BJW-3.3/4.3/1/3-3
1. Identitas
a. Nama Mata Pelajaran : Muatan Lokal (Bahasa Jawa)
b. Semester : 1 (satu)
c. Kompetensi Dasar :
Melalui kegiatan tanya jawab peserta didik dapat menandai tata tulis dan
mengelompokkan tata tulis aksara Jawa/ carakan Madura sesuai dengan
fungsinya dengan tepat. Setelah itu, siswa dapat menulis kalimat,paragraf,
dan mengalihfungsikan paragraf dengan menggunakan aksara Jawa/ carakan
Madura sesuai dengan fungsinya secara benar dan tepat. Sehingga peserta
didik dapat menghayati dan mengamalkan ajaran agama yang dianutnya
melalui belajar menulis aksara Jawa, mengembangakan sikap jujur, peduli,
dan bertanggungjawab, serta dapat mengembangkan kemampuan berpikir
kritis, komunikasi, kolaborasi, kreativitas (4C).
h. Materi Pembelajaran
Lihat dan baca pada Buku Teks Pelajaran (BTP):
Hidayah, Nurul. 2015. Sayaga Basa Jawa Kanggo SMA Kelas X. Jakarta.
Penerbit Erlangga.
Riyadi, imam. 2015. Suluh Basa Jawa Gagrak Anyar X. Jakarta:
Yudhistira.
Sukendro, Dhita Puspitasari dkk. 2014. Wiyata Basa X. Surabaya:
Penerbit Duta.
BJW-3.3/4.3/1/3-3 1
Nulis Aksara Jawa
2. Peta Konsep
Sandhangan Swara
Nulis Aksara Jawa
Sandhangan Panyigeg lan
pangkon
Sandhangan Wyanjana
Aksara Carakan (Nglegena) lan Panjingan
3. Gladhen 1
a. Purwaka
Sak durunge sinau aksara carakan (aksara nglegena) gatekna aksara ing ngisor
iki!
y [ q x X f d p
Coba bedheken aksara ing dhuwur!
……………………….
Kanggo ngerampungna bedhekan ing dhuwur, para siswa kudu nyinaoni UKB
iki kanthi nuruti pituduh sing ana.
b. Kegiatan Inti
1) Petunjuk Umum UKB
a) Baca dan pahami materi pada Buku Teks Pelajaran: Riyadi, imam.
2015. Suluh Basa Jawa Gagrak Anyar X. Jakarta: Yudhistira
b) Setelah memahami isi materi dalam bacaan berlatihlah untuk
melalui tugas-tugas yang terdapat pada UKB ini baik bekerja sendiri
maupun bersama teman sebangku atau teman lainnya.
c) Kerjakan UKB ini dibuku kerja atau langsung mengisikan pada
bagian yang telah disediakan.
d) Kalian dapat belajar bertahap dan berlanjutmelalui kegiatanayo
berlatih, apabila kalian yakin sudah paham dan mampu
menyelesaikan permasalahan-permasalahan dalam kegiatan belajar
aksara jawa (aksara nglegena) Kalian boleh sendiri atau mengajak
teman lain yang sudah siap untuk mengikuti tes formatif agar
kalian dapat belajar ke UKB berikutnya.
2) Gladhen Sinau
Ayo…… Sinau basa jawa kanthi sabar lan petitis!!!
GLADHEN 1
BJW-3.3/4.3/1/3-3 2
Nulis Aksara Jawa
Gatekna tulisan jawa ing ngisor iki lan mangertenana tuladha tulisan jawa
kanti patitis!
Tuladha
Sapa : sp
Nawala : nwl
Jaga baya : jgby
Mara
Kaca
Sarana
Bathara
Sapala
Cara
Yen para siswa sampun saget ngrampungake gladhen ing dhuwur bisa
diterusake ing gladhen 2.
BJW-3.3/4.3/1/3-3 3
Nulis Aksara Jawa
GLADHEN 2
Sakwise para siswa nyinau aksara lan pasangan aksara jawa ing gladhen 1 sak
iki coba gatekake materi ing ngisor iki!
SANDANGAN SWARA
i ¤i o [¤o
ě ¤e u Úu
e ¤[
SANDHANGAN WYANJANA
Cakra ¤] Ra
Keret ¤} Re
Pengkal ¤- nya
PEPENGET
Aksara (nj) lan (nc) yen jejer ing sak jeroning tembung panulise sing bener
kudu nganggo aksara (nya) lan dipasangai karo pasangan (ca lan ja).
Tuladaha:
Aksara jawa (ka, ta, la) pasangane yen oleh sandhangan suku panulisane
bali kaya asline.
Tuladha:
Panulise pasangan yen tumpuk telu aksara sing ngarep kudu dipangkon,
amerga pasangan ora oleh dipasangani maneh.
Tuladha : Ambles bles
am\b<s\b<s\
BJW-3.3/4.3/1/3-3 4
Nulis Aksara Jawa
Yen wis mangerteni materi ing dhuwur para siswa bisa nerusake gladhen ing
ngisor iki.
Ayo gladhen!!
Sakwise mangerteni tuladha ing dhuwur, rampungna gladhen ing ngisor iki!
Ukara-ukara ing ngisor iki tlisen nganggo aksara jawa!
1. Sing grenang-greneng ana buri omah kuwi sapa?
2. Pak kyai maringi kultum.
3. Pak kasman ngisi amal jariyah.
4. Cengkir gadhing iku warnane kuning gumring.
5. Andhap asor wani ngalah luhur wekasane.
6. Tradisi kalebu ing wewengkon adat.
7. Murid-murid iki ana kagiyatan tengah semester ganep.
8. Rukun agawe santosa crah agawe bubrah.
9. Jarene ana kere dhuwe kebo bule gedhe-gedhe.
10. Tunggak jarak mrajak tunggak jati mati.
Yen uwis ngerjakna gladhen ing dhuwur siswa bisa nerusake gladhen ing
ngisor iki.
GLADHEN 3
aibudwuh,;[ssu[kHy=rwuh”
akufu[wkemB=k[mBojputih,ab=,lnJ[mBon\
akusen_jjnPs/kyt;ngsri,cenil\cucu/,legmr.
adikT|kubukugmB/cc[h;3;
BJW-3.3/4.3/1/3-3 5
Coba tulisen nganggo aksara latin!
a. ?[aojturu[so[rkki.
b.?linT=sumun/.
"c.?[ g]obkTaugulu=[komi=.
d.?s-ukurnM[nTn\.
e.?[w=ojwail=jwne.
c. Penutup
Jika menjawab “TIDAK” pada salah satu pertanyaan di atas, maka pelajarilah
kembali materi tersebut dalam Buku Teks Pelajaran (BTP) dan pelajari ulang
kegiatan belajar menulis aksara jawa yang sekiranya perlu kalian ulang dengan
bimbingan Guru atauteman sejawat. Jangan putus asa untuk mengulang
lagi!.Dan apabila kalian menjawab “YA” pada semua pertanyaan, maka
lanjutkan berikut.
Dimana posisimu?
Ukurlah diri kalian dalam menguasai materi menulis aksara jawa dalam
rentang 0 – 100, tuliskan ke dalam kotak yang tersedia.
Hidayah, Nurul. 2015. Sayaga Basa Jawa Kanggo SMA Kelas X. Jakarta.
Penerbit Erlangga.
Riyadi, imam. 2015. Suluh Basa Jawa Gagrak Anyar X. Jakarta: Penerbit
Yudhistira.