PESAWAT ATWOOD............................................................................................2
HUKUM NEWTON (1 & 3).................................................................................10
HUKUM HOOKE..................................................................................................21
IMPULS.................................................................................................................32
HUKUM KEKEKALAN ENERGI.......................................................................45
ROTASI INERSIA................................................................................................55
KEKEKALAN MOMENTUM SUDUT...............................................................66
PENDULUM AMPLITUDO BESAR...................................................................76
LKM MEKANIKA 1
Percobaan 1
PESAWAT ATWOOD
OLEH
NAMA :
STAMBUK :
KELOMPOK :
ASISTEN :
LKM MEKANIKA 2
PERCOBAAN 1
PESAWAT ATWOOD
LKM MEKANIKA 3
LKM MEKANIKA 4
III. Analisa Data
Total massa (g)
Perlakuan pertama . . . . g vs . . . . g
m1+m2 (g) m1-m2 (g)
Perlakuan kedua . . . . g vs . . . . g
m1+m2 (g) m1-m2 (g)
Perlakuan ketiga . . . . g vs . . . . g
m1+m2 (g) m1-m2 (g)
Theory a (m/s2)
g (m 1−m 2)
a=
( m1 +m 2 )
Perlakuan pertama
. . . . g vs . . . . g . . . . g vs . . . . g
LKM MEKANIKA 5
Perlakuan kedua
. . . . g vs . . . . g . . . . g vs . . . . g
Perlakuan ketiga
. . . . g vs . . . . g . . . . g vs . . . . g
Exp.a (m/s2)
dv
a=
dt
Perlakuan pertama
. . . . g vs . . . . g . . . . g vs . . . . g
Perlakuan kedua
LKM MEKANIKA 6
. . . . g vs . . . . g . . . . g vs . . . . g
Perlakuan ketiga
..... g vs ....g ..... g vs ....g
. . . . g vs . . . . g . . . . g vs . . . . g
LKM MEKANIKA 7
IV. Analisis Konsep/pertanyaan-pertanyaan
1. Jelaskan apa yang dimaksud dengan pesawat attwood!
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
...........................................................................................................
2. Jelaskan fungsi alat dan bahan yang digunakan sesuai percobaan
yang dilakukan !
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
.......................................................
LKM MEKANIKA 8
4. Jelaskan bagaimana penerapan Hukum ll Newton pada percobaan
ini!
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
........................................................................................................................................
5. Bagaimana pengaruh penambahan beban terhadap grafik dan nilai
percepatan yang diperoleh pada hasil pengamatan maupun
perhitungan! Jelaskan !
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
........................................................................................................................................
6. Jelaskan faktor-faktor kesalahan yang mempengaruhi percobaan ini !
jelaskan pula cara mengatasinya !
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
LKM MEKANIKA 9
................................................................................................................................................
........................................................................................................................................
LKM MEKANIKA 10
V. Kesimpulan
....................................................... .......................................................
NIM. NIM.
Menyutujui
Koordinator Asisten Kelas
.........................................................
NIM.
LKM MEKANIKA 11
Percobaan 2
NAMA :
STAMBUK :
KELOMPOK :
ASISTEN :
LKM MEKANIKA 12
PERCOBAAN II
HUKUM NEWTON ( I & III )
LKM MEKANIKA 13
LKM MEKANIKA 14
2. Hukum III Newton
a. Tarik Menarik
LKM MEKANIKA 15
b. Tumbukan
LKM MEKANIKA 16
III. Analisa Data
1. Hukum I Newton
No. Benda a (m/s2) F (N)
1.
2.
3.
4.
5.
b. Tumbukan
No Perlakuan F-P1 (N) F-P2 (N) t (s)
.
1.
2.
3.
4.
5.
LKM MEKANIKA 17
IV. Analisis Konsep/Pertanyaan-pertanyaan
1. Tuliskan definisi gaya !
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
LKM MEKANIKA 18
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
4. Analisislah hasil gerak dari hukum pertama newton melalui grafik v-
t!
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
LKM MEKANIKA 19
5. Jelaskan secara singkat peristiwa Hukum I Newton yang berlaku pada
percobaan ini !
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
6. Analisislah hasil gerak dari hukum III newton melalui grafik f-t !
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
7. Jelaskan hubungan antara gaya aksi dan reaksi pada percobaan ini !
LKM MEKANIKA 20
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
LKM MEKANIKA 21
V. Kesimpulan
....................................................... .......................................................
NIM. NIM.
Menyutujui
Koordinator Asisten Kelas
.........................................................
NIM.
LKM MEKANIKA 22
LKM MEKANIKA 23
Percobaan 3
HUKUM HOOKE
OLEH
NAMA :
STAMBUK :
KELOMPOK :
ASISTEN :
LKM MEKANIKA 24
PERCOBAAN III
HUKUM HOOKE
I. Waktu danTempat
Hari/tanggal : _______________________
Pukul :_______________________
Tempat :_______________________
LKM MEKANIKA 25
2.2. Prosedur B
NO JARAK (m) F (N) Δx (m)
LKM MEKANIKA 26
LKM MEKANIKA 27
III. ANALISA DATA
3.1 Prosedur A
3.1.1 Menentukan besarnya nilai konstanta pegas
F=−k ∆ x
Untuk jarak (m)
k 1=¿
k 2=¿
k 3=¿
U 1=¿
U 2=¿
U 3=¿
LKM MEKANIKA 28
3.2 Prosedur B
3.2.1 Menentukan besarnya nilai konstanta pegas
F=−k ∆ x
k 1=¿
k 2=¿
k 3=¿
U 1=¿
U 2=¿
LKM MEKANIKA 29
U 3=¿
LKM MEKANIKA 30
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
LKM MEKANIKA 31
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
LKM MEKANIKA 32
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
LKM MEKANIKA 33
V. Kesimpulan
....................................................... .......................................................
NIM. NIM.
Menyutujui
Koordinator Asisten Kelas
.........................................................
NIM.
LKM MEKANIKA 34
Percobaan 4
IMPULS
OLEH
NAMA :
STAMBUK :
KELOMPOK :
ASISTEN :
LKM MEKANIKA 35
PERCOBAAN IV
IMPLUS
LKM MEKANIKA 36
Massa pascar = 0,2647 Kg
Massa bendera = 0,0147 Kg
Massa tambahan = 0,250 Kg
Massa total = 0,5294 Kg
No. Kecepatan ( m/s )
1.
2.
LKM MEKANIKA 37
B. Hasil pengamatan untuk bumper light spring
Tabel kecepatan untuk pascar tanpa massa tambahan
Massa pascar = 0,2647 Kg
Massa bendera = 0,0147 Kg
Massa Total = 0,2794 Kg
No. Kecepatan ( m/s )
1.
2.
LKM MEKANIKA 38
Massa total = 0,5294 Kg
No. Kecepatan ( m/s )
1.
2.
LKM MEKANIKA 39
III. Analisa Data
A. Untuk pascar tanpa tambahan massa
Massa pascar = 0,2647 Kg
Massa bendera = 0,0147 Kg
Massa Total = 0,2794 Kg
b) Light spring
∆p
%Diff = x 100 %=¿
I
LKM MEKANIKA 40
Mencari % diff untuk kedua perlakuan
a) Heavy spring
∆p
%Diff = x 100 %=¿
I
b) Light spring
∆p
%Diff = x 100 %=¿
I
b) Light spring
∆p
%Diff = x 100 %=¿
I
LKM MEKANIKA 41
IV. Analisis Konsep/Pertanyaan-pertanyaan
1. Tuliskan definisi implus !
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
LKM MEKANIKA 42
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
4. Jelaskan perbedaan gaya yang diberikan oleh heavy spring dan light
spring !
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
LKM MEKANIKA 43
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
LKM MEKANIKA 44
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
V. Kesimpulan
LKM MEKANIKA 45
Penilaian Umum Asisten
....................................................... .......................................................
NIM. NIM.
Menyutujui
Koordinator Asisten Kelas
.........................................................
NIM.
LKM MEKANIKA 46
Percobaan 5
HUKUM KEKEKALAN ENERGI
OLEH
NAMA :
STAMBUK :
KELOMPOK :
ASISTEN :
LKM MEKANIKA 47
PERCOBAAN V
HUKUM KEKEKALAN ENERGI
LKM MEKANIKA 48
B. Bola Besar
M= Kg
Jarak jatuh bola
LKM MEKANIKA 49
III. Analisa Data
A. Untuk Bola Kecil
M= Kg g = 9,8 m/s
Posisi Awal
Ep = m g h
1
Ek = mv2
2
Etot = Ep + Ek
Posisi Akhir
Ep = m g h
1
Ek = mv2
2
Etot = Ep + Ek
LKM MEKANIKA 50
B. Untuk Bola Besar
M= Kg g = 9,8 m/s
Posisi Awal
Ep = m g h
1
Ek = mv2
2
Etot = Ep + Ek
Posisi Akhir
Ep = m g h
1
Ek = mv2
2
LKM MEKANIKA 51
Etot = Ep + Ek
LKM MEKANIKA 52
IV. Analisis Konsep/Pertanyaan-pertanyaan
1. Tuliskan bunyi hukum kekekalan energi mekanik!
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
2. Jelaskan fungsi alat dan bahan yang digunakan sesuai dengan
percobaan yang dilakukan !
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
3. Jelaskan cara memperoleh posisi dan kecepatan jatuh bola !
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
LKM MEKANIKA 53
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
4. Berapa nilai energi potensial dan energi kinetik masing-masing bola
yang Anda peroleh berdasarkan perhitungan? Apakah yang dapat
Anda simpulkan berdasarkan hasil tersebut ?
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
5. Berapa nilai energi total (energi mekanik) masing-masing bola yang
Anda peroleh berdasarkan perhitungan? Apakah yang dapat Anda
simpulkan berdasarkan hasil tersebut ?
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
LKM MEKANIKA 54
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
7. Jelaskan apa saja kesalahan-kesalahan yang terjadi pada saat
melakukan percobaan ini! Jelaskan pula cara mengatasi kesalahan
tersebut!
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
LKM MEKANIKA 55
V. Kesimpulan
....................................................... .......................................................
NIM. NIM.
Menyutujui
Koordinator Asisten Kelas
.........................................................
NIM.
LKM MEKANIKA 56
Percobaan 6
ROTASI INERSIA
OLEH
NAMA :
STAMBUK :
KELOMPOK :
ASISTEN :
LKM MEKANIKA 57
LKM MEKANIKA 58
PERCOBAAN VI
ROTASI INERSIA
Diameter (m)
Benda Massa (kg)
D dalam D luar
Ring
Disk
Pulley
NST Neraca =
NST Jangka Sorong =
LKM MEKANIKA 59
3. Grafik
LKM MEKANIKA 60
III. Analisa Data
1. Menghitung momen inersia pulley
a. Secara Teoritis
1
I = mr 2
2
b. Secara Eksperimen
ω
α= =
t
a=rα =
F=mg−ma =
τ =rF =
τ
I= =
α
%diff = |experimental−theoritical
theoritical |× 100
LKM MEKANIKA 61
b. Secara Eksperimen
Menghitung momen inersia disk + pulley
ω
α= =
t
a=rα =
F=mg−ma =
τ =rF =
τ
I= =
α
%diff = |experimental−theoritical
theoritical |× 100
LKM MEKANIKA 62
b. Secara Eksperimen
Menghitung momen inersia ring + disk + pulley
ω
α= =
t
a=rα =
F=mg−ma =
τ =rF =
τ
I= =
α
%diff = |experimental−theoritical
theoritical |× 100
LKM MEKANIKA 63
IV. Analisis Konsep/Pertanyaan-pertanyaan
1. Tuliskan definisi momen inersia
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
LKM MEKANIKA 64
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
LKM MEKANIKA 65
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
LKM MEKANIKA 66
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
LKM MEKANIKA 67
V. Kesimpulan
....................................................... .......................................................
NIM. NIM.
Menyutujui
Koordinator Asisten Kelas
.........................................................
NIM.
LKM MEKANIKA 68
Percobaan 7
KEKEKALAN MOMENTUM SUDUT
OLEH
NAMA :
STAMBUK :
KELOMPOK :
ASISTEN :
LKM MEKANIKA 69
PERCOBAAN 7
KEKEKALAN MOMENTUM SUDUT
LKM MEKANIKA 70
III. Analisa Data
1. Menghitung Momen Inersia
1
I Katrol= MR 2
2
¿
¿
1
I i=I cakram = MR2
2
¿
¿
1
I cincin1= M ( R12 + R22 )
2
¿
¿
1
I Rotasi 1= M ( R 12+ R 22 ) + MX 2
2
¿
¿
1
I Rotasi 2= M ( R 12+ R 22 ) + MX 2
2
¿
¿
1
I Rotasi 3= M ( R 12+ R 22 ) + MX 2
2
¿
¿
LKM MEKANIKA 71
I f 1=I katrol + I cakram+ I cincin 1+ I rotasi 1
¿
¿
2. Momentum Sudut
Li=ω i+ I i
L1=ω 1+ I i
¿
¿
L2=ω 2+ I i
¿
¿
L3=ω 3 + I i
¿
¿
Lf =ω f + I f
LKM MEKANIKA 72
L1=ω 1+ I f
¿
¿
L2=ω 2+ I f
¿
¿
L3=ω 3 + I f
¿
¿
3. Energi Kinetik
1
EK i= I i+ ωi2
2
1
EK 1= I i + ω12
2
¿
¿
1
EK 2= I i+ ω22
2
¿
¿
1
EK 3= I i+ ω32
2
¿
¿
LKM MEKANIKA 73
1
EK f = I f +ω f 2
2
1
EK 1= I f +ω 12
2
¿
¿
1
EK 2= I f +ω 22
2
¿
¿
1
EK 3= I f +ω 32
2
¿
¿
LKM MEKANIKA 74
IV. Analisis Konsep/pertanyaan-pertanyaan
1. Jelaskan apa yang dimaksud dengan kekekalan momentum sudut !
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
...........................................................................................................
LKM MEKANIKA 75
4. Mengapa pada saat cincin belum dijatuhkan ke atas cakram
kecepatan awal cakram sangat besar, dan menurun drastis ketika
dijatuhkan? Jelaskan !
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
............................................................................. ..................................................................
................................................................................................................................................
..............................................................................................................................
LKM MEKANIKA 76
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
.............................................
LKM MEKANIKA 77
V. Kesimpulan
....................................................... .......................................................
NIM. NIM.
Menyutujui
Koordinator Asisten Kelas
.........................................................
NIM.
LKM MEKANIKA 78
Percobaan 8
PENDULUM AMPLITUDO BESAR
OLEH
NAMA :
STAMBUK :
KELOMPOK :
ASISTEN :
LKM MEKANIKA 79
PERCOBAAN 8
PENDULUM AMPLITUDO BESAR
LKM MEKANIKA 80
II.2 Amplitudo Besar
LKM MEKANIKA 81
II.3 Osilasi Amplitudo Kecil
LKM MEKANIKA 82
II.4 Osilasi Amplitudo Besar
LKM MEKANIKA 83
III. Analisa Data
III.1Amplitudo Kecil
Kecepatan Sudut Percepatan Sudut
𝜃
(rad/s) (rad/s2)
A
ω
φ
Ϲ
III.2Amplitudo Besar
Kecepatan Sudut Percepatan Sudut
𝛩
(rad/s) (rad/s2)
A
ω
φ
Ϲ
LKM MEKANIKA 84
IV. Analisis Konsep/pertanyaan-pertanyaan
1. Jelaskan apa yang dimaksud Pendulum amplitudo besar !
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
...........................................................................................................
2. Jelaskan fungsi alat dan bahan yang digunakan sesuai percobaan
yang dilakukan !
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................ ...............
................................................................................................................................................
...............................................................................................................
3. Jelaskan bagaimana sifat fisis yang ditunjukkan oleh kurva
perpindahan sudut, kecepatan sudut, dan percepatan sudut terhadap
waktu!
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
.....................................................................................................
LKM MEKANIKA 85
4. Bagaimana pengaruh besarnya sudut yang diberikan pada pendulum
terhadap periode yang dihasilkan?
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
......................................................................................................
LKM MEKANIKA 86
6. Jelaskan faktor-faktor kesalahan yang mempengaruhi percobaan ini !
jelaskan pula cara mengatasi nya !
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
.................
LKM MEKANIKA 87
V. Kesimpulan
....................................................... .......................................................
NIM. NIM.
Menyutujui
Koordinator Asisten Kelas
.........................................................
NIM.
LKM MEKANIKA 88