MASYARAKAT JAHILIAH

PENGENALAN
• Zaman jahiliah ialah zaman sebelum Islam. Zaman jahiliah wujud selepas
keruntuhan kerajaan Saba’. Pada masa itu, tiada nabi yang di utus dan tiada kitab
suci daripada Allah SWT untuk dijadikan petunjuk.
• Lebih tepat, zaman jahiliah muncul selepas kejatuhan kerajaan Saba’ peringkat
ketiga dan peringkat terakhir pemerintahan Himyar pada tahun 300 dan berakhir
setelah turunnya kitab suci al-Quran dan kerasulan Nabi Muhammad s.a.w pada
tahun 610 dan bermulalah zaman Islam
• Sepanjang zaman Jahiliah, masyarakat Arab berada dalam kekufuran, kemaksiatan,
keangkuhan dan kebodohan. Mereka hidup dalam keadaan kesesatan dari segi etika
manusia, kepercayaan dan keagamaan Zaman jahiliah ialah zaman sebelum Islam.
Zaman jahiliah wujud selepas keruntuhan kerajaan Saba’. Pada masa itu, tiada nabi yang di
utus dan tiada kitab suci daripada Allah SWT untuk dijadikan petunjuk.
KONSEP MASYARAKAT JAHILIAH
Istilah Arab : jahala, jahlun@jahalatun yg bermaksud bodoh dan sesat, tidak mengetahui
@ tidak mempunyai ilmu pengetahuan.

Al-Quran : sesuatu yg bertentangan dgn Islam sama ada agama, akhlak, politik, ekonomi,
sosial dan sebagainya.
(Surah al-Jumu’ah, surah al-’Alaq, surah al-Ma’idah)
Ciri-ciri jahiliah menurut surah tersebut :
• tiada nabi dan kitab suci sbg petunjuk
• Tidak berakhlak, angkuh dan bongkak
• Tiada peradaban dan tamadun
• Jahil kerana buta huruf
• Tidak patuh dan tunduk kpd syariat Allah

Menurut Sejarawan Islam: Zaman Jahiliah ialah zaman yang penuh dengan kegelapan,
kejahilan, kebodohan dalam biddang ilmu pengetahuan kerana tidak tahu menulis dan
membaca. Sejawan islam juga menedefinisikan Zaman Jahiliah sebagai zaman yang tidak
mempunyai peraturah hidup dan tidak mempunyai agama yag sah di sisi Tuhan. Pada
zaman ini masyarakatnya tidak mengesakan Allah SWT

Sejarawan : Profesor Philip K.Hitti dlm bukunya History of the Arabs mengatakan
masyarakat ini adalah masyarakat yg hidup dlm kebodohan, kebinatangan dan tidak
mempunyai peraturan, undang2, Nabi yg diwahyukan @ kitab uyg diturunkan oleh Tuhan

• Pendapat orientalis barat P.K Hitti mengenai makna Jahiliah dapat  disangkal dan
dipersoal.Ini kerana kerajaan Saba’ pada zaman kegemilanganya (pada zaman
pemerintahan Ratu Balqis) telah menerima ajaran Nabi Sulaiman a.s dan Allah
SWT menganugerahkan kerajaan Saba’  sebagai  “negeri yang makmur dan
mendapat pengampunan Tuhan” (surah Saba, ayat 15)
• Setelah kerajaan ini ingkar kepada Allah SWT, maka kerajaan ini diturunkan bala
oleh Allah SWT  dan mengalami kejatuhan.

Konsep Umum Masyarakat Jahiliah

 Zaman sebelum kedatangan Islam.
 Jahiliah memberi maksud sesat dan kufur serta bodoh dari segi ilmu pengetahuan.
 Mereka berada dalam kekufuran, kemaksiatan, keangkuhan dan kejahilan serta tidak
teratur dalam semua bidang kerana tiada nabi dan kitab suci sebagai pembimbing
mereka
STRUKTUR MASYARAKAT JAHILIAH
 Masyarakat Hadri
 Masyarakat Badwi
 Sistem Kabilah
 Syeikh Kabilah
 Status Sosial
 Golongan hamba dan
merdeka
Sistem Kabilah
• Struktur masyarakat Arab Badwi dan Arab Hadari berasaskan sistem kabilah.
• Masyarakat Arab mengamalkan cara hidup berpuak-puak dan berkelompok.
• Setiap kabilah ini terdiri daripada beberapa unit.
• Sistem ini berasaskan kpd kekeluargaan yg tinggal dlm satu khemah yg dikenali sbg
a’ilah.
• Beberapa buah khemah bergabung utk membentuk satu hayy.
 • Gabungan hayy membentuk kaum dan kaum akan membentuk kabilah.
• Sistem kabilah ini merupakan unit sosial yg mengawal sistem pentadbiran msyarakat
Arab.
• Penyatuan dlm kalangan anggota kabilah berdasarkan pertalian darah dan
keturunan.
• Semangat assabiah ini menyebabkan jalinan kekeluargaan sgt kukuh drpd peringkat
kecil hingga yg paling besar.

Syeikh Kabilah
• Setiap kabilah diketuai oleh seorang syeikh.
• Syeikh dilantik menerusi persetujuan wakil kaum dalam kabilah lain.
• Seorang syeikh dilantik daripada gol.bangsawan.
• Beliau memiliki bebrapa ciri seperti berani,pintar,berilmu dan berkaliber.
• Syeikh mempunyai t/jawab yg amat berat.
• Beliau harus menyelesaikan sgl masalah politik. Eko.,dan sosial.
• Beliau harus memberikan perlindungan kpd anggota kabilah dan menjaga
keharmonian kabilahnya.
• Sbg ketua kabilah, beliau jg boleh membuat perjanjian dgn kabilah2 lain @
mengisytiharkan peprangan.
• Beliau harus melayan tetamu yg hadir di kabilahnya.
 • Beliau dihormati dan anggota kabilah memberikan kesetiaan yg tidak berbelah
bahagi kpdnya.
• Mereka sanggup membantu, berkorban, sedia menuntut bela dan dan berperang
demi kabilah mereka.

Status Sosial
• Struktur msyarakt jahiliah jg memandang status sosial seseorang individu.
• Status anggota masyarakat bergantung kpd kedudukan kabilah.
• Seseorang itu dipandang tinggi jika dia daripada kabilah yg berkedudukan tinggi.
• Kebolehan yg dimiliki oleh seseorang jg menentukan status.
• Seseorang itu dipandang mulia jika dia boleh berpidato, bersyair dan bermain
senjata.
• Kedudukan kaum wanita terletak pd tahap yg plg rendah.
• Kaum wanita tidak mempunyai hak utk mewarisi harta tinggalan keluarganya.
• Bayi-bayi perempuan yg baharu dilahirkan ditanam hidup-hidup krn mereka
beranggapan anak perempuan boleh menjatuhkan maruah keluarga.

Golongan hamba dan merdeka

• Golongan bangsawan yg terlibat dlm perdagangan dan menjalankan perniagaan
hamba.
• Golongan ini terdiri drpd tawanan perang @ keturunan.
• Hamba ialah satu komoditi yg boleh dijual beli.
• Hamba pada zaman ini tidak memiliki harta dan harus mengikut perintah tuan.
• Tuan harus menjaga kebajikan hamba2nya.
• Hamba2 boleh dibebaskan oleh tuan mereka dan menjadi org yg merdeka

Ciri-Ciri Masyarakat Jahiliah

• Ciri-ciri masyarakat jahiliyah dari segi :
 Politik
 Sosial
 Ekonomi
  Kepercayaan dan agama
 Ilmu pengetahuan dan intelektual
 Kesusasteraan-
 Sifat-sifat positif

KONSEP MASYARAKAT JAHILIAH

• Dari segi Bahasa: Jahiliah berasal dari kata akar “jahala dan kata terbitan “ jahlun
atau jahalatun” yang beerti bodoh dan sesat
• Berdasarkan al-Quran, ciri-ciri Jahiliah dapat dirumuskan kepada empat, iaitu:
Zaman yang tidak mempunyai Nabi dan kitab suci sebagai petunjuk, Masyarakatnya
tidak mempunyai peradapan dan tamadun, Masyarakatnya tidak berakhlak, angkuh
dan bongkak serta masyarakatnya jahil kerana tidak boleh membaca dan menulis
• Menurut pandangan Sarajawan Barat: Pendapat P.K Hitti bahawa masyarakat arab
jahiliah hanya jahil dari segi kepercayaan dan agama tetapi maju dari segi ilmu
pengetahuan dan tamadun.

Politik
• Masyarakat Arab mempunyai insitusi pentadbiran menguruskan tatacara dan
perjalanan hidup masyarakat. Institusi ini diberi nama Majlis Kabilah
• Pembahagian tugas dilaksanakan bagi mencapai kecekapan dan kelicinan
pentadbiran. Terdapat beberapa majlis dibentuk menguruskan bidang2 tertentu,
antaranya Majlis Siqayah, Majlis Rifadah, Majlis Liwa, Majlis Nadwah dan Majlis
Hijabah
• Politik masyarakat Jahiliah dipengaruhi oleh Majlis Kabilah, Syeikh Kabilah dan Darul
Nadwah
• Kedudukan politik tergugat kerana sebahagian besar semenanjung Tanah Arab
dijajah oleh kuasa asing
• Persaingan antara kuasa Rom dan Parsi menyebabkan keadaan di bahagian Utara
dan selatan tanah Arab tidak aman
• Keadaan politik kota Makkah tidak stabil kerana diduduki oleh tentera Habsyah yang
menerima sokongan masyarakat Arab

Ekonomi
• Kegiatan ekonomi yang dijalankan oleh Masyarakat Arab Jahiliah terdiri daripada
kegiatan Pertanian, Perdagangan, penternakan, pertukangan dan perniagaan
 • Kegiatan pertanian masayarakat Arab mengalami kemerosotan selepas runtuhnya
empangan Maarib.
• Kaum Quraisy mengekploitasi aktiviti perdagangan di Kota Makkah dan memberi
tekanan kepada golongan Badwi
• Golongan Badwi melakukan rompakan terhadap kafilah perdagangan Kaum Quraisy
• Golongan Badwi menternak unta, kambing dan biri2 serta hidup berpindah randah
• Aktiviti ekonomi lain masyarakat Jahiliah ialah menenun, mengukir patung berhala
dan membuat senjata
• Aktiviti ekonomi masyarakat jahiliah terdapat kepelbagaian. Hal ini menunjukkan ciri
ketamadunan masyarakat Jahiliah mempunyai elemen Chain of Supply dalam sistem
perekonomian mereka

Agama dan Kepercayaan

• Masyarakat arab Jahiliah mengamalkan kepercayaan Beragama dan kepercayaan
animisme
• Kepercayaan beragama terdiri daripada penyembahan berhala(wathani), pemujaan
api (majusi),Nasrani (Kristian), Yahudi dan Agama Hanif
• Penyembahan berhala berasal dr Negara Syam merupakan agama yang dominan
dalam kalangan Masyarakat Arab Jahiliah. Pusat agama berhala adalah di Kota
Makkah iaitu sekeliling Kaabah. Terdapat 360 buah berhala termasuk al Lata, Al
Uzza, Al Manat dan Hubal
• Agama Majusi berasal dr Parsi dan penganut agama ini melakukan pemujaan api
yang disertai dengan amalan korban manusia. Penganut agama ini tinggal di
kawasan yang menerima pengaruh Parsi iaitu, Yaman, Oman dan Bahrain
• Penganut agama Nasrani, terdiri drpd Bani Israel dan sebahagian drpd ajaran asal
agama ini telah dipesongkan dengan mengubah isi kandungan Kitab Injil. Antara suku
kaum yang memeluk agama Nasrani ialah Suku Ghassan, Judham, Salih, Lakhm
Bakar, Taghlib, tamiz dan Thalabah
• Penganut asal agama Yahudi terdiri daripada kaum Bani Israel yang menetap di
Bahagian Utara Semenanjung Tanah Arab. Ajaran asal agama Yahudi telah
dipesongkan dengan mengubah isi kandungan Kitab Taurat. Antara suku kaum yang
terpengaruh dengan ajaran Yahudi ialah Bani Nadir, Bani Khazraj dan Bani Aus
• Dalam kebanyakan agama yang dianuti pada zaman Jahiliah, hanya agama Hanif
yang mengekalkan ajaran Tauhid dan mengesakan Allah SWT. Hanya sebilangan kecil
Masyarakat Arab yang menganut Agama ini. Antara tokoh yang menganut agama ini
ialah Nabi Muhammad SAW dan Zaid bin Amru
 • Sebahagian daripada masyarakat Arab Jahiliah mengamalkan kepercayaan animisme
. Sebahagian mereka menyembah cakerawala dengan melakukan amalan pemujaan
unsur2 alam spt bulan, bintang dan matahari. Agama ini dianuti oleh kaum Quhtan di
Yaman
• Mereka juga mengamalkan kepercayaan animisme spt mempercayai roh penunggu
dan kuasa ghaib
• Masyarakat Arab Jahiilah mempercayai kepercayaan karut spt menilik nasib,
mempercayai gerak alam, mengamalkan ilmu sihir dan penyembahan Jin
• Kepelbagaian agama dan kepercayaan masyarakat jahiliah mwmbwntuk pola msryt
yang kompleks

Intelektual
• Masyarakat arab tidak mempunyai ilmu pengetahuan yang sesuai dengan zaman
mereka
• Sungguhpun berlaku penyebaran ilmu pengetahuan di kawasan pinggir Semenanjung
Arab , namun penyebarannnya terhad
• Oleh kerana tidak mewarisi ilmu dr generasi sebelumnya mereka tidak mampu
membina semula empangan Maarib yang runtuh
• Kebanyakakkan masyarakat Arab buta huruf. Hanya terdapat 17 orang atau 21 orang
cerdik pandai dalam kalangan kaum quraisy yang dianggao masyarakat maju
• Tidak terdapat inskripsi atau bahan bertulis pada zaman jahiliah. Contoh perjanjian
yang digantung di Kaabah

Kesusasteraan
• Masyarakat Arab mempunyai kemahiran bersyair, bersajak dan berkhutbah
• Antara penyair terkenal ialah Imru Al Qais, Zuhayr Tarafa, Labid, Antarah, Amr
Kulthum dan Harith bin Hilliza
• Karya2 yang bermutu dikenal sebagai Al-Sab Al- Muallaqat digantung di Kaabah
• Sebilangan syair2 mengandugi kata2 yang tidak sopan berkaitan dengan perempuan,
arak dan judi yang dihasilkan untuk keseronokan semata2

Sifat2 Positif
• Masyarakat arab Jahiliah mengamalkan semangat kejiranan, menghormati tetamu
dan tuan rumah, menepati janji, pemurah dan setia
BAHAGIAN BONUS HORAA HOREY
Latihan pengukuhan – Sejauh manakah Agama Wathani merupakan agama yang dominan dalam
masyarakat Jahiliah (20 markah)

INI ISI-ISI NYA

Agama dan Kepercayaan

AGAMA KEPERCAYAAN
• Agama Wathani Agama Wathani kepercayaan adat yang berunsurkan karut
atau agama berhala merupakan dan tahyul
agama yang dianuti oleh majoriti
masyarakat Arab yang tinggal di
Semenanjung Tanah Arab selepas
runtuhnya kerajaan Saba‟.
• Berhala tersebut diperbuat
daripada batu, kayu dan kadang-
kala dari buah tamar (kurma). Tiap-
tiap kabilah mempunyai patung
berhala masing-masing.
• Antara berhala yang terkenal
termasuklah al-Latta, al-Uzza, al-
Manat dan al-Hubal. Sebahagian
penduduk Tanah Arab tidak
menganggap berhala sebagai
Tuhan tetapi hanya sebagai
perantaraan.
• Kepercayaan mereka bercampur-
aduk antara percaya kepada Allah
dan percaya kepada berhala.
Mereka ini dikenali sebagai
golongan musyrikin, iaitu orang
yang menyekutu Allah.
• Sesetengah orang Arab percaya
berhala dapat memberikan manfaat
dan mudarat, mempunyai
keberkatan dan sebagainya.
• Terdapat 360 buah berhala dibina di
sekeliling K aabah. Antara yang
popular ialah Al-Uzza, Al-Manat,
dan Al-Hubal.Walaupun agama
Wathani merupakan agama utama
yang dianuti masyarakat Arab,
namun, masih terdapat agama lain
yang turut dianuti seperti agama
Yahudi
• Agama Yahudi Agama ini adalah Mereka percaya kepada kuasa sihir dan
berdasarkan kepada ajaran yang azimat. Mereka juga mempunyai amalan
dibawa oleh Nabi Musa a.s. menilik nasib untuk menentukan masa
berpandukan kepada kitab Taurat. depa mereka
• Orang Yahudi telah mengubah
kandungan asal Kitab Taurat demi
memenuhi kepentingan mereka
sehingga agama ini dianggap syirik
kerana menduakan Allah. Orang-
orang Yahudi berasal dari Palestin.
• Mereka berhijrah ke Semenanjung
Tanah Arab sejak abad Pertama
Masihi. Mereka telah menjadi kaya-
raya dan berjaya menarik perhatian
orang-orang Arab untuk menganut
agama Yahudi. Orang-orang Yahudi
menganggap diri mereka sebagai
bangsa pilihan dan mereka
menganggap al-Uzar sebagai anak
tuhan.
• Di antara tokoh terkenal yang
menganut agama ini ialah Yusof Zu
Nuwas. Agama ini tersebar luas
terutamanya di kawasan-kawasan
oasis di Barat Laut Semenanjung
Tanah Arab iaitu Tai‟ma Khaiba,
Padak dan Yathrib
• . Walaupun agama Yahudi telah
terpesong daripada ajaran asalnya,
namun masih ada dalam kalangan
masyarakat jahiliah yang
menganutinya sebagai pegangan
mereka.

• Agama Nasrani Agama Nasrani atau Mereka turu memerhatika keadaan

Kristian adalah agama yang sekeliling untuk mengetahui petanda baik
berdasarkan kepada ajaran yang atau buruk sebelum memulakan perjalanan
dibawa oleh Nabi Isa a.s berpandukan
kitab Injil pada tahun 1 Masihi.
• ia dibawa ke Semenanjung Tanah
Arab oleh golongan pendakwah,
pedagang-pedagang atau paksaan
oleh tentera Rom atau Habsah ke
atas tanah jajahan mereka.
Meskipun Allah telah menurunkan
kitab Injil kepada Nabi Isa, namun
segelintir pendeta agama ini telah
 mengubah kandungan asal untuk
kepentingan peribadi mereka.
• Penganut agama asal agama
Nasrani dikenali dengan gelaran
ahli kitab. Agama ini dapat
sambutan dari penduduk Mekah
dan Yathrib. Di antara tokoh
terkenal yang menganut agama ini
ialah Uthman Bin Huwairith. Agama
ini mempunyai 2 mazhab iaitu
Mazhab Nestorian yang
berkembang di kawasan Hirah dan
Mazhab Jacobite yang dianuti oleh
penduduk Ghassan dan kabilah-
kabilah lain di sempadan Syria /
Syam.
• Pusat agama Kristian yang utama
di Semenanjung Tanah Arab ialah
Najran. Bandar Najran terus
menjadi bandar Nasrani hingga ke
zaman Khalifah Umar. Malah
terdapat pusat latihan paderi
Nasrani di Wadi al-Qura, iaitu
kawasan pedalaman Timur Hijaz
• Agama Majusi Agama ini juga digelar Mereka mempercayai apa sahaja yang
Zoroaster dan berasal dari Parsi. dianggap ganjil termasuklah bulan,
Agama ini diamalkan oleh sebahagian matahari, pokok, gua, batu dan sebagainya
orang Arab Jahiliah. Ia dibawa masuk
selepas Parsi berjaya mengalahkan
Habsyah di Yaman pada akhir abad ke-
6 Masihi.
• Penganut agama ini tidak
mempunyai kitab suci dan tidak
mengakui nabi-nabi yang diutus
oleh Allah serta mendakwa ia
adalah palsu.
• Penganut agama ini menyembah
matahari dan api. Mereka percaya
bahawa terdapat Tuhan iaitu
Kebaikan (Cahaya) dan Tuhan
Kejahatan (Gelap Gelita) . Justeru
itu, untuk menjamin Tuhan
Kebaikan mendampingi mereka, api
dinyalakan di rumah mereka.
• Pendeta-pendeta Majusi
menyembah matahari 4 kali dalam
satu hari. Agama ini banyak
mengandungi cerita khayal dan
 turut menghalalkan perkahwinan
ibu dengan anak serta adik beradik.
Di antara penganut agama ini yang
terkenal d Mekah ialah Zararah dan
anaknya Hajib.
• Mereka berasal dari Bani Tamin
yang mempunyai hubungan dengan
Parsi. Agama ini terbahagi kepada 3
mazhab iaitu Kayumarthiyah,
Zarwaniyah dan Zaradushtiyah.
Tegasnya, walaupun agama Majusi
tidak mempunyai kitab suci dan
juga nabi sebagai panduan,
masyarakat jahiliah masih
menganutinya dan
mengamalkannya

• Agama Hanif Segelintir orang Arab - no context

menganut agama Hanif. Agama ini
adalah berdasarkan kepada ajaran
Nabi Ibrahim dan Nabi Ismail.
Penganutnya digelar Hunafa‟
(Muslim). Agama ini tidak mempunyai
kitab tetapi suhuf.
• Agama ini mentauhidkan Allah
sebagai Tuhan yang Esa. Golongan
ini tidak mengamalkan mana-mana
agama dan kepercayaan yang
diamalkan oleh masyarakat
jahiliyah.
• Mereka meninggalkan amalan
tradisi jahiliyah seperti seperti
minum arak, berjudi, makan
bangkai, makan darah dan
sebagainya. Antara tokoh yang
menganut agama ini ialah Waraqah
bin Naufal dan Nabi Muhammad
s.a.w sendiri. Tegasnya di sini
bahawa golongan ini menentang
agama yang dianuti dan diamalkan
oleh masyarakat jahiliyah sebelum
kerasulan Nabi Muhammad s.aw
KETAMADUNAN MASYARAKAT ARAB JAHILIAH
▪ CONTOH SOALAN
HURAIKAN KETAMADUNAN MASYARAKAT ARAB PADA ZAMAN JAHILIAH

PENGENALAN
▪ Masyarakat jahiliah merujuk kepada masyarakat yang hidup pada zaman sebelum
kedatangan Islam. Sebahagian besar masyarakat jahiliah tidak tahu membaca dan
menulis.
▪ Jahiliah merujuk kepada kejahilan dalam aspek kerohanian, keagamaan,
kemanusiaan dan keilmuan. Jahiliah dalam al-Quran bermaksud sesuatu yang
bertentangan dengan Islam sama ada agama, sistem hidup, amalan ritual, akhlak,
peraturan ekonomi, sosial dan sebagainya.
▪ Dalam konteks masyarakat Semenanjung Tanah Arab, zaman jahiliah berlaku selepas
keruntuhan Kerajaan Saba’ dan berakhir selepas turunnya al-Quran dan Allah SWT
mengutuskan Nabi Muhammad SAW sebagai Rasul pada tahun 610 M.
▪ Masyarakat Arab jahiliah bukanlah masyarakat yang jahil segala-galanya kerana
mereka pernah mencapai banyak kemajuan dalam kehidupan mereka, khasnya dari
segi politik dan ekonomi

ISI 1- KEMAJUAN DALAM BIDANG POLITIK DAN PENTADBIRAN

▪ Masyarat jahiliah mempunyai institusi pentadbiran iaitu Majlis Kabilah untuk
menguruskan tatacara dan perjalanan hidup.
▪ Majlis Kabilah berperanan memastikan setiap kabilah mempunyai bidang tugas
pentadbiran masing-masing. Pembahagian tugas dilaksanakan bagi mencapai
kecekapan dan kelicinan pentadbiran.
▪ Terdapat beberapa majlis yang dibentuk untuk menguruskan bidang-bidang
tertentu, antaranya Majlis Siqayah yang menguruskan urusan air jemaah haji.
Majlis Rifadah yang mengendalikan urusan makanan jemaah haji, Majlis Liwa untuk
menyedia dan memimpin tentera, Majlis Nadwah untuk urusan umum berkaitan
kebajikan penduduk Makkah dan Majlis Hijabah untuk menjaga Kaabah
▪ Ketua Kabilah (Syeikh Kabilah) -Wakil daripada kaum-kaum yang membentuk
kabilah akan melantik seorang ketua atau Syeikh untuk mengetuai kabilah mereka.
Syeikh haruslah mempunyai ciri-ciri kepimpinan dan boleh mempengaruhi angota-
angota kabilahnya. Oleh itu, Syeikh sangat dihormati dan ditaati. Seseorang individu
atau anggota kabilah hendaklah patuh kepada Syeikh kerana beliau mempunyai
kedudukan yang tinggi. Cthnya, Syeikh akan mempengerusikan Majlis Kabilah. Syeikh
 juga bertanggungjawab menyelesaikan masalah dalam kabilahnya, membuat
perjanjian dengan kabilah-kabilah lain, melayan tetamu dan memberi perlindungan.
Jelaslah bahawa Syeikh begitu penting dalam struktur organisasi kabilah dan
diletakkan di tahap yang tinggi dan sangat dihormati oleh kabilahnya
▪ Darul Nadwah - Darul Nadwah berasal dari kata dar yang bererti rumah, dan
nadwah bererti pertemuan atau bertukar kata. Darul Nadwah berfungsi sebagai balai
pertemuan, tempat masyarakat berkumpul, bermusyawarah dan tempat
menyelesaikan masalah di antara mereka. Darul Nadwah juga penting dalam
pemilihan pemimpin, mengadakan kontrak sosial, membuat perjanjian damai,
menyelesaikan masalah perang antara suku, mengorganisasi ketenteraan serta
membincangkan masalah perkahwinan
▪ Dari aspek politik, masyarakat Arab jahiliah telah menunjukkan ketamadunan yang
tinggi dengan kejayaan mendiri dan mengendalikan beberapa buah kerajaan seperti
Main, Saba’, Himyar yang terletak di selatan Tanah Arab, manakala kerajaan Hirah,
Tadmor, Nabat dan Ghassan terletak di sebelah utara. Kerajaan-kerajaan ini lengkap
dari segi struktur pentadbirannya kerana mempunyai raja dan menteri, para
pegawai, pentadbir awam dan tentera, serta mempunyai sistem ketenteraan dan
pertahanan tersendiri.
▪ Jelaslah masyarakat jahiliah telah mempunyai ketamadunan yang tinggi dalam aspek
politik dan pentadbiran.

ISI 2- KEMAJUAN BIDANG PERTANIAN

▪ Bangsa Arab bergiat aktif dalam sektor pertanian sebelum zaman Islam. Sebahagian
mereka menetap di kawasan bandar dan mahir dalam bidang pertanian. Mereka
mendapat hasil melimpah ruah dari kebun-kebun anggur yang dikelilingi oleh pokok-
pokok tamar, selain turut menanam tanaman seeperti zaitun dan delima.
▪ Bangsa Arab telahpun mempelajari pelbagai teknik pertanian di Syam dan
mempunyai kelebihan dalam mengenali kesesuaian tanah untuk jenis-jenis pertanian
tertentu.Mereka juga mampu membina dan menggunakan tali air, terusan dan
empangan seperti Empangan Maarib
▪ Kesemua ini membuktikan ketamadunan bangsa Arab jahiliah dalam sektor
pertanian dan sektor lain yang berkaitan dengannya

ISI 3- KEMAJUAN BIDANG PERDAGANGAN

▪ Masyarakat Arab jahiliah di Makkah terlibat dalam bidang perdagangan dan mereka
berjaya menguasai beberapa jaringan jalan perdagangan utama di sekitar tanah
Arab. Kegiatan perdagangan telah menjangkau sehingga ke Afrika dan utara
Semenanjung Tanah Arab seperti Syria dan Palestin.
▪ Kota Makkah menjadi pusat perdagangan utama dan dikunjungi ramai pedagang
luar. Pasar-pasar seperti Ukz dan Zul Majaz merupakan pusat-pusat perdagangan
 yang terkenal. Urusan perdagangan pula menggunakan wang emas dan perak
sebagai alat tukaran menggantikan kaedah tradisional iaitu kaedah tukar barang.
▪ Pada musim sejuk, masyarakat Arab jahiliah berdagang ke Yaman, selatan Tanah
Arab dan pada musim sejuk pula, mereka berdagang ke Syam, utara Arab melalui
laluan laut atau darat. . Mereka juga berjaya mengadakan hubungan perdagangan
antarabangsa seperti dengan India, Parsi, Mesir dan lain-lain.
▪ Terbukti bahawa kewujudan bangsa Arab di tengah-tengah pusat perdagangan,
timur , barat, utara dan selatan membolehkan mereka mencipta ketamadunan
tersendiri kesan interaksi dengan ilmu pengetahuan yang dimiliki oleh bangsa-
bangsa lain melalui aktiviti perdagangan.

Isi 4- KEMAJUAN ILMU PENGETAHUAN

▪ Al-Quran pernah membicarakan tentang sejumlah ilmu pengetahuan yang wujud
pada zaman jahiliah. Antaranya ialah pengetahuan sejarah yang tergambar dalam
bentuk kisah-kisah bangsa-bangsa terdahulu yang menetap di Semenanjung Tanah
Arab dan di luarnya.
▪ Selain itu, wujud pengetahuan ilmu geografi oleh bangsa Arab jahiliah seperti
dirakam oleh al-Quran, contohnya ilmu lautan, perjalanan di lautan, angin yang baik,
angin badai dan bintang-bintang yang dijadikan petunjuk ketika menempuh
kegelapan daratan dan lautan.
▪ Masyarakat Arab jahiliah juga berpengetahuan dalam bidang perubatan. Sebahagian
mereka mahir dalam mengenalpasti penyakit dan cara pengubatannya. Mereka juga
mahir dalam mengenalpasti ubat-ubatan dan cara penggunaannya melalui
pengalaman, pemerhatian dan peniruan dari negara-negara jiran yang sering mereka
ulang-alik. Antara tokoh perubatan yang terkenal ialah al-Harith bin Kaldah al
Thaqafi, al Nadar bin al-Harith dan Zuhair bin Khabbab dan sebagainya.
▪ Jelaslah masyarakat Arab jahiliah telah mempunyai kemajuan dalam ilmu sejarah,
geografi, perubatan dan lain-lain

Isi 5- KESUSASTERAAN
▪ Pada musim Haji, bangsa Arab akan berkumpul di Kota Makkah dan pada masa yang
sama dianjurkan pertandingan2 spt syair dan pidato. Syair2 yang terbaik akan
digantung didinding kaabah utk tatapan khalayak.
▪ pada zaman ini lahir ramai penyair dan penyajak serta permidato seperti Amru al
Qays, Zuhair, Labid, Antarah, dan Tarafah, Syair dan sajak yang dinukilkan dikatakan
mengandungi nilai sastera yang tinggi dan mengandungi informasi tentang
kehidupan masyarakat arab.
▪ Keupayaan menghasilkan syair dan pidato ini menunjukkan bahawa masyarakat arab
mempunyai bakat semulajadi yang kreatif dan mampu meluahkan dalam pelbagai
bentuk. Malah ini juga menunjukkan bangsa arab memilik Bahasa yang mempunyai
 nilai keindahan sehingga mampu dilafaz atau diungkapkan dalam pelbagai bentuk
termasuk dalam bentuk puisi.

KESIMPULAN
▪ Masyarakat Arab jahiliah pernah mencapai ketamadunan dalam pelbagai bidang
kehidupan, antaranya pentadbiran, pertanian, perdagangan, ilmu pengetahuan dan
seni bina. Sebahagian tinggalan tamadun mereka masih mengagumkan kita hingga
ke hari ini.
▪ Namun begitu dari perspektif Islam, masyarakat Arab Jahiliah dianggap berada
dalam kegelapan sehinggalah Nabi Muhammad SAW membawa nilai ketamadunan
yang lebih menyeluruh mengandungi aspek duniawi dan ukhrawi

▪ Jika soalan tidak bertamadun

Isi
1. Akidah dan kepercayaan yang sesat
2. Zaman tiada Nabi dan kitab sebagai petunjuk
3. Keruntuhan akhlak
4. Kedudukan wanita
5. Penipuan dalam ekonomi
6. Ilmu pengetahuan
7. Sistem pemerintahan

Dah print
MASYARAKAT ISLAM
Konsep ummah
• Ummah berasal daripada perkataan Arab yang bererti masyarakat atau umat
manusia. Perkataan Ummah disebut dalam Al Quran sebanyak 40 kali. Setiap orang
islam dikira sebagai satu Ummah tanpa mengira bangsa warna kulit dan sempadan
Geografi. Pada Peringkat awal, konsep ummah merangkumi semua masyarakat Islam
dan bukan Islam di Madinah
• Selain itu, konsep ummah di zaman Nabi Muhammad SAW juga merujuk kepada
masyarakat yang mematuhi undang-undang negara Islam samada mereka beragama
Islam ataupun tidak. Ini kerana bagi masyarakat yang tidak mematuhi perlembagaan
Madinah akan disingkir atau dihukum mengikut peruntukan undang-undang di
dalamnya. Contohnya penyingkiran kaum Yahudi ( Bani Quraizah, Nadhir dan
Qainuqa’) kerana mereka enggan mematuhi Piagam Madinah dengan berkerjasama
dengan kaum Musyrikin Quraish Mekah telah menyebabkan mereka terkeluar dari
lingkungan ummah pada masa itu
• Selepas penyingkiran Yahudi akibat tidak mematuhi Sahifah Madinah, konsep
ummah hanya untuk merujuk kepada umat Islam sahaja

1. Nabi Muhammad sebagai pengasas ummah

 Nabi Muhammad SAW merupakan pengasas masyarakat Islam setelah dilantik oleh
Allah SWT sebagai Nabi dan Rasul semasa baginda berusia 40 tahun
 Datuknya Abdul Muttalib- pemimpin yg disegani dalam masyarakat Makkah
 Bapa Nabi Muhhammad SAW: Abdullah
 Ibu Nabi Muhammad SAW: Aminah binti Wahab bin Abdul Manaf bin Zuhrah
 Abdullah merupakan seorang ahli perniagaan. Beliau telah meninggal dunia di
Yathrib ketika perjalanan dr Syam ke Makkah atas urusan perniagaan. Ketika itu,
Nabi Muhammad SAW baharu 2 bulan dlm kandungan ibunya
 Nabi Muhammad dilahirkan pada hari Isnin, Tahun Gajah bersamaan 12 Rabiul Awal
(April 570M)
 Ibu susuan Nabi Muhammad Saw Suwaibah Al-Aslamiyah (hamba Abu Lahab),
kemudian baginda diserahkan kepada Halimah as Sa’diyah utk disusukan
 Ketika berusia 6 thn ibu Nabi Muhammad SAW telah wafat. Kemudian Nabi
Muhammad telah dijaga dan didik oleh Datuknya (Abdul Mutttalib)
 Ketika berusia 8 thn, datuknya pl meninggal dunia dan kemudian Nabi Muhammad
dijaga oleh bapa saudaranya Abu Talib
  Ketika bersama Abu Talib, Nabi Muhammad SAW telah mengambil upah
mengembala kambing untuk meringankan beban bapa saudaranya. Ketika berusia 12
thn Abu Talib telah membawa baginda berniaga di Syam
 Ketika dewasa Nabi Muhammad bekerja dengan dengan Khadijah untuk membawa
barang dagangan Khadijah ke Syam bersama Maisarah (Pembantu Khadijah).
Baginda telah mendapat keuntungan yang besar kerana sikap jujur dan amanhanya
ketika menjalankan perniagaan
 Khadijah telah menawarkan diri untuk menjadi isteri Rasullallah. Ketika perkahwinan
itu Rasulullah berusia 25 tahun manakala Khadijah berusia 40 thn
 Ketika berusia 40 thn Nabi Muhammad SAW suka mengasingkan diri di Gua Hira’
untuk mencari ketenagan dan mencari oetunjuk serta kebenaran
 Pada hari isnin 17 Ramadhan (6 Ogos 610 Masihi), ketika berada di Gua Hira’ baginda
bermimpi melihat cahaya yang terang. Kemudian baginda melihat Malaikat Jibrail
lalu berkata “iqra’: (Bacalah).
 Baginda dengan rasminya dilantik menjadi Nabi Allah apabila turnnya wahyu yang
pertama. Ketia itu usia baginda 40 thn 6 bulan
 Setelah itu, pembentukan ummah Islam di bawah pimpinan Rasullah SAW pn
bermula

2.Pembinaan dan pembentukan ummah di Makkah

DAKWAH
DAWAH
SECARA
SECARA
TERAN
SULIT
TERANGAN

AKTIVITI
DAKWAH

DAWAH SECARA SULIT DAKWAH SECARA TERAN- TERANGAN

Kegiatan dakwah secara sulit dan Dilakukan setelah turun wahyu spy
sembunyi selama 3 thn kepada keluarga, berdakwah secara terang-terangan (surah
anak2 angkat, saudara mara dan shbt Al hijr, ayat 94)
terdekat

Baginda menyeru supaya beriman kepada Selepas turunnya ayat tersebut, Nabi
Allah serta melakukan kebaikan dan Muhammad SAW telah pergi ke Bukit Safa
meninggalkan kejahatan untuk memanggil dan mengumpulkan
orang ramai. Rasullallah menyampaikan
 ucapan memperingatkan mereka tentang
azab hari kiamat

Dakwah dilakukan secara lemah lembut Abu Lahab (bapa saudara Nabi) menentang
dakwah tersebut

Orang yang mula2 memeluk Islam
- Siti Khadijah (wanita)
- Ali bin Abu Talib (Kanak-kanak)
- Abu Bakar As Siddiq (lelaki dewasa)
- Zaid bin Harithah (anak angkat Nabi)
- Uthman, AlZubair , Abdul Rahman b,
Auf dan Sa’ad bin Abu Waqas
Pada peringkat awal, Rasullallah SAW
menggunakan strategi dakwah dengan
menyampaikan Islam kepada kaum kerabat
terdekat terlebih dahulu. Kemudian
diluaskan kepada masyarakat qurausy
Makkah seluruhnya

Mereka berjumpa dengan Rasullallah
secara sulit . Mereka pergi ke lorong2
Makkah yang jauh drpd pandangan orang
quraisy utk melakukan ibadah
Seruan Rasullallah SAW telah ditolak dan
dicemuh oleh kebanyakan orang quraisy
yang tidak sanggup meninggalkan agama
yang diwarisi daripada nenek moyang
mereka

Rasullallah mejadikan Rumah Al Qrqam bin

Abi al Arqam sebagai markas apabila
baingan yg memeluk islam meningkat kpd
-
30 orang. Nabi Muhammad memberikan
taklimat, tunjuk ajar dan bimbingan kepada
org Islam. Dakwah secara sulit memberi
kesan yg baik.kira2 40 org memeluk Islam

3. Tentangan dan cabaran

Mencabar baginda supaya menunjukkan mukjizat seperti nabi2 terdahulu- tujuan utk hina
Nabi Muhammad SAW

Memujuk Nabi Muhammad SAW dengan menawarkan perempuan, harta dan pangkat
dengan syarat baginda meninggalkan seruan islam tetapi tawaran tersebut di tolak

Menggunakan cara kompromi dengan mencadangkan agar Nabi Muhammad SAW

menyembah berhala dan mereka akan menyembah Tuhan Nabi Muhammad SAW. Tawaran
tesebut ditolak berdasarkan perintah Allah dalam surah Al Kafirun

Setelah gagal dengan pelbagai cara, akhirnya kaum Quraisy mengambil langkah yang lebih
keras iaitu dengan menyeksa orang Islam. Walaupu org Islam diseksa tetapi bilangan yg
memeluk Islam semakin bertambah

Pada bulan Rejab 615 Masihi Umat Islam telah berpindah ke Habsyah bagi mengelakkan
penyeksaaan drpd kaum quraisy disamping berdakwah menyebarkan Islam. Nabi Muhamad
saw terus berdakwah di Makkah

Bilangan umat Islam yang berhijrah ke Masdinah ialah 12org lelaki dan 4 org wanita. Bilangan
tersebut bertambah sehingga 82 org. Usaha org quraisy menyekat org Islam ke Habsyah gagal

Setelah mengetahui pengislaman Umar Al Khattab (bln Zulhijjah 616 ) kumpulan ini kembali ke Makkah. Agama Islam
mendapat kemenangan besar setelah Umar AL Khattab memeluk islam. Hal ini keranan belliau seorang yg berpengaruh
dan gagah perkasa serta ditakuti oleh orang ramai. Sebelum memeluk Islam Umar sangat memussuhi Islam dan pernah
cuba memunuh Nabi Muhammad SAW

Agama Islam bertambah kuat lagi apabila Hamzah bin Abdul Muttalib (bapa saudara Nabi memeluk Islam)

Orang quraisy merancang taktik baharu untuk melemahkan umat Islam dengan memulaukan bani Hasyim dan Bani
Muttalib iaitu keluarga Nabi

Pemulauan berlangsung selama kira2 3 thn iaitu merangkumi larangan melakukan

urusan jual beli, perkahwinan dan memberi pertolongan kepada kaum keuarga
Nabi

Rasullallah dan org Islam terus berjuang mempertahankan Islam walaupun

terpaksa menghadapi pelbagai kesususahan dan keperitan ketika tempoh
permulaan,
 Takut akan hari
pembalasan

Ingin
Persamaan taraf Sebab2 mempertahan
dalam ajaran Islam pusakan nenek
penentangan moyang

Mengekalkan kuasa dan

pengaruh

5. Proses penentangan

1. Slps kematian Abu Talib dan Siti Khadijah penentangan Quraisy

terhadap nabi semakin kuat

2- Mencari Perlindungan di 3. Komplot membunuh Nabi

Ta’if Muhammad SAW

4.Peristiwa Israk Mikraj

6. Usaha nabi Muhammad saw membentuk ummah di Madinah

Pengenalan
• Sebelum peristiwa Hijrah, masyarakat Madinah terdiri daripada tiga golongan iaitu
orang Arab, Yahudi dan Nasrani. Suasana kehidupan bermasyarakat di Madinah
kurang aman disebabkan oleh pergeseran yang berlaku di kalangan suku Arab dan
penguasaan ekonomi oleh orang Yahudi
• Setelah berhijrah ke Madinah, antara tindakan yang Nabi lakukan adalah
membentuk ummah. Terdapat pelbagai usaha yang dilakukan oleh Nabi Muhammad
s.a.w dalam pembentukan ummah di Madinah
1. Menjadikan al-Quran dan hadis sebagai asas penyatuan dan perpaduan masyarakat
Madinah
• Bagi merealisasikan pembentukan ummah di Madinah, Nabi Muhammad SAW
menjadikan al-Quran dan Hadis sebagai pegangan dan panduan dalam mentadbir
negara. Keadilan dijadikan asas dalam segala bentuk tindakan. Maka ini dapat
melahirkan masyarakat yang bersatupadu tanpa mengira bangsa dan agama.
Keadaan ini dapat melahirkan masyarakat yang bersatu padu tanpa mengira bangsa
dan agama.
2. Menyatukan dan mempersaudarakan kaum Aus dan Khazraj
• Melalui perjanjian Aqabah 1 dan 2, umhha Islam telahpun dibentuk di Madinah.
Masyarakat Islam dibentuk di Madinah menerusi dakwah. Setelah mereka
mengadakan Perjanjian Aqabah 1 dan 2, mereka menjemput Nabi Muhammad SAW
ke Madinah pada ketika itu Islam telah bekembang pesat. Baginda dan para
sahabatnya di sambut baik oleh penduduk Madinah dan mereka diberi layanan baik
dan menyokong perjuangan baginda.
• Baginda menyatukan Aus dan Khazraj menjadi Ansar. Kedua-dua kaum ini sudah
lama bermusuhan hingga berlaku peperangan yang panjang seperti Perang Bu’ath.
• Nabi Muhammad SAW juga menyeru kepada kedua-dua kaum tersebut supaya
melupakan persoalan hutang darah dan dendam kesumat akibat Perang But’ah yang
telah meragut ribuan nyawa. Sebaliknya mereka mesti hidup dalam keadaan aman
dan saling bekerjasama. Baginda telah menerapkan iman dalam setiap sanubari
kedua-dua kaum ini agar semangat asabiyah yang diamalkan sebelum ini terhapus.
• Persaudaraan yang diperkenalkan amat mendalam hinggakan mereka bukan sahaja
dapat bergaul dengan lebih mesra, bahkan dapat mewarisi harta pusaka dan
mempunyai hak yang sama dalam keluarga masing-masing melalui ikatan
perkahwinan serta ikatan akidah.
3. Mempersaudarakan dan menyatukan orang Ansar dan Muhajirin
• Nabi Muhammad s.a.w. telah mempersaudarakan orang Muhajirin yang berpindah
dari Makkah ke Madinah dengan orang Ansar. Persaudaraan dalam Islam adalah
berasaskan kesatuan akidah
• Persaudaraan Islam begitu mendalam hingga tidak terasa wujud perbezaan antara
Muhajirin dengan Ansar. Persaudaraan ini melahirkan masyarakat Madinah yang
bersatu padu dan mantap
• Melalui konsep inilah golongan Muhajirin yang sebelum ini berhijrah dalam keadaan
sehelai sepinggang dapat dibantu memulakan kehidupan baharu dengan bantuan
saudara seagama seperti mempersaudarakan Hamzah bin Abdul Mutalib dengan
Zaid bin Harith, Umar bin al-Khattab dengan Itban bin Malik, Abdul Rahman bin Auf
dengan Sa’ad al-Rabi’ dan lain-lain.
 • Disamping itu baginda juga menyatikan umat Islam dan orang bukan Islam yang
tinggal di Madinah, Namun sebahagian orang Yahudi dan Munafik tidak mematuhi
Piagam Madinah telah dihalau dr Madinah.
4. Penggubalan Piagam Madinah
• Nabi Muhammad SAW telah mengambil beberapa langkah yang boleh menjamin
keamanan di Madinah. khususnya menghindarkan daripada tindakan jahat orang
Yahudi yang boleh mengancam keselamatan umat Islam. Nabi Muhammad SAW
telah menggubal Perlembagaan Madinah pada tahun 1 Hijrah bertujuan untuk
menjamin perpaduan dalam Kalangan penduduk Madinah.
• Perlembagaan Madinah mengandungi 47 fasal yang menyentuh segala aspek
kehidupan sesebuah negara. Antaranya menggariskan peranan Rasulullah sebagai
ketua negara, tanggungjawab orang Islam dan bukan Islam terhadap Negara
Madinah, keselamatan, perundangan dan sebagainya. Piagam ini juga menjamin hak
dan kebebasan orang Yahudi untuk meneruskan amalan agama mereka. Disamping
itu Piagam ini juga nenjamin keselamatan kepada orang bukan Islam.
• Piagan Madinah juga menekankan tanggungjawab bersama masyarakat Madinah
untuk mempertahankan kota Masinah. Piagam ini membentuk perpaduan pelbagai
kaum yg terdiri drpd pelbagai kaum
• Contohnya Nabi Muhammad SAW telah memperuntukkan di dalam Piagam Madinah
hak-hak golongan Yahudi seperti memberi kebebasan mengamalkan upacara dan
ibadat agama mereka, kebebasan di dalam kegiatan ekonomi, sosial, adat istiadat
dan mereka diminta bersedia mempertahankan keselamatan Madinah dari ancaman
musuh. Di dalam Piagam Madinah setiap penduduknya mempunyai hak yang sama.
Golongan Yahudi dan Nasrani menerima status mereka sebagai dhimmi dan patuh
kepada Piagam Madinah . Penggubalan Piagam ini Membuka jalan kepada
pembentukan masyarakat Madinah pelbagai kaum di bawah pemerintahan kerajaan
Islam
5.Membina masjid
• Nabi Muhammad SAW telah membina masjid sebagai langkah menyatukan umat
Islam. Masjid bukan sahaja dijadikan sebagai tempat ibadat oleh umat Islam tetapi
sebagai symbol penyatuan ummah. Masjid telah dijadikan tempat segala aktiviti
umat Islam seperti perbincangan untuk menyelesaikan masalah negara, menerima
tetamu asing dan sebagainya. Masjid yang terawal dibina ialah Masjid Nabawi dan
Masjid Quba.
6. Penyingkiran kaum Yahudi di Madinah
• Baginda telah menyingkirkan kaum Yahudi dari Bani Qainuqa’, Bani Nadhir dan Bani
Quraizah berdasarkan perundangan yang adil kerana melanggar Piagam Madinah
• Langkah baginda berjaya memperkukuh kedudukan Islam di Madinah. Masyarakat
Madinah akhirnya terdiri daripada umat Islam sahaja
7. Mengawal kegiatan golongan munafik
• Seterusnya untuk mengelak berlaku perpecahan dalam kalangan umat Islam, Nabi
Muhammad SAW telah bertindak mengawal aktiviti golongan munafik yang
merupakan kaum yang berpura-pura memeluk Islam dan berniat jahat untuk
memecahbelahkan dan menghancurkan masyarakat Islam. Mereka menimbulkan
pelbagai masalah dab bencana kepada umat islam di Madinah khususnya dalam
perang Uhud, Khandak dan sebelm perang Tabuk
• Nabi Muhammad SAW menasihati para sahabat supaya berwaspada terhadap niat
jahat kaum munafik. Langkah ini berjaya kerana tiada permusuhan secara terbuka
dan kematian ketuanya Abdullah bin Ubay melenyapkan cita-cita kaum munafik.
8. Kepimpinan melalui teladan.
• Nabi Muhammad SAW telah mempamerkan dan mengamalkan sifat kepimpinan
yang unggul seperti siddiq, amanah, tabligh, fatanah dan hikmah dalam
pemerintahan dan pentadbiran baginda sebagai ketua negara. Kepimpinan ini
berjaya menyatukan dan membangunkan masyarakat Madinah yang mantap dan
mencapai kejayaan dunia dan akhirat.
9. Memperkenalkan sistem sosial dan ekonomi yang adil
• Bagi menyatukan ummah di Madinah, Nabi Muhammad SAW juga telah
memperkenalkan sistem sosial dan ekonomi yang memberikan keadilan kepada
semua pihak sama ada beragama Islam atau sebaliknya.
• Antaranya memperkenalkan amalan syura agar semua pihak terlibat dalam apa juga
perbincangan serta tidak menimbulkan ketidakpuasan hati dalam kalangan mereka.
Konsep Syura yang diamalkan oleh baginda berjaya mewujudkan umat islam yang
bersatu padu. Dalam pemerintahan Islam sistem syura digalakkan bagi
membincangkan dan menyelesaikan sebarang masalah yang timbul. Nabi
Muhammad SAW melaksanakan sistem ini untuk menjamin keadilan dan
mengelakkan kezaliman. Perbincangan diadakan dalam menentukan sesuatu
keputusan dan tindakan.
• Nabi Muhammad SAW juga memperkenalkan sistem ekonomi yang lebih adil
termasuk mengharamkan segala bentuk penindasan dan mengagihkan kekayaan
secara sama rata. Pengenalan sistem ekonomi ini juga telah menghapuskan
monopoli golongan Yahudi terhadap aktiviti dan sumber kekayaan kota Madinah.
• Memperkasa ekonomi Islam – Selain bidang perniagaan, ada juga yang terlibat
dalam bidang pertanian. Madinah merupakan kawasan yang sesuai untuk bercucuk
tanam. Oleh sebab kaum Muhajirin tidak biasa dengan kegiatan pertanian, maka
usaha mereka ini dibantu oleh golongan Ansar sebelum mereka mampu berusaha
sendiri
10. Menyusun Pentadbiran
 • Baginda bertndak sebagai ketua negara Islam dan pemimpin masyarakat, pemimpin
solat, pemerntah tentera serta panglima dalam peperangan
• Baginda menyusun dan membentuk dasar pemerintahan kerajaan Islam dengan
menubuhkan struktur pemerintahan, iaitu membentuk organisasi kerajaan yang
merangkumi pelbagai jawaran , melantik, pegawai dan kakitangan di peringkat pusat
dan wilayah
• Selain itu, baginda menubuh dan membentuk sistem kewangan yang merangkumi
sumber kewangan, percukaian, , zakat, jizyah, sedeqah, Ghanimah dan lain2
• Menubuhkan pasukan tentera. Tujuan anya adalah mempertahan kesucian serta
kedaulatan agama dan negara. Rasullallah Berjaya menubuhkan pasukan tentera
yang kuat dan mempunyai smgt jihad yang tinggi. Contohnya tentera Islam telah
memperolehi byk kemenagan dalan Perang Badar, Khandak dan lain2

PERKEMBANGAN MASYARAKAT ISLAM

Golongan masyarakat Islam Golongan masyarakat Islam Peranan golongan Muhajirin
zaman Nabi Muhammad zaman Khulafa al-Rasyidin dan Ansar dalam
S.A.W perkembangan Islam.

- Muhajirin Umat Islam Arab Kotak sebelah :]

- Ansar (Muhajirin dan Ansar)
Golongan al-Ayyam
Golongan al-Qurra
Golongan Syiah
Golongan Khawarij
Golongan umat Islam
bukan Arab – Mawali
(penduduk Syam, Iraq
dan Mesir)
Golongan al-Riddah –
nabi palsu, murtad dan
enggan bayar zakat

GOLONGAN MASYARAKAT PADA ZAMAN NABI MUHAMMAD SAW

 Umat Islam Madinah terdiri drpd dua golongan utama iaitu Muhajirin dan Ansar
 Golongan Muhajirin merupakan warga asal kota Makkah dan dikenali sbg msyrkt
Quraisy. Mereka merupakan kelompok terawal yang menerima dan memeluk
Islam
 Golongan ini kemudiaannya berhijrah ke Madinah kerana penentangan oleh kaum
musyrikin Makkah. Di Madinah mereka digelar sbg Muhajirin
  Golongan Ansar merupakan wrga asal Masinah. Terrdiri drpd suku Aus dan
Khazraj yang menganut Islam hasil pertemuan mereka dengan Nabi Muhammad
SAW di Makkah melalui perjanjian Aqabah 1 dan 2. Terdpat juga orang Parsi dan
Yahudi Madinah yang telah memeluk Islam dan dianggap sebahagian drpd
golongan Ansar

 Penduduk Madinah selepas kdtgn Islam terdiri drpd orang Islam, orang Yahudi,
Munafiqin dan Musyrikin Madinah

Peranan orang Muhajirin dan Ansar dalam Perkembangan Islam

Peranan Golongan Muhajirin Peranan Golongan Ansar

Membantu Nabi dalam bidang pentadbiran Melantik Nabi sebagai pemimpin Negara

Mempertahankan Agama dan Negara Membantu menyebarkan Islam

Menyumbangkan Harta Benda Membantu golongan Muhajirin

Membantu Golongan Ansar mendalami Membantu Nabi Muhammad SAW dalam

Agama Islam urusan keagamaan dan pentadbiran

Menghapuskan penguasaan ekonomi Kaum Menjalankan usaha dakwah

Yahudi

Peranan dalam gerakan dakwah dan Mempertahankan agama dan negara

hubungan diplomatik

Mengukuhkan ketenteraan Islam Mengukuhkan ketenteraan Islam

Merealisasikan konsep Ummah Menyumbang harta benda dan buah fikiran

Golongan Masyarakat Islam pada zaman Khulafa Al Rasyidin

1. Golongan Arab Madinah- Muhajirin dan Ansar

2. Golongan Al Riddah
 Golongan yg terlibat dalam gerakan anti kerajaan
 Muncul selepas kewafatan Nabi Muhammad SAW dan ketika zaman
pmrnthn Abu Bakar As Siddiq
 Mereka terdiri dr 3 golongan iaitu:
i) Golongan yang enggan bayar zakat- mereka berpendapat bahawa
 zakat merupakan cukai yang perlu dibayar kepada nabi Muhammad
SAW. Mereka terdiri drpd penduduk Bahrain, Yamamah dan Hirah.
Di Yamamag golongan ini diketuai oleh Abdul Malik bin AL-
Mughirah
ii) Golongan Nabi palsu dan pengikutnya- nabi2 ini spt Sajah dan
Musailamah al Kazab merupakan Nabi Palsu yang berpengaruh.
Mereka mendakwa menerima wahyu. Tujuannya adalah untuk
mendapatkan pengaruh dan kepentingan peribadi. Contohnya
Musailamah mempunyai pengikut seranai 40000 org yg berpusat di
Yamamah
iii) Golongan Murtad- Mereka terdiri drpd kabilah2 Arab yang
menerima Islam dengan tujuan mendapatkan perlindungan politik
drd negara Islam. Setelah Nabi wafat mereka kembali kepada
amalan Jahiliah
 Abu Bakar AL Siddiq mengambil tindakan diplomasi dengan menghantar
pendakwah supaya mereka kembali kepada ajaran Islam dan susuli dengan
menghantar pasukan tentera agar mereka kembali kepada ajaran Islam. Pasukan
tentera islam Berjaya megalahkan golongan ini dan sebahagian mereka bertaubat
dan kembali kepada ajaran Islam spt Tulaihah al Khuwalid manakala golongan
yang ingkar Berjaya dihapuskan

3. Golongan Ahl Al Ayyam

 Golongan ini wujud pada zaman pemerintahan Umar Al Khattab. Khalifah Umar
telah membuka tanah di wilayah Iraq, Syria dan Mesir. Peneroka2 yang membantu
tentera Islam menewaskan musuh di medan perang, khusunya di Iraq diberi
layanan istimewa oleh Khalifah. Mereka digelar Ahl Al Ayyam dan jumlah mereka
seramai 12000 orag. Antara pemimpin mereka termasuk Al Ashtar, Malik bin
Harith, Hijr bin Adi ak Kindi dan lain2
 Peneroka2 yang menyertai pasukan tentera Islam membuka tanah dan menetap di
wilayh wilayah Iraq dibahagikan kepada 3 golongan iaitu Ahl al-Ayyam, Muhajirin
dan Ansar serta bekas golongan Murtad
 Ahl Al Ayyam terdiri daripada suku Arab yang kecil spt suku Syaiban. Mereka
diberi kuasa untuk mentadbir lading dan tanah di wilayah Iraq termasuk
memungut sebahagian cukai kharaj sebagai mengenang jasa terhadap kerajaan
Islam

4. Golongan Al Qurra
 Berasal dr golongan Ahl AL Ayyam yang diberikan amanah untuk menguruskan
tanah di Iraq. Mereka menggelar diri mereka sebagai Al Qurra bagi menjaga
status dan membezakan drpd golongan Ahl al Ayyam yg lain terutama bekas
golongan murtad
 Pd zaman Khalifah Uthman, sebahagian mereka memberontak kerana isu
pengambilan kuasa pentadbiran tanah dan cukai kharaj di wilayah Iraq oleh Bani
Ummayyah. Golongan ini bertanggungjawagb menyebabkan pembunuhan
Khalifah Uthman.
  Mereka memberikan sokongan kuat kepada khalifah Ali bin bi Talib terutama dlm
perang Jamal dan Perang Siffin.
 Setelah tamat perang Jamal golongan AL Qurra berpaling tadah dan menentang
Khalifah Ali. Mereka kemudian dikenali sbg Golongan Khawarij

5. Golongan Khawarij
 Mereka terdiri drpd bekas penyokong Khalifah Ali yang telibat dalam Perang Jamal
dan Siffin. Mereka tidak bersetuju dengan tindakan Khalifah Ali menerima
pendamaian dan Majlis Tahkim dengan tentera Muawwiyah , gabenor Damsyik
dalam Perang Siffin
 Kegagalan Majlis Tahkim menyebabkan mereka menggelarkan diri sbg Khawarij.
Mereka berpendapat perpecahan umat Islam harus dipertanggungjawabkan ke
atas khalifah Ali, Muawwiyah dan Amru Al As (wakil Muawwiyah dalam Majlis
Tahkim )
 Golongan Khawarij melancarkan gerakan menghapuskan ketiga2 pemimpin
berkenaan dan hanya Berjaya membunuh Khalifah Ali. Mereka telah melancarkan
gerekan menentang kerajaan Bani Umayyay dan pimpinan Muawiyyah

6. Golongan berkecuali
 Mereka terdiri drpd golongan Arab yang tidak mahu terlibat dalam konflik
berdarah antara khalifah Ali dan Muawwiyah keran tidak mengetahui isu sebenar
yg berlaku
 Golongan ini menetap di Makkah (Hujaz). Antara mereka termasuklan Saidatina
Aisyah dan Zubait al Awwam yang tinggal di Makkah atas faktor keselamatan diri
dan keluarga selepas berlaku pembunuhan ke atas Khalifah Uthman bin Affan

7. Golongab Bukan Arab (Mawali)

 Kebanyakan masyarakat Islam bukan Arab menetap di Iraq, Syam dan Mesir
 Golongan bukan Arab yang dtg ke Iraq terdiri drpd orang Parsi yang juga dikenali
sebagai Mawali
 Masyarakat Islam Syam (Syria, Palestin, Jordan dan Lubnan) didiami orang Arab
dan bukan Arab iaitu Yahudi, Syria dan Rom. Golongan bukan Arab ini
kemudiaannya memeluk Islam
 Masyarakat Islam Mesir terdiri drpd orang Arab yang berhijrah ke Semenanjung
Tanah Arab dan penduduk asal keturunan Qibti dan berkulit hitam. Mereka
menganut Islam sejak zaan khalifah Umar al Khattab

8. Golongan Syiah
 Mereka ingin menuntut bela di atas pembunuhan Husin putera Saidina Ali bin
Abi Talib di Karbala. Mereka ingin menebus dosa kerana tidak menjaga
keslematan Husin shingga di bunuh oleh tentera Muawiyyah

Struktur Pemerintahan di Madinah

Zaman nabi Muhammad SAW
1.Nabi Muhammad S.A.W menjadi pemimpin tertinggi negara
• Sebagai ketua negara atau ketua pemerintah, Rasulullah SAW juga bertindak sebagai
ketua agama, ketua hakim, ketua tentera,dan pemimpin masyarakat. Baginda akan
merujuk kepada majlis Syura apabila membuat sesuatu keputusan berkaitan negara .
Rasulullah SAW mengetuai sendiri kuasa eksekutif (perlaksanaan),kehakiman, dan
legislatif(tasyri‟i- penggubalan undang- undang). Kesimpulannya, semua tugas
berkaitan negara menjadi tanggungjawab baginda dan tugas tersebut dilaksanakan
dengan telus
• Nabi Muhammad SAW telah melantik pembantu untuk membantu baginda dalam
hal ehwal pemerintahan. Pada zaman Nabi, mereka ini dikenali sebagai wazir.
Rasulullah SAW telah meminta pandangan mereka dan menyerahkan hal ehwal
pemerintahan,mahkamah, peperangan dan urusan umum yang lain kepada mereka.
• Selain wazir terdapat juga jawatan-jawatan lain yang diwujudkan untuk membantu
Rasullullah S.A.W seperti pemegang amanah, wali , kadi dan lain-lain. Tegasnya,
pemerintahan Nabi Muhammad S.A.W di Madinah dapat diuruskan dengan baik dan
lancar dengan bantuan yang ada.

2. Nabi Muhammad S.A.W telah membuat perjanjian dengan

seluruh penduduk di Madinah dan telah menulis satu piagam iaitu
Piagam Madinah
• Nabi Muhammad S.A.W telah membuat perjanjian dengan seluruh penduduk
Madinah untuk mententeramkan keadaan gawat di Madinah dengan
memperkenalkan Piagam madinah.
• Sahifah al-Madinah atau piagam Madinah menjadi sistem perundangan dan teras
pentadbiran baginda.
• Perlembagaan yang mengandungi 47 fasal ini menyentuh tentang tanggungjawab
orang Islam dan bukan Islam yang mendiami kota Madinah. Sistem ini menjadi
sistem pemerintahan yang bersistematik dan berkesan dengan mengamalkan sistem
berbentuk teokrasi dan demokrasi Islam. Sebagai contoh 23 fasal piagam tersebut
membicarakan tentang hubungan antara umat Islam sesama umat Islam iaitu antara
Ansar dan Muhajirin. 24 fasal yang berbaki membicarakan tentang hubungan umat
Islam dengan umat bukan Islam iaitu Yahudi. Kesimpulannya, Piagam Madinah telah
berjaya membawa keamanan dan kemakmuran kepada negara Islam yang berpusat
di Madinah.

3. Bagi memantapkan pemerintahan di kota Madinah, satu institusi

pemerintahan telah ditubuhkan, iaitu Majlis Syura
Majlis Syura ini terdiri daripada ketua golongan Muhajirin, Ansar, para sahabat yang
terdekat, panglima tentera dan mereka yang arif dalam sesuatu bidang terutamanya dalam
bidang politik dan ekonomi. Melalui majlis ini, sistem perbincangan dan rundingan
(musyawarah)diadakan dalam menentukan sesuatu keputusan dan tindakan. keputusan dan
ketetapan dalam pemerintahan atau pentadbiran dibuat melalui persetujuan bersama hasil
daripada perbincangan tersebut. Sebagai contoh, Nabi Muhammad SAW mengamalkan
prinsip musyawarah dan menjalankan musyawarah semasa mewujudkan persaudaraan
antara golongan Ansar dan Muhajirin dan juga mendamaikan permusuhan antara suku Aus
dan Khazraj iaitu penduduk asal Madinah. Demikian juga semasa baginda mengadakan
musyawarah dengan para sahabat semasa menghadapi tentera Musyrikin Makkah tentang
cara-cara umat Islam menghadapi dan berhadapan dengan serangan orang Quraisy.
Kesimpulannya, Majlis Syura telah berjaya menyelesaikan banyak masalah yang timbul
sewaktu pemerintahan negara Islam Madinah.

4.Sistem birokrasi
• Bagi memastikan system pemerintahan kerajaan Islam sistematik, Baginda SAW
turut membentuk sisitem birokrasi sama ada di masinah sendiri atau di kawasan
yang berada di bawah naungan Islam. Di Madinah, Baginda SAW dibantu oleh para
sahabt kanan sama ada dalam kalangan Ansar mahupun Muhajirin spt Abu Bakat,
Umar Al Khattab, Saad bin Muaz dan Saad bin Ubaidah
• Zaid bin Thabit merupakan individu penting dalam jentera pentadbiran kerjaan
Islam, diamanahjan bertindak sebagai Setiausaha Negara dab banyak terlibat dalam
penulisan wahyu dan utusan2
• Huzaifah bin Yaman dilantik sebagai pemegangrahsia, manakala Abdullah bin
Huzaifah merupakan antara diplomat yang pernah dihantar oleh Rasullallah SAW
untuk menjalinkan hubungan diplomatic ke Parsi, Ali bin Abi Talib pernah
diamanahkan sebagai panglima tentera , manakala Syurahbil bin Hasanah sebagai
penulis dan Salman Al Farisi sebagai Munshir atau penasihat

5. Dalam mempertahan kota Madinah, Nabi Muhammad SAW

telah membina angkatan tentera Islam
• Sebanyak 74 ekspedisi ketenteraan berlaku semasa baginda memerintah Madinah.
• Pembentukan angkatan tentera Islam adalah untuk mempertahankan kesucian
agama Islam daripada ancaman musuh Islam terutamanya daripada kaum musyrikin.
Pembentukan angkatan tentera ini membolehkan umat Islam Madinah menghadapi
beberapa siri serangan orang musyriki Makkah .
• Antara peperangan yang berlaku adalah seperti perang Badar, perang Uhud ,dan
perang Khandak.
• Ekspedisi ketenteraan pada zaman nabi Muhammad SAW terbahagi kepada dua,
iaitu. Ekspedisi yang disertai oleh Nabi Muhammad SAW yang dipanggil „ghazwah‟;
Ekspedisi ketenteraan yang tidak disertai oleh Nabi Muhammad yang dikenali
 sebagai „sariyah‟; Angkatan tentera Islam telah berjaya menjulang nama kerajaan
Islam Madinah dengan kemenangan-kemenangan yang diperolehi.

6. Meningkatkan fungsi institusi masjid

• Masjid telah dibina dan menjadi institusi terpenting bukan sahaja Sebagai pusat
ibadat malah menjadi pusat pemerintahan serta penyebaran ilmu ,kebudayaan ,dan
pertemuan umat Islam dalam menyelesaikan sebarang masalah rakyat.
• Sebagai contoh, masjid Nabawi yang menjadi tempat ibadat dan tempat pentadbiran
Rasulullah SAW. Hal ini menunjukkan bahawa dalam pentadbiran di kota Madinah ,
agama dan politik tidak dipisahkan. Di masjid Nabi melaksanakan tugas2
perhubungan awam , Nabi menulis surat2 dan memilih utusan untuk dihantar
kepada pemerintah luar dan ketua2 kabilah. Masjid menjadi tempat nabi
menyambut ketibaan wakil2 kerajaan asing dan ketua2 kabilah. Arahan kepada
gabenor2 di wilayah Islam berkaitan dengan pungutan cukai dan sebgainya juga
dibuat di masjid

7. Pengasas dasar ekonomi Islam

• Dasar ekonomi Islam menggantikan ekonomi jahiliyah. Larangan riba , menipu
timbangan, mewajibkan zakat dan menggalakkan umat Islam mencari rezeki yang
halal dan menjauhi yang haram.
• Dalam bidang pertanian orang Islam digalakkan mengusahakan tanah terbiar,
menebus tanah yang tergadai daripada orang Yahudi. Dalam bidang perdagangan
mereka digalakkan memecah monopoli perdagangan orang Yahudi.Tegasnya, Nabi
Muhammad SAW akhirnya berjaya menukar sistem ekonomi jahiliyah kepada sistem
ekonomi Islam sewaktu pemerintahannya di Madinah

Pembentukan Ummah
• Nabi Muhammad s.a.w telah mengambil langkah awal dengan menyatu padukan
umat Islam dan bukan Islam melalui konsep Pembentukan Ummah.
• Penyatuan antara Ansar dan Muhajirin telah berjaya mengatasi masalah perbezaan
dari segi sosial dan ekonomi. Orang Auz dan Khazraj yang bersengketa sekian lama
bermusuhan, disatukan setelah mereka memeluk Islam. Setelah itu tiada lagi perkara
menuntut bela dan hutang darah seperti mana yang terdapat dalam amalan
assabiyyah.
• Pembentukan ummah di antar golongan Ansar dan Muhajirin telah berjaya
menghapuskan perbezaan antara dua golongan sebaliknya dapat mengukuhkan
ikatan persaudaraan dan saling bantu membantu antara satu sama lain

Usaha-usaha Nabi Muhammad SAW selepas berjaya

menubuhkan Negara Islam Madinah
 • Memperkasakan perpaduan
• Memakmurkan masjid
• Menjadi Al Quran dan Hadis sebagai asas pemerintahan
• Melaksanakan Piagam Madinah
• Kepimpinan melalui teladan
• Penyingkiran kaum yahudi
• Membendung Kaum Munafik
• Memperkenalkan system ekonomi Islam
• Memperkenalkan prinsip dan amalan syura
• Memperkenalkan system pertahanan negara
• Hubungan diplomatik

Sistem Pemerintahan
Menghuraikan kandungan dan peranan Piagam Madinah serta struktur pemerintahan di
Madinah
1. Apakah piagam Madinah atau sahifah Madinah?
Perkataan Sahifah Atau Piagam Mdinah Bermaksud Dokumen Bertulis, Kanun, Piagam Atau
Perjanjian Bertulis Iaitu Mengenai Hak Dan Tanggungjawab Pemerintah Dan Orang Yang
Diperintah. Piagam Ini Ditulis Sendiri Oleh Rasulullah S.A.W. Pada Tahun Pertama Dan
Kedua Hijrah. Sahifah Madinah Atau Piagam Madinah Mengandungi 47 Fasal Dan
Terbahagi Kepada Dua Bahagian. Bahagian Pertama Mengandungi 23 Fasal Yang
Berkaitan Peraturan Hubungan Orang Islam Sesama Islam Iaitu Antara Muhajirin Dan
Ansar. Manakala Bahagian Kedua Pula Mengandungi 24 Fasal Yang Berkaitan Dengan
Hubungan Orang Islam (Muhajirin Dan Ansar) Dengan Orang Yahudi. Sebagai Piagam
Bertulis Yang Lengkap, Pertama Di Dunia. Sahifah Madinah Menjadi Undang-undang
Tertinggi, (Selain Al-quran) Yang Telah Menjadi Panduan Pemerintahan Negara Islam
Madinah.
2. Kandungan utama piagam Madinah
1. WAHYU SEBAGAI SUMBER UTAMA
Wahyu Sebagai Sumber Utama Perundangan Negara Islam Madinah. Oleh Itu, Al-quran
Dan Hadis Merupakan Sumber Rujukan Utama Dalam Menyelesaikan Sebarang Masalah
Yang Timbul Berhubung Dengan Pemerintahan Negara. Ia Juga Menjadi Rujukan Apabila
Timbul Perselisihan Antara Anggota Sahifah. Perkara Ini Ada Tercatat Di Dalam Fasal 23,
“Apabila Timbul Perbezaan Pendapat Antara Kamu Dalam Sesuatu Perkara, Maka
Kembalilah Penyelesaiannya Kepada Hukum (Allah) Dan (Keputusan) Muhammad S.A.W.
Piagam Ini Juga Merupakan Hasil Perjanjian Yang Dibuat Oleh Rasulullah S.A.W Dengan Tiga
Kelompok Utama Di Madinah Iaitu Golongan Muhajirin, Golongan Ansar (Aus Dan Khazraj),
Dan Kaum Yahudi (Bani Nadir, Qainuqa’, Dan Quraizah).
2. Rasulullah S.A.W. Diiktiraf Sebagai Ketua Negara
• Sebelum wujudnya sahifah atau piagam ini, rasulullah s.A.W telahpun dibaiah oleh
12 orang pemimpin madinah dalam Perjanjian Aqabah. Oleh itu, Rasulullah S.A.W
bukan sahaja mempunyai tanggungjawab sebagai rasul, tetapi juga sebagai ketua
negara. Baginda mempunyai kuasa untuk memutuskan dasar negara dan
menyelesaikan masalah yang timbul. Sebagai ketua negara, baginda
bertanggungjawab memastikan kestabilan dan kemajuan negara dalam bidang
politik, ekonomi dan sosial. Baginda juga bertanggungjawab sebagai ketua
tentera bagi menjaga keselamatan anggata sahifah (rakyat) daripada ancaman
musuh.
• Peranan semua ketua kaum dikekalkan mengetuai kaum masing-masing. Mereka
mempunyai hak untuk menyelesaikan masalah mereka sendiri secara yang difikirkan
berpatutan. Pengekalan tersebut tidak bertentangan dengan ajaran islam di samping
pengubahsuaian sebahagian dari tradisi tempatan agar sejajar dengan hukum islam.
Ketua-ketua kaum tetap mempunyai autoriti terhadap kaumnya dan Rasulullah
sebagai ketua hakim, akan memutuskan hukuman terhadap kesalahan-kesalahan
yang di luar bidang kuasa ketua-ketua kaum berkenaan
3. PENGENALAN KONSEP UMMAH
• Sahifah Madinah Mewujudkan Pembentukan Ummah. Semua Penduduk Termasuk
Kaum Yahudi, Hendaklah Hidup Sebagai Satu Ummah Yang Bersatu Padu. Fasal 16,
Sahifah Menyatakan “Bahawa Sesungguhnya Kaum Yahudi Yang Setia, Berhak
Mendapat Bantuan Dan Perlindungan, Tidak Boleh Dikurangi Haknya Dan Tidak
Boleh Diasingkan.” Seluruh Penduduk Dianggap Sebagai Satu Masyarakat Yang
Saling Bekerjasama. Mereka Diwajibkan Hidup Bermayarakat Sesama Mereka Secara
Aman Dan Ditegah Membantu Dan Berpihak Kepada Pihak Musuh Islam. Semua
Penduduk Hendaklah Bersatu-padu, Berkerjasama, Dan Bertanggungjawab
Mempertahankan Negara Dari Serangan Musuh.
• Setiap Anggota Sahifah Mestilah Mempunyai Hubungan Yang Baik Antara Satu
Sama Lain Walaupun Berlainan Agama Dan Keturunan. Ini Menghapuskan Amalan
Assabiyah Yang Telah Sekian Lama Diamalkan Oleh Masyarakat Madinah. Mereka
Tidak Dibenarkan Menimbulkan Permusuhan Antara Ahli Sahifah, Sebaliknya Mereka
Harus Hidup Dalam Semangat Setiakawan Dan Kerjasama Yang Kuat
4. Kebebasan Beragama Dan Bersuara
• Hal Ini Menggambarkan Ciri-ciri Agama Islam Yang Bersifat Toleransi Terhadap
Penganut Agama Lain, Dengan Kata Lain Semua Penduduk Diberikan Kebebasan
Mengamalkan Agama Masing-masing, Dan Tiada Gangguan Dan Paksaan Dalam
Hal Keagamaan. Sebagai Warga Madinah, Golongan Bukan Islam Juga Tidak
Dinafikan Peranan Dan Pandangan Terutama Mengemukakan Ida-idea Yang Boleh
 Memberikan Impak Positif Kepada Negara. Hal Ini Menggambarkan Golongan Bukan
Islam Tidak Pernah Disisihkan Peranan Dalam Bidang Politik Dan Pentadbiran.
• Keselamatan Penduduk Tanpa Mengira Agama Atau Kaum Akan Terjamin Selagi
Mereka Patuh Kepada Sahifah. Pihak Yang Cuba Mengkhianati Sahifah Akan Diambil
Tindakan Termasuk Diperangi, Jika Terpaksa. Contohnya Apabila Bani Qainuqa’
Mencabuli Sahifah, Perang Diistiharkan Kepada Mereka Dan Di Halau Dari Madinah

5. Tanggungjawab Bersama Mempertahankan Negara

Fasal 44 Dalam Piagam Telah Mengikat Anggota Sahifah Dengan Janji Pertahanan
Bersama Untuk Menentang Setiap Musuh Yang Menyerang Negara Islam Madinah.
Sahifah Merupakan Benteng Kukuh Dalam Mempertahankan Negara Madinah Daripada
Serangan Musuh. Semua Kaum, Termasuk Yahudi Bertanggungjawab Mempertahankan
Madinah Sekiranya Diserang Oleh Musuh. Warga Madinah Dilarang Mengadakan Atau
Memeterai Mana-mana Perjanjian Dengan Pihak Lain Tanpa Pengetahuan Nabi Muhammad
S.A.W. Perbelanjaan Peperangan Dibiayai Secara Bersama Termasuklah Kaum Yahudi. Fasal
Ini Menggambarkan Usaha Nabi Muhammad S.A.W. Bagi Menanamkan Kesetiaan Terhadap
Negara Dan Kepimpinan Negara Sekaligus Menjamin Kedaulatan Negara Islam Madinah
6. Konsep Persamaan Dan Keadilan Dari Sudut Ekonomi
• Peranan Fasal Ini Dapat Mengelakkan Eksploitasi Ekonomi Dan Monopoli Oleh
Satu-satu Golongan Sahaja. Fasal Tersebut Menyeimbangkan Jurang Perbezaan Dan
Mengelak Penindasan Ke Atas Golongan Miskin. Semua Penduduk Diberi Hak Dan
Boleh Mengamalkan Aktiviti Ekonomi Secara Adil Dan Saksama. Aktiviti Perdagangan
Misalnya Tidak Lagi Dimonopoli Oleh Kaum Yahudi Sahaja. Ini Mewujudkan
Pembangunan Ekonomi Yang Akhirnya Menjadikan Madinah Sebagai Pusat
Perdagangan Setanding Makkah Pada Ketika Itu.
• Dengan Adanya Konsep Persamaan Dan Keadilan Dalam Ekonomi Telah Menjadikan
Masyarakat Madinah Hidup Dalam Keadaan Yang Sangat Harmoni Serta Aktiviti
Ekonomi Dapat Dijalankan Tanpa Ada Unsur Diskriminasi Antara Kaum

7. Tanggungjawab Orang Islam

Fasal Ini Bertujuan Mempertahankan Dan Mengukuhkan Perpaduan Dalam Kalangan
Orang Islam, Antara Golongan Ansar Dengan Muhajirin. Kerjasama Yang Diwujudkan Ini
Akan Dapat Merealisasikan Semangat Persaudaraan Yang Diterapkan Oleh Rasulullah S.A.W.
Sekaligus Menghapuskan Semangat Assabiyah Yang Membelenggu Bangsa Arab Sebelum Ini.
Ikatan Kerjasama Ini Juga Dapat Menyelesaikan Bebanan Orang-orang Muhajirin Yang
Berhijrah Dalam Keadaan Sehelai Sepinggang. Bagi Kaum Ansar Pula Ikatan Persaudaraan
Yang Dibina Ini Akan Menyelesaikan Perbalahan Sesama Mereka (Aus Dan Khazraj) Sekaligus
Dapat Menghalang Kaum Yahudi Mengeksploitasi Bangsa Demi Kepentingan Mereka
Peranan piagam Madinah
1.Nabi Muhamad SAW diiktiraf sebagai ketua negara yang wajib dipatuhi dan dihormati
• Nabi Muhamad SAW Diiktiraf Sebagai Ketua Negara Yang Wajib Dipatuhi Dan
Dihormati. Nabi Mempunyai Kuasa Dalam Urusan Pemerintahan Dan Dasar-dasar
Negara.
• Sebagai Negarawan, Nabi Bertindak Sebagai Ketua Hakim, Ketua Tentera Dan Ketua
Agama. Dengan Itu, Tertubuhnya Secara Rasmi Negara Islam Madinah Yang
Berdaulat Dan Sistem Politik Yang Berasaskan Syariah, Akidah Dan Akhlak Islam.
• Pun begitu Nabi Muhammad SAW bukanlah pemimpin yang mengamalkan
pemerintahan kuasa mutlak atau dictator, sebaliknya baginda SAW memaparkan
kewibawaan dengan mmeberikan ruang dan peluang kepada warga Madinah terlibat
dalam pentadbiran dengan memperkenalkan prinsip dan amalam Syura dalam
pemerintahan. Baginda mengekalkan peranan ketua setiap kabilah dan diberikan
kebebasan menyelesaikan sebarang pemasalahan dalam kabilah masing2 selagi
mampu
2. Perundangan tertinggi negara

• Piagam Madinah Menjadi Sumber Perundangan Tertinggi Negara. Hal Ini Disebabkan
Teras Perlembagaan Ini Ialah Al Quran Dan Hadis, Maka Sebagai Pemimpin Tertinggi
Negara Islam Madinah, Nabi Muhammad Saw Telah Memanfaatkan Perlembagaan
Ini Bg Membentuk Dan Melaksaanakn Pemerintahan Yang Adil, Telus Dan Amanah
• Malah Melalui Perlembagaan Ini Nabi Muhammad Saw Telah Bertindak Tegas
Terhadap Golongan Yahudi Yang Mengkhianati Umat Dab Negara Islan Dengan
Mnegusir Satu Persatu Golongan Yahudi Bermula Dengan Bani Qainuqa , Bani Nadhir
Dan Bani Quraizah

3.Piagam Madinah juga membawa keutuhan dari segi keagamaan dalam negara Islam
Madinah
• Piagam Ini Membolehkan Syariat Islam Dapat Dilaksanakan Secara Menyeluruh Yang
Merupakan Matlamat Utama Penegakan Negara Islam. Syariat Islam Tidak Mungkin
Akan Dapat Ditegakkan Tanpa Penubuhan Sebuah Negara Islam.
• Keamanan Yang Wujud Berikutan Daripada Pelaksanaan Syariah Islam Dipergunakan
Sepenuhnya Oleh Nabi Muhamad SAW Untuk Menyebarkan Dakwah Islam Ke
Seluruh Dunia Khususnya Semenanjung Tanah Arab.
 • Kebebasan Beragama Yang Termaktub Dalam Piagam Madinah Memberi Peluang
Kepada Umat Islam Dan Bukan Islam Untuk Mengamalkan Kepercayaan Dan Amalan
Ritual Masing-masing. Ini Memberi Ruang Kepada Mereka Untuk Bergaul Dan
Sekaligus Menarik Minat Mereka Kepada Islam. Semua Warga Madinah Mempunyai
Hak Dan Kebebasan Beragama Dan Dibenarkan Mengamalkan Kepercayaan Masing-
masing Selagi Mereka Menghormati Hak Umat Islam
• Masyarakat Yahudi juga diberi kebebasan dalam mengamalkan agama . Adat, budata
mereka. Namun demiian mereka tidak boleh memaksa penduduk Madinah untuk
menganut agama mereka.Masyarakat Yahudi juga dilarang menindas kaum/ golonga
yang lemah. Keselamatan kaum Yahudi dijamin melalui Piagam Madinah selagi
mereka mematuhi piagam tersebut
4.Piagam Madinah dapat mengukuhkan kerajaan Islam
• Nabi Muhamad SAW Telah Menghantar Perutusan Surat Diplomatik Kepada Amir-
amir, Pemimpin Dan Pemerintah Sebagai Permulaan Hubungan Diplomatik Selepas
Tertubuhnya Negara Islam Madinah.
• Contohnya Surat Perutusan Yang Dihantar Kepada Raja Habsyah Melalui Utusan
Amru Bin Umayyah Al Damri, Seorang Yang Lemah Lembut & Mahir Dalam Agama
Kristian. Hasilnya Raja Habsyah Yang Bernama Asyam Bin Al-jabr-raja Najasi Telah
Memeluk Islam Selepas Menerima Surat Nabi Muhamad Dan Membalas Surat
Baginda.
• Kerajaan Luar Seperti Rom, Bahrain Dan Oman Turut Mengiktiraf Nabi Muhamad
SAW Sebagai Ketua Negara Dan Kerajaan Islam Serta Menerima Utusan Dan
Menjalin Hubungan Diplomatik
• Jelaslah Bahawa Piagam Madinah Yang Ditandatangani Merupakan Satu
Pengiktirafan Terhadap Kepimpinan Nabi Muhamad Dan Pengiktirafan Bahawa
Sebuah Negara Islam Madinah Terbentuk.
5.PENYATUAN PENDUDUK MADINAH YANG BERBILANG BANGSA DAN AGAMA
• Piagam Ini Meletakkan Asas Penyatuan Penduduk Madinah Yang Berbilang Bangsa
Dan Agama. Penduduk Madinah Yang Beragama Islam Dan Bukan Islam Berada Di
Bawah Satu Unit Politik Yang Diterajui Oleh Nabi Muhamad.
• Melalui Piagam Ini Telah Mendamaikan Permusuhan Tradisi Suku-suku Arab Yang
Begitu Kental Dengan Semangat Assabiyah. Suku Aus Dan Khazraj Hidup Aman
Dalam Semangat Persaudaraan Islam Dan Melupakan Persengketaan Lama Seperti
Yang Berlaku Dalam Perang But’ah.
• Masyarakat Berbilang Bangsa Dan Agama Dianggap Sebagai Satu Ummah Yang
Mempunyai Kewajipan Dan Tanggungjawab Yang Sama Terhadap Negara Islam
Madinah Sebagaimana Yang Tercatat Dalam Fasal 13 Hingga 22. Semua Penduduk
Madinah Tanpa Mengira Latar Belakang, Agama Dan Keturunan Hendaklah Bersatu
Padu, Bekerjasama Dan Menjalin Hubungan Yang Erat Sesama Mereka.
6.Mewujudkan tanggungjawab mempertahankan Madinah
• Semua Penduduk Sama Ada Islam Dan Bukan Islam Bertanggungjawab Memelihara
Keamanan Dan Keselamatan Negara. Golongan Yahudi Tidak Boleh Membuat
Pakatan Dengan Quraisy Makkah Dan Mereka Turut Diwajibkan Mempertahankan
Negara Dari Ancaman Luar.
• Piagam Ini Memberi Hak Dan Jaminan Keselamatan Atas Semua Warga Madinah
Selagi Mereka Mematuhi Piagam Tersebut. Sekiranya Ada Pihak Yang Mengkhianati
Piagam Akan Diambil Tindakan Tegas Dan Hukuman Seberat-beratnya Tanpa
Mengira Bangsa Dan Agama Akan Diambil.
• Contohnya Yahudi Bani Qainuqa Telah Diusir Dari Madinah Selepas Mereka
Menghina Dan Mempersendakan Kemenangan Umat Islam Dalam Perang Badar
Yang Beraku Pada 2 Hijrah. Mereka Juga Menganggu Maruah Wanita Islam Secara
Terang-terangan Meskipun Telah Diberi Amaran Oleh Nabi Muhamad

ciri-ciri kepimpinan nabi Muhammad saw

OBJEKTIF PEMBELAJARAN
• Menghuraikan ciri-ciri kepemimpinan Nabi Muhammad SAW.
KRITERIA KEJAYAAN
• Menghuraikan sekurang kurangnya 4 ciri kepimpinan Nabi Muhammad SAW

konsep kepimpinan
• Menurut Kamus Dewan, Kepimpinan merujuk kepada keupayaan sebagai pemimpin,
daya seorang pemimpin
• Kepimpinan wujud dalam setiap kumpulan, kelompok dan pertubuhan
• Kepimpinan itu juga mempunyai pertalian yang rapat dengan penggunaan kuasa,
pengaruh, arahan, kewibawaan dan pengawalan
• Dalam tamadun islam, kepimpinan Rasullallah SAW menjadi qudwah (ikutan) serta
menepati ciri kepimpian yg ideal
Ciri-ciri kepimpinan Nabi Muhammad SAW

 Nabi dan Rasul (pemimpin agama dan dakwah)

 Pemimpin Masyarakat

 Pemimpin negara dan pemerintah

 Perancang ekonomi

 Pemimpin Tentera
  Ketua Hakim

1. Nabi dan Rasul

 Nabi Muhammad saw dilantik menjadi Rasul melalui wahyu pertama yang dibawa
oleh malaikat Jibrail di Gua Hira’ ketika berumur 40 tahun. Selepas itu, wahyu2
seterusnya diturunkan bagi memandu baginda sebagai pemimpin umat untuk
memimpin manusia supaya hidup berpandukan kepada agama Allah SWT
 Baginda diakui sebagai nabi Rasul melalui kitab2 suci iaitu Al Quran, Injil, Zabur,
Taurat dan menerusi fakta Bahirah, seorang pendeta Kristian telah menyatakan
adanya tanda2 kenabian dan kerasulan pad adiri Nabi Muhammad SAW
 Baginda mempunyai sifat2 terpuji seperti siddiq, amanah, tabliq, dan fatanah.
Baginda menyampaikan ajaran islam kepada umat islam secara berperingkat.
Sebagai seorang pendakwah Nabi telah menunjukkan sikap lemah lembut, toleransi,
tegas dan berpegang teguh terhadap akidah Islamw walaupun menghadapi pelbagai
tekanan dan tentangan hebat daripada musyrikin Mekah
 Sebagai pemimpin umat Islam Nabi Muhammad SAW seorang yang berakhlak dan
Tem p oh kep im p in an Rasullah

mengikut ajaran yang diajar dalam Al Quran.

SA W ad alah 23 tahu n

Peringkat pertama
Sebelum Hijrah selama lebih kurang 13 tahun di Makkah
(610-625M)

Peringkat kedua
Selepas Hijrah iaitu lebih kuran 10 tahun di Madinah
(623 – 632M)

2. Pemimpin masyarakat
• Kepimpinan baginda dalam masyarakat terserlah selepas berlakunya perisitwa hijrah
ke Madinah. Di Madinah terbentuk masyaraat Islam yang pertama serta baginda
Berjaya menyatukan masyarakat Madinah yang terdiri daripada pelbagai bangsa
yang berbilang agama, adat dan keturunan
• Baginda Berjaya menyatukan masyarakat Madinah yang terdiri daripada suku Aus
dan Khazraj, mempersaudarakan kaum ansar dan Muhajirin dan mempereratkan
hubungan antara orang Isam dan Bukan Islam di bawah konsep Ukhwah Islamih dan
 bantu membantu ke arah kebaikan dan Berjaya mengekalkan perpaduan masyaakat
seperti terkandung dalam Piagam Madina
• Baginda juga memperkenalkan konsep persamaan taraf dan menaikkan taraf kaum
wanita serta menghapuskan batas2 perbezaan kaum melalui konsep ummah, dapat
menghapuskan nilai dan amalan social masyarakat Jahiliah dan digantikan dengan
nilai social Islam yang lebih adil

3. Pemimpin negara dan pemerintah

• Kecemerlangan kepimpinan baginda terserlah sebelum dilantik menjadi Rasul lagi.
Buktinya adalah melalui kebijaksanaan baginda dalam menyelesaikan masalah
pemidahan Hajar Al Aswad ke tempat asalnya di Kaabah. Kepimpinan yang matang
turut terserlah semasa perjanjian Aqabah 1 dan Aqabah 2
• Nabi Muhammad saw menggubal Perlembagaan Madinah berdasarkan Al Quran
dan hadis yang mampu menyelesaikan semua masalah di Madina dan baginda
diiktiraf sebagai ketua negara Islam. Selain itu, baginda juga mengadakan hubungan
dipomatik dengan negara lain spt Yaman, Ghassan, Hirah, Bahrain, Habsyah dan lain
lain.
• Baginda mengadakan system syura untuk membuat perbincangan dan keputusan
dalams emua bidang secara kolektig
• Membina pusat pemerintahan dan pentadbiran negara iaitu masjid- menjadi pusat
penyebaran dakwah dan perpaduan
• Memastikan ketaatan rakyat kepada pemimpin, Golongan yang enggan mentaati
atau mengkhianati pemimpin tidak dibenarkan berada di dalam negar. Contohnya
penyingkiran kaum Yahudi (kaum Bani Nadhir kerana mereka pakatan mereka untuk
membunuh Rasullallah saw)
4.Perancang ekonomi
 • Nabi memperkenalkan system ekonomi baharu yang lebih adil dan saksama serta
menghapuskan segala bentuk penindasan khususnya amalan riba, menghapuskan
monopoli ekonomi oleh kaum Yahudi
• Berjaya memulihkan dan memajukan ekonomi umat Islam dengan memajukan
aktiviti pertanian seperti mengusahakan tanah2 terbiar menenbus tanah milik Ansar
yang tergadai ke tangan Yahudi untuk dimajukan
• Menjamin hak2 pekerja atau nilai2 kemanusiaan diterapkan
• Mengutip zakat dan menjadikan sebagai sumber utama kewangan
• Berjaya menjadikan Madinah sebagai pusat perdagangan Islam bukan sahaja
disebabkan kedudukannya yang strategic bahkan kejayaan baginda membentuk iklim
politik yang stabil dan mewujudkan system ekonomi yang adil memberi peluang
yang saksama kepad asemua warga bergiat dalam perdagangan
• Menggalakan perdagangan antarabangsa. Beberapa orang sahabat baginda spt
Talhah bin Ubaidillah, Said bin zaid, Abu Bakar As Siddiq berniaga hingga ke Syam
dan memberi keuntungan kepada Madinah
5.Pemimpin tentera
• Kepimpinan ketenteraan Rasullallah SAW bermula selepas diizinkan oleh Allah
• Selepas hijrah baginda telah membentuk dan melatih pasukan tentera Islam serta
telah mengetuai 27 ekspidisi ketenteraan.Baginda telah memperkenalkan etika
peperangan yang wajib dipatuhi oleh tentera islam seperti tidak memerangi
golongan yang lemah , tidak memusnahkan harta benda awam dan sebagainya
• Mengamalkan sikap amanah dan tidak mudah lemah semangat dalam menghadai
pihak musuh, besikapa dil terhadap tentera musuh dan tentera islam. Contohnya
membahagikan harta rampasan perang sama rata, tidak mengejar musuh yang lari
dan sebagai nya
• Bagind bertanggungjawab merancang taktik dan strategi peperangan spt tektik
bertahan, taktik menunggu, penyamaran dan sebaginya
• Peperangan besar yang dipimpin oleh Rasullallah SAW adalah, Perang Badar, Perang
Uhud, Perang Khandak, Perang Khaibar, Perang Hunain dan Perang Tabuk
6. Ketua hakim
• Menjalakan tugas sebagai ketua hakim dengan dil dan saksama
• Wujud penyelarasan hukuman dan amalan diskriminasi berdasarkan semangat
assabiyah dihapuskan
• Bersifat tegas dalam melaksanakan hukuman undang2 berdasarkan Al Quran
seperti hukuman potongan tangan kepada pencuri.
 • Melantik hakim wilayah yang betul2 layak dan mempunyai pengetahuan yang luas
dalam bidang syariah

UNIT 1.5 INSTITUSI KHALIFAH

PENGENALAN
Sistem Khalifah
 Sistem Khalifah- Institusi pemerintahan Islam berdasarkan ajaran Al-Quran dan Hadis
 Hukum menegakkan atau melantik khalifah adalah wajib: Contohnya, para
Sejarawan Islam telah mencatatkan bahawa selepas kewafatan Nabi Muhammad
SAW para sahabat telah bergegas untuk melantik seorang pemimpin dalam kalangan
mereka bagi menggantikan Rasullallah. Mereka telah berkumpul di Balai Bani Sa’idah
dan akhirnya bersepakat melantikAbu Bakar As Siddiq sebagai khalifah Rasullullah
SAW
 Pelaksanaan sistem berkhalifah bermula pada zaman Khulafa Al Rasyidin, diikuti
pada zaman Kerajaan Umayyah, Kerajaan Abbasiyah
 berakhir dengan kejatuhan pemerintahan Turki Uthmaniyah pada tahun 1923 iaitu
pada Zaman Mustafa kemal Attaturk apabila beliau mengisytiharkan kerajaan
republik Turki pada tahun 1924
KONSEP KHALIFAH
 Khilafah ialah Institusi pemerintahan dan pentadbiran Islam yang bermula selepas
kewafatan Nabi Muhammad SAW. Orang yang mengetuai institusi ini ialah di panggil
Khalifah
 Perkataan Khalifah dr sudut bahasa membawa maksud pengganti. Dalam konteks
pemerintahan atau siasah iainya merujuk kepada pengganti kepada Nabi
Muhammad SAW bagi mengetuai negara dan dan memimpin umat Islam
 Pelantikan khalifah mengikut syarat-syarat tertentu iaitu seorang lelaki Islam,
mempunyai istiqamah dalam akidah dan mengeluarkan pendapat, tidak cacat
anggota yang boleh menghalang daripada menjalankan tugas serta mempunyai ilmu
tinggi sama ada dalam bidang agama dan pentadbiran.
 Ciri-ciri khalifah mestilah baik, warak dan mahir dalam ilmu keagamaan dan
pentadbiran.
 Orang pertama yang digelar khalifah ialah ialah Abu Bakar As Siddiq . Beliau dilantik
sebagai sebagai khalifah bagi menggantikan Nabi Muhammad SAW sebagai
pemimpin Ummah
Gelaran-gelaran khalifah
 Terdapat 3 gelaran yang digunakan untuk pemimpin yang mengetuai kepimpinan
negara selepas kewafatan Rasullallah SAW iaitu:
i) khalifah: Abu Bakar al Siddiq ialah pemimpin pertama yang menggunakan gelaran
tersebut
ii) Amirul Mukminin: Pemimpin Islam pertama yang bergelar dengan gelaran ini ialah Umar
Al-Khattab. Gelaran ini kemudian diguna pakai oleh khalifah2 selepas daripada Umar
iii) Imam: Antara pemipin Islam yang digelar imam oleh puak syiah ialah Sayidina Ali

Tugas- tugas khalifah

Tugas seorang khalifah:
i) Menurut Al Mawardi dalam kitab al-Ahkam al-Sultaniyyah “ Memelihara Agama
(syariah)dan Mentadbir Dunia. Dengan erti kata lain, hukum agama mesti dipelihara serta
dijaga dan tidak boleh diubah atau dipinda, sementara pentadbiran dunia (negara) boleh di
ubahdan dipinda mengikut mengikut suasana dan keadaan semasa
ii) Menurut Ibn Khaldun dalam kitab Muqaddimah “ menegakkan agama dan mentadbir
dunia mengikut hukum syariah untuk kebaikan di dunia dan di akhirat. Ibn Khaldun telah
menambah perkataan “ mentadbir dunia mengikut hukum syariah bagi menjelaskan lagi
takrifan yang diberi oleh Al-Mawardi

Peranan dalam aspek politik

 Seorang khalifah bertanggungjawab dalam mengendalikan urusan pentadbiran
negara dan juga melaksanakan hukum-hokum agama dengan adil
 Pelaksanaan hukuman tersebut pula mestilah mengikut hukum spt yang terkandung
di dalam Al Quran. Perkara2 yang berkaitan dengan perundangan seperti pelantikan
hakim, saksi dan pelaksanaan hukuman mesti dibuat dengan betul
 Segala keputusan yang berkaitan dengan negara mst dbuat berdasarkan syura
(pemesyuaratan)
 Dalam melantik pegawai pula, khalifah perlu menyerahkan tanggungjawab tersebut
kepada individu yang amanah dan jujur dalam melaksanakan tugasnya supaya tugas
dapat dilaksanakan dengan sempurna
 Khalifah perlu menjaga keamanan dan keselamatan rakyat dr ancaman musuh.
Pelbagai langkah telah di ambil. Contohnya ketika pemerintahan Umar Al Khattab
beliau telah memperkemaskan pasukan tentera islam dari melindungi keselamatan
negara daripada ancaman musih asing iaitu Byzantine dan Parsi
Peranan dalam aspek ekonomi
 Khalifah perlu melaksanakan system ekonomi yang selaras dengan kehendak islam
 Tujuannya adalah untuk menjamin sumber pendapatan yang bersih mengikut syariat
islam.
 Beliau juga bertanggungjawab memungut cukai, zakat serta menguruskan
pendapatan baitulmal secara berhemat

Peranan dalam aspek sosial

 Khalifah bertanggungjawab menyebarkan ilmu kepada rakyat di samping
menyediakan kemudahan awam untuk kebajikan rakyat seperti sekolah, masjid dan
hospital
 Selain itu, beliau juga perlu memastikan perpaduan dalam kalangan masyarakat
 Klahlifah juga bertanggungjwab mejaga keamanan dan keselamatan rakyat dari
diancam dari musuh

Ciri-ciri kelayakan menjadi Khalifah

Adil
Berkeupayaan dan Berkredebiliti
Sempurna pancaindera dan sihat tubuh badan
Berilmu

1.Adil
Seorang pemimpin yang adil adalah:
 bercakap benar,
 bersikap amanah,
 menjaga batas pergaulan,
 menjauhi dosa dan maksiat,dan menjaga maruah.
 Dengan kata lain,pemimpin yang bersifat dengan ketakwaan dan kebaikan.

2. Berilmu
  Ilmu yg dimiliki oleh khalifah membolehkan ia memutuskan sesuatu hukum atau
membuat keputusan terhadap sesuatu masalah yang berkaitan dengan agama dan
duniawi
 Memiliki ilmu keagamaan
 Mengetahui asas2 duniawi seperti undang2, kewangan ekonomi dan sosial

3,. Berkeupayaan dan berkreadibiliti

Kemampuan dalam melaksanakan tanggungjawab kepimpinan spt Jihad,

mempertahankan keselamatan, kehakiman dan keamanan
Syarat2 taqliq (yang wajib memenuhi tuntutan)
 Islam
 Baligh
 Berakal
 Bebas/merdeka
 Lelaki

4. Sempurna pancaindera dan sihat tubuh badan

Supaya dapat melakukan tugas2 kepimpinan dengan cemerlang. Antara kecatatan

yang menyebabkan seseorang tidak dpat melakukan dengan sempurna
Gila
Pekak
Bisu
Tiada kedua tangan atau kaki

Sumbangan Khalifah / Tokoh

(Khalifah al-Rasyidin dan Umayyah abad ke 7 – 8M (601 - 799) dan Abbasiyah abad ke 8 –
9M (701 – 899M)
 Khalifah Abu
Bakar As Siddiq

Khalifah Umar Al
Khattab
Sumbangan
Khalifah
Klhalifah Umar
Abdul Aziz

Khalifah Harun Al
Rasyid

1. Khalifah Abu Bakar Assidiq

LATAR BELAKANG DAN SUMBANGAN

• Nama panjangnya ialah Abu Bakar bin Uthman bin Amir bin Umar bin Ka’ab bin Saad
bin Taym bin Murrah al-Taymi
• Pada Zaman Jahiliah, namanya Abdul Kaabah dan ditukar kepada Abdullah oleh
Rasullullah SAW
• Khalifah Abu Bakar as-Siddiq merupakan khalifah pertama daripada Khulafa’al-
Rasyidin.
• Khalifah Abu Bakar as-Siddiq menggantikan Nabi Muhammad SAW.
• Tempoh pemerintahannya singkat iaitu dari 11H sehingga 13 H.
• Beliau merupakan lelaki dewasa pertama yang memeluk Islam dan merupakan
sahabat Rasullulah SAW.
• Beliau dianggap sebagai ‘Penyelamat Negara Islam’ kerana sumbangannya dalam
mengukuhkan negara dan umat Islam selepas kewafatan Nabi Muhammad SAW
1. Menyelesaikan isu berkaitan kewafatan Nabi Muhammad SAW

Abu Bakar As Siddiq Abu Bakar As Mengenai krisis Sementara itu,

telah memainkan Siddiq telah keimanan isu pemakaman
peranan yang berjaya bahawa nabi dapat
penting di saat umat menyelesaikan telah wafat, diselesaikan
islam kehilangan isu kewafatan beliau telah apabila beliau
pemimpin Agong nabi sama ada membaca menyatakan
iaitu Rasullallah isu keamanan petikan surah Al nabi dan Rasul
SAW dan isu tempat Imran ayat 144 terlebih dahulu
pemakaman dimakamkan
jasad Rasullah ditempat
SAW. Abu Bakar mereka wafat.
telah membaca Sehubungan itu,
nas2 Al Quran jasad nabi
dan Al hadis Muhammad
untuk SAW telah
menyelesaikan disemadikan di
isu ini Madinah.

2. Menyelesaikan isu pengganti nabi Muhammad SAW

• Rasulullah SAW tidak meninggalkan wasiat siapa bakal penggantinya. Keadaan ini
sedikt sebanyak telah mengugat perpaduan umat islam selepas kewafatannya
• Terdapat 3 golongan utama berminat dengan kepimpinan negara Islam iaitu
Golongan Ansar, Muhajirin dan Bani Hasyim
• Gol Ansar mencalonkan Saad bin Ubadah sebagai pengganti Rasullallah saw tetapi
tidak dipersetujui oleh Golongan Aus(Sebahagian Golongan Ansar). Saad bin Ubadah
berkata kepada kaumnya bahawa mereka berhak menyandang jawatan khalifah
memandangkan kedudukan mereka sebagai tuan rumah dan kesetiaan mereka
kepada nabi.
 • Khalifah Abu Bakar menggunakan kebijaksanaannya dalam menyelesaikan soal
pengganti nabi untuk memimpin negara Islam. Beliau mengatakan kepada golongan
Ansar bahawa” Kami adalah ketua (umara) dan kamu pembantu.
• Beliau telah mengemukakan hujah bahawa sebaik2 khalifah mestilah dipilih dr
kalangan muhajirin untuk mengelakkan perpecahan sesama kaum Aus dan Khazraj,
di samping golongan ini sememangnya mempunyai bakat kepimpinan.
• Bagi mengelakkan perselisihan faham di kalangan umat islam, Abu Bakar As Siddiq
mencalonkan Umar AL Khattab mewakili golongan Muhajirin dan Abu Ubadah
mewakili golongan Ansar. Kedua2 calon tersebut menarik diri dan bersetuju
mencalonkan Abu Bakar as0 Siddiq dan mendapat sokongan umat Islam.
3. Menyelesaikan masalah golongan Al Riddah
SIAPAKAH GOLONGAN AR RIDDAH?

Golongan ini muncul selepas kewafatan

Golongan Ar Riddah ialah golongan yang Golongan Ar Riddah ini telah muncul di
Nabi Muhammad SAW dan ketika Abu
terlibat dalam gerakan Anti Kerajaan sebahagian besar di tanah Arab kecuali
Bakar As Siddiq memegang jawatan
Islam Makkah, Madinah dan Taif
khalifah Ar Rasyidin yang pertama.

Golongan Ar Riddah terdiri drpd 3 Golongan Iaitu

. Golongan2 Nabi Palsu spt Tulaihah al-

Khuwailid (Bani Asad di Najed/ Tengah Arab),
Al Aswad Al Ansi (Dari Yaman), Sajjah binti Al
Harith bin Suwaid bin Afqan (Bani Tamim di
Yamamah), Musailamah al Khazzab (Bani
Hanipah di Yamamah)
2. Golongan Murtad- Golongan yang terus 3. Golongan yang enggan bayar zakat- Muncul
keluar dr Islam- Banyak terdapat di Bhran, di Yaman, Yamamah dan Oman- dipelopori
Oman, Handramaut, Mahrah dan Yaman- oleh Malek bin Nuwairah- juga menyokong
Mereka menyokong Nabi Palsu nabi palsu yang bernama Sajjah Al Harith

Sebab berlakunya gerakan Ar Riddah

1. Keimanan 2.Kepentingan 3.Semanga 4. Golongan 5. Keinginan 6. Salah

yang lemah tertentu t Assabiah Nasrani dan Menjadi Nabi mentafsir ayat
Yahudi Al Quran
tentang zakat
Langkah Abu Bakar Al siddiq mengatasi gerakan ar riddah
• Khalifah Abu Bakar al-siddiq menyedari bahawa kewujudan golongan ini boleh
menjadi anasir yang dapat menghancurkan kerajaan islam. Oleh itu, suatu tindakan
yang bersungguh-sungguh perlu dilaksanakan bagi menangani masalah tersebut.
Sebagai langkah awal untuk mengatasi ancaman tersebut, Khalifah Abu Bakar al-
siddiq telah menghantar para utusan kepada ketua kumpulan-kumpulan tersebut
mengajak mereka kembali kepada Islam.
• Memandangkan golongan tersebut enggan kembali kepada islam, Khalifah Abu
Bakar al-siddiq terpaksa mengambil tindakan ketenteraan bagi menghadapi
kedegilan golongan tersebut. Sebanyak 11 buah pasukan tentera yang diketuai oleh
panglima Islam yang terkenal seperti Khalid bin al-Walid Berjaya menumpaskan
Tulaihah al Khuwailid, Ikramah bin Abi Jahal menumpaskan Musailamah Al Khazzab,
Amru bin al-‘ As menumpaskan suku Qudha’ah dan suku Waddi’ ah dan Al Muhajir
bin Abi Umaiyah menumpaskan Aswad Al Ansi di Yaman.
• Pasukan tentera islam ini telah dihantar oleh Khalifah Abu Bakar al-siddiq ke luar
kawasan Hijjaz bagi memerangi golongan penentang Islam tersebut. Akhirnya,
gerakan tentera tersebut beroleh kemenangan apabila berjaya menundukan dan
mengembalikan golongan al-Riddah kepangkuan islam
4. Menangani ancaman musuh luar

Setelah mencapai KAB bejaya menangani Kejayaan Usamah bin

kejayaan dalam
menghapuskan
golongan Al Riddah dan
negara kembali aman,
KAB mengalihkan
usahanya menghadapi
ancaman Rom dan Parsi.
Kedua2 negara ini
menjadi musuh islam
sejak zaman nabi
ancaman musuh luar
negara Islam apabila
bertindak
menggerakkan semula
tentera yang dibentuk
oleh nabi sebelum
kewafatan baginda.
Tentera Islam dibawah
pimpinan Usamah bin
Zaid Berjaya mengatasi
ancaman kuasa Rom
(Byzantine) di utara
tanah Arab
Zaid menyebabkan
tentera Islam
diamanahkan menjaga
keselamatan Kota
Madinah sekaligus
mengalahkan dan
memadamkan ancaman
golongan Zubyan dan
Absy yang sblm ini
menyerang Madinah-
langkah yang di ambil
oleh KAB membuktikan
negara Islam
merupakan sebuah
negara yang kuat dan
mampu mengalahkan
kuasa bersar Rom

5. Mengumpul ayat2 Al Quran

• Peperangan bagi memerangi golongan al-Riddah telah menyebabkan ramai para
sahabat yang juga merupakan huffaz al-Quran terkorban. Keadaan ini menyebabkan
 timbul kebimbangan dalam kalangan umat islam kemungkinan akan hapusnya al-
Quran. Selain itu, mereka juga bimbang berlakunya penyelewengan al-Quran.
• Ekoran keadaan tersebut, timbul cadangan daripada para sahabat supaya
menubuhkan satu kumpulan khas bagi menulis al-Quran. Khalifah Abu Bakar al-
siddiq menerima dengan baik cadangan tersebut.
• Zaid bin Thabit telah dipertanggungjawabkan oleh Khalifah Abu Bakar al-siddiq untuk
mengetuai usaha mengumpul dan menulis semula naskhah dari simpanan para
sahabat dan juga dari para huffaz. Naskhah al-Quran yang telah ditulis semula itu
kemudiannya disimpan di rumah Khalifah Abu Bakar al-siddiq.
6. Menyusun dan mengemaskini pentadbiran
• Meneruskan pentadbiran yang diasaskan oleh Nabi Muhammad
> Mengekalkan jawatan gabenor dan lain-lain
> Membahagikan negara Islam kepada sepuluh wikayah untuk memastikan pentadbiran
dijalankan dengan lebih lancar
> Pembahagian daerah seperti Taif, Makkah, Hadramaut, Najran dan Khaulan
> Diketuai oleh seorang amir yang dibantu oleh imam, hakim, setiausaha dan pegawai
baitulmal
• Institusi KAB di teruskan oleh khalifah Umar Al Khattab yang kemudian
membahagikan negara islam kepada lapan buah wilayah
7. Memperkukuh ketenteraan dan dasar perluasan kuasa
Khalifah Abu Bakar Bagi menghadapi Panglima Khalid Bg menyerang Tentera Islam
melaksanakan dasar ancaman Parsi, Al Walid Rom- KAB Berjaya
ketenteraan dan KAB menghantar dihantar untuk membentuk 4 mengambilalih
melantik Khalid bi al panglima menawan pasukan kawasan
Walid sebagai panglima Muthana bn wilayah sg Furat tentera . Pskn Damsyik, Hims
agung dan mengerakkan Harithah bagi dan merancang trsbt dibawah di palestin dan
tentera untuk menghadapi menyerang pimpinan Abu Jordan
menghadapi ancaman pembenrontaka wilayah Hirah Ubadah al Jarrah
musuh dr luar negra n di teluk Parsi dibwh pimpinan dihantar ke
khusunya dr Rom dan Hurmuz.kematian Hims, Panglima
Byzantine Hurmuz Yazid bin Abi
membolehkan Sufian ke
Hirah dikuasai Damsyik,
oleh tentera panglima Syurani
Islam bin Hasanah ke
Jordon dan
Panglima Amru
bin Al as
dihantar ke
Palestin
 • Kesimpulan
• Khalifah Abu Bakar al-Siddiq telah membawa perubahan besar kepada tamadun
Islam yang sampai ke hari ini dapat memberi manfaat kepada umat Islam iaitu al-
Quran
• Kejayaan-kejayaan beliau merupakan kejayaan yang amat besar untuk dijadikan
teladan oleh umat Islam.
Dh print
2. Khalifah Umar Abdul Aziz
 Latar belakang

 Khalifah Umar bin Abdul Aziz dilahirkan pada tahun 682M/63H di Madinah.
 Umar bin Abdul Aziz mempunyai pertalian darah keturunan Khalifah Umar al-
Khattab melalui sebelah ibunya.
 Beliau berketurunan Bani Umaiyah dan menjadi pemerintah Bani Umaiyah yang
kelapan sesudah pemerintahan Khalifah Sulaiman bin Abdul Malik.
 Umar bin Abdul Aziz telah menghafal Al-Quran sejak kecil lagi. Baginda terkenal
sebagai seorang yang warak dan patuh kepada ajaran Islam.
 Walaupun tempoh pemerintahannya singkat tetapi Umar Abdul Aziz telah memberi
banyak sumbangan kepada kerajaan Bani Umaiyah.
 Sumbangan khalifah abdul aziz

 Politik
1. Pentadbiran berasaskan AlQuran dan Hadis
2. Menghidupkan kembali amalan Syura dalam Pentadbiran
3. Menghapuskan jawatan pegawai peribadi khalifah
4. Dasar Perlantikan Gabenor dan Pegawai Kerajaan
5. Mengemaskini Dasar Luar Negara dan polisi Perluasan Wilayah
 Ekonomi
1. Memulihkan Peranan Baitulmal
2. Mengemaskini sistem Pungutan cukai
 Sosial
1. Mengadakan projek kebajikan untuk rakyat
2. Mengurangkan jurang pendapatan dan kedudukan social ekonomi rakyat
3. Menghapuskan Cacian terhadap Saidina Ali
4. Perkembangan Ilmu pengetahuan
5. Menggalakkan Perkahwinan asimilasi

Sumbangan dalam aspek politik

1. Melaksanakan pentadbiran berasaskan alquran dan sunnah
• Beberapa perubahan berkaitan dasar pemerintahan kerajaan Bani Umaiyah telah
berlaku semasa pentadbiran beliau, terutama yang berkaitan dengan pelaksanaan
undang-undang Islam. Dasar pemerintahan beliau adalah berdasarkan Al-Quran
dan Sunnah. Dasar pemerintahan Khalifah Umar Abdul Aziz banyak dipengaruhi sifat
beliau yang warak. Beliau juga tidak mengutamakan kemewahan duniawi.
Pemerintahan beliau yang cemerlang disifatkan setanding dengan pemerintahan
Khalifah Umar al-Khattab.
 • Dasar pemerintahan Umar Abdul Aziz dikatakan hampir sama dengan dasar
pemerintahan Khalifah Umar al-Khattab, iaitu sangat mementingkan keadilan tanpa
membezakan antara orang Arab dan bukan Arab. Semasa pemerintahan beliau
kehidupan rakyat aman damai serta tidak ada pertelingkahan kaum yang terjadi
seperti pada awal pemerintahan kerajaan Umaiyah
• Khalifah Umar telah menghapuskan segala bentuk kezaliman dlm pemerintahan Bani
Umayyah spt mengambil semula semua harta rampasan perang yg dikuasai oleh
keluarga Bani Umayyah dan dijadikan hak milik kerajaan.
• • Beliau turut memecat pegawai dan kaki tangan kerajaan yg zalim dan tidak
mengikut al-Quran serta hadis spt memecat Usman bin Zaid al-Taikhi (gabenor
Mesir), Yazid bin Abu Muslim (gabenor Afrika Utara), Saleh bin Abdul Rahman
(gabenor Iraq) dan al-Harith bin Abdul Rahman (gabenor Sepanyol).
• • Beliau juga telah bertindak menghapuskan amalan rasuah di jabatan kerajaan dan
penggunaan wang negara sewenang- wenangnya.• Khalifah Umar sentiasa menjalin
hubungan dgn pegawai dan kakitangan kerajaan serta rakyat tanpa mengira
kedudukan dan keturunan.•
2.Menghidupkan kembali amalan Syura dalam Pentadbiran
• Beliau telah mengembalikan semula demokrasi al-syura mengikut Islam khususnya
dlm membuat keputusan yg menyentuh dasar-dasar negara dan perkara yg
berkaitan dgn rakyat.
• Demokrasi ini telah lama hilang dan tidak dipraktikan pada masa khalifah Bani
Umayyah kecuali di zaman Khalifah Umar bin Abdul Aziz sahaja.•
• Segala keputusan diputuskan dalam mesyuarat sama ada dengan pegawai2 kerajaan,
para sahabat dab termasuk juga memberi peluang kepada rakyat mengemukakan
cadangan ataupun idea untuk kepentingan bersama.
3. Menghapuskan jawatan pegawai peribadi khalifah

• Pada zaman Rasulullah SAW dan Khalifa’ al-Rasyidin, tidak wujud jawatan pegawai
peribadi utk menjaga keselamatan mereka. Keadaan ini telah membuka peluang
kepada org ramai utk berjumpa dgn pemerintah di mana-mana sahaja.
• Khalifah Umar telah menghapuskan jawatan pegawai peribadi khalifah yang
diperkenalkan oleh Muawiyah bin Abu Sufyan. Walaupun Khalifah Umar Sedar
pegawai peribadi khalifah dapat memberikan jaminan keselamatan kepadanya ,
namun beliau melihat dari perspektif lain.
• Khalifah Umar menganggap kewujudan pegawai ini menyukarkan rakyat untuk
bertemu beliau, apatah lagi membuat sebarang aduan sera mengemukakan idea
tertentu. Tiada lagi sekatan, protocol dan peraturan yang menyusahkan rakyat. Oleh
sebab itu, seandainya rakyat ingin membuat aduan, hasrat tersebut boleh diluahkan
 secara terus terang kerana peraturan yang diperkenalkan ini jelas demi kepentingan
dan kesejahteraan rakyat.
4. Dasar Perlantikan Gabenor dan Pegawai Kerajaan

• Khalifah Umar Abdul Aziz mengemaskini dasar pelantikan para gabenor, kadi dan
para pegawai kerajaan. Hanya mereka yang berwibawa layak dan memenuhi syarat
shj akan dilantik meskipun bukan dr kaum keluarganya atau bukan Arab. Sebelum ini
kebanyakan pelantikan para pegawai kerajaan adalah berdasarkan pengaruh dan
keturunan.
• Khalifah Umar bertindak tegas termasuk memecat mana2 pegagai2 kerajaan yang
menyeleweng sama ada yang telah dilantik oleh Khalifah Umaiyyah sebelumnya
atau yang dilantik oleh beliau sendiri. Antaranay Usamah bin Zaid at Tanukhi yang
bertugas di Mesir, Yazid bin Abi Muslim di Afrika, Salih bin Abdul Rahman di Iraq dan
Al Harith bin abdul Rahman As Saqafi di Sepanyol
• Khalifah Umar mengetatkan peraturan kepada para pegawai supaya lebih
bertanggungjawab namun dalam masa sama gaji dna sara hidup mereka dianikkan
sebagai imbangan dan mengelakkan penyelewengan
5. Mengemaskini Dasar Luar Negara dan polisi Perluasan Wilayah

• Khalifah Umar turut mengubah dasar luar kerajaan Bani Umayyah iaitu sebelum
beliau kerajaan Bani Umayyah kerap mengadakan ekspidisi ketenteraan utk
meluaskan empayar dan pengaruh Islam.
• Pada zaman Khalifah Umar, beliau telah menggunakan kaedah diplomasi utk
meluaskan pengaruh kerajaan Islam kerana beliau tidak suka kpd pertumpahan
darah dan benci kpd peperangan.•
• Beliau telah bertindak memanggil pulang tentera-tentera Islam yg berada di
Constantinople ketika panglima Musallah al-Syria sedang menyusun strategi utk
bertindak ke atas org Kristian
• Ramai utusan dakwah dihantar ke seluruh pelusuk wilayah bukan islam. Kaedah ini
lebih berkesan dan lebih praktikal jika dibandingkan dengan khalifah2 sebelumnya

Sumbangan ekonomi
1. Memulihkan Peranan Baitulmal
• Dalam bidang ekonomi, Khalifah Umar Abdul Aziz telah memulihkan institusi
Baitulmal. Beliau mengambil balik harta rampasan perang yg dimiliki oleh keluarga
Bani Umaiyyah dan diletakkan semula dlm Baitulmal.•
• Bagi mengatasi kekurangn harta dalam institusi ini khalifah Abdul Aziz telah
menyerahkan sebahagian besar drpd kekayaannya dan barang kemas isterinya
 kepada Baitulmal. Beberapa keeping tanahnya di khaibar juga dijadikan milik
Baitulmal. Malah beliau enggan menerima bayaran ataupun imbuhan sepanjang
beliau menjadi khalifah
2. Mengemaskini sistem Pungutan cukai
• Sistem pemungutan cukai dikemaskinikan dgn tujuan menghapuskan kegelisahan
dan penindasan yg dihadapi oleh rakyat tanpa mengira agama. Cukai jizyah ke atas
golongan Mawali dihapuskan dan kadar cukai kharaj diturunkan.•
• Khalifah Umar Abdul Aziz berbuat demikian adalah utk menyesuaikan dgn polisi
pemerintahan Rasulullah SAW yg memimpin dan menunjukkan jalan yg benar
bukannya utk memungut cukai. Tindakan yg dilakukan oleh beliau mendapat
sokongan padu drp pegawai dan kakitangan kerajaan
• Beberapa dasar ekonomi baharu yang dijalankan oleh beliau telah berjaya
memakmurkan masyarakat Islam pada zamannya.
• Pertama, melalui cukai tanah(kharaj), tanah yang diperoleh melalui penaklukan akan
menjadi hak milik bersama orang Islam. Hasil tanamannya pula akan dikenakan cukai
oleh kerajaan.
• Kedua, membezakan antara cukai jizyah dengan kharaj. Sebelum ini, seseorang
individu perlu membayar kedua-dua cukai tersebut namun semasa Khalifah Umar
Abdul Aziz cukai jizyah hanya dikenakan ke atas orang bukan Islam manakala kharaj
dikenakan kepada sesiapa yang memiliki tanah.
• Ketiga memansuhkan semua jenis perayaan, upacara rasmi kerajaan, hadiah serta
perbelanjaan lain yang membazir
Sumbangan sosial
1. menghapuskan cacian terhadap Saidina Ali Bin Abi Talib dalam khutbah Jumaat
• Bagi mewujudkan hubungan baik dan perpaduan antara Bani Umaiyah dengan
keluarga Nabi Muhammad s.a.w dan golongan Syiah, Khalifah Umar Abdul Aziz
menghapuskan cacian terhadap Khalifah Ali yang bermula sejak pemerintahan
Khalifah Muawityah bin Abu Sufyan.
• Cacian tersebut dibuat dalam khutbah Jumaat di masjid-masjid. Cacian ini sangat
memalukan dan menjatuhkan martabat keluarga Nabi Muhammad s.a.w dan
golongan Syiah.
• Kesannya golongan Syiah tidak berputus asa untuk menggulingkan pemerintahan
Bani Umaiyah. Perbuatan saling mencaci merupakan perbuatan keji yang ditegah
oleh Islam kerana boleh memecahbelahkan perpaduan ummah.
2. Perkembangan Ilmu pengetahuan
 • Khalifah Umar Abdul Aziz amat menekankan dan mementingkan ilmu pengetahuan
dalam kehidupan. Selain itu, beliau memberi penghormatan kepada golongan
ilmuan.
• Beliau mengarahkan agar masjid dijadikan pusat penyebaran ilmu. Di sini Umar
sering mengadakan majlis dan pertemuan dengan golongan ilmuan untuk
mendapatkan pandangan daripada mereka. Beliau turut mengarahkan pegawai-
pegawainya supaya meluangkan masa bersama ulama dan majlis-majlis ilmu yang
dianjurkan.
• Bagi misi dakwah Umar telah menghantar 10 pakar perundangan Islam ke Afrika
Utara bagi mengajar ilmu Islam dan menyebarkan dakwah Islam di sana. Sebagai
contoh, Ismail bin Ubaidullah dihantar ke Afrika. Usaha dakwahnya Berjaya dan
berjalan dengan lancer apabila beliau dapat mengislamkan kaum Barbar.
• Umar juga mengarahkan ahli bijak pandai supaya menterjemah ilmu-ilmu daripada
bahasa Greek,Siryani dan Latin ke bahasa Arab. Umar juga memberi bantuan
biasiswa kepada sesiapa yang ingin mendalami ilmu dan menyambung pelajaran
mereka. Beliau mengarahkan para Gabenor memberikan biasiswa kepada rakyat
yang menghidupkan budaya ilmu.
• Beberapa kota telah muncul sebagai gedung ilmu pengetahuan spt Kufah, Damsyik
dan Basrah.• Masjid dijadikan pusat perkembangan ilmu pengetahuan. Gol intelek
bukan Islam diambil utk mengajar ilmu pengetahuan yg tdk bertentangan dgn akidah
Islam.
• Ilmu duniawi dan ukhrawi dititiberatkan utk umat Islam berjaya di dunia dan
kesenangan di akhirat.• Beliau turut menggalakkan ilmu pengetahuan berkaitan dgn
al-Quran dan hadis. Dgn ini lahirlah ilmu tafsir, ilmu al-Quran dan hadis, ilmu
berbentuk duniawi spt geografi, bahasa, sains, algebra, perubatan dll
• • Pada zaman beliau juga lahirnya imam-imam terkenal spt Imam Abdul Malik di
Hijaz dan Imam Hanifa di Iraq. Akhirnya Kota Damsyik menjadi tumpuan penduduk
seluruh Tanah Arab
3. Mengurangkan jurang pendapatan dan kedudukan sosial ekonomi rakyat
• Bagi menyamakan taraf pendapatan dan kedudukan ekonomi rakyat, Khalifah
Umar Abdul Aziz telah menaikkan gaji golongan buruh hampir menyamai gaji para
pegawai kerajaan.
• Tujuannya tidak lain hanyalah untuk menghapuskan ataupun setidak-tidaknya
mendekatkan jurang sosioekonomi di kalangan rakyat di bawah pemerintahannya.
• Kejayaan terbesar Umar dalam hal ini, dilaporkan tidak ada rakyat yang layak
menerima zakat di zamannya memandangkan semua rakyat bekerja keras tanpa
mengira ihsan orang lain.
4. Mengadakan projek kebajikan untuk rakyat
 • Khalifah Umar Abdul Aziz juga berusaha keras menjaga kebajikan rakyat yang di
bawah pimpinannya.
• Rumah-rumah tumpangan telah dibina di wilayah-wilayah Islam, begitu juga dengan
rumah-rumah kebajikan serta hospital-hospital.
• Bagi memastikan kegiatan ekonomi khasnya aktiviti pertanian berjalan dengan
lancar, Umar Abdul Aziz turut menyediakan kemudahan sistem pengairan. Biasiswa
telah diberikan kepada para pelajar yang ingin menuntut ilmu.
5. Menggalakkan asimilasi perkahwinan antara Arab dan bukan Arab

• Khalifah Umar juga menggalakkan asimilasi kaum. Sebagai contoh perkahwinan

antara orang Arab dan bukan Arab
• Tujuannya adalah untuk memastikan masyarakat berada dalam keadaan aman dan
stabil. Hal ini kerana sebelum ini kedua dua golongan sering bermusuhan akibat
drpd dasar perkauman Kerajaan Umayyah
Kesimpulan
• Dasar pemerintahan beliau yang adil, tanpa diskriminasi telah mewujudkan suasana
yg aman dan harmoni di kalangan rakyat yg berbilang bangsa dan fahaman.•
• Semua gerakan anti kerajaan Bani Umayyah terhenti kerana golongan ini
berpuashati dgn polisi yg diamalkan oleh Khalifah Umar.•
• Selepas kewafatan beliau pada tahun 720M keadaan politik kembali spt sebelumnya
yg mana wujud semuala gerakan- gerakan anti Bani Umayyah yg dipelopori oleh
golongan Khawarij dan Syiah.

4.Khalifah Harun Al-Rasyid

Latar belakang
Kerajaan Abbasiyah ditubuhkan melalui revolusi yang dilancarkan terhadap pemerintahan
Kerajaan Umayyah pada tahun 750 M dan bertahan  sehingga tahun 1258 M.
Sepanjang pemerintahan kerajaan ini, terdapat beberapa orang pemerintah yang terkenal
seperti Khalifah Harun al-Rasyid. Baginda merupakan khalifah yang kelima selepas Khalifah
all-Hadi
Sebelum menaiki takhta , baginda memegang jawatan Gabenor sehinggalah dilantik sebagai
Putera Mahkota pada tahun 782M.
Beliau seorang yang bijaksana, berilmu  dan cekap dalam siasah telah membolehkan
kerajaan Abbasiyah semasa pemerintahan baginda menuju era kegemilangan

Sumbangan khalifah Harun Ar Rasyid

 • Dasar pemerintahan dan pentadbiran
• Hubungan diplomatik
• Memajukan bidang pendidikan dan intelektual seperti membina Baitul Hikmah,
menjadikan Baghdad sebagai pusat perkembangan ilmu, menggalakkan kegiatan
penulisan dan penterjemahan.
• Memperkukuhkan angkatan tentera
• Memajukan bidang ekonomi khasnya perdagangan
Sumbangan khalifah harun al rasyid
Politik
• Kestabilan Politik dan Pentadbiran yang cekap
• Hubungan Diplomatik
• Perluasan Wilayah dan Ketenteraan
Ekonomi
• Perkembangan Ekonomi
• Prasarana Ekonomi
Sosial
• Pendidikan dan Intelektual
• Penubuhan Baitul Hikmah
• Pembangunan Bandar dan Prasarana
Struktur pemerintahan zaman Turki Uthmaniyah Latar Belakang

T e rb e n tu k p a d a a b a d k e 1 3 se te lah K e ra ja a n M o n gg o l B e rja ya
m e n a k lu k i A b b asiya h d a n k o ta B a gh d a d

Su lta n U th m a n E rtu g h ru l te la h m en g asa skan T u rk i U th m a n iya h

p a d a ta h u n 1 2 8 1 m asih i d a n m e m e ga n g te ra ju p e m e rin ta h a n
m e n g gan tik a n a ya h d a n ya E rtu gh ru l

D i a w a l p e m e rin ta h a n n ya ke raja a n in i b e ra d a d i b a w a h k e ra ja a n
Sa lju k ya n g d ip e rin ta h o le h S u lta n A la u d d in II. N a m u n se te la h
K e ra ja a n Sa lju k d ita w a n o le h M o n ggo l p a d ta h u n 1 2 9 9 M d a n
Su lta n A la u d d in m e n in gga l d u n ia . Su lta n U th m a n se ge ra
m e n g a m b il ke se m p a ta n m e n gisytih ark a n ke m e rd e ka a n
w ila ya h n ya d e n ga n n a m a “ K e su ltan a n U th m a n iyah ”

K e ra ja a n U th m a n iy a h m e n ca p ai zam a n k e ge m ila n gan p a d a a b a d

ke 1 6 h in g ga k e 1 7 m a sih i te ru ta m a n ya se m a sa p e m e rin ta h a n
Su lta n S u la im a n

Struktur Pemerintahan PUSAT

1. Sultan
• Berbentuk autokrasi atau monarki iaitu pemerintah mempunyai kuasa mutlak dalam
semua bidang meliputi politik, ekonomi dan sosial
• Sultan mempunyai kuasa tertinggi dan multak dalam pentadbiran negara dan
dibantu oleh wazir besar sebagai penasihat
• Syeikhhul Islam atau mufti ialah jawatan yang diwujudkan pada zaman Sultan Selim 1
dan berpejabat di Istanbul
• Mufti berperanan mengeluarkan fatwa dalam semua aspek berkaitan agama
termasuk keputusan berperang antara sesame umat Islam
• Kedudukan mufti dalam kerajaan adalah tinggi sehingga pandangan beliau di ambil
kira dalam pelantikan pegawai2 istana
2. Ahli Dewan
 Wazir Besar ( Wazir Agung atau Perdana Menteri)
 Sultan dibantu oleh Wazir besar sbg penasihat yang merupakan orang kedua
penting selepas sultan
 Diamanahkan memegang cop mohor kerajaan sebagai wakil sultan
  Wazir besar merupakan ketua segala wazir dan amir serta dibantu oleh
Majlis Syura.
 Ketua wazir besar telah digariskan oleh kanun Name, iaitu perlembagaan
yang telah digubal pada zaman Muhammad II
 Majlis Syura
 memainkan peranan penting dalam system pemerintahan Uthmaniyah
 Pegawai yang membantu dalam majlis syura ialah wazir, ketua tentera,
khadi awam, dan askar serta menteri dan ulama
 Angkatan tentera / pasukan keselamatan
 Peranan- menjaga keselamatan dan keamanan negara. Pemerintahan khalifah
Uthmaniyah mengamalkan polisi perluasan kuasa dan tanah jajahan.
 Penaklukan kota Constantinople oleh Sultan Muhammad II bin Murad pada
tahun 1453 Masihi merupakan jasa khalifah Uthmaniyah yang paling besar dan
paling menonjol.
 Pasukan ini terdiri daripada angkatan tentera yang tersusun
 Beylerbey- panngkat ketenteraan yang paling tinggi dan terdapat hanya
beberapa orang Beylerbey sahaja yang memegang jawatan ini. Beylerbey yang
paling tinggi ialah Baylerbey Anatolia, diikuti dengan Beylerbey Rumali di Eropah.
Beylerbey mempunyai kuasa yang amat luas , malah Putera Mahkota terpaksa
tunduk kepadanya. Beylerbey jga dipanggil dengan gelaran “Pasha”
 Bey ialah gelaran ketua Batalion atau atau pasukan tentera. Bey
bertanggungjawab membawa bendera (liwa’ ) dalam sesuatu peperangan.
 Dibantu 3orang hakim tentera, 2 orang defterdar (Kewangan), 1 orang Agha
(wakil tentera darat), seorang laksamana dan seorang Nishanji
 Pasukan tentera Fief ialah tentera asasi kerajaan turki Uthmaniyah.Fief
bermaksud tanah kurniaan. Mereka dinamakan tentera Fief kerana mereka
dikurniakan tanah oleh kerajaan Uthmaniyah atas jasa mereka mempertahankan
negara. Senjata yang digunakan oleh tentera fief ialah tombak, pedang, panah,
dan perisai. Pakaian mereka pula ialah baju dan serban serta menunggang kuda.

 Sistem Millet

 Selain itu, wujud system millet dalam kerajaan Uthmaniyah iaitu pelantikan
pemimpin bukan islam dalam pentadbiran untuk menguruskan penduduk
penduduk bukan islam antaranya dr segi kebajikan dan kehakiman. Pegawai2
yang dilantik di peringkat pusat ini terdiri daripada pelbagai bangsa
 Ahli dewan ini menjadi penasihat dalam bidang mereka dan
bertanggungjawab menjalankan tugas mengikut jawatan yang diberikan oleh
sultan.

Struktur Pemerintahan WILAYAH

  Wilayah-wilayah islam yang berada di bawah penguasaan kerajaan pusat sentiasa
diberikan perlindungan yang diberikan ke atas dunia Arab kolonial Eropah selama
beberapa abad. Pentadbiran di peringkat wilayah ini sentiasa dipantau dan dilindungi
oleh kerajaan pusat agar tidak diganggu oleh barat
 Jawatan pegawai2 kerajaan di peringkat wilayah ini dipilih berdasarkan kebolehan
dan kepakaran penduduk tempatan
 Gabenor merupakan pentadbir yang dilantik o;eh kerajaan pusat di peringkat
wilayah contohnya di Mesir.
 Antara tugas gabenor adalah meyelenggara tanah kurniaan yang diusahakan oleh
para petani . Selain itu tanggungjawab yang diamanahkan adalah menjatuhkan
hukuman, urusan kewangan dan menjaga keselamatan wilayah yang ditadbir
 Kadi merupakan ketua agama bagi setiap wilayah di mana tugas utama pegawai
berkenaan ialah mengendalikan hukum jenayah dan sivil berdasarkan hukum al-
Quran dan Hadis
 Multezim bertanggungjawab untuk mengutip semua cukai dari kawasan-kawasan
tertentu dan sebahagian daripada kutipan itu diserahkan kepada perbendaharaan.
Pada masa yang sama, pegawai kerajaan diberi kuasa untuk mengutip bayaran yang
dikenali sebagai bakshish untuk perkhidmatan yang diberikan kepada orang awam.
 Golongan intelektual Muslim bertanggungjawab dalam pentadbiran keadilan,
menguruskan wakaf untuk menyokong perkembangan sekolah dan hospital serta
pendidikan belia Muslim.
 Jawatan Sanjak Bey ialah ketua askar dan bertanggungjawab menyediakan tentera
untuk peperangan
 Nahiye ialah ketua kampung dan bertanggungjawab menjaga keselamatan kampung
yang ditadbirnya
Kesimpulan
 Struktur pemerintahan pusat pada zaman khalifah Uthmaniyah merupakan struktur
pemerintahan yang kemas dan tersusun serta boleh dibanggakan kerana telah
membawa kepada kegemilangan kerajaan Uthmaniyah pada abad ke 16 dan 17
 Kekemasan dan kekukuhan telah menjadikan system pentadbiran ini sebagai sebuah
kuasa yang sanagt hebat
 Kerajaan Uthmaniyah adalah satu satunya kuasa islam yang sanggup menghadapi
musuh islam seperi Byzantine dan sebagainya
Dah print
Unit 1.6 : Bentuk Pemerintahan
Pemerintahan pusat dan wilayah

Pentadbiran Pusat dan Wilayah pd Zaman Khulafa Al Rasyidin

Pengenalan
 Pemerintahan Khulafa al-Rasyidin terbentuk secara rasmi pada 632 Masihi

 Terdiri dari 4 orang khalifah iaitu khalifah Abu Bakar Al-Siddiq, khalifah Umar bin al-
Khattab, khalifah Uthman bin Affan dan khalifah ali bin Abi Talib.
 Khulafa al-Rasyidin meneruskan dasar pemerintahan dan kepimpinan Nabi
Muhammad SAW
 Kerajaan ini berakhir seleaps berlaku pembunuhan terhadap Khalifah Ali bin oleh
Abdul Rahman bin Muljam , salah seorang yang berfahaman Khawarij.
 Dari sedi pemerintahan , pentadbiran kerajaan ini terbahagi kepada dua iaitu
pentadbiran pusat dan wilayah

Pentadbiran Pusat Zaman Khulafa Al Pentadbiran Wilayah Zaman Khulafa AL

Rasyidin Rasyidin
  Madinah sebagai pusat
pemerintahan
 Masjid Nabawi sebagai pusat
pentadbiran negara, pusat ibadat
dan kegiatan dakwah Islamiah
 Khalifah sebagai ketua badan
eksekutif, legislatif dan kehakiman.
 Khalifah paling berkuasa tetapi
kekuasaan tidak berbentuk mutlak
dan terikat dengan al-Quran dan
sunnah yang mengawal segala
tindakan khalifah.
 Sesuatu dasar diputuskan melalui
majlis syura (badan penasihat
khalifah).
 Majlis Syura secara rasmi dibentuk
pada zaman pemerintahan khalifah
Umar bin al-Khattab
 Penubuhan Baitul Mal
(perbendaharaan negara) untuk
menguruskan harta rakyat dan
negara
 Semasa pemerintahan khalifah Abu
Bakar, pemerintahan wilayah
dibahagikan kepada 10 wilayah -
Makkah, Taif, Yaman, Hadhramaut
dan lain-lain.
 Pentadbiran wilayah telah
diperkemaskan pada zaman
pemerintahan khalifah Umar bin al-
Khattab
 Dibahagikan kepada 8 wilayah
utama iaitu Madinah, Makkah,
Syam, Mesopotamia, Iran, Iraq,
Mesir dan Palestin
 Setiap wilayah mempunyai ibu
negeri dan pusat pentadbiran.
 Khalifah Umar bin al-Khattab telah
membentuk sistem birokrasi yang
sistematik.
 Setiap wilayah diketuai oleh
gabenor (amil) dan dibantu oleh
setiausaha dan pegawai lain
seperti : setiausaha tentera,
pegawai cukai (Sahib al-Kharaj),
pegawai polis (Sahib al- Syurtah),
pegawai perbendaharan (Sahib Bait
al-Mal) dan kadi.
 Setiap wilayah didirikan sebuah
Baitul Mal untuk menguruskan
pendapatan dan perbelanjaan
negara

STRUKTUR PENTADBIRAN PUSAT

PUSAT PEMERINTAHAN
 Empat orang Khalifah kerajaan ini telah mengekalkan Madinah sebagai pusat
pemerintahan dan pentadbiran dengan Masjid Nabawi menjadi lokasi perbincangan
dan penggubalan dasar pemerintahan dan pentadbiran, pusat beribadat serta
tempat menjalankan kegiatan dakwah islamiah.
 Semasa pemerintahan Khalifah Ali bin Abi Talib berlaku pemindahan pusat
pentadbiran ke Kufah memandangkan Kota tersebut lebih strategic baginya untuk
menangani ancaman golongan Khawarij dan keluarga Umayyah yang tidak
menyenangi akan dasar pemerintahannya terutama dalam menangani kes
pembunuhan khalifah Uthman bin Affan
KEPIMPINAN TERTINGGI
 Khalifah merupakan pemerintah tertinggi Kerajaan Islam, namun sebagaimana
zaman Nabi Muhammad SAW, para khalifah tidak mengamalkan dasar pemusatan
kuasa sebaliknya diputuskan melalui kaedah syura. Keputusan dibuat secara majority
 Khalifah sebagai ketua badan eksekutif, legislatif dan kehakiman.Khalifah paling
berkuasa tetapi kekuasaan tidak berbentuk mutlak dan terikat dengan al-Quran dan
sunnah yang mengawal segala tindakan khalifah. Mengendalikan pemerintahan
berdasarkan tiga sumber iaitu al-Quran,Sunnah dan ijmak
 Walaupun begitu, seseorang khalifah boleh berijtihad bagi menyelesaikan sebarang
pemasalahan dengan berpandukan hukum syarak
 Sebagai ketua eksekutif dan perundangan, khalifah juga mengetuai pentadbiran
keagamaan seperti menjadi imam dan membaca khutbah.
 Selain itu khalifah juga bertanggugjawab menyelia dan menguruskan pemungutan
hasil dalam negara dan pembangunan insfrastruktur
 Khalifah juga Bertanggungjawab memelihara Islam, memimpin umat Islam,
menegakkan keadilan dan memperluas wilayah Islam
PELAKSANAAN AMALAN SYURA
 Merupakan badan penasihat tertinggi negara. Dianggotai oleh ahli hallu wa-aqdu
yang bermaksud golongan bijak pandai
 Menjadi tempat rujukan utama Khalifah ar-Rasyidin dalam urusan pentadbiran
negara. Sesuatu dasar diputuskan melalui kaedah syura. Keputusan dibuat
berdasarkan suara majoriti
 Pada Zaman Khalifah Umar al-Khattab, majlis syura ditubuhkan secara rasmi dan
berfungsi secara formal. Bilangan ahli syura tidak ditentukan dan bergantung kepada
keperluan semasa
 Ahli atau anggota syura dilantik dari kalangan para sahabat yang berpengalaman.
Segala dasar negara berkaitan pentadbiran, ekonomi, social diputuskan melalui
musyawarah demi kepentingan bersama.
 Pelaksaan amalan syura telah diperluaskan di peringkat wilayah, malah demi
memastikan setiap warga negara menyumbangkan idea-idea bermakna , Khalifah
Umar Al Khattab pernah menyatakan “ tidak khalifah tanpa musyawarah” dan
bukanlah individu yang berproduktif seandainya gagal menyumbang apa2 idea demi
kepentingan bersama”
PENUBUHAN JABATAN ATAU DIWAN
  Terdapat pelbagai jabatan pada masa ini bagi memastikan sistem pentadbiran
berjalan dengan lancar. Antara jabatan2 yang ditubuhkan ialah Baitulmal,
pengurusan tanah, kehakiman dan ketenteraan.
 Jabatan Ketenteraan atau Diwan Al Jund merupakan stau jabatan baharu yang
dibentuk semasa zaman Khalifah Umar Al Khattab, sekaligus membentuk dua jenis
angkatan tentera iaitu tentera darat dan tentera laut. Pada zaman khalifah Uthman
bin Affan angkatan tentera angkatan tentera laut ditubuhkan untuk menjaga
kawasan perairan
 Jabatan kehakiman pula merupakan jabatan yang bebas daripada campur tangan
politik. Syaratw perlantikan seorang hakim amat ketat malah, mereka juga diberi gaji
yang tinggi bagi mengelakkan gejala rasuah
 Antara individu penting yang pernah memegang jawatan utama pada zaman ini
adalah Khalid Al Walid sebagai panglima agung sebelum dignatikan dengan Abu
Ubaidah, Ali bin Abi Talib sebagai penyelia tawanan perang dan Abu Ubaidah pernah
ditugaskan sebagai penjaga kunci Baitulmal pada zaman khalifah Abu Bakar
PENUBUHAN BAITULMAL
 Penubuhan Baitul Mal (perbendaharaan negara) untuk menguruskan harta rakyat
dan negara.
 Segala sumber pendapatan dan laporan kewangan akan dihantar melalui gabenor
kepada khalifah di Madinah
 Baitulmal menguruskan harta negara dan membelanjakannya untuk kepentingan
rakyat dan negara
 Setiap wilayah menubuhkan cawangan baitulmal

STRUKTUR PENTADBIRAN WILAYAH

 Semasa pemerintahan khalifah Abu Bakar, pemerintahan wilayah dibahagikan
kepada 10 wilayah - Makkah, Taif, Yaman, Hadhramaut , Khalwan, Al Jund, Najran,
Zabid, Bahrain dan Jarsh.
 Pentadbiran wilayah telah diperkemaskan pada zaman pemerintahan khalifah Umar
bin al-Khattab. Dibahagikan kepada 8 wilayah utama iaitu Madinah, Makkah, Syam,
Mesopotamia, Iran, Iraq, Mesir dan Palestin
 Setiap wilayah mempunyai ibu negeri dan pusat pentadbiran. Khalifah Umar bin al-
Khattab telah membentuk sistem birokrasi yang sistematik.
 Setiap wilayah diketuai oleh gabenor (amil) dan dibantu oleh setiausaha dan pegawai
lain seperti : setiausaha tentera, pegawai cukai (Sahib al-Kharaj), pegawai polis
(Sahib al- Syurtah), pegawai perbendaharan (Sahib Bait al-Mal) dan kadi.
  Contoh gabenor seperti Zaid bin Ubaid dan Muhajir Ibn Umayyah

 Bermula zaman Khalifah Umar al Khattab Setiap wilayah kekuasaan kerajaan Islam
didirikan sebuah Baitul Mal untuk menguruskan pendapatan dan perbelanjaan
negara.Laporan kewangan wajib dihantar setiap tahun bagi memastikan tidak
berlaku penyelewengan
 Dalam pentadbiran, kerajaan wilayah mempunyai kuasa autonomi yang terhad.
Namun, Pemerintah tertinggi di kerajaan wilayah ialah gabenor yang dilantik oleh
pemerintah tertinggi kerajaan pusat, iaitu Khalifah.Gabenor kerajaan wilayah
dibantu oleh pembesar seperti kadi dan wazir yang dilantik oleh Khalifah.
 Pemerintah kerajaan wilayah sering bertukar mengikut pertukaran khalifah dalam
kerajaan pusat dan struktur bagi pemerintahan kerajaan wilayah mencontohi
struktur pemerintahan pusat dan tidak boleh bertindak sendiri tanpa kebenaran
kerajaan pusat.
 Selain daripada itu, Pemerintah kerajaan wilayah bertanggungjawab untuk
membantu kerajaan pusat dalam semua perkara seperti pungutan cukai, bantuan
ketenteraan untuk menentang musuh, menjaga keselamatan dan
sebagainya.Tetapi karajaan wilayah harus mematuhi segala arahan daripada
kerajaan pusat. Dalam pada itu, Kemajuan dan pembangunan kerajaan wilayah
tertakluk kepada peranan pemerintah kerajaan pusat.Tindakan akan dikenakan ke
atas kerajaan wilayah yang tidak mematuhi arahan kerajaan pusat, sebagai contoh,
memecat gabenor dan pegawai kerajaan
KESIMPULAN
Kesimpulannya, sistem pentadbiran yang telah dipraktikkan pada zaman Khulafa ar-Rasyidin adalah
sistem yang dikemas kini daripada sistem pentadbiran zaman Nabi Muhammad SAW. Struktur
pentadbiran semakin sistematik apabila Khalifah Umar bin al-Khattab menerajui pemerintahan
negara Islam Madinah. Negara Islam berada di puncak kegemilangan dan keamanan pada zaman
pemerintahannya.

Dah print
PEMERINTAHAN PUSAT DAN WILAYAH DI ANDALUSIA (ABAD KE 13)
LATAR BELAKANG
 Pertapakan Islam di Andalusia bermula pada tahun 711 Masihi apabila tentera
pimpinan Tariq bin Ziyad Berjaya menamatkan pemerintahan Visigoth.
 Bermula dr peristiwa ini terbentuklah kerajaan Islam di Andalusia yang dpt
dibahagikan kepada beberapa tahap sehinggalah berakhirnya kerajaan terakhir yang
berpusat di Grananda di bawah pemerintahan Bani Ahmar (Nasriyah)
 Pemerintahan Bani Umaiyyah di Sepanyol terbahagi kepada 2:
i) pemerintahan bergelar Amir(756-912M)
ii) pemerntahan bergerlar Khalifah (912M-1002M)
 Selepas tahun 1002M Bani Umaiyyah di Sepanyol mengalami kemerosotan yang
menyebabkan munculnya kerajaan- kerajaan kecil seperti Kerajaan Muluk al Tawaif,
Kerajaan Murabitun, Kerajaan Muwahhidun dan Kerajaan Nasriyah.

Kerajaan Kecil Andalusia selepas tahun 1002M

Kerajaan Kerajaan Murabitun Kerajaan al- Kerajaan

Muluk Al Tawaif Muwahhidun Nasriyah
Pemerintahan di Andalusia
 Pemerintahan di Andalusia ini ditadbir oleh amir atau khalifah.
 Mereka berkuasa melantik wakil-wakilnya untuk mentadbir wilayah-wilayah yang
berada di bawah kekuasaannya.
 Gabenor Jeneral iaitu wakil bagi khalifah bertanggungjawab melantik para
pegawainya untuk membantu mengendalikan urusan pentadbiran di Andalusia.
 Kerajaan Bani Umayyah di Andalusia berakhir pada abad ke 11.Selepas ituAndalusia
berpecah kepada 30 negara kecil yang berpusat di pelbagai kota seperti Cordova,
Sevilla dan Toledo.
 Pada abad ke-13 kerajaan Islam di Andalusia berada dalam keadaan kelemahan dan
menghadapi asakan hebat daripada pihak Kristian yang berusaha merebut kembali
wilayah-wilayah di Andalusia daripada umat Islam
 Paa abad ini pemerintahan Islam dikuasai oleh dua dinasti iaitu kerajaan Al
Muawahidun sehingga thn 1223 Masihi dan digantikan dengan kerajaan Bani Nasr
(Nasriyyah)
Sistem pemerintahan Amir dalam Kerajaan Muwahhidun
 Pusat pemerintahan di Maghribi
 Para Amir Kerjaan Al-Muwahhidun menggunakan gelaran berunsurkan syiah seperti
Al Mahdi, Al-Iman, Al Nasir dan Al Mansur
 Kerajaan Al Muwahhhidun di Andalusia diperintah oleh lima orang Amir atau
khalifah
i) Abdul Mukmin (1130M)
ii) Abu Yaakob Yusof (1163)
iii) Abu Yusof Yaakob Al Mansor (1182 M)
iv) Muhammad Al Nasir (1199M)
v) Abu Yaakob Yusof II (1213-1223)
 Amir di lantik secara warisan (Monarki)- bagi melakukan urusan pentadbiran dan
pemerintahan, khalifah akan datang ke Andalus apabila ada keperlun
 Pentadbiran kerajaan Al-Muwahhidun pada peringkat pusat dan wilayah berasaskan
sumber perundangan Mazhab Maliki
 Mereka dipimpin oleh Imam Al Mahdi iaitu imam pertama dan seterusnya
khalifah2
 Al Mahdi di bantu oleh 10 orang berfungsi sebagai kabinet pemerintahan (dapat
mewakili Imam menjadi ketua tentera serta mewakili dalam mengimami solat –
pemilihan adalah ketat)
 Dewan 50 orang - anggotanya berfungsi sebagai penasihat (terdiri dari orang Barbar
dan masyarakat Muwahhidun).
 Dewan 70 orang – bertindak sebagai Majlis Rakyat
 Dari segi keselamatan dalam dan luar negeri,perhatian yang serius diberikan kepada
pertahanan dan penambahbaikan angkatan tentera terutamanya armada laut.
 Majlis tentera ditubuhkan untuk menyelia hal ehwal ketenteraan dan merancang
strategi ketenteraan
 Amir menjalankan hubungan diplomasi. Negara Muwahhidun mencapai tahap yang
tinggi dari segi peperangan, politik dan tamadun sehingga rombongan luar negara
sering datang untuk mengadakan perjanjian dan menjalinkan hubungan diplomasi
 Pada akhir pemerintahan Kerajaan Muwahhidun, sebuah kementerian diwujudkan
untuk menguruskan hal ehwal para penyair

Sistem Pemerintahan Kerajaan Nasriyah

 1212- keadaan di Andalus menjadi semakin buruk selepas kerajaan Al Muwahidun
kalah dalam peperangam Al Iqab
 Sebahagian kotanya dikuasai oleh pemberontakan Ibn Hud dan sebahagian yg lain
oleh orang Kristian
 Akibat serangan tentera Kristian ramai org islam berpindah ke Granada
 Muncul Muhammad bin Yusof bi Nasr (Ibn Al Ahmar ). Pada 26 Ramadhan thn 629
Hijrah(1232)org ramai melantik beliau sbg pemimpin di Arjunah. Beliau merupakan
pengasas Kerajaan Nasriyah
 Beliau mengamalkan dasar berbaik2 dengan Kristian utk memastikan keamanan dan
kestabilan politik pemerintahannya
 Pada thhn 1237- Ibn Ahmar Berjaya menguasai sepenuhnya Granada dan
menjadikannya ibu negara pd thn 635Hijrah. Granada merupakan pusat
peemrintahan
 Bermula dr thn 1232 Masihi sehingga 1492 Masihi Kerajaan Bani Nasr (Nasriyah)
dierintah oleh 22 org sultan
  Ibn Al-Ahmar menggunakan gelaran Amir
 1334-1396M adalah zaman kegemilangan- terbina istana Alhambra menjadi lambang
senibina Sepanyol- ind pembuatan kapal dan fabric turut berkembang di sini.
Perusahaan celup penghasilan barangan kulit dan barang kemas turut terkrnsl di
Granada.Granada mengeksport keluarannya ke beberapa buah negara termasuk
Eropah
 Abad ke 14 kerajaan mengalami kemerosotan kerana perebutan kuasa. – penuaran
unsur negative dlm kalangan sultan ,pemimpin negara ,pentadbiran dan tentera dan
factor luar telah menyumbang kepada kemerosotan kerajaan nasriyyah
 Orang kristian melancarkan gerakan Reconquista (gerakan meyelamatkan Sepanyol
daripada kekuasaan Islam) dibawah pimpinan isabella dan Ferdinand
 1492- Kerajaan Nasriyah menyerahkan Granada kepada orang Kristian
 Tamat pemerintahan Islam di Sepanyol

PEMERINTAHAN PUSAT DAN WILAYAH KERAJAAN INDIA ABAD KE 16

 Pemerintahan Kerajaan Islam di India bermula pada zaman Bani Umaiyyah ketika
pemerintahan Khalifah Al-Walid bin Abd Malik
 Khalifah menghantar panglima Muhammad bin Al-Qasim dan berjaya mengasaskan
petempatam Islam di Sind
 Kejayaan ini menjadi titik tolak kepada pembentukan kerajaan Islam Kesultanan
Delhi yang memerintah India
 Kerajaan Moghul muncul pada awal abad ke 15 setelah lenyapnya Kesultanan Delhi.
 Pemerintaha Moghul terdiri daripada dua zaman
i) Zaman Kegemilangan (1526-1707)
ii) Zaman Kemunduran (1708- 1875)
 Pemerintaha Mongul mengamalkan pemerintahan secara pemusatan kuasa dan
pentadbiran wilayah.
Maharaja Akhbar
Dasar pemerintahan Maharaja Akbar (1556-1605M)
Latar belakang Maharaja Akhbar
 Nama sebenar- Jalaluddin Muhammad Akhbar (Akhbar Agung) merupakan anak
kepada Humayun, iaitu pemerintah Empayar Mongul yang kedua (1556-1605Masihi)
 menggantikan ayahnya pada 14 Februari 1556 seletah ayahnya meninggal dunia
  Akhbar menjadi pemerintah Monghul ketiga. Semasa menaiki tahta beliau berumur
13 tahun
 Ketika pemerintahannya Akhbar berjaya menghapuskan ancaman daripada Sher
Shah (seorang Afghan yang pernah merampas kuasa daripada ayahnya dari tahun
1540 hingga 1555 Masihi)
 Bekahwin dengan seorang Puteri Rajput
 Dirundung malang pada tahun2 akhir pemerintahannya akibat salah laku anank-
anaknya
 Akhbar meninggal dunia pada 15 Oktober 1605 dan disemadikan di Sikandra
berhampiran Agra.
Pentadbiran Pusat dan wilayah Bentuk dan sistem pemerintahan
 Akhbar menjalankan sistem pemusatan kuasa dan pentadbiran wilayah
 Kerajaan Akhbar berasaskan sistem pewarisan dan baginda menjadi ketua negara
yang bergelar sultan (Maharaja)
 Sultan memerintah dan memiliki kuasa mutlak serta dibantu oleh pegawai yang
dilantik seperti Bairam Khan(Perdana menteri) Navratnas (Sembilan permata)
 Menjalankan dasar perluasan wilayah dan melantik wizurai untuk mengawal
pemberontakan
 Akhbar meluaskan kerajaan Monghul dengan penaklukan beberapa wilayah seperti
Malwa, gujerat, Benggala dan Kashmir
 Setiap negeri diketuai oleh seorang wizurai baharu bagi mengelakkan sebarang
pemberontakan dan baginda sendiri mengawal pentadbiran mereka
 Dalam bidang pentadbiran, Akhbar tidak membezakan diantara rakyat yang
beragama Islam atau hindu. Semua rakyat boleh memegang jawatan dalam
perkhidamatan awam atau tentera dalam pelbagai peringkat jawatan
 Telah menghapuskan amalan peghambaan dan di sokong oleh rakyat
 Turut menghapuskan bayaran Jizyah dengan alasan mewujudkan keadilan dan
mengekalkan kestabilan empayarnya
 Kerajaan Akhbar berasaskan sistem pewarisan dan baginda menjadi ketua negara
yang bergelar sultan (Maharaja)
 Sultan memerintah dan memiliki kuasa mutlak serta dibantu oleh pegawai yang
dilantik seperti Bairam Khan(Perdana menteri) Navratnas (Sembilan permata)
Organisasi pentadbiran peringkat pusat
 1) Sistem pentadbiran Mansabdar (sistem pentadbiran atau birokrasi yang
berbentuk separuh awam dan separuh tentera)
 - dijalankan oleh pegawai yang dilantik untuk melaksanakan tugas pentadbbiran
awam dan melengkapkan pasukan tentera di raja
 - Mansabdar dibahagikan kepada 33 peringkat iaitu setiap peringkat memerintah
satu batalion tentera berkuda yang terttentu bilangannya antara 10 hingga 10,000
orang. Golongan ini mendapat gaji secara tunai
 Mansabdar berperanan sebagai mata dan telinga kepada Akbar yang terdiri daripada
bangsa Turki, Parsi, Afghan dan Hindu Rajput
 2) Membentuk sistem Jemaah Menteri
 - Maharaja Akhbar telah membentu kabinet yang diketuai oleh Perdana Menteri
yang dipanggil wakil dan menteri-menteri diistilahkan sebagai wazir.
 Menteri kewangan merupakan menteri kanan selepas Perdana Manteri
 Jawatan Ketua Turus tentera dipanggil Khan Qanan bertanggungjawab terhadap
semua mansabdar.Jawatan Khan qanan ni dikhususkan kepada keluarga diraja
sahajaJabatan2 lain yang ditubuhkan ialah Diwan yang menguruskan hal2
kewangan , Mir Bakshi yang menjaga gaji tentera dan akaun, Sadr –us- sudur
bertanggungjawab dalam aspek agama dan kebajikan
 Muhtasib pula bertanggunjawab menjaga moral awam dan Qadhil Qudhat pula
menjaga soal kehakiman dan perundangan
 3) Mengasingkan politik dan agama dalam pentadbiran
 - Akhbar juga menghapukan perbezaan2 berasaskan agama dan bangsa. Rakyat
diberi kebebasan atau taraf merdeka serta mempunyai hak yang sama rata dalam
kehidupan, tidak kira sama ada mereka beragama islam, hindu Sikh atau lain2
 Akhbar juga menghapuskan pemberontakan bersifat sentimen agama dan kaum
 Akhbar bertindak dengan segera sebarang pemberontakan yang boleh mengapi
apikan perkauman dan agama
 Contohnya tidakan akhbar menghapuskan pemberontakan di Uzbeg (Syiah) pada
tahun 1565 hingga 1567 M dan pemberontakan di Bihar dan Benggala (Hindu) pada
tahun 1581M
 4) Memperkenalkan Din Ilahi
 - beliau menghapuskan perbezaan berasaskan agama dan bangsa.rakyat bebas
beragama
 -Pada tahun 1851M, baginda memperkenalkan agama baru iaitu Din Ilahi (gabungan
agama Islam, Hindu kristian dan Zooster)
 - beliau membina “ Ibadat Khana” sebagai tempat berkumpul pelbagai tokoh agama.
 - beliau juga menghapuskan penghambaan dan jizyah
Pentadbiran wilayah
 pembahagian wilayah
 - Di bawah peemrintahan Akhbar India dibahagikan kepada 18 wilayah
(subas). Sistem pentadbiran sedemikian ternyata dapat mengawal kelancaran
pentadbiran dan seterusnya mengukuhkan kerajaan Moghul
 - Setiap wilayah dibahagikan kepada beberapa daerah (sarkar)
 Setiap daerah dibahagikan kepada beberapa mukim (parganah) dan kampung
(Mahal)
 Setiap subas (wilayah) ditadbir oleh gabenor yang dipanggil subadar atau sipah salar
yang juga memegang tugas sebagai ketua angkatan tentera di peringkat provinsi
 Subadar akan dibantu oleh pegawai2 lain seperti diwan, bakshi, Faujdar, kotwal,
kadi, amil,bitikchi, potdar dan waqai-nivas
 Setiap subas dibahagi kepada sarkar dan ditadbir oleh pegawai daerah (faujdar) yang
berperanan membantu mengutip cukai , membendung pemberontakan, mengawal
jenayah dan kecurian
 Sarkar pula dipecahkan kepada unit pentadbiran yang lebih kecil dikenali sebagai
parganah (mukim) dan mahal(kampung)

Dasar pemerintahan Maharaja Aurangzeb (1658-1707M)

Maharaja Auranzeb
Latar Belakang Maharaja Auranzeb
 Muhiuddin Muhammad Aurangzeb Bahadur Alamgir 1 atau lebih dikenali
sebagai Maharaja Aurangzeb merupakan sultan keenam Kerajaan Moghul di
India.
 Baginda dilahirkan pada 4 November 1618 dan menaiki takhta pada tahun
1659 selepas berjaya menyingkirkan bapanya, Shah Jehan.
 Baginda turut dikenali sebagai Alamgir 1 yang bermaksud “pemegang alam”.
 Baginda memerintah empayar Moghul selama 49 tahun dan berakhir dengan
kematiannya pada tahun 1707 ketika berumur 89 tahun.
 Sepanjang pemerintahannya, baginda telah melaksanakan beberapa usaha
dengan melakukan beberapa dasar yang berjaya memartabatkan semula
kerajaan Islam di India berbanding semasa era pemerintahan datuknya
Maharaja Akbar.
 Pentadbiran dan Pemerintahan
 Aurangzeb merupakan pemerintah yang berjaya mengembalikan keamanan dalam
negara dengan cara menghapuskan gerakan pemberontakan.
 Mengamalkan tindakan tegas terhadap golongan penentang bertentangan dengan
dasar libral yang diamalkan oleh ayahnya dan datuknya.
 Selain itu, Aurangzeb mengadakan sekatan dan peraturan dalam perlantikan
pegawai kerajaan dengan tidak memberi taraf dan hak politik kepada orang-orang
bukan islam. Tetapi sekatan ini bukan dalam semua bidang kerana orang-orang
bukan islam hanya tidak dibenarkan menyandang jawatan penting dalam
perkhidmatan awam dan ketenteraan sahaja.
 Menghidupkan semula amalan syura dalam pemerintahan.
 Akbar melantik para kadi dan mufti untuk pengadilan terhadap orang Islam dan
Hindu manakala Hakim Besar untuk mengawasi para kadi dan mufti.
 Aurangzeb juga melaksanakan dasar Islamisasi yang ketat dan jelas dalam
pentadbirannya berpandukan buku Fatwa Alamgir.
 Disebabkan oleh dasar pentadbiran dan pemerintahan ini Aurangzeb telah berjaya
menyekat beberapa pemberontakan seperti menewaskan pemberontakan golongan
Sikh pimpinan Gobinal Sikh tahun 1675M. Selain itu, berjaya mengekang
pemberontakan oleh Raja Udaipur dan suu kaum Pathan.
Dasar Hubungan Luar
 Maharaja Aungrangzeb turut mengadakan hubungan diplomatik dengan beberapa
wilayah di India yang belum berada di bawah penguasaan kerajaan Islam dan juga
negara-negara luar yang lain.
 Sebagai contoh, sekitar tahun 1661 hingga 1667, Aurangzeb banyak menerima
kunjungan wakil-wakil dari negara Islam seperti Makkah, Parsi, Balkan dan Bukhara
 Melalui hubungan diplomatik ini, Aurangzeb telah berjaya menjalin hubungan
persahabatan antara umat Islam di India dengan kerajaan –kerajaan Islam lain di
dunia.
Dasar Ketenteraan dan Perluasan Kuasa
 Dasar perluasan wilayah yang paling luas. Ia meliputi 14 wilayah di Utara India, 6
wilayah di Deccan dan 1 wilayah di Kabul.
 Beliau berjaya mengalahkan semua pemberontakan kaum Hindu dan Sind seperti
pemberontakan kaum Pathan, kaum Jat dan Satnawi. Semua pentadbiran wilayah
tersebut diselaraskan dibawah pentadbiran pusat dan wilayah.
 Dasar ketenteraan Aurangzeb bertujuan mengukuhkan pengaruh empayar Monghul
di India contohnya Pemberontakan oleh Puak Mahratta pimpinan Shalji Bhonsle
berjaya dipatahkan apabila Aurangzeb melantik Raja Jai Singh sebagai panglima.
 Dalam usaha memperkuatkan negara, Aurangzeb mendapat bantuan daripada
panglima-panglima dan gabenor yang berpengalaman dan bijaksana. Contohnya
pada tahun 1661, Wilayah Palauman telah berjaya ditakluki oleh Gabenor Bihar
(Daud Khan).
 Gerakan ketenteraan maharaja Aurangzeb menyebabkan wilayah empayar Islam
Moghul berkembang luas sehingga meliputi kawasan utara India dan Afganistan yang
bertujuan untuk menyatukan semula wilayah islam yang dahulunya berpecah.
 Kejayaan Aurangzeb mempertahankan dan mematahkan segala jenis
pemberontakan secara tidak langsung dapat mempertahankan kelangsungan agama
islm di bumi India di samping mengukuhkan kerajaan Islam di Moghul itu sendiri
Dasar Ekonomi
 Aurangzeb telah memperkenalkan semula bayaran jizyah kepada orang bukan Islam
dengan kadar yang rendah.
 Sebelum ini jizyah telah dihapuskan oleh Maharaja Akbar. Beliau turut
menghapuskan 80 jenis cukai yang membebankan rakyat dan tidak dibenarkan
dalam Islam kerana wujud unsur kezaliman.
 Bertindak melantik para pemungut cukai beragama islam bagi menggatikan
pemungut cukai beragama Hindu. Bertujuan menaikan taraf orang islam.
 Penggunaan dua kalimah syahadah yang digunakan pada mata wang Negara
dihapuskan.
 Perdagangan antarabangsa turut dijalankan antara Portugis dan British terutamanya
di wilayah Surat dan Hugli.
 Kesannya, dasar ekonomi Aurangzeb telah berjaya meningkatkan pendapatan
negara sekali ganda. Perkembangan ekonomi ini telah meningkatkan taraf hidup
rakyat terutama masyarakat Islam dan secara tidak langsung mengukuhkan kerajaan
Moghul.
Dasar Keagamaan
 Aurangzeb bercita-cita menjadikan India sebuah negara Islam yang mengamalkan
mazhab Ahl al-Sunnah wal-Jamaah. Baginda merupakan seorang pemerintah yang
mementingkan peranan agama Islam di dalam pentadbirannya.
 Baginda bersikap keras terhadap rakyat yang mengabaikan hal-hal keagamaan dan
bertindak tegas terhadap golongan yang tidak beragama.
 Baginda amat menggalakkan orang bukan Islam memeluk Islam.
  Sebagai seorang pemerintah yang taat kepada agama, Maharaja Aurangzeb turut
menghapuskan amalan-amalan yang menyeleweng daripada ajaran Islam yang
sebenar. Umpamanya ajaran Din ilahi yang diasaskan oleh Maharaja Akbar.
 Begitu juga dengan adat resam yang diamalkan pemerintah sebelumnya yang
dianggap karut seperti Adat Darshan (amalan di mana seorang raja akan
menunjukkan mukanya kepada rakyat di waktu pagi.
 Selain itu, Aurangzeb juga bertindak tegas dengan membasmi segala bentuk
kemungkaran yang bertentangan dengan ajaran Islam. Contohnya mengharamkan
arak, hiburan dan juga perjudian.
 Aurangzeb juga telah melancarkan kempen menyekat pengaruh agama Hindu,
melarang orang Islam mempelajari agama Hindu dan memasuki sekolah Hindu.
 Sebagai contoh, baginda telah melarang pembinaan kuil baru dan meruntuhkan
beberapa kuil Hindu di daerah Banaras, Gujarat dan Orisa atas alasan kuil ini
digunakan sebagai tempat membangkitkan semangat rakyat untuk menentangnya.
 Baginda juga turut melaksanakan undang-undang Islam sepenuhnya dalam
pentadbirannya dengan tegas.
 Kesannya, dasar keagamaan yang diamalkan oleh Aurangzeb telah berjaya
mengukuhkan semula pengaruh Islam dalam kerajaan Moghul di India.

Dasar Sosial dan Kebajikan

 Maharaja Aurangzeb merupakan pemerintah yang menolak kemewahan hidup
dalam pemerintahannya. Baginda juga telah menghapuskan semua bentuk hiburan
dan perkara yang tidak berfaedah kepada masyarakat dan agama.
 Misalnya, baginda telah menghapuskan persembahan emas dan tembaga oleh para
pembesar kepada raja-raja pada hari ulang tahun raja.
 Wanita yang menjadi penari di istana sebelumnya digalakkan berkahwin,
dikembalikan ke tempat asal mereka atau meninggalkan wilayah di bawah
kekuasaan kerajaan Moghul.
 Bagi memastikan rakyat mematuhi ajaran Islam, Aurangzeb telah menubuhkan
sebuah Lembaga Penapis yang bertugas sepanjang masa mengawasi tingkah laku
rakyatnya.
 Gejala-gejala keruntuhan moral seperti perjudian dan pelacuran turut diharamkan.
Aurangzeb juga telah memperkenalkan takwim tahun hijrah bagi menggantikan
takwim al-IIahi yang tidak Islamik yang digunakan pada zaman Akbar.
Dah print
MASYARAKAT PEMERINTAHAN PERTAHANAN DAN HUBUNGAN LUAR
PEPERANGAN DALAM ISLAM
Konsep/ Definisi
 Islam tidak menggalakkan peperangan, namun setelah turunnya wahyu yang
membenarkan umat islam mengangkat senjata , Nabi Muhammmad SAW telah
membentuk angkatan tentera islam yang dianggotai oleh golongan muhajirin dan
ansar
 Keizinan berperang menurut Al Quran Contohnya ayat 90 Surah Al Baqarah dan ayat
39-40 Surah Al-Hajj
 Peperangan pada zaman Nabi Muhammad SAW dibahagikan kepada 2 iaitu:

a) peperangan yang disertai oleh Nabi Muhammad SAW (sariyah)

b) Peperangan yang tidak disertai oleh nabi Muhammmad SAW (Ghazwah)
 Dalam mencapai kejayaan dalam misi peperangan init terdapat etika/ peraturan dan
strategi yang telah digariskan dalam islam
ETIKA SEBELUM PEPERANGAN
Menawar perdamaian, menganut Islam atau membayar jizyah kepada pihak musuh
1. Sebelum berperang manusia/musuh hendaklah diseru atau diajak kepada Islam,
berdamai atau berperang
 Contohnya, etika ini Dilaksanakan semasa zaman Khalifah Abu Bakar al-Siddiq
sewaktu menggempur wilayah Hirah. Penduduk diberikan tiga pilihan iaitu menganut
agama Islam, berdamai atau berperang.
 Sekiranya musuh sudah mengikat perjanjian damai, mereka termasuk dalam
golongan yang tidak boleh diperangi
 Pihak musuh yang enggan menerima Islam tetapi sanggup berada di bawah naungan
kerajaan Islam perlu membayar jizyah sebagai simbol balasan kerana kerajaan Islam
melindungi harta dan nyawa mereka.
 Peperangan hanya akan berlaku sekiranya pihak musuh masih berkeras dan
memulakan serangan
2. Memerangi musuh seandainya mereka diperangi terlebih dahulu
 Islam hanya membenarkan umatnya mengangkat senjata seandainya mereka
diperangi terlebih dahulu
 Etika ini dapat dilihat dalam perang Badar, iaitu peperangan yang pertama antara
umat Islam Madinah dengan orang musyrikin Mekah
 Tentera Islam hanya menunggu serangan daripada musuh yang menceroboh
kawasan perkhemahan tentera Islam
 Selepas itu barulah berlaku peperangan secara terbuka dan menyeluruh antara
tentera musyrikin Mekah dengan tentera Islam Madinah
ETIKA SEMASA PEPERANGAN

1. Patuh kepada ketua tentera seperti tidak meninggalkan medan perang tanpa
izin
 Etika yang terpenting semasa peperangan sedang berlaku

 Etika ini berhubung kait dengan disiplin yang diterapkan dalam kalangan tentera
Islam
 Tentera Islam juga tidak boleh lari atau meninggalkan medan peperangan melainkan
dengan keizinan ketua
 Semua anggota tentera wajib akur kepada arahan pemimpin atau ketua untuk
memastikan segala perancangan yang telah diatur mencapai matlamat
 Selain itu untuk mengelakkan berlakunya perpecahan dan sesuatu yang tidak
diingini dalam kalangan anggota tentera semasa peperangan
 Contohnya Kekalahan tentera Islam dalam Perang Uhud pada tahun 3 Hijrah
berpunca daripada tentera Islam yang tidak akur dengan arahan pemimpin
 Tentera pemanah telah meninggalkan posisi mereka di Bukit Uhud untuk mengambil
harta benda dan makanan yang ditinggalkan oleh pihak musuh
 Pihak musuh mengambil kesempatan dan melakukan serangan balas

 Kegagalan mematuhi arahan pemimpin dan mementingkan tujuan lain semasa

peperangan telah mengakibatkan pihak musuh beroleh kemenangan

2. Tentera Islam dilarang merosakkan hartabenda termasuk rumah ibadat –

kecuali dalam keadaan darurat
 Tentera Islam dilarang merosakkan atau memusnahkan harta benda penduduk dan
kemudahan awam kecuali dalam keadaan darurat
 Tentera Islam dianjurkan supaya menjaga keadaan alam sekitar supaya berada
seperti dalam keadaan sedia kala
 Contohnya Perbuatan yang dilarang seperti membakar rumah penduduk, rumah
ibadat dan kebun-kebun, dan memotong pokok
 Hal ini bukan sahaja melibatkan kepentingan awam malah menyebabkan berlakunya
pembaziran dan menjejaskan matlamat peperangan.
 Larangan ini menunjukkan betapa Islam mementingkan keamanan dan
kesejahteraan
 Hal ini dibuktikan dalam peristiwa pengepungan kota Ta’if oleh Nabi Muhammad
SAW. Dalam kejadian tersebut, harta-harta mush Islam langsung tidak diusik oleh
tentera Islam
 3. Tidak boleh memerangi musuh yang sudah menyerah, kafir zimmi, kafir
Mu’ahad dan kafir Musta’man
 Sesuai dengan pilihan yang diberikan kepada seteru2 Islam, maka Islam menetapkan
etika tidak boleh memerangi orang yang sudah menyerah kalah, kafir zimmi atau
mereka yang sudah mengikat perjanjian damai serta mengaku taat setia kepada
pemerintah Islam
4. Larangan memerangi musuh yang tiada daya dan kekuatan seperti kanak-
kanak, wanita dan lain-lain
 Dalam ekspedisi ketenteraan, tentera Islam tidak boleh memerangi musuh yang
tidak memiliki kekuatan dan daya usaha
 Contohnya Kanak-kanak, golongan wanita, orang tua, orang cacat atau lumpuh serta
paderi atau pendeta.
 Pada zaman Khulafa’ al-Rasyidin golongan ini tidak dikenakan jizyah kerana dianggap
tidak mengancam keselamatan negara Islam
 Namun begitu, jika golongan ini memainkan peranan penting sebagai penggerak
atau pencetus peperangan, tentera Islam boleh mengambil tindakan yang
sewajarnya sebagai tindak balas
 Jelaslah etika ini membuktikan bahawa Islam bukanlah bersifat kejam dan
mementingkan kebajikan walaupun terhadap musuh. Hal ini juga menunjukkan
bahawa Islam mempunyai nilai moral yang tinggi
ETIKA SELEPAS PEPERANGAN
1. Wajib mematuhi sebarang perjanjian damai yang dimeterai
 Peperangan hendaklah dihentikan sekiranya pihak musuh memohon untuk
berdamai.
 Tentera dan umat Islam diwajibkan mematuhi segala perjanjian damai yang telah
dipersetujui
 Contohnya Nabi Muhammad SAW tetap mematuhi fasal-fasal yang terkandung
dalam Perjanjian Hudaibiyah yang ditandatangani pada tahun 6 Hijrah walaupun
syarat perjanjian lebih menyebelahi pihak musuh.
 Tindakan pihak musuh yang melanggar gencatan senjata yang telah dipersetujui
dalam Perjanjian Hudaibiyah telah membuka peluang kepada Nabi Muhammad SAW
mengepalai tentera Islam untuk membuka/menakluki kota Mekah secara aman
tanpa pertumpahan darah pada tahun 8 Hijrah
2. Layanan baik terhadap tawanan perang
 Tentera Islam dilarang menyiksa atau membunuh tawanan perang sewenang-
wenangnya.
 Tentera Islam dikehendaki melayan musuh yang berjaya dikalahkan dan ditawan
dengan baik.
  Hal ini merupakan salah satu kaedah berdakwah yang diajar oleh Nabi Muhammad
SAW.
 Baginda menggunakan cara diplomasi semasa dalam melayan tawanan perang.

 Contohnya Tawanan perang Badar yang tidak mampu tetapi mempunyai

pengetahuan boleh menebus diri dengan mengajar ilmu pengetahuan kepada 10
anak muslimin Madinah sehingga pandai atau membayar sejumlah wang yang
tertentu sebagai tebusan diri mengikut keadaan bagi yang berkemampuan
 Tindakan Nabi Muhammad SAW memberikan pengampunan kepada tawanan ketika
peristiwa pembukaan kota Mekah
 Kaedah yang digunakan ini berjaya menarik ramai musuh Islam untuk menerima
agama Islam
3. Melarang sebarang perbuatan yang boleh mengaibkan musuh
 Antara larangan tersebut ialah tentera Islam tidak boleh mencincang mayat atau
musuh yang terbunuh.
 Etika ini jelas menunjukkan bahawa Islam ialah agama yang suci dan menolak
tindakan yang boleh mengaibkan seseorang sama ketika masih hidup ataupun
setelah meninggal dunia.
 Contohnya Islam melarang keras tindakan mengaibkan musuh sebagaimana yang
telah dilakukan oleh Hindun bt Utbah terhadap jasad Saidina Hamzah, bapa saudara
Nabi Muhammad SAW yang syahid dalam Perang Uhud pada tahun 3 Hijrah
 Jelaslah bahawa Islam sentiasa menghormati orang lain sama ada kawan atau pun
musuh, sama ada hidup ataupun sudah meninggal dunia
Strategi Peperangan Dalam Islam
 Strategi menunggu musuh – Perang Badar
 Strategi al-Safs, al-‘Arif dan Kurdus (batalion) – Perang Badar
 Strategi mengali parit dan bertahan- Perang Khandaq / Ahzab
 Strategi menguasai kawasan strategik seperti mata air (Perang Badar) dan kawasan
tinggi (Perang Uhud)
 Strategi kepung dan serang – pengepung kota Taif
 Strategi tidak mengejar musuh
 Strategi penyamaran untuk memecahbelahkan musuh – Perang Khandaq/ Ahzab
 Strategitipu helah – Fathul Makkah
 Strategi risikan – mengetahui kekuatan dan kelemahan musuh
 Strategi membina bandar tentera – Kufah dan lain-lain
 1. STRATEGI MENUNGGU MUSUH

 Semasa berada di tengah medan peperangan , tentera islam menggunakan taktik

menunggu musuh
 Tentera islam akan menunggu sehingga pihak musuh (Musyrikin Makkah ) datang
menghampiri mereka. Pada ketika itu barulah mereka bertindak balas dan menyerang
secara spontan.
 Taktik ini digunakan oleh Nabi Muhammad SAW dalam Perang Badar. Perang Badar
berlaku pada 2Hijrah antara orang Islam dan Musyrikin Quraisy Makkah
 Kesannya kemenangan kepada umat Islam walaupun bilangan tentera Islam hanya
313 orang jika dibandingkan dengan bilangan tentera Quraisy iaitu sebanyak 1000
orang

2. STRATEGI AL-SAFS, AL-‘ARIF DAN KURDUS (BATALION)

 Penyusuan tentera merupakan strategi yang digunakan untuk mencapai kejayaan
dalam peperangan. Dalam Perang Badar Nabi Muhammad SAW menyusun tentera
berasaskan system Al Saf.
 Mengikut kaedah ini, tentera Islam dibhgkan kpd beberapa barisan atau saf
bergantung kpd jumlah tentera yg ada.
 Barisan pertama biasanya diletakkan tentera berjalan kaki (infantri) dan diikuti oleh
pasukan pemanah.
 Tentera berkuda pula dijadikan tentera sokongan utk menguatkan lagi jentera
serangan dan memantapkan benteng pertahanan.
3. STRATEGI MENGALI PARIT DAN BERTAHAN-
 Tentera Islam menggunakan taktik bertahan dalam Perang Khandak yang berlaku pd
tahun 5Hijrah
 Dalam Perang tersebut tentera Islam membina banteng pertahanan dengan
menggali parit di sekeliling Kota Madinah
 Taktik ini digunakan berikutan cadangan Salman Al Farisi bagi menangani tentera
musuh yang berusaha menyerang Kota Madinah
 Parit yang digali telah menghalang tentera musuh daripada memasuki kota Madinah
manakala tentera Islam pula bertahan di dalam kota
 Strategi ini telah mengelirukan pihak musuh dan memaksa mereka berundur dr
medan peperangan.
4. STRATEGI MENGUASAI KAWASAN STRATEGIK SEPERTI MATA AIR (PERANG BADAR) DAN
KAWASAN TINGGI (PERANG UHUD)
  Dalam perang badar yang tercetus pada tahun 2Hijrah, Tentera Islam Berjaya
mengalah tentera Quraisy kerana kebijaksaan mereka menguasai tempat yang
strategic
 Tentera Islam menguasai Kawasan Kawasan punca air yang menyebabkan pihak
musuh kehabisan bekalan air sehingga memaksa mereka menceroboh benteg
tentera Islam
 Manakala dalam Perang Uhud pula, Nabi Muhammad SAW telah merangka strategi
peperangan. Tentera berjalan kaki (infantry ) akan disokong oleh pemanah2 yang
berada di tanah tinggi iaitu du Bukit Uhud.
 Ternyata kaedah ini Berjaya mengalahkan musuh namun disebabkan kecuaian para
pemanah, benteng pertahanan menjadi lemah. Kekalahan ini berlaku kerana tentera
islam telah dikaburi oleh harta musuh yang bertaburan hingga menyebabkan
mereka meninggalkan posisi masing2.
5. STRATEGI KEPUNG DAN SERANG
 Dlm Perang Taif, tentera Islam telah menggunakan strategi mengepung dan
menyerang secara bertubi-tubi ke atas pertahanan musuh yg dipimpin oleh Malik bin
Auf.
 Melalui kaedah ini, tentera Islam akan mengepung kota atau sesuatu kawasan buat
seketika sehingga berjaya memutuskan bekalan makanan dari tempat musuh dan
bertindak melancarkan serangan.
 Semasa perang ini, Nabi Muhammad SAW juga memaklumkan kpd penyokong Bani
Thaqif bahawa kebun mrk akan dibakar seandainya enggan menyerah diri serta
tunduk di bawah pemerintahan kerajaan Islam.
6. STRATEGI TIDAK MENGEJAR MUSUH
 Tindakan Nabi Muhammad SAW yang mengarahkan agar tidak mengejar musuh
yang lari ke sempadan mereka sewaktu Perang Mut’ah juga merupakan satu drpd
strategi yang digunakan oleh tentera Islam
 Tindakan ini dilakukan bagi mengelak tentera Islam terperangkap dengan strategi
musuh.
 Peperangan tersebut juga telah meragut ramai syuhada seperti Zaid bin Harithah ,
Jaafar bin Abi Talib dan Abdullah bin Ruwaihah
7. STRATEGI PENYAMARAN UNTUK MEMECAHBELAHKAN MUSUH
 Penyamaran merupakan kaedah yang dibenarkan oleh Islam untuk memperoleh
kemenangan
 Contohnya dalam Perang Khandak, Nabi Muhammad SAW telah menghantar Na’im
bin Mas’ud untuk menyamar sebagai musuh Isam dan memecahbelahkan benteng
 pertahanan dan kekuatan tentera musyrikin Makkah dan Yahudi menyebabkan
berlaku pertelagahan antara mereka.
 Begitu juga dengan tindakan Nabi Muhammad SAW yang hanya memakai pakaian
biasa menunjukkan bahawa baginda ingin kelohatan sebagai tentera biasa
8. STRATEGI TIPU HELAH
 Utk menimbulkan perasaan takut dan gerun pihak musuh, tentera Islam mestilah
kelihatan dan kedengaran hebat.
 Ketika peristiwa pembukaan Kota Makkah, Rasulullah SAW telah memerintahkan
tentera Islam supaya menyalakan unggun api yg byk dan dipacakkan di tanah atau
diikat pada pokok kayu.
 Ini telah menakutkan musuh dan mrk telah berundur krn menyangkakan unggun api
itu ialah jumlah tentera Islam.
 Rasulullah SAW juga telah memerintahkan supaya peralatan perang digilat supaya
berkilat dan boleh memantulkan cahaya utk menakutkan musuh.
 Rambut tentera Islam yg beruban juga dihitamkan supaya musuh menyangkakan
tentera Islam kesemuanya muda dan mempunyai kekuatan yg luar biasa.
9. STRATEGI RISIKAN
 Strategi ini digunakan dalam Perang Badar

 Nabi Muhammad SAW mendapat tahu tentang kafilah pedagang Quraisy dr Sham
dibawah pimpinan Abu Suffian akan pulang ke Makkah melalui jalan persisiran Kota
Madinah. Oleh yang demikian baginda mengarahkan para sahabat agar menyiasat
dan menyekat kafilah tersebut.
10. STRATEGI MEMBINA BANDAR TENTERA
 Di zaman Khalifah Umar al-Khattab, beberapa bandar atau pusat tentera telah dibina
spt di Iraq, Syam, Mesir dan kawasan lain berhampiran sempadan bagi mengelakkan
pencerobohan pihak musuh.
 Bandar tentera pertama dibina ialah di Kufah pada tahun 17H/638 masihi. Semua
tentera yang berperang di Iraq pada Zaman Khalifah Umar ditempatkan di Kufah
sebelum terbentuknya kota Basrah pad athn berikutnya.
 Pusat tentera ini akan dilengkapi dgn kubu atau benteng pertahanan di samping
memperluaskan dakwah Islamiah dan mempergiatkan lagi aktiviti ketenteraan di
kawasan berhampiran.
 Tentera-tentera ini akan sentiasa menjalani latihan dan tidak dibenarkan melibatkan
diri dlm kegiatan lain khasnya pertanian
Dah print

KEPIMPINAN SALEHUDDIN AL AYYUBI / SULTAN MUHAMMAD AL FATIH

SALEHUDDIN AL AYYUBI
LATAR BELAKANG
 Nama sebenar Solahuddin Yusof bin Ayyub atau disebut sebaga Saladin di Barat

 Dilahirkan pada tahun 1137 Masihi di Kota Tikrit

 Bapanya Najmuddin bin Ayyub iaitu seorang gabenr wilayah Balbek

 Mendapat pendidikan ilmu ketenteraan dan pertahanan diri sejak kecil daripada
bapa saudaranya Assaddin Sirkuh seorang panglima tentera.
 1169- dilantik menjadi panglima dan mewarisi tugas menentang kerajaan Fatimiyah
daripada bapa saudaranya.
 1174 M- ditabalkan menjadi Sultan Mesir selepas kematian Sultan Nurruddin al-
zinki
 Meninggal dunia pada 4 Mac 1193 di Kota Damsyik pada usia 57 tahun
POLITIK
 Pengasas dinasti Ayyubiyah

 Pemimpin yang warak dan bertoleransi

 Memperkuatkan angkatan tentera

 Ekspedisi ketenteraan – menentang kerajaan Fatimiyyah di Mesir dan tentera Salib

di Palastin
 Menawan Kota Baitulmuqaddis

 Dasar terhadap penganut agama Kristian dan Yahudi

SOSIAL

 Menampilkan akhlak yang mulia untuk dicontohi

 Memulih dan membangunkan negara

 Memajukan bidang pendidikan

EKONOMI
 Sumber pendapatan negara-

- Jizyah yang dikenakan kepada golongan bukan Islam

- Fidyah yang dibayar oleh tawanan perang untuk menebus diri
- Harta rampasan perang
- Cukai Tanah(Kharaj)
 Cukai yang membebankan rakyat dihapuskan contohnya cukai yang dikenakan ke
atas jemaah haji
 Beliau juga menumpukan dalam bidang pertanian. Tumpuan kepada penyediaan
dan penyelenggaraan sistem terusan dan teknik pertanian, meningkatkan
produktiviti bagi mengelakkan kekurangan bekalan makanan
 Beliau juga menggalakkan aktiviti perdagangan. Mesir menjadi pusat perdagangan
dari timur dan barat. Beliau juga membina banyak pasar di Mesir dan syria dan
membaikpulih serta meluaskan pasar yang ada
Agama
 Menerapkan semangat jihad

 Menjadikan ajaran Ahli Sunnah wal Jamaah pegangan rasmi negara Mesir –
menggantikan fahaman syiah
 Kecintaan terhadap Islam khasnya al-Quran dan Hadis

 Beliau mengambil berat keutuhan agama dan umat Islam

 Contohnya beliau mengembalikan semula pengaruh Mazhab Sunni di mesir dan

mendirikan masjid di merata tempat seperti Masjid Salehuddin al Ayubbi di Mesir
 Beliau melaksanakan undang-undang islam dalam pemerintahan kerajaan Dinasti
Ayyubiaah di Mesir
 Kesannya agama Islam berkembang pesat di mesir

SULTAN MUHAMMAD AL FATIH

DASAR KEPIMPINAN DAN PENTADBIRAN
POLITIK
 Penaklukan kota Konstantinople melalui pelbagai strategi dan perancangan –
membuka laluan penaklukan ke Eropah/Balkan
 Penyatuan wilayah dan peluasan empayar hingga ke Eropah – Serbia, Murah,
Romania, Albania dan Bosnia Herzegovina
 Pemimpin yang warak dan bertoleransi

AGAMA
 Kebebasan beragama

 Gerakan jihad/dakwah Islamiah ke benua Eropah

 SOSIAL
• Pertambahan penduduk Istanbul.
• Mendirikan masjid-masjid
• Institusi pendidikan
• Kebajikan rakyat

LATAR BELAKANG
 Nama sebenar  baginda  ialah Muhammad bin Murad bin Muhammad  bin Bayazid.

 Baginda telah dilahirkan  pada 30 Mac 1432 di Adrianapolis iaitu sebuah  bandar
bersempadankan Turki-Bulgaria.
 Baginda juga dikenali dengan  gelaran Muhammad al-Fatih kerana kejayaannya 
membebaskan kota Constantinople.
 Sultan Muhammad al-Fatih  menaiki  takhta seawal usia 19 tahun apabila
menggantikan  ayahandanya Sultan Murad II. Baginda telah memerintah empayar 
yang begitu luas selama kira-kira  30 tahun (1451-1481).
 Baginda merupakan  seorang negarawan  yang ulung dan seorang panglima  tentera
yang agung  kerana telah memimpin  sebanyak  25 kempen peperangan.Baginda
telah meninggal dunia pada 3 Mei 1481 ketika berumur 49 tahun
Penaklukan kota Konstantinople 
 Sejak  kecil, Muhammad  al-Fatih telah meninjau dan mengkaji usaha yang dibuat
oleh ayahandanya  untuk menawan  kota Constantinople.  Sepanjang  dua tahun
pertama  selepas menaiki takhta, baginda  mengkaji  pelan kota Costantinople 
secara terperinci pada  setiap malam  bagi mengenal pasti  sebarang  faktor-faktor 
kelemahan  kota tersebut.Baginda  juga turut mengkaji  sebab-sebab  kegagalan 
kempen-kempen  panglima  Islam yang terdahulu  serta  berbincang dengan
panglima-panglima perangnya tentang strategi-strategi  terkini yang sesuai untuk
digunakan.
 Baginda telah membuat  persiapan untuk menawan  kota Constantinople  dengan
menyediakan  angkatan tentera yang besar dan  canggih. Angkatan  tenteranya
disertai  kira-kira  265 000 orang para mujahid dan dilengkapi dengan  400 buah
kapal  laut. Baginda juga mengarahkan  pembinaan  peralatan  perang  termoden
seperti meriam gergasi yang boleh menembak  bom seberat  300 kilogram dengan 
jarak sejauh  1.5 kilometer.
Meriam DIraja atau dikenali sebagai The Great Bombard
Mengepung dan membuka Kota Konstantinople
 Kota Konstantinolple telah dikepung dan diserang pada hari Rabu 19 April 1453
bersamaan 12 Rabiulakhir 857H bersama angkatan tenteranya seramai 265 000
orang. Dengan dihujani peluru meriam selama 48 hari, namun hanya dapat
merosakkan sebahagian dinding luar kota tersebut.Antara taktik peperangan yang
digunakan ialah menggunakan menara bergerak yang lebih inggi daripada Kota
Konstantinople. Baginda juga membawa kapal-kapal melalui jalan darat di atas
gunung sebelum meluncurkannya semula ke Teluk Golden Horn.Taktik peperangan
ini tidak pernah dilakukan oleh mana-mana tentera sebelum ini.Tentera Uthmaniyah
dengan semangat dan kekuatan yang luar biasa telah berjaya menarik 67 kapal
ringan dari Selat Bosphorus ke Tanjung Emas.
 Kapal-kapal Byzantine habis terbakar dibedil meriam tentera Islam. Tentera Islam
turut diberi motivasi dan diterapkan semangat jihad supaya tidak jemu kerana
pengepungan selama 53 hari tanpa tanda-tanda akan menang. Tentera Islam
beramai-meramai melaungkan takbir dan mengorek terowong untuk memasuki kota
Konstantinople. Akhirnya pada 29 Mei 1453 baginda bersama tenteranya berjaya
menawan Konstantinople.Beliau telah membuktikan kebenaran hadis nabi
Muhammad SAW. Nama kota Konstantinople ditukar kepada Istanbul. Istanbul telah
dijadikan sebagai ibu kota semasa pemerintahan Khalifah Uthmaniyah. Gereja besar
St. Sophies kemudiannya telah ditukar menjadi MasjidAya Sphia.   
Membuka laluan penaklukan ke Eropah  /Balkan
 Kota Rumeli Hisari telah dibina di tebing sebelah Eropah, lebih kurang  lapan
kilometer dari kota Constantinople.  Benteng ini dapat mengawal  rapi kapal-kapal 
yang melintasi Selat Bosphorus.
 Baginda juga telah mengikat  perjanjian  damai dengan  pihak Wallachia,  Serbia dan
Hungary  untuk memencilkan  Constantinople apabila diserang nanti.
 Dalam usaha untuk menawan kota Constantinople,  baginda membawa  bersama
batalionnya dengan para ulama dan pakar motivasi ke medan perang bagi
membakar,  semangat  jihad tenteranya terutama  semasa  mereka ,menghampiri
dinding kubu kota tersebut.
Penyatuan wilayah dan peluasan empayar  hingga ke Eropah –
   Tindakan penyatuan dilakukan  bertujuan menyekat  serangan kaumMagyar. Bagi
merealisasikannya, baginda terpaksa mengambil alih pemerintahan  Serbia.Namun, 
usaha mendapatkan  wilayah tersebut  tidak direstui oleh tentera Kristian
menyebabkan Sultan Muhammad  al-Fatih berundur  seketika.
 Walau bagaimanapun,  ekoran  perebutan  takhta yang  berlaku dalam  kalangan 
kerabat diraja Belgrade, peluang  tersebut telah digunakan oleh Sultan Muhammad 
al-Fatih untuk menawan Belgrade  dan akhimya baginda berjaya.Sultan  Muhammad 
al-Fatih  juga berjaya mennghapuskan  perikatan tentera  kerajaan Albania yang 
berhasrat menjatuhkan  baginda.Kesan kejayaan  ini, kekuasaan  kerajaan  Turki
Uthmaniyah semakin berkembang  di Eropah.[6]
SOSIAL
Pertambahan  penduduk Istanbul
 Tindakan ini dilakukan kerana  bilangan  penduduk  kota berkenaan kian
berkurangan  akibat  terkorban  dalam peperangan.Baginda mengarahkan  supaya
orang Yunani yang meninggalkan kediaman  mereka kembali semula ke kota
berkenaan.
 Baginda juga mengarahkan  negeri-negeri di bawah taklukannya menghantar wakil
masing-masing  ke kota tersebut bagi memakmurkannya.
 Orang Islam dari Asia turut berpindah  secara beramai-ramai ke ibu kota yang baharu
untuk menjalankan  aktiviti perniagaan disebabkan kedudukannya  yarrrg
strategik.Namun, faktor utama yang mendorong kebanjiran  golongan imigran  ke
kota ini ialah sifat baik dan pemurah Sultan  Muhammad al-Fatih yang sering
melayani rakyatnya  tanpa diskriminasi.
Mendirikan masjid-masjid
 Gereja Besar St. Sophia dijadikan pusat ibadat orang  Islam.Pada hari ini, gereja 
tersebut  dikenali sebagai Masjid Aya Sofia.Bangunan masjid  diubah suai mengikut 
seni bina Islam. Pada dinding dan tiang masjid dihiasi dengan  ayat-ayat  al-Quran
bertulisan  khat yang indah. Di luar masjid pula dibina  sebuah menara. 
 Pada zaman sultan berikutnya,  bilangan menara meningkat kepada tiga
buah.Baginda juga membina  1l buah masjid termasuk sebuah masjid yang
berhampiran dengan makam Abu Ayyrb  al-Ansarri.  Di tepi masjid  ini dibina sebuah 
kubah yang berwarna  putih. Tempat  ini akhirnya menjadi tumpuan  ahli tasawuf.[8]
 Instituisi pendidikan

 Institusi  pendidikan khasnya madrasah dan perpustakaan  telah dibuka dan ini
menggambarkan baginda amat mementingkan aspek pendidikan.
Kebajikan  rakyat
 Bagi menjaga kebajikan  rakyat, baginda mendirikan  hospital, rumah kebajikan, 
rumah fakir-miskin  dan menyediakan kemudahan telaga.Untuk tujuan keselamatan 
pula, baginda telah membina  limbungan kapal, gedung senjata dan sebuah kubu
yang dilengkapi  dengan menara kawalan.
AGAMA
Kebebasan  beragama
 Ramai orang Yahudi dan Arab yang ditindas di Andalus telah berpindah  ke Istanbul. 
Sultan Muhammad al-Fatih  juga telah membenarkan  agama.Kristian diamalkan
dengan mengekalkan gereja dan pengamalan Mazhab Ortodoks mereka.Baginda
juga telah meminta  pihak gereja berhimpun dan memilih seorang  ketua  paderi
dalam  kalangan  mereka. Akhirnya,  Anadius dipilih sebagai ketua. Anadius 
kemudian berkata bahawa  beliau lebih suka melihat serban Sultan daripada 
melihat  topi Latin (Katholik)  kerana  pihak Katholik  Barat telah menindas  pihak
Ortodoks.Sultan juga mengarahkan  supaya gereja  tidak dimusnahkan  atau diapa-
apakan.