Ca(OH)2 (C3H5O3)2Ca + 2H2O
67.8659 x
1,9x 0,95x 0,95x 1,9x
67,9415-1,9x 0,05x 0,95x 1,9x
PH Optimum = 6
Ka = 0.000138
H+ = 0.000001
67,9415-1,9x
0.000001 = 0.000138 x
0,95x
0.00000095 x = 0.009365 - 0.0002622 x
12
Appendiks A
0.00026315 x = 0.009365
x = 35.5899 kmol
H2O Total :
= H2O Setelah Biomass Tumbuh + H2O terbentuk pada reaksi II
= 28331.4948 + 1217.1758
= 29548.67054 kg
Larutan Ca(OH)2 60% Masuk
CaOH = 60
x 2633.655 = 1580.193
100
H2O = 1053.462
CaOH = 60
x 131.683 = 79.010
100
H2O = 52.673
3. Tangki Penyimpanan
Tangki Aliran 16
Aliran 15 Penyimpanan
Tabel A.19 Neraca Massa Pada Tangki Penyimpan (F-225)
Masuk Keluar
Aliran 15 Fraksi Massa Aliran 16 Fraksi Massa
Air 0.55567 29601.344 Air 0.5557 29601.344
Sukrosa 0.18178 9683.531 Sukrosa 0.1818 9683.531
Glukosa 0.02023 1077.422 Glukosa 0.0202 1077.422
Abu 0.02597 1383.362 Abu 0.0260 1383.362
Nitrogenous 0.05194 2766.723 Nitrogenous 0.0519 2766.723
Biomass 0.00824 439.189 Biomass 0.0082 439.189
14
Appendiks A
4. Reaktor Mixing
Aliran 17
Reaksi
Conversion = 95%
2C3H6O3 + Ca(OH)2 (C3H5O3)2Ca + 2H2O
0.2450 x
1,9x 0,95x 0,95x 1,9x
0,2453-1,9x 0,05x 0,95x 1,9x
PH Optimum = 6
Ka = 0.000138
H+ = 0.000001
0,2453-1,9x
0.000001 = 0.000138 x
0,95x
0.00000095 x = 0.000034 - 0.0002622 x
0.00026315 x = 0.000034
x = 0.1285 kmol
H2O Total :
= H2O awal + H2O terbentuk pada reaksi
= 29601.3436 + 4.3941
= 29605.73778 kg
Aliran 21
Filtrat = H2O, asam laktat dan Ca Laktat
Aliran 20
Cake = 15429.71111
Filtrat :
H2O = 1% x 29605.7378 = 296.0574 kg
asam Laktat = 1% x 0.07960 = 0.0008 kg
Ca Laktat = 1% x 8244.99376 = 82.4499 kg
Aliran 19
H2O masuk = 20% x Cake
Aliran 21
H2O = 29605.73778 - 296.0574 = 29309.6804 kg
asam Laktat = 0.07960 - 0.0008 = 0.0788 kg
Ca Laktat = 8244.99376 - 82.4499 = 8162.5438 kg
6. Bleaching Tank
Aliran 22
Bleaching Tank
Aliran 21 Aliran 23
Carbon Aktif = 18.72% dari Feed
(Bernardo, 2016).
Aliran 22
Karbon aktif = 18.72% x ##########
= 7014.82 kg
7. Filter Press
Filter Press
Aliran 23 Aliran 25
Aliran 24
18
Appendiks A
Aliran 25
H2O = 95% x ######### = 27844.1964 kg
asam laktat = 95% x 0.079 = 0.0749 kg
Ca Laktat = 95% x 8162.5438 = 7754.4166 kg
Aliran 24
karbon aktif = 7014.8151 kg
H2O = 29309.6804 - 27844.1964 = 1465.4840 kg
asam laktat = 0.079 - 0.0749 = 0.0039 kg
Ca Laktat = 8162.544 - 7754.4166 = 408.1272 kg
8. Tangki Penyimpanan
Tangki
Aliran 25 Aliran 26
19
Appendiks A
9. Evaporator Aliran 27
V
Aliran 26 Evaporator
F
L
Aliran 28
F = L + V
35598.688 = L V
F . XF = L . XL + V . YV
7754.4166 = L . 0,37 + V.0
7754.4166
L = = 20957.8828 kg
0.37
V = 35598.688 - 20957.8828
= 14640.8051 kg
H2O dalam larutan = 13203.3913 KG
Tabel A.27 Neraca Massa Evaporator (V-240)
Keluar Keluar
Aliran 26 Fraksi Massa Aliran 28 Fraksi Massa
H2O 0.782169 27844.196 H2O 0.370895 13203.391
Asam Laktat 0.000002 0.075 Asam Laktat 0.000002 0.075
Ca laktat 0.217829 7754.417 Ca laktat 0.217829 7754.417
Aliran 27
H2O 0.411274 14640.805
20
Appendiks A
10. Acidifier
Aliran 29
Acidifier
Aliran 28 Aliran 30
Konversi = 92%
(Li, 2015)
molar ratio Ca laktat and H2SO4 adalah 1:1
(Min, 2011)
Aliran 33
Filtrat = H2O, asam laktat
Aliran 32
Cake = 7053.03693
Filtrat :
H2O = 1% x 13203.3913 = 132.0339 kg
asam Laktat = 1% x 2945.33036 = 29.4533 kg
Aliran 31
H2O masuk = 20% x Cake
= 20% x 7053.0369 = 1410.6074 kg
Aliran 33
H2O = 13203.3913 - 132.0339 = ######### kg
asam Laktat = 2945.3304 - 29.4533 = 2915.8771 kg
Bleaching Tank
Aliran 33 Aliran 35
22
Appendiks A
Bleaching Tank
Aliran 33 Aliran 35
Carbon Aktif = 18.72% dari Feed
(Bernardo, 2016).
Aliran 33
karbon aktif = 18.72% x ######### = 2992.8103 kg
Filter Press
Aliran 35 Aliran 37
Aliran 36
Efisiensi filtrat filter Press = 95% (Twinfilter, 2012)
Aliran 37
H2O = 95% x ######### = 12417.7895 kg
asam laktat = 95% x 2915.877 = 2770.0832 kg
Aliran 36
karbon aktif = 2992.8103 kg
H2O = 13071.3574 - 12417.7895 = 653.5679 kg
asam laktat = 2915.8771 - 2770.0832 = 145.7939 kg
Evaporator Evaporato
Aliran 38 r
xf
x1 x2
Aliran 40 Aliran 42
F = L2 + (V1+V2)
F . xf = L2 . x2 + (V1+V2) . 0
2770.0832 = L2 . 0,5 + 0
L2 = 5540.1664 kg
Asumsi V1 = V2
F = L1 .+ V1 = 15187.873 = L1 + 4823.853
L1 = 10364.0196 kg
L1 = L2 + V2 = 10364.020 = L2 + 4823.853
= 5540.1664 kg
F . xf = L1 . x1 = 2770.0832 = 10364.020 x x1
x1 = 0.2673
L1 . x1 = L2 . x2 = 2770.0832 = 5540.1664 x x2
x2 = 0.5000 (Check Balance)
Bleaching Tank
Aliran 42 Aliran 44
Carbon Aktif = 18.72% dari Feed
(Bernardo, 2016).
Aliran 42
karbon aktif = 18.72% x 5540.1664 = 1037.1192 kg
Filter Press
Aliran 44 Aliran 46
26
Appendiks A
Aliran 45
Efisiensi filtrat filter Press = 95% (Twinfilter, 2012)
Aliran 46
H2O = 95% x 2770.0832 = 2631.5790 kg
asam laktat = 95% x 2770.083 = 2631.5790 kg
Aliran 45
karbon aktif = 1037.1192 kg
H2O = 2770.0832 - 2631.5790 = 138.5042 kg
Bleaching Tank
Aliran 46 Aliran 48
Carbon Aktif = 18.72% dari Feed
(Bernardo, 2016).
Aliran 47
karbon aktif = 18.72% x 5263.1581 = 985.2632 kg
Aliran 49
Aliran 50
H2O = 95% x 2631.5790 = 2500.0001 kg
asam laktat = 95% x 2631.5790 = 2500.0001 kg
Aliran 49
karbon aktif = 985.2632 kg
H2O = 2631.5790- 2500.0001 = 131.5790 kg
asam laktat = 2631.5790- 2500.0001 = 131.5790 kg