1. Identitas
a. Nama Mata Pelajaran : Muatan Lokal (Bahasa Jawa)
b. Semester : 1 (ganjil)
c. Kompetensi Dasar :
Melalui kegiatan tanya jawab peserta didik dapat menandai tata tulis dan
mengelompokkan tata tulis aksara Jawa/ carakan Madura sesuai dengan
fungsinya dengan tepat. Setelah itu, siswa dapat menulis kalimat,paragraf, dan
mengalihfungsikan paragraf dengan menggunakan aksara Jawa/ carakan
Madura sesuai dengan fungsinya secara benar dan tepat. Sehingga peserta didik
dapat menghayati dan mengamalkan ajaran agama yang dianutnya melalui
belajar menulis aksara Jawa, mengembangakan sikap jujur, peduli, dan
bertanggungjawab, serta dapat mengembangkan kemampuan berpikir kritis,
komunikasi, kolaborasi, kreativitas (4C).
h. Materi Pembelajaran
Lihat dan baca pada Buku Teks Pelajaran (BTP):
Hidayah, Nurul. 2015. Sayaga Basa Jawa Kanggo SMA Kelas X. Jakarta.
Penerbit Erlangga.
Riyadi, imam. 2015. Suluh Basa Jawa Gagrak Anyar X. Jakarta: Yudhistira.
Sukendro, Dhita Puspitasari dkk. 2014. Wiyata Basa X. Surabaya: Penerbit
Duta.
2. Peta Konsep
Sandhangan Swara
Nulis Aksara Jawa
Sandhangan Panyigeg lan
pangkon
Sandhangan Wyanjana
Aksara Carakan (Nglegena) lan Panjingan
3. Gladhen 1
a. Purwaka
Sak durunge sinau aksara carakan (aksara nglegena) gatekna aksara ing ngisor
iki!
y [ q x X f d p
Coba bedheken aksara ing dhuwur!
……………………….
b. Kegiatan Inti
1) Petunjuk Umum UKB
a) Baca dan pahami materi pada Buku Teks Pelajaran: Riyadi,
imam. 2015. Suluh Basa Jawa Gagrak Anyar X. Jakarta: Yudhistira
b) Setelah memahami isi materi dalam bacaan berlatihlah untuk
melalui tugas-tugas yang terdapat pada UKB ini baik bekerja
sendiri maupun bersama teman sebangku atau teman lainnya.
c) Kerjakan UKB ini dibuku kerja atau langsung mengisikan pada
bagian yang telah disediakan.
d) Kalian dapat belajar bertahap dan berlanjutmelalui
kegiatanayo berlatih, apabila kalian yakin sudah paham dan
mampu menyelesaikan permasalahan-permasalahan dalam
kegiatan belajar aksara jawa (aksara nglegena) Kalian boleh
sendiri atau mengajak teman lain yang sudah siap untuk
mengikuti tes formatif agar kalian dapat belajar ke UKB
berikutnya.
2) Gladhen Sinau
Ayo…… Sinau basa jawa kanthi sabar lan petitis!!!
GLADHEN 1
Gatekna tulisan jawa ing ngisor iki lan mangertenana tuladha tulisan jawa
kanti patitis!
Tuladha
Sapa : sp
Nawala : nwl
Jaga baya : jgby
Mara
Kaca
Sarana
Bathara
Sapala
Cara
Yen para siswa sampun saget ngrampungake gladhen ing dhuwur bisa
diterusake ing gladhen 2.
GLADHEN 2
Sakwise para siswa nyinau aksara lan pasangan aksara jawa ing gladhen 1
sak iki coba gatekake materi ing ngisor iki!
SANDANGAN SWARA
i ¤i o [¤o
ě ¤e u Úu
e ¤[
PEPENGET
Aksara (nj) lan (nc) yen jejer ing sak jeroning tembung panulise sing bener kudu
nganggo aksara (nya) lan dipasangai karo pasangan (ca lan ja).
Tuladaha:
Aksara jawa (ka, ta, la) pasangane yen oleh sandhangan suku panulisane bali kaya asline.
Tuladha:
Kalahiranku : klairnKu
Panulise pasangan yen tumpuk telu aksara sing ngarep kudu dipangkon, amerga pasangan
ora oleh dipasangani maneh.
Tuladha
Yen wis mangerteni materi ing dhuwur para siswa bisa nerusake gladhen
ing ngisor iki.
Ayo gladhen!!
Sakwise mangerteni tuladha ing dhuwur, rampungna gladhen ing ngisor iki!
Ukara-ukara ing ngisor iki tlisen nganggo aksara jawa!
1. Sing grenang-greneng ana buri omah kuwi sapa?
2. Pak kyai maringi kultum.
3. Pak kasman ngisi amal jariyah.
4. Cengkir gadhing iku warnane kuning gumring.
5. Andhap asor wani ngalah luhur wekasane.
6. Tradisi kalebu ing wewengkon adat.
7. Murid-murid iki ana kagiyatan tengah semester ganep.
8. Rukun agawe santosa crah agawe bubrah.
9. Jarene ana kere dhuwe kebo bule gedhe-gedhe.
10. Tunggak jarak mrajak tunggak jati mati.
Yen uwis ngerjakna gladhen ing dhuwur siswa bisa nerusake gladhen ing
ngisor iki.
GLADHEN 3
aibudwuh,;[ssu[kHy=rwuh”
akufu[wkemB=k[mBojputih,ab=,lnJ[mBon\
akusen_jjnPs/kyt;ngsri,cenil\cucu/,legmr.
adikT|kubukugmB/cc[h;3;
Tulisen nganggo aksara jawa!
SUGIH TANPA BANDHA
Yen dideleng kasat mata pancen ora ana wong sugih nanging ora duwe
bandha. Nanging kanggone wong Jawa sing diarani wong sugih ora mesthi
bandhane akeh. Wong kang duwe ilmu kang mumpuni, kanca akeh, rasa
tentrem ayem lan rasa syukur uga diarani wong sugih. Sugih ing wawasan
wong Jawa ora mung ateges lahiriyah, nanging uga batiniyah.
c. Penutup
Dimana posisimu?
Ukurlah diri kalian dalam menguasai materi menulis aksara jawa dalam
rentang 0 – 100, tuliskan ke dalam kotak yang tersedia.
DAFTAR PUSTAKA
Hidayah, Nurul. 2015. Sayaga Basa Jawa Kanggo SMA Kelas X. Jakarta.
Penerbit Erlangga.
Riyadi, imam. 2015. Suluh Basa Jawa Gagrak Anyar X. Jakarta: Penerbit
Yudhistira.