STESEN JANAKUASA

ELEKTRIK

OLEH:
EN. MOHD NAJIB BIN HJ
RASHID
Jabatan STEM
UNIT RBT IPGKTB
 TOPIK YANG
AKAN DIPELAJARI
TOPIK YANG AKAN DIPELAJARI

PENJANAAN TENAGA
SUMBER-SUMBER PENGHASILAN
ELEKTRIK
TENAGA TENAGA ELEKTRIK

LOKASI PERBANDINGAN
JENIS-JENIS
STESEN ANTARA
STESEN
JANAKUASA STESEN
JANAKUASA
DI MALAYSIA JANAKUASA
SUMBER-SUMBER
TENAGA
SUMBER-SUMBER TENAGA

Definisi tenaga:

Hukum Fizik mentakrifkan tenaga sebagai

keupayaan membuat kerja

atau

Sesuatu yang diperlukan untuk melakukan

sesuatu kerja atau proses

Unit ukuran tenaga (SI - International System

Unit): Joule (J) atau Newtonmeter (N.m)
SUMBER-SUMBER TENAGA

Definisi Kuasa:
Kuasa adalah kadar penggunaan atau
pengeluaran tenaga.
Kuasa diukur berdasarkan kerja yang boleh
dilakukan dalam masa tertentu.
Unit ukuran kuasa elektrik : Watt (W)

Unit ukuran tenaga elektrik: kilowatt jam (kWj)

Contoh-contoh penggunaan tenaga adalah
a) Kipas elektrik (tenaga elektrik)
b) Enjin pembakaran dalam (tenaga haba)
c) Sistem Hidraulik kereta (tenaga hidraulik)
SUMBER-SUMBER TENAGA

TENAGA

Boleh diperbaharui Tidak boleh

- merupakan sumber diperbaharui
asli yang sedia - sukar untuk diganti
ada dan tidak setelah digunakan kerana
berkurangan setelah mengambil masa yang lama
digunakan untuk dihasilkan semula

Contoh:air, ombak, suria, Contoh:nuklear & bahan

geoterma, biojirim api fosil seperti petroleum,
dan angin arang batu, gas asli
 PENGHASILAN
TENAGA ELEKTRIK
PENGHASILAN TENAGA ELEKTRIK

BAGAIMANAKAH TENAGA
ELEKTRIK TERJADI?

Tenaga Elektrik terjadi daripada tindak

balas kimia dan kemagnetan
PENGHASILAN TENAGA ELEKTRIK

Berikut ditunjukkan sumber-sumber penghasilan

tenaga elektrik:

1) Geseran antara dua bahan

yang mempunyai sifat cas
yang berbeza akan
menghasilkan daya
elektrostatik. Contohnya
apabila pembaris plastik
digosok berulang kali
dengan kain sutera.
PENGHASILAN TENAGA ELEKTRIK

2)Tindak balas kimia berlaku

apabila logam zink dan kuprum
diletakkan di dalam elektrolit
bagi menghasilkan cas
elektrik. Contohnya, sel bateri.
Tindak balas ini dinamakan
tindak balas
3) Apabila cahaya elektrokimia
dipancarkan ke permukaan
logam seperti solenium,
litium dan separuh penngalir
seperti silikon, voltan akan
terhasil. Kesan ini dinamai
kesan fotoelektrik. Proses
ini berlaku dalam sel suria.
PENGHASILAN TENAGA ELEKTRIK

4) Haba yang memanaskan

hujung dua dawai logam
yang berlainan jenis akan
menghasilkan voltan.
Penghasilan voltan secara
gandingan suhu ini
dinamakan kesan Seebeck.

5) Voltan teraruh terhasil

apabila pengalir digerakkan
merentasi medan magnet.
Penghasilan tenaga elektrik
daripada kesan magnet ini
disebut kesan aruhan
keelektromagnetan.
PENGHASILAN TENAGA ELEKTRIK

6) Tekanan dengan
kekuatan yang berbeza-
beza yang dikenakan ke
atas permukaan hablur
akan menghasilkan voltan.
Kesan ini disebut
piezoelektrik. Contoh
penggunaannya adalah
pada mikrofon hablur.
 PENJANAAN
TENAGA ELEKTRIK
PENJANAAN TENAGA ELEKTRIK

• Pembekalan tenaga elektrik kepada pengguna

perlu melalui peringkat penjanaan, penghantaran
dan pengagihan.
• Tenaga elektrik dijana di stesen janakuasa dan
ditingkatkan voltannya sebelum dihantar ke
pencawang masuk utama di destinasi tertentu.
• Sebelum tenaga elektrik diagihkan kepada
pengguna, voltan akan diturunkan kepada 415
V/240 V di pencawang pengagihan
PENJANAAN TENAGA ELEKTRIK

• Penjanaan merupakan proses pengeluaran

tenaga elektrik dengan banyaknya yang
terhasil daripada pemotongan fluks oleh
pengalir gegelung yang terdapat pada sebuah
penjana.
Terdapat 2 jenis penjanaan iaitu:
1) Penjanaan arus terus
Arus yang mengalir dalam sesuatu litar adalah
pada satu arah sahaja. Arus terus diperolehi
daripada sumber seperti bateri, sel suria dan
penjanaan arus terus.
PENJANAAN TENAGA ELEKTRIK

2) Penjanaan arus ulang-alik

•Penjanaan arus ulang-alik merupakan sumber
utama bekalan tenaga elektrik di Malaysia
•Arus ulang-alik ialah arus yang sentiasa berubah
arah pengalirannya mengikut perubahan kutub
sumber bekalan
•Terdapat 3 jenis stesen janakuasa utama di
negara kita iaitu stesen janakuasa hidro,terma dan
gas
PENJANAAN TENAGA ELEKTRIK

•Keupayaan sesebuah stesen janakuasa menjana

kuasa elektrik bergantung kepada penjana dan
penggerak utamanya. Voltan yang dihasilkan
antara 10.5 kV hingga 11.0 kV. (Nilai ditetapkan
pada 11kV).
•Tenaga mekanik diperlukan bagi memutar kipas
turbin supaya turbin memacu penjana arus ulang-
alik. Sistem yang membekalkan tenaga mekanik ini
dikenali sebagai penggerak utama.
PENJANAAN TENAGA ELEKTRIK

Penjana
Turbin

Penggerak
Utama

Kipas Turbin

Sistem Penjanaaan Arus Ulang-alik

PENJANAAN TENAGA ELEKTRIK

•Terdapat beberapa jenis sumber penggerak utama,

antaranya termasuklah air, stim, ombak, gas dan
angin.
•Air, ombak, gas dan angin adalah merupakan
sumber semula jadi manakala stim pula dihasilkan
melalui pemanasan air oleh bahan api seperti
minyak diesel, arang batu dan gas.
JENIS-JENIS STESEN
JANAKUASA
JENIS-JENIS STESEN JANAKUASA

Penjanaan tenaga elektrik yang besar diperolehi

melalui pergerakan turbin oleh sumber tenaga iaitu
hidro, terma, gas, nuklear dan suria.
Terdapat lima jenis stesen janakuasa:
a) Stesen Janakuasa Hidroelektrik
b) Stesen Janakuasa Terma
c) Stesen Janakuasa Nuklear
d) Stesen Janakuasa Suria
e) Stesen Janakuasa Gas
STESEN JANAKUASA
HIDROELEKTRIK
STESEN JANAKUASA HIDROELEKTRIK

 Stesen janakuasa hidro menggunakan air

daripada empangan sebagai penggerak utama
untuk memusingkan turbin.
 Biasanya stesen ini dibina di hulu sungai atau
tasik semula jadi atau buatan
 Tempat tadahan air dinamakan lembangan
tadahan. Aliran keluar air dihalang dengan
membina empangan
 Kawasan empangan ini dinamakan takungan. Air
di bahagian dasar takungan disalurkan ke turbin
melalui paip keluli atau terowong konkrit yang
disebut sebagai empis air.
STESEN JANAKUASA HIDROELEKTRIK

Tenaga mekanik
diberikan Tenaga elektrik
Empangan air
dikeluarkan

Penjana
AU

Air sungai, air Turbin

terjun

Gambar rajah blok Stesen Janakuasa Hidro

STESEN JANAKUASA HIDROELEKTRIK

AIR DISALURKAN
AIR YANG TERKUMPUL
KE TURBIN (KIPAS)
DALAM EMPANGAN
PENJANA DAN
MENGHASILKAN
MENGHASILKAN
TENAGA UPAYA
TENAGA KINETIK
YANG SANGAT KUAT

TENAGA KINETIK
YANG TERHASIL
TENAGA ELEKTRIK BAGAIMANA STESEN MEMUTARKAN
TERHASIL JANAKUASA TURBIN

HIDROELEKTRIK
BERFUNGSI…
PENJANA TUKARKAN
TENAGA MEKANIK SETERUSNYA,
KEPADA TENAGA PUTARAN
ELEKTRIK TURBIN INI
ACI TURBIN MENGHASILKAN
PUTARKAN TENAGA MEKANIK
PENJANA
STESEN JANAKUASA HIDROELEKTRIK

Stesen Janakuasa Hidroelektrik

STESEN JANAKUASA HIDROELEKTRIK

Gambar Stesen Janakuasa Hidroelektrik

STESEN JANAKUASA HIDROELEKTRIK

Perkara-perkara yang perlu diambil kira dalam pembinaan

dan pemilihan Stesen Janakuasa Hidroelektrik:
 Kadar aliran air yang cukup untuk memutarkan turbin
 Jarak tegak turbin dengan permukaan air perlu sesuai
 Syaf pusuan dibina bagi mengawal kederasan dan
tekanan air di empis air terutama ketika turbin
dihentikan
 Alur limpah dibina untuk mengawal paras air dalam
takungan bagi elak banjir
 Saluran air yang keluar dari turbin disalurkan ke tasik
atau sungai sebagai aliran kitar semula
STESEN JANAKUASA
TERMA
STESEN JANAKUASA TERMA

 Stesen janakuasa terma menggunakan bahan

api seperti arang batu, diesel, gas atau tenaga
suria bagi memanaskan air di dalam dandang.

 Dandang akan mengeluarkan stim bertekanan

tinggi bagi memutarkan kipas turbin.

 Stim bertekanan tinggi merupakan sumber

penggerak utama stesen janakuasa terma.
STESEN JANAKUASA TERMA

 Tekanan stim akan menurun selepas melalui turbin

namun stim ini masih berupaya menggerakkan
turbin kecil.

 Tenaga elektrik yang dikeluarkan oleh penjana di

turbin kecil ini cukup untuk menampung keperluan
tenaga elektrik di stesen janakuasa ini. Sistem
terma ini dinamakan sistem ko-penjana.

 Stim yang keluar daripada turbin masih panas

maka ia perlu disejukkan melalui unit pemeluwap
bertukar menjadi air dan disalurkan semula ke
dandang
STESEN JANAKUASA TERMA

Tenaga mekanik
diberikan Tenaga elektrik
Dandang stim
dikeluarkan

Penjana
AU

Bahan api seperti Turbin

arang batu dan
gas

Gambar rajah blok Stesen Janakuasa Terma

STESEN JANAKUASA TERMA

STIM BERTEKANAN
TERMA DIGUNAKAN TINGGI YANG TERHASIL
UNTUK MEMANASKAN DI DALAM DANDANG
AIR SUPAYA DISALURKAN KE
MENJADI STIM TURBIN HABA DAN
MENGHASILKAN
TENAGA KINETIK

TENAGA KINETIK
YANG TERHASIL
TENAGA ELEKTRIK BAGAIMANA STESEN MEMUTARKAN
TERHASIL JANAKUASA TERMA TURBIN

BERFUNGSI…

PENJANA TUKARKAN
TENAGA MEKANIK SETERUSNYA,
KEPADA TENAGA PUTARAN
ELEKTRIK TURBIN INI
ACI TURBIN MENGHASILKAN
PUTARKAN TENAGA MEKANIK
PENJANA
STESEN JANAKUASA TERMA

Stesen Janakuasa Terma

STESEN JANAKUASA TERMA

Gambar Stesen Janakuasa Terma (Arang Batu)

STESEN JANAKUASA
NUKLEAR
STESEN JANAKUASA NUKLEAR

NUKLEAR

 Bahan radioaktif yang digunakan untuk

mendapatkan tenaga nuklear ialah Uranium 235,
Uranium 238, Barium dan Kripton.

 Atom bahan ini tidak stabil dan mudah terbelah

jika terkena hentaman neutron.

 Atom yang terbelah akan hasilkan tenaga haba

yang sangat tinggi.

 Bagi mengawal pembelahan ini, hanya satu

neutron baru sahaja diambil.
STESEN JANAKUASA NUKLEAR

NUKLEAR

 Kadar kelajuan neutron dikawal (diperlahankan)

menggunakan bahan grafit.

 Pembelahan atom berlaku di dalam reaktor yang

mengandungi blok grafit lengkap dengan lubang
untuk meletakkan rod bahan radioaktif.

 Dinding reaktor diperbuat daripada konkrit tebal.

 Haba yang terhasil di dalam reaktor disalur

keluar dengan mengepam gas melalui alur-alur
rod menuju ke dandang.
STESEN JANAKUASA NUKLEAR

Lepas
Penyederhana bebas
Grafit

Neutron perlahan

Neutron Neutron
perlahan U-235 Ke U-238 yang
perlahan
ditukar ke Plutonium
Neutron
laju

Rantaian Letupan dan Kawalannya

STESEN JANAKUASA NUKLEAR

NEUTRON
ATOM BAHAN
MENGHENTAM
TERBELAH
BAHAN
HASILKAN HABA
RADIOAKTIF
SANGAT TINGGI

HABA PANASKAN
TENAGA ELEKTRIK
AIR DI DALAM
TERHASIL BAGAIMANA STESEN DANDANG
JANAKUASA NUKLEAR
BERFUNGSI…

PENJANA TUKARKAN STIM

TENAGA MEKANIK TERHASIL
KEPADA TENAGA PUTARKAN TURBIN
ELEKTRIK
ACI TURBIN
PUTARKAN
PENJANA
STESEN JANAKUASA NUKLEAR

Stesen Janakuasa Nuklear

STESEN JANAKUASA NUKLEAR

Gambar Stesen Janakuasa Nuklear

STESEN JANAKUASA
SURIA
STESEN JANAKUASA SURIA

STESEN JANAKUASA SURIA

 Tenaga elektrik boleh dihasilkan daripada sinaran

suria menggunakan panel suria.

 Panel suria mengandungi fotosel yang akan

menyerap sinaran suria untuk penjanaan tenaga
elektrik.

 Tenaga elektrik yang terhasil bergantung pada

teriknya sinaran suria.

 Untuk stesen janakuasa ini, bateri digunakan bagi

mengekalkan tenaga elektrik pada waktu malam.
STESEN JANAKUASA SURIA

HABA DIKUMPUL
SINAR MATAHARI
DITUJUKAN
CECAIR DI DALAM
KE ATAS
TIUB PANEL
PANEL SURIA
DIPANASKAN

CECAIR BERTUKAR
TENAGA ELEKTRIK MENJADI STIM
TERHASIL BAGAIMANA STESEN BERTEKANAN
TINGGI
JANAKUASA SURIA
BERFUNGSI…

PENJANA TUKARKAN
TENAGA MEKANIK STIM YANG TERHASIL
KEPADA TENAGA DISALURKAN UNTUK
ELEKTRIK PUTARKAN TURBIN
ACI TURBIN
PUTARKAN
PENJANA
STESEN JANAKUASA SURIA

Pemeluwap

Keluaran
tenaga elektrik
Wap tekanan
rendah
Cecair tekanan
rendah
Aci

Turbin wap Pam

Penjana Wap tekanan Cecair tekanan

tinggi tinggi

Panel Suria

Penjanaan Tenaga Elektrik Menggunakan Tenaga Suria

STESEN JANAKUASA SURIA
STESEN JANAKUASA SURIA

Contoh Panel Suria di Stesen Janakuasa Suria

 STESEN
JANAKUASA GAS
STESEN JANAKUASA GAS

 Stesen janakuasa gas menggunakan gas

bertekanan tinggi sebagai penggerak utama bagi
memutarkan kipas turbin.

 Gas bertekanan tinggi dihasilkan daripada

dandang pembakaran melalui pemampatan
udara.

 Sistem janakuasa gas memerlukan air bagi

sistem penyejukkannya.
STESEN JANAKUASA GAS

 Selain air, stim dan gas yang digunakan sebagai

sumber penggerak utama, tenaga angin, air dan
ombak , enjin diesel dan tenaga suria juga
digunakan sebagai tenaga penggerak utama.

 Stesen janakuasa gas biasanya didirikan di

kawasan yang agak terpencil dan mempunyai
bilangan penduduk sedikit kerana kemampuan
stesen janakuasa jenis ini menghasilkan tenaga
elektrik terhad.
STESEN JANAKUASA GAS

Bahan api,
minyak
Udara 30ºC/
diesel, gas
Udara 1bar
Kipas
biasa

Sistem
penggerak motor
menggunakan
kuasa elektrik Udara Penjana
108ºC/30 bar

Pemampat Turbin gas

Air Penghasilan
tenaga elektrik

Gambar rajah blok Stesen Janakuasa Gas

STESEN JANAKUASA GAS

Stesen Janakuasa Gas

 PERBANDINGAN
STESEN JANAKUASA
ELEKTRIK
PERBANDINGAN STESEN JANAKUASA ELEKTRIK

JENIS TEMPAT KELEBIHAN KEKURANGAN

STESEN
HIDRO Hulu sungai Tidak mencemarkan Memerlukan kawasan
Tasik alam sekitar yang luas
Takungan Air Buatan Tiada gas yang Mengganggu kehidupan
dilepaskan binatang
Tiada bahan buangan Banjir kilat jika tidak

Boleh mengawal banjir dikawal atau empangan

Saliran air pertanian pecah
Mengganggu sumber
Bekalan air mentah
mata pencarian
Tempat rekreasi

Sukan air

Pengeluaran tenaga
segera
TERMA Mempunyai Boleh dibina di mana Bahaya terma jika
kemudahan bahan api sahaja asalkan dandang salurannya pecah
Mudah mendapatkan boleh didirikan dan Bahan buangan berupa
sumber air disejukkan setelah melalui gas atau asap
Memerlukan tempat turbin Lambat menghasilkan
simpanan bahan api tenaga elektrik
Kos yang tinggi
PERBANDINGAN STESEN JANAKUASA ELEKTRIK

JENIS TEMPAT KELEBIHAN KEKURANGAN

STESEN
NUKLEAR Mudah mendapatkan Kos pemanasan air Bahaya kebocoran
bahan radioaktif menjadi stim lebih radioaktif mengancam
Mudah mendapatkan murah berbanding terma manusia, haiwan dan
sumber air seperti di Tiada gas buangan tumbuhan
tepi sungai, tasik atau Mengeluarkan haba Memerlukan lebih
laut yang tinggi pengawasan
Tenaga elektrik yang Kesan radioaktif adalah

dihasilkan lebih besar berpanjangan

Bahan Uranium tidak
boleh diperbaharui
SURIA Dimana saja asalkan Sumber tenaga Peralatan panel suria
ada cahaya matahari percuma adalah mahal
Amat sesuai di Tenaga boleh Tenaga tidak malar
kawasan pedalaman diperbaharui
Tiada pencemaran
LOKASI STESEN
JANAKUASA
ELEKTRIK DI
MALAYSIA
LOKASI STESEN JANAKUASA ELEKTRIK DI MALAYSIA

NEGERI STESEN JANAKUASA JENIS KAPASITI

STESEN TENAGA
PULAU PINANG SJ PERAI TERMA 317 MW
PERAK SJ TEMENGGOR HIDRO 348 MW
KELANTAN SJ SULTAN ISMAIL PETRA HIDRO 400 MW
TERENGGANU SJ SULTAN ISMAIL, PAKA GAS 900 MW
SELANGOR SJ SULTAN SALAHUDDIN GAS 1200 MW
ABDUL AZIZ, KAPAR
N. SEMBILAN SJ TUANKU JAAFAR, TERMA 600 MW
PORT DICKSON
PAHANG SJ SULTAN IDRIS, HIDRO 150 MW
CAMERON HIGHLANDS
JOHOR SJ SULTAN ISKANDAR TERMA 605 MW
SARAWAK SJ BATANG AI HIDRO 90 MW
SARAWAK SJ BAKUN HIDRO 450 MW
SABAH SJ TANJUNG ARU TERMA 450 MW
SEKIAN.. TERIMA KASIH