Anda di halaman 1dari 10

p

Tugas mata kuliah bahasa kawi


Sarasamuccaya sloka 1 - 20

Oleh:

Nama : Kadek Andre Roy Nata

Prodi : Teologi Hindu

Nim : 18.1.3.9.1.01

BRAHMA VIDYA

STAHN MPU KUTURAN SINGARAJA


TAHUN AJARAN 2019

Sloka 1
Padarta ; Hana Sira maharsi, Tan Hana ka pingging nira, kinatwanganing triloka
rumentasakěn pětěng ning jňӑning sarwa bhāwa,anak sang satyawatī,patěmwan lawan
bhagawӑn paraçara,prasuta ri těngahningkang Kreṣṇadwipayana,Bhagawān Byasa
ngaranira,sira ta sembahen,kamenaninghulun mujarakena saraning gawenira aji.

Teges ; wenten ida sang Wiku mahotama,tan wenten katambetan ida


punika,kabhaktinin olih jagat tigane ,Ida sane mangruwatang kepetengan manahnya sarwa
mauripe,putran ida sang sayojana Gandhi ,perabiane ring Bhagwan Paracara,embas Ida ring
Tengah Gili selem punika ,Bhagwan Byasa parabannyane,Ida Yogia Bhaktinin
Ttiang,sadurung tititang prasida midartayang mustikan tattwa pakaryan ida

Terjemahan Indonesia ; adalah seorang Maha Resi tidak ada satu pun yang
beliau tidak ketahui. Beliau dimuliakan di ketiga dunia ini. beliau dimuliakan di ketiga
dunia ini dan beliau menghapuskan segala kebodohan yang menggelapi hati nurani manusia.
beliau adalah Putra Dewi Setyawati yang bersuamikan Begawan parasara, yang lahir di
tengah-tengah Pulau hitam. nama beliau adalah Begawan Byasa. berhubung hamba akan
menyampaikan intisari dari ajaran yang tinggi ini, hamba akan menghaturkan sembah pada
Begawan Byasa

Sloka 2
Padarta ; nihan kottamanira ,Kadyangganing tasik lawan Gunung Himawān,an kalian
mās manik sarwamulya , mangkana ta sakweh niking aji bhāratakatha ginawenira ,an tasa
kaning uttamarasa makādi rahasyajňāna.

Teges ; Sapunika Kautaman Ida,sekadi padewekannya ipasih kaping kalih gunungMaha


Merune ,sane sugih masa manik sekancan mule,sapunika taler sekatah parwane kakaryanin
antuk ida,kaparipurnan kautaman dagingnya,Minakadi kaweruhe pingit.

Terjemahan Indonesia ; Sebagaimana halnya Samudra dan Gunung Himalaya


penuh berisi emas permata Serba Indah, demikian pula lah kemuliaan dan banyaknya ilmu
pengetahuan di dalam cerita Mahabharata yang disusun oleh Beliau yang dapat mematangkan
rasa kebahagiaan utama, yakni rahasia batin tinggi

Sloka 3
Padarta ; Kuněng kottaman Sanghyang Bhāratakatha, ri denyan sira nitya
pinakopajiwani sang Kawiwara,kadyanggan Sang Prabu sujanman pinakopajīwananing
wadwa angusir wibhawa.

Teges ; Maliha kautaman sang Hyang Astadacaparwa,riantuk,indik Ida satata kaanggen


pangupa dita olih Sang Kawi Swara,sakadi ragan Sang Prabu lewihing kawongan,sane
kaanggen pangupadita antuk panjake nyaratang arta brana

Terjemahan Indonesia ; Adapun kemuliaan dari cerita cerita Mahabharata


yang senantiasa menjadi sumber penghidupan dari para pujangga itu adalah seumpama
seorang raja berbudi luhur yang menjadi sumber perlindungan dari rakyat guna mendapat
kesejahteraan hidup

Sloka 4
Padarta ; Apayapan ikang aji bhāratakatha, Sangkaning buddhi Sang
Kawi,kadyangganing triloka an wijil sanke pancamahābutha.

Teges ; Sapunapi wiyakti santukan Sang Hyang Maha Bhatara puniki ,wiwitan pakayunan
Sanh Kawi Swara,sakadi pawakan tri mandalane,indik ipun medal mawit saking panca maha
butha minakadi pertwi ,apah,teja,bayu,akasa

Terjemahan Indonesia ; sebagai halnya triloka atau ketiga dunia ini lahir dari kelima unsur
alam, maka demikian pulalah cerita Mahabharata ini lahir dari Budi Luhur sang pujangga
besar adanya.

Sloka 5
Padarta ; Atan hana aji ring bhuwana,tān pakaçraya iking byāsawacana kadyangganing
çarira tan hana,ya tan pakāçrayangahāra.

Teges ; Tan wenten sastra Agama ring jagate ,tan makanti pawarah Bhagawan Byasa
puniki,sakadi angga carirane tan wenten ,yening tan makanti ajengan.

Terjemahan Indonesia ; Tidak ada ilmu pengetahuan di dunia jika tidak ada
bantuan dari Begawan Byasa, sebagaimana badan jasmani ini tidak akan ada jika tidak ada
bantuan dari makanan

Sloka 6
Padarta ; Lawan maneh kotamanira,yan hana sira tělas ruměngӧ rasanikang Sang Hyang
Aji,pisaningu juga sira ahyun ruměngwa kathāntara,těka ring Gita weṇu
wīṇādi,kadyangganingwwang ruměngӧ suçabdaning kuwong,uwus ruměsěp rihati langěning
swarannya ,amangun harṣaning citta,tan hana gantanikāhyuna ruměngwa rěsni çabdaning
gagak.

Teges ; Malih liyanan kautaman Ida ,Yening wenten ida dane sang sampun mirengang
daging Sang Hyang Pustaka puniki,doh para wiyakti ida pacing meled mirengang satwa
liyanan ,rawuhing geguritan,rebab,suling,miwah sane lianan,sakadi ragan ida dane mirengang
kabecikan swarannya ipaksi tuwutuwu,sampun nyusup ring pakayunan kalangenan
swaranipun ,ngwangun legan idep ,tan wenten pajantosnyane punika pacang meled
mirengang swaran igowak ngeresresin.

Terjemahan Indonesia ; adapun kemuliaan-nya yang lain ialah Apabila ada


orang yang telah pernah mendengarkan segala uraian dari ajaran ini, Tak Mungkin ia ingin
mendengarkan cerita-cerita lainnya lagi termasuk suara lagu, rebab, seruling dan
sebagainya, sebagai halnya orang yang pernah mendengarkan keindahan suara burung
kutilang yang telah meresap ke hati, Iya tak sudi lagi mendengarkan suara burung gagak
yang menyeramkan itu

Sloka 7
Padarta ; Mangkana Iing bhagawān Wararuci panamaskāra ring Bhagawān Byāsa.něhěr
umarajarakěn kottamaniking bhāratakatha,iking inaranan sarrasamuccaya,sara ngaraning
wiçesa ,samuccaya papupulnya ,nahan matangyan sara samuccaya ngaraniking sang Hyang
Aji ,daměl Bhagawān Wararuchi ,nihan pitěkět Bhagawān.waiçampayana ing Mahāraja
Janamejaya ,I kālanira cumāritakěn ikang Bhāratakatha,yatiki witaning sarasamuccaya.

Teges ; Asapunika babawos ida bhagawan wararuci mangalem mungguwing Ida


Bhagawan Byasa ,raris midartayang kalewihan Sanh Hyang Astadacaparwa puniki,puniki
kawastanin sarasamuccaya ,sara teges ipune mahotama,sarasamuccaya
pakumpulanipun,punikasane ngawinang Sarasamuccaya wastan pustaka puniki,pakaryan ida
bhagawan wararuci,sapuniki pamungun Ida Bhagawan waysampayana,ring sri bhupati
janamejaya,ritatkalan ida mamidartayang astadaca parwa puniki,wiyakti puniki
makapanembening sarasamuccaya.

Terjemahan Indonesia ; begitulah perkataan beliau ida bhagawan wararuci dan


bhagawan byasa,lalu menceritakan kebaikan dari ke 18 parwa cerita mahabarata yang
diceritakan kembali di sarrasamuccaya,sarasamuccaya berarti”himpunan” maka karena itulah
buku ini disebut sebagai Sarasamuccaya,susunan Bhagawan Wararuci.ini pulalah yang
dipakai isi nasehat oleh Bhagawan Waisampayana terhadap maharaja Janamejaya pada waktu
beliau memaparkan cerita Mahabarata,cerita Mahabharata merupakan sumber dari
Sarasamuccaya.

Sloka 8
Padarta ; Anakukamung Janamejaya, salwirning warawah, yawat makapadarthang
caturwarga, sawataranya, sakopanyasanya, hana juga ya ngke, sangkṣepanya, ikang hana
ngke, ya ika hana ing len sangkeriki, ikang tan hana ngke, tan hana ika ring len sang keriki.

Teges ;cening pyanak bapa Sang Janamejaya ,sakancaning pitutur ,yadiyapin sane muat
katerangan caturwarga,salwir panadosanipun,saha larapan pawangunipun ,wenten wiyakti
puniki irika ,cutet ipun,punika sane wenten iriki,wiyakti punika munggah ring sane liyanan
saking iriki,punika sane tan wenten iriki,tan munggah punikiring sane liyanan saking iriki.

Terjemahan Indonesia ; Manusia hendaknya mulai dari detik ini juga


mengusahakan dengan tidak pernah jemu untuk memahami hakekat Kebajikan/kebenaran,
Kekayaan, Kesenangan, dan Kebebasan. Manusia adalah Sang Raja bagi dirinya sendiri, ia
adalah pemimpin dari tubuhnya, ia adalah penguasa dari pikirannya; maka dari itu,
berusahalah untuk memahami hakekat penjelmaan ini.

Sloka 9
Padarta ; Ri sakwehning sarwa bhuta, iking janma wwang juga wěnang gumawayakěn
ikang çubhaçubhakarma, kuněng paněntasakěna ring çubhakarma juga ikangaçubhakarma
phalaning dadi wwang.

Teges ; mungguwing sakatah ipun isarwa tumuwuh ,puniki panumadian imanusa


kewanten mresidayang mangaryanin punika karma sane becik sane kawon ,samalih dados
anggen ngaruwatang punika karmane kawon kakarmane becik wiyakti ,pikolihe dados
manusa.

Terjemahan Indonesia ; Manusia adalah satu-satunya mahluk yang dapat


melakukan kebajikan pun kejahatan. Terlahir menjadi manusia bertujuan untuk melebur
perbuatan-perbuatan jahat ke dalam perbuatan-perbuatan bajik, hingga tidak ada lagi
perbuatan-perbuatan jahat yang masih tersisa dalam diri, inilah hakekat menjadi manusia.
Hanya dengan menjadi manusia kejahatan itu dapat dilebur dalam kebajikan

Sloka 10
Padarta ; Matangnyan haywa juga wwang manastapa, an tan paribhawa, si dadi wwang
ta pwa kagӧngakěna ri amběk apayapan paramadurlabha iking si janmamanusa ngaranya,
yadyapī caṇdalayoni tuwi.

Teges ; Punika awinan sampunang ugi Ida dane maseselan ,yening tan maduwe arta
brana,dados manusane punika patut kagetang ring pakayunan,sapunika wiyakti ,duwaning
kalang kalang sulit rereh punika panumadinane dados manusa ,yadiastun lekade saking anak
nista wyakti.

Terjemahan Indonesia ; Janganlah pernah bersedih hati dilahirkan menjadi


manusia, meskipun pada kelahiran yang dianggap paling hina; karena sesungguhnya amat
sulit untuk bisa menjelma menjadi manusia. Berbahagialah menjadi manusia.

Sloka 11
Padarta ; Apan iking dadi wwang, uttama juga ya, nimittaning mangkana, wěnang ya
tumulung awaknya sangkeng sāngsara, makasādhanang çubhakarma, hinganing kottamaning
dadi wwang ika.

Teges ;Duaning dados manusa puniki,pinih lewih kawiyaktianipun ,mawinan


sapunika,mresidayang ipun manyundangin deweknya saking kaduhkitan,nganggen piranti
solahe rahayu,makapamaekas kautaman sang dumadi ,manusa punika.

Terjemahan Indonesia ; Menjadi manusia adalah kelahiran yang paling utama.


Karena hanya dengan menjadi manusia sajalah kebajikan/kebenaran dapat dilakukan, dan
hanya dari kebajikan/kebenaran itulah kesengsaraan dapat dibenahi.

Sloka 12
Padarta ; Hana pwa wwang tan gawayakěn ikang çubhakarma, tambaning narakaloka
kāngkěn lara, pějah pwa ya, wong alara mararing deça katunan tamba ta ngaranika, rupa ning
tan katěmu ikang enak kolahalanya.

Teges ;Yening wenten manusa tan ngaryaning solahe becik ,maka ubad narakane waluya
panyakit,yening padem ipun,jadma sakit punika,ring desane kirangan ubad punika
waluyanipun,pairibannya tan kapanggihin punika sane pacang ngaleganin padabdab ipun.

Terjemahan Indonesia ; Manusia jahat dianggap sebagai sampah sekaligus


penyakit dunia. Sesungguhnya tidak ada kesenangan apapun dalam kejahatan itu. Si jahat
selalu merasa kosong dalam setiap perbuatannya, kebahagiaan yang mereka peroleh adalah
semu.
Sloka 13
Padarta ; Paramārthanya, pӧngpӧngěn ta pwa katěmwaniking si dadi wwang, durlabha
wi ya ta, sāksāt handaning mara ring swarga ika, sanimittaning tan tiba muwah ta pwa
damělakěna.

Teges ;pamekas ipun,patitisang ugi kasidane dados manusa puniki,sengka pikolihang


punika wiyakti ,waluya jan sang lunga kaswargan punika, salwir sane ngawinang tan labuh
malih punika yogia kardinin.

Terjemahan Indonesia; Pergunakanlah kesempatan terbaik ini, kesempatan


lahir sebagai manusia, kesempatan yang sungguh sulit didapat, kesempatan untuk bisa
memasuki alam surga. Lakukanlah hanya perbuatan-perbuatan yang dapat mengantar roh ke
surga dan jauhilah perbuatanpebuatan yang akan mengantar roh ke neraka.

Sloka 14
Padarta ; Apan iking janma mangke, pagawayang çubhaçubhakarma juga ya, ikang ri pěna
pabhuktyan karmaphala ika, kalinganya, ikang çubhaçubhakarma mangke ri pěna ika an
kabukti phalanya, ri pěgatni kabhuktyanya, mangjanma ta ya muwah, tuműta wāsananing
karmaphala, wāsana ngaraning sangakāra, turahning ambematra, ya tinűtning paribhāsa,
swargacyuta, narakasyuta, kunang ikang çubhaçubhakarma ri pěna, tan paphala ika,
matangnyan mangke juga pӧngpӧnga çubha açubhakarma.

Teges ;Duaning panumadiane mangkin,genah ngaryanin laksana kawon becik wiyakti


jatinipun,punika ring para loka genah muponin who laksana punika,kateranganipun ,punika
laksanane kawon becik sane mangkin,ring para loka indike punika puponin wohnyane ,ring
telas pamupunipun ,dumadi punika malih,pacang miturut laad who laksanane,wasana
tegesnyane sangskara.sisan ambune merawat punika kapiturut antuk pailenganne ,rawuhe
saking swarga ,rawuhe saking naraka,nanging punika laksanane ala ayu ring para loka ,tan
mawoh punika,punika awinannya wantah ala ayun laksane mangkin antos antos ipun.

Terjemahan Indonesia ; Terlahir sebagai manusia adalah kesempatan untuk


melakukan perbuatan bajik dan jahat, yang hasilnya akan dinikmati di akherat. Apapun yang
diperbuat dalam kehidupan ini hasilnya akan dinikmati di akherat; setelah menikmati pahala
akherat, lahirlah lagi ke bumi. Di akherat tidak ada perbuatan apapun yang berpahala.
Sesungguhnya hanya perbuatan di bumi inilah yang paling menentukan.

Sloka 15
Padarta ; Iking tang janma wwang, ksanikaswabhawa ta ya, tan pahi lawan kědapning
kilat, durlabha towi, matangnyan pӧngakěna ya ri kagawayanning dharmasādhana,
sakānanging mānaçanang sangsāra, swargaphala kunang.

Teges ;puniki dumadi manusa ajahan swalaksanan ipun,tan bina ring kedepannya
itatit,katiman meweh keniyang ,awinannya durusang patitisang ugi kapawangun dharma
laksanane ,salwir sane ngawinang mabasmi punarbawa.,utawi mapikolih moksa

Terjemahan Indonesia ; Kelahiran sebagai manusia sangat pendek dan cepat,


bagaikan pijaran cahaya petir, lagi pula kesempatan seperti ini sungguh sulit di dapatkan.
Oleh karena itu pergunakanlah kesempatan ini sebaik-baiknya, lakukanlah perbuatan-
perbuatan bajik/benar yang akan memutus lingkaran dan putaran kesengsaraan lahir dan mati,
dimana kebebasan abadi itu bisa di peroleh.

Sloka 16
Padarta; Hana pwa tuměnung dadi wwang, wimukha ring dharmāsadhana, jěněk ring
arthakāma arah, lobhāmběknya, ya ika kabaṇcana ngaranya.

Teges ;Yening wenten anak mresidayang dados manusa,tungkas ring dharma


laksana,teleb ring arta brana,ngulati kasenengan ,kopa manah ipun ,punika sengkala waluyan
ipun.

Terjemahan Indonesia; Mereka yang memanfaatkan kelahirannya hanya untuk


mengejar kekayaan, kesenangan, nafsu-nafsu kotor dan rakus. Mereka yang tidak melakukan
kebajikan di bumi, mereka inilah manusia yang tersesat dan pergi menjauh dari jalan
kebenaran.

Sloka 17
Padarta ; Ikang manggih si dadi wwang, prasiddha wěnang ring dharmasādhana, tatan
ěntas sangke sangsāra, kabancana ta ngaranika.

Teges ;punika sang mresidayang dados manusa,puput mresidayang jeroning dharma


laksana,tan wenten ruwat saking punarbawa ,kaseng kalan punika waluyanipun.

Terjemahan Indonesia; Mereka yang telah melakukan kebajikan pun


kebenaran, namun masih terikat dalam proses lahir dan mati, mereka ini belumlah
memperoleh inti sari dari kebebasan

Sloka 18
Padarta ; Nihan mata kami mangke, menawai, manguwuh, mapitutur, ling mami, ikang
artha, kāma, malamaken dharma juga ngulaha, haywa palangpang lawan dharma mangkana
ling mami, ndatan juga angrěngӧ ri haturnyan ewěh sang makolah dharmasādhana, apa
kunang hetunya.

Teges ;Sapunika piterang tityang ne mangkin ,mangulapin ,mangaukin


mapekeling,pidartan titiyang ; punika arta branane ,sesenengane ,patut lantarin kadharman
wiyakti yening mautsaha,sampunang tungkas ring kapatutan ,asapunika pidartan
titiyang,nanging tan wenten taler mamirengang ,mungguwing pasautinipun,keweh anake
nganggen solah dharma laksana ,punapi menawi awinan ipun.

Terjemahan Indonesia; Lakukanlah pencarian kekayaan dan kesenangan hanya


berlandaskan pada kebajikan/kebenaran yang pasti akan mengantar ke surga. Hendaknya
janganlah

melakukan segala macam kegiatan yang bertentangan dengan kebenaran. Manusia sering
melalaikan hakekat kebajikan/kebenaran, sebab bagi mereka sungguh-sungguh sulit untuk
dilakukan. Sedangkan kejahatan/ketidakbenaran bagi mereka sangat mudah dilakukan dan
pastilah neraka pahalanya.

Sloka 19
Padarta ; Yan paramārtanya ,yan arthakāma sadhyan,dharma juga lěkasakěna
rumuhun,niyata katěmwaning artha kāma měne tan paramārtha wikatěmwaning arthakama
dening anasar sakeng dharma.

Teges ;Yan pamekasanipun,Yening artabrana sasenengan pacang kasaratang,kadharmane


wiyakti patut laksanayang pinih rihin,sinah pacang kapanggih arta branasasenengane
pramangkin ,durung janten kapanggih arta kamane ,ulihan lempas saking kapatutan.

Terjemahan Indonesia ; Jika kekayaan dan kesenangan dicari, lakukanlah


kebajikan/kebenaran terlebih dahulu. Jika kebajikan pun kebenaran dilakukan, niscaya
kekayaan dan kesenangan pastilah didapatkan. Sungguh tidak akan ada artinya jika kekayaan
dan kebenaran yang dicari menyimpang dari kebenaran/kebajikan.

Sloka 20
Padarta ; Kunang sang pandita ,sang dharmika juga ,inastutinira,inalěmnira ,an sira
prasida aněmu sukha,tan pangelěm sugih ,kāmi ,apan tan tuhu suka ,ri hananing
ahāngkārajňana ,ri sěděning dhanakāma wyawahāra.
Teges ;semalihe sang pandita ,sang sane ngagem kadharman,kewanten kapuji olih
ida,saantukan ida pamekas mangguhang kasadyan ,tan wnten manyumbungang
kasugian,kasmaran,duaning tan kasujatian kasadnyan ,saantukan genah budhi
mangaku,rikalan anake sugih,kasmaran,sungat.

Terjemahan Indonesia; Bagi orang yang tahu akan hidup Hanya mereka yang
bersifat dan ber laksana Dharma lah yang dipuji dan dicintainya karena merekalah setelah
berhasil mendapatkan kebahagiaan sejati. beliau tidak memuji orang kaya dan orang yang
mendapat kepuasan nafsu ,Sebab mereka itu tidaklah sebenarnya menikmati kebahagiaan
sejati, Selama ada sifat angkuh dan masih dapat digoda oleh harta dan nafsu.

Anda mungkin juga menyukai