Anda di halaman 1dari 46

MAKALAH EKSIPIEN SEDIAAN FARMASI

Hidrogel

Disusun oleh : Kelas A KELOMPOK 1 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Marissa Ika Titi Afriyanti Sulistiyaningsih Gra ! "uli #arlina $a%a%an Agung Is&al Inn!s A ' 'yah A(in(a 1006705193 1106008492 1106011562 1106051811 1106051654 1106067620 1106067255

FAKULTAS FARMASI UNI ERSITAS INDONESIA DEPOK !"1#

KATA PEN$ANTAR )u*i syukur ka&i +an*atkan atas k!ha(irat Allah S,T kar!na %!rkat rah&at (an karunia-$ya. &akalah ini (a+at ka&i s!l!saikan t!+at /aktu. )!nulisan &akalah ini %!rtu*uan untuk &!&!nuhi tugas &ata kuliah 0ksi+i!n S!(iaan 1ar&asi. S!lain itu. &akalah ini (ihara+kan (a+at &!&%!rikan +!n*!lasan (an inf2r&asi l!%ih (ala& &!ng!nai salah satu *!nis !ksi+i!n s!(iaan far&asi yaitu hi(r2g!l. 'ala& +!nyusunan &akalah ini. ka&i &!ngala&i %anyak k!sulitan (an ha&%atan. na&un %!rkat k!r*asa&a s!luruh angg2ta k!l2&+2k (an *uga %!rkat %i&%ingan (2s!n +!&%i&%ing. &aka &akalah ini (a+at t!rs!l!saikan. 3l!h s!%a% itu. ka&i &!ngu a+kan %anyak t!ri&a kasih k!+a(a (2s!n +!&%i&%ing. t!&an-t!&an k!l2&+2k (an t!&an-t!&an lain yang t!lah &!&%antu &!&+!r2l!h inf2r&asi. s!rta s!&ua +ihak yang t!rkait (ala& +!&%uatan &akalah ini. )!nulis &!nya(ari %ah/a &asih %anyak k!kurangan (ala& &akalah ini. 3l!h s!%a% itu. ka&i sangat &!nghara+kan kritik (an saran yang %!rsifat &!&%angun agar &akalah ini &!n*a(i l!%ih %aik (an (!&i k!&a*uan +a(a &akalah-&akalah %!rikutnya. Akhir kata. ka&i %!rhara+ agar &akalah ini (a+at %!rguna (an %!r&anfaat %agi ka&i &au+un +ara +!&%a a.

'!+2k. 3kt2%!r 2013

)!nulis

%A% I PENDAHULUAN 1&1 La'ar (ela)ang )2li&!r hi(r2g!l &asih t!rg2l2ng %ahan yang %aru. %!rk!&%ang +!sat (an &!&iliki a+likasi yang luas (ala& %!r%agai %i(ang. t!ruta&a far&asi. k!(2kt!ran (an +!rtanian. 'ala& %i(ang far&asi +2li&!r hi(r2g!l ini %!r+!ran (ala& a+likasi %i2&!(is. t!r&asuk +!&%!rian 2%at yang (ik!n(alikan. (itun(a (an &2(ifikasi lainnya. S!%agai 2rang-2rang yang %!rk! i&+ung (ala& (unia far&asi +!rlu untuk &!ng!tahui l!%ih lan*ut &!ng!nai hi(r2g!l ini t!rkait sifat. &!kanis&! k!r*a. a+likasi s!rta 2nt2h- 2nt2h (ari hi(r2g!l. 'ala& &akalah ini akan (i+a+arkan tin*auan singkat &!ng!nai hi(r2g!l yang &!&iliki +!ran yang tinggi (ala& s!(iaan-s!(iaan far&asi. 1&! Ru*usan Masalah 1. A+a itu hi(r2g!l4 2. 5agai&ana &!kanis&! k!r*a hi(r2g!l4 3. A+a sa*a 2nt2h- 2nt2h !ksi+i!ni hi(r2g!l4 4. A+a sa*a a+likasi (ari hi(r2g!l4 1&# Tu+uan Penulisan Makalah ini (itu*ukan untuk &!&!nuhi tugas &ata kuliah +ilihan 0ksi+i!n. 1&, Man-aa' Penulisan Manfaat +!nulisan &akalah ini untuk &!na&%ah (an &!&+!r(ala& il&u &!ng!nai hi(r2g!l.

%A% II ISI 1& Hidrogel 6i(r2g!l &!ru+akan *aringan tiga (i&!nsi +2li&!r hi(r2filik yang &a&+u &!ny!ra+ (an &!&+!rtahankan air atau airan %i2l2gis hingga ri%uan kali %!rat k!ringnya. 6i(r2g!l &!&iliki k!sta%ilan ki&ia/i yang +a(a akhirnya akan t!r(!gra(asi (an larut. 6i(r2g!l &!ru+akan suatu rantai +2li&!r hi(r2filik yang saling t!rikat silang satu sa&a lain (an &!&ilik k!&a&+uan a%s2r%s yang tinggi hingga l!%ih (ari 997. Gugus hi(r2filik yang t!r(a+at +a(a hi(r2g!l (iantaranya 836. -#336 yang (a+at &!ny!ra+ air tan+a larut. 6al ini (ikar!nakan &2l!kul-&2l!kulnya t!rikat saling silang s! ara ki&ia &au+un fisika (ari rantai +2li&!r hi(r2filik. 6i(r2g!l &!&iliki %i2k2&+ati%ilitas yang sangat %aik kar!nahi(r2g!l &!&iliki %!%!ra+a sifat yang unik (iantaranya a(alah &!&iliki t!gangan +!r&ukaan yang r!n(ah s!hingga &!nurunkan gaya yang (iganakan untuk &!nga%s2r%si +!larut (an gaya a(h!si s!l. 9!&u(ian kan(ungan airnya sangat tinggi kar!na +!r&ukaan hi(r2g!l %!rsifat sangat hi(r2filik (an &a&+u &!nsti&ulasi %!%!ra+a sifat *aringan (ari ala& (!ngan ka(ar air yang sangat tinggi. 'an sifat unik yang t!rakhir a(alah sifat fisiknya yang lunak (a+at &!ni&alkan iritasi &!kanik (an g!s!kan +a(a *aringan (i s!kitarnya. '!ngan (!&ikian hi(r2g!l sangat +2t!nsial untuk &!&%a/a &akr2&2l!kul %i2aktif (ala& k!a(aan &!ng!&%ang. S!hingga hi(r2g!l %aik (igunakan (an (ia+likasikan (alan %i(ang &!(is.

)!&%agian hi(r2g!l: 1.1 5!r(asarkan su&%!rnya 1.1.1 Ala&i

6i(r2g!l (ari ala& &aksu(nya a(alah hi(r2g!l yang (i (a+at (ari &akhluk hi(u+. %aik (!ngan ara !kstraksi atau+un ara lainnya. 6i(r2g!l (ari %ahan ala& ini k!&u(ian (i%agi lagi &!n*a(i (ua k!l2&+2k. yaitu a. 6i(r2g!l (ari h!/an #2nt2hnya : 9it2san ;(i+!r2l!h (ari angkang k!+iting<. G!latin ;(i+!r2l!h (ari tulang sa+i atau %a%i<. Alginat %. 6i(r2g!l (ari tu&%uhan #2nt2hnya : Tragakan ;(i+!r2l!h (ari Astragalusre gummifer), 9arag!nan ;(i+!r2l!h (ari ru&+ut laut k!las =h2(2+i !a!< 1.1.2 S!&isint!tik 6i(r2g!l (ari %ahan ala& yang (i&2(ifikasi (!ngan &!t2(! t!rt!ntu untuk &!&+!r%aiki sifatnya. #2nt2hnya : '!ri>at Alginat ;$a Alginat. #a Alginat<. '!ri>at S!lul2sa ;#M# $a. 6)M#. (ll< 1.1.3 Sint!tik 6i(r2g!l yang (i%uat (ari +r!kurs2r ki&ia n2n ala&. #2nt2hnya : )?A ;)2li>inil Alk2h2l<. )?) ;)2li>inil )ir2li(2n<. ar%2&!r. )?A. )?). +2li&!takrilat. +2li !til!n (i2ksi(a 1.2 5!r(asarkan +6 ;ani2nik atau kati2nik< a. Ani2nik. 2nt2hnya ar%2&!r. arag!nan. +2li &atakrilat %. 9ati2nik. 2nt2h&y kit2san ! Me)anis*e Ker+a Hidrogel 6i(r2g!l &!ru+akan suatu *aringan rantai +2li&!r hi(r2filik yang saling t!rikat silang satu sa&a lain (an &!&iliki k!&a&+uan a%s2r+si yang tinggi. &!n a+ai 99.97. Gugus fungsi hi(r2filik yang t!r(a+at +a(a hi(r2g!l (iantaranya 836. -#336. -#3$6 2 (an 8 S336. yang (a+at &!ny!ra+ air tan+a larut ;5a*+a*.A.9@Giri.A.2002<. 6i(r2g!l. s!%uah *aringan +2li&!r tiga (i&!nsi ti(ak akan %!nar-%!nar t!rlarut. t!ta+i (a+at &!ny!ra+ s!*u&lah %!sar +!larut yang s!suai. "ika +2li&!r hi(r2g!l &!ng!&%ang ; swelling) (ala& &!(iu&nya. hal ini &!nun*ukkan %ah/a hi(r2g!l &a&+u &!nga%s2r%si &!(iu& airnya larut (i(ala&nya. 9!tika suatu &atriks hi(r2g!l t!r+a+ar (ala& &!(iu& air. air akan (ia%s2r+si 2l!h hi(r2g!l. S!t!lah t!r+a+ar (!ngan air t!r*a(i +r2s!s (ifusi. tiga %agian (ala& &atriks hi(r2g!l (a+at (i%!(akan. Aa+isan +!rta&a. %agian yang +aling !+at &!ng!&%ang

(ala& air. s! ara &!kanik l!&ah. Aa+isan hi(r2g!l ini (is!%ut glass (mostly hydrogel), akan %!rtin(ak s!%agai %arri!r (ifusi untuk air yang t!rsisa. Aa+isan k!(ua a(alah tough rubber (significant proportion of water and hydrogel) %agian ini (i irikan (!ngan &!ng!&%ang s!(ang (an r!latif kuat. Aa+isan k!tiga a(alah soft rubber (mostly water) regions, %agian yang %!lu& &!n(a+atkan air (an ha&+ir (ala& %!ntuk glassy untuk /aktu yang la&a.

1 2 3

Ga&%ar 3. Aa+isan &atriks hi(r2g!l saat t!r*a(i (ifusi (!ngan &!(iu&nya. )!ningkatan !ntr2+i &!ny!rtai f!n2&!na swelling kar!na >2lu&! hi(r2g!l &!ningkat (!ngan %anyaknya &2l!kul &!(iu& air yang t!ra%s2r% (i(ala& stuktur *aringannya. )a(a +r2s!s swelling, k!&a&+uan &!ng!&%angnya akan &!ningkat (!ngan &!nurunnya k!&a&+uan +!larutan. ;G22 h. "an /.2002<. )a(a saat %!rta&%ah >2lu&!nya. fraksi yang larut (ari %ahan +2li&!r t!rs!%ut akan larut (an %!r(ifusi k!luar (ari +2li&!r yang &!ng!&%ang. 5ahan +!ngikat silang ini akan &!ng!&%ang (ala& fas! g!l +2li&!r tiga (i&!nsi hingga &!n a+ai k!kuatan 2s&2ti yang s!i&%ang (!ngan r!gangan rantai +2li&!r t!rs!%ut. S!&akin %anyak rantai +2li&!r yang %!rikatan silang (ala& suatu +2li&!r. k!&a&+uan &!ng!&%angnya akan &!nurun (an g!l &!n*a(i s!&akin kuat.; G22 h."an ,.2002<. Bntuk &!nghitung k!&a&+uan &!ng!&%ang hi(r2g!l. &aka +!rhitungan yang (igunakan a(alah (!ngan &!&%an(ingkan %!rat k!ring hi(r2g!l (an %!rat s!t!lah &!ng!&%ang hi(r2g!l. S!lain &!nggunakan (ata %!rat %isa *uga &!nggunakan (ata >2lu&! hi(r2g!l. =u&usnya a(alah s!+!rti ini:

Ga&%ar 4 . M!kanis&! &!ng!&%ang ;Swelling) +a(a hi(r2g!l

Ga&%ar 5. Stuktur hi(r2g!l s!%!lu& (an s!su(ah &!ng!&%ang

B&u&nya hi(r2g!l a(alah %ahan %i2k2&+ati%!l kar!na &!&iliki kan(ungan air yang tinggi. 6i(r2g!l t!lah (igunakan (ala& %!r%agai a+likasi %i2&at!rian (an %i2t!kn2l2gi. s!+!rti (ala& t!knik *aringan. syst!& +!nghantaran 2%at. (an 2rgan tiruan. #& #&1 .on'oh E)si/ien 0ang %ersi-a' Hidrogel 5!rikut &asing-&asing +!n*!lasannya: Traga1an'h 2'raga)an3 Sin2ni& (ari tragakan a(alah Goma Alcatira; Goma de tragacanto; Gomme adragante; Gum Dragon; Gum Tragacanth; Trag ; Tragacanta; Tragacantha; Tragacanto; Traga!anta; Traga!antas; Tragant; Tragantti (Sean " Sweetman, #$$%) Traga anth gu& a(alah gu& k!ring u(ara (i+!r2l!h (ari Astragalusre gummifer &a'illardie ((an s+!si!s lainnya (ari Astragalus tu&%uh t!ruta&a (i Iran. Suriah. (an Turki. Gu& ini &!ngan(ung a&+uran (ari +2lisakari(a tak larut air (an larut air . ;5ass2rin 60707 yaitu %agian ti(ak larut air (an sisanya traga anthin. yaitu yang larut air< . 5%!rat &2l!kul Tragakan &!n a+ai 840.000 ;=ay&2n( # =2/! !t al. 2009<. )a(a f2r&ulasi pharmaceutical, traga anth gu& (igunakan s!%agai %ahan +!ng!&ulsi (an +!nsus+!nsi &isalnya kri&. g!l (an !&ulsi +a(a %!r%agai k2ns!ntrasi. S!lain itu (igunakan +a(a k2s&!tik. +r2(uk &akanan. (an (ilu!nt +a(a f2r&ulasi ta%l!t ;=ay&2n( # =2/! !t al. 2009<. Tragakan %!r/arna +utih hingga k!kuningan. t!&%us fisik2ki&ia tra anth: a< %< < (< !< 9!%asaanC9!asa&an +6 D 586 f2r a 17 /C> (is+!rsi larutan. Acid )alue 285 *oisture content E157 /C/ 'istri%usi ukuran +artik!l untuk s!r%uk 507 /C/ &!l!/ati 73.7 && &!sh. 9!larutan )raktis larut (i air. !than2l ;957<. (an +!larut 2rganik lainnya. Traga anth gu& &!ng!&%ang (!ngan !+at 10F (ari %!ratnya (i air (ingin atau +anas untuk &!nghasilnya >isk2s k2l2i(al atau s!&i g!l. f< ?isk2sitas ahaya. ti(ak %!r%au. Sifat

?isk2sitas +a(a (is+!rsi tragakan t!rgantung +a(a tingkat (an su&%!r (ari %ahannya. Tragakan 17 &a&+u %!r(is+!rsi 100-4000 &)a s +a(a 20G#. ?isk2sitas &!ningkat s!iring +!ningkatan k2ns!ntrasi (an suhu. $a&un akan &!nurun %ila +6 &!ngala&i k!naikan. 'is+!rsi Traga anth yang +aling sta%il +a(a +6 4-8. )a(a +6 7. traga anth t!lah (ila+2rkan sangat &!ngurangi khasiat anti&ikr2%a +!nga/!t %!nHalk2niu& kl2ri(a. kl2r2%utan2l. (an &!thyl+ara%!n. (an +a(a tingkat l!%ih r!n(ah (ari yang f!n2l (an +h!nyl&!r uri as!tat. 5ila +6 I5. tragakan ti(ak &!&+unyai !f!k sa&+ing t!rha(a+ +!nga/!t t!rs!%ut Traga anth %iasanya (ia/!tkan (!ngan %aik 0.17 %C> asa& %!nH2at atau natriu& %!nH2at. 92&%inasi 0.177 %C> M!thyl+ara%!n (an 0.037 %C > +r2+yl+ara%!n *uga &!ru+akan +!nga/!t yang !f!ktif untuk traga anth g!l ;=ay&2n( # =2/! !t al. 2009<. 92ns!ntrasi tragakan yang (igunakan untuk &!&%uat g!l antara 2-57. 'ala& f2r&ulasi g!l s!%aiknya &!nggunakan s!nya/a ag!n +!n(is+!rsi s!+!rti alk2h2l atau glis!r2l su+aya ti(ak &!nurunkan >isk2sitas tragakan. #&! .arageenan 2Karaginan3 Sin2ni& (ari karaginan a(alah #arrag!!nanu&J #arrag!!ninJ #arrag!ninaJ

#arraghKnan!sJ #arraghKnat!sJ #h2n(rus 0Ftra tJ 0407J Irish M2ss 0Ftra t ;S!an # S/!!t&an4 2009<. BS)32-$127 &!ngga&%arkan karag!nan s!%agai hi(r2k2l2i( (i+!r2l!h (!ngan ara !kstraksi (!ngan air atau air alkali (ari %!%!ra+a angg2ta (ari k!las =h2(2+hy !a! ;ru&+ut laut &!rah<. M!ngan(ung t!ruta&a kaliu&. natriu&. kalsiu&. &agn!siu&. (an a&2niu& !st!r sulfat (ari galakt2sa (an k2+2li&!r 3.6-anhi(r2galakt2sa. 6!ks2sa t!rs!%ut s! ara %!rgantian t!rkait 2l!h a-1.3 (an %-1.4 (i +2li&!r. 9arag!nan (i%agi &!n*a(i tiga s!suai (!ngan +2sisi sulfat (an a(a ti(aknya anhi(r2galakt2sa. a< l-#arrag!!nan ;la&%(a-karag!nan< a(alah +2li&!r n2ng!lling &!ngan(ung s!kitar 357 !st!r sulfat (an ti(ak a(a 3.6 -anhi(r2galakt2sa. %< i-#arrag!!nan ;i2ta-karaginan< a(alah +2li&!r +!&%!ntuk g!l yang &!ngan(ung s!kitar 327 !st!r sulfat (an s!kitar 307 3.6 -anhi(r2galakt2sa. < k-#arrag!!nan ;ka++a-karag!nan< a(alah +2li&!r +!&%!ntuk g!l kuat yang &!&iliki struktur t!rsi!r h!liks yang &!&ungkinkan g!l. ;1< Ini &!ngan(ung 257 !st!r sulfat %!rat (an s!kitar 347 3.6 - anhi(r2galakt2sa Strutur karag!nan yaitu s!%agai %!rikut:

Ga&%ar 1. Struktur 9arag!nan 5!rikut sifat fisik2ki&ia &asing-&asing karag!nan:

Ta'el + Tipe Gel masing,masing !aragenan

Ta'el # Sifat lain masing,masing !aragenan

Ta'el - .elarutan dan sifat gelatin masing,masing !aragenan

Ta'el / Sta'ilitas masing masing 0enis !aragenan )!&%!ntukan g!l %!ru+a +r2s!s +!ngga%ungan atau +!ngikatan silang rantai-rantai +2li&!r s!hingga t!r%!ntuk suatu tiga (i&!nsi %!rsa&%ungan. "ala t!rs!%ut &!nangka+ (an &!ngi&2%ilisasikan air k!(ala&nya (an &!&%!ntuk struktur yang kuat (an kaku. 92ns!ntrasi yang (igunakan: 0.02-27 9arag!nan %!rsifat higr2sk2+is s!hingga harus (isi&+an (ala& /a(ah yang t!rtutu+ ra+at. s!*uk. (an k!ring. Sta%ilitas &aksi&u& karaginan +a(a +6 9. Aarutan raginan &!nurun >isk2sitasnya %ila +6 (iturunkan (i%a/ah 4.3 )!nurunan +6 &!ny!%a%kan t!r*a(inya hi(r2lisis ikatan glik2si(ik yang &!ngaki%atkan k!hilangan >isk2sitas. A+a%ila karag!nan &!&%!ntuk k2&+l!ks (!ngan &at!rial kati2nik akan &!rusak sifat fisik2ki&ia ;k!larutan. +!ru%ahan +6<. 9arag!nan %!rint!raksi (!ngan &akr2&2l!kul lainnya ; 2nt2h : +r2t!in< s!hingga akan &!ni&%ulkan %!%!ra+a !f!k s!+!rti +!ningkatan >isk2sitas. +!&%!ntukan g!l. sta%ilisasi atau +r!si+itasi. 9arag!nan (igunakan (ala& &anufaktur s!%agai Hat +!nsus+!nsi (an +!&%!ntuk g!l. sta%ilisasi. %ahan +!ng!&ulsi. +!ningkat >isk2sitas. 'igunakan untuk 2%at 2ral. %ukal. &ikr2!nka+sulasi +r2t!in. 9arag!nan &!&iliki sifat &uk2a(h!si +a(a (a!rah 2r2faring!al. "uga (a+at &!n!&+!l +a(a &!&%ran >agina ;s!(iaan >aginal<

#&#

Pe)'in $a&a IB)A# : ;2S.3=.4S.5=.6=<-3.4.5.6-t!trahy(r2Fy2Fan!-2- ar%2Fyli a i( )!ktin &!ru+akan s!nya/a %!r%2%2t &2l!kul tinggi. t!ruta&a t!r(iri (ari rantai-rantai

unit asa& galaktur2nat t!rhu%ung s!%agai 1.4-L-gluk2si(a. (!ngan 5M rata-rata 30 0008100 000. 'ala& BS) 32. +!ktin (i(!skri+sikan s!%agai +r2(uk +!&urnian kar%2hi(rat yang (i+!r2l!h (ari !kstrak asa& +a(a %agian (ala& %uah *!ruk. Sifat Ala&i )!ktin. &!li+uti sifat fisika (an sifat ki&ia. 5!rikut sifat fisika +!ktin: 1. 2. 3. 4. 5. 1. 2. 3. 4. )!ktin %!r%!ntuk s!r%uk halus atau kasar. %!r/arna +utih k!kuningan. +raktis ti(ak %!r%au. (an &!&iliki rasa s!+!rti l!n(ir. 6a&+ir t!rlarut s!&+urna +a(a 20 %agian air. %!ru+a larutan k!ntal %!r&uatan n!gatif. Aarut l!%ih &u(ah (ala& air *ika s!%!lu&nya (i a&+ur (!ngan alk2h2l. glis!r2l. atau siru+. Ti(ak larut (ala& alk2h2l (an +!larut 2rganik lainnya. Sta%il (ala& k2n(isi s!(ikit asa&. 5!rikut sifat ki&ia +!ktin: M!&iliki +6 D 6.0-7.2 )!ktin &!ru+akan &at!rial sta%il (an ti(ak r!aktif. 'isi&+an +a(a t!&+at yang s!*uk (an k!ring. Ti(ak &!&iliki ink2&+ati%ilitas (!ngan s!nya/a t!rt!ntu. )!ktin ti(ak (a+at larut (ala& %!ntuk kalsiu& (an gara& &agn!siu&. )!ktin (iklasifikasikan &!n*a(i (ua. yaitu 6igh M!th2Fyl (an A2/ M!th2Fyl. %!rikut +!n*!lasannya: a. 1igh metho2yl ;6M< pectin )!&%!ntukan g!l +a(a 1igh metho2yl ;6M< pectin u&u&nya t!r*a(i +a(a +6 I3.5. 'ala& +!&%!ntukan g!l &!&%utuhkan +!larut (ala& *u&lah &ini&al (an +6 (ala& r!ntang yang s!&+it. yaitu +a(a +6 I3.5. )a(a +6 yang &!n(!kati n!tral ;5-6<. 6M-+!ktin sta%il hanya +a(a t!&+!ratur ka&ar.9!tika t!&+!ratur! atau +6 &!ningkat. (a+at t!r*a(i !li&inasi yang &!ru+akan hasil +!r!gangan in in s!hingga g!l k!hilangan >isk2sitas (an sifat g!lnya."ika (isi&+an +a(a suhu l!&%a% atau k2n(isi yang hangat. 6M-+!ktin %!r%!ntuk %u%uk s! ara la&%at akan k!hilangan k!&a&+uannya untuk &!&%!ntuk g!l. %. &ow metho2yl ;AM< pectin &ow metho2yl ;AM< pectin akan &!&%!ntuk g!l (!ngan i2n kalsiu& (an ti(ak %!rgantung +a(a k!%!ra(aan (ari asa& atau tingginya *u&lah s!nya/a +a(at s!hingga

&!&%utuhkan *u&lah kalsiu& yang t!rk2ntr2l untuk +!&%!ntukkan g!l. AM-+!ktin &!nghasilkan g!l t!rgantung +a(a kan(ungan gulanya. AM-+!ktin &!nun*ukkan k!sta%ilan yang l!%ih %aik +a(a k!a(aan suhuC+6 yang tinggi.S!ring t!r(a+at (ala& %!ntuk t!ra&i(asi yang (ina&akan AM-+!ktin t!ra&i(asi. )!ktin &!&iliki a+likasi (ala& in(ustri far&asi s!%agai salah satu !ksi+i!n yang (igunakan t!ruta&a s!%agai +!&%!ntuk g!l ;gelling agent<. )!ktin s!%agai +2li&!r hi(r2g!l (a+at (i+!rgunakan +a(a f2r&ulasi ta%l!t s!%agai +!ngikat. (an *uga untuk f2r&ulasi &atriks ta%l!t yang +!l!+asan 2%atnya (a+at (ik!n(alikan s!+!rti +a(a f2r&ulasi g!l untuk a&%r2F2l )a(a +!&%!ntukan g!l yang &!nggunakan +! tin. g!l t!r%!ntuk kar!na ikatan hi(r2g!n antara gugus-gugus kar%2ksil %!%as (an gugus-gugus hi(r2ksil &2l!kul +!ktin. )a(a suasana larutan n!tral atau s!(ikit asa&. gugus-gugus kar%2ksil +a(a +!ktin yang ti(ak t!!rst!rfikasi akan t!ri2n ;i2nisasi< &!nghasilkan i2n %!r&uatan n!gatif (an %!rsa&a (!ngan gugushi(r2ksil akan &!narik la+isan air s!hingga t!r%!ntuk &assa k!ntal ;g!l<. #&, Algina'

Ga&%ar. =u&us Struktur Alginat =u&us &2l!kul : #12620312)2 5M : 418.2275 $a&a IB)A# :6-MN2- ar%2Fy-4.5-(ihy(r2Fy-6-;+h2s+hanyl2Fy<2Fan-3-ylO2FyP-4.5(ihy(r2Fy-3-+h2s+hanyl2Fan!-2- ar%2Fyli a i( Alginat &!ru+akan g2l2ngan +2lisakari(a yang &!&iliki rantai ti(ak %!r a%ang.Su&%!r uta&a alginat %!rasal (ari fa&ili alga! ;t!ruta&a (ari s+!si!s &aminaria< (an %!%!ra+a %akt!ri. s!+!rti 3seudomonas aeruginosa 'ala& +!&%!ntukan g!l. s!nya/a

alginat! yang (igunakan %iasanya (ala& %!ntuk gara&nya. antara lain kalsiu& alginat! (an natriu& alginat. Alginat akan %!r!aksi (!ngan kati2n (i>al!nt (an &!&%!ntuk hi(r2g!l.5!rikut &!ru+akan afinitas alginat t!rha(a+ i2n (i>al!nt : )%Q#uQ#(Q5aQSrQ#aQ#2.$i.RnQMn #a2S &!ru+akan i2n (i>al!nt yang +aling s!ring (igunakan untuk +!&%!ntukkan hi(r2g!l (ari alginatS!tia+ i2n kalsiu& akan %!rikatan (!ngan (ua &2l!kul alginat!. Alginat s!ring (i&anfaatkan s!%agai +!ngikat (ala& &!t2(! f2r&ulasi !nka+sulasi kar!na &a&+u &!&%!ntuk hi(r2g!l (!ngan a(anya ikatan silang ;crosslin!ing<.S!lain itu *uga (igunakan s!%agai +!nsta%il. ag!n +!nsus+!nsi. (isint!gran (ala& ta%l!t (an ka+sul. s!rta (igunakan untuk &!ningkatkan >isk2sitas.

Ga&%ar. Struktur 9alsiu& Alginat Kalsiu* Algina' Sifat Ala&i 9alsiu& Alginat Sifat 1isik a. %. . (. S!r%uk kalsiu& alginat ti(ak %!r%au atau ha&+ir ti(ak %!r%au ti(ak %!rasa. %u%uk atau s!rat %!r/arna +utih hingga 2klat k!kuningan +u at. )raktis ti(ak larut (ala& kl2r2f2r&. !tan2l. !t!r. air. (an +!larut 2rganik lainnya. Aarut (ala& larutan !n !r natriu& sitrat (an natriu& %ikar%2nat (an (ala& larutan natriu& kl2ri(a. Aarut (ala& larutan alkali atau (ala& larutan Hat yang &!ngga%ungkan (!ngan kalsiu&. Sifat 9i&ia

1.

9alsiu& alginat (a+at (ist!rilisasi (!ngan aut2klaf +a(a 1150# s!la&a 30 &!nit atau (!ngan +anas k!ring +a(a 1500# s!la&a 1 *a&. 9alsiu& alginat harus (isi&+an (ala& /a(ah k!(a+ u(ara.

2. 3.

9alsiu& alginat ti(ak k2&+ati%!l (!ngan alkali (an gara&-gara& alkali. )!&%!ntukan struktur g!l alginat kalsiu& t!rha&%at (!ngan a(anya &2l!kul +r2+ran2l2l. G!l alginat! yang (ihasilkan 2l!h int!raksi antara i2n kalsiu& a(alah sist!& yang

(ina&is. &isalnya k!kuatan %iasanya %!rta&%ah s!iring (!ngan /aktu ;untuk %!%!ra+a *a&<. )!&%!ntukan *aringan g!l tiga (i&!nsi &!li%atkan as2siasi k22+!ratif (ari %agian asa& +2ligulur2nat ;%l2k +2li G< (an %agian asa& +2li&anur2nat ;%l2k +2li M< %!rikatan (!ngan i2n kalsiu&.)!&%!ntukan struktur g!l &2l!kul +r2+ran2l2l. kalsiu& alginat (a+at t!rha&%at (!ngan a(anya

Ga&%ar. M!kanis&! )!&%!ntukan G!l 9alsiu& Alginat

Ga&%ar. G!lasi i2n2tr2+ik (!ngan Int!raksi Antara Gugus Ani2nik +a(a Alginat ;#33-< (!ngan i2n l2ga& (i>al!nt ;#a2S< T!2ri +!&%!ntukan g!l yang t!r*a(i antara lain: a. 9!tika larutan alginat! (an kalsiu& t!ri2nisasi %!rs!ntuhan satu sa&a lain. g!l akan !+at t!r%!ntuk (i +!r&ukaan. S!lan*utnya g!lasi t!rgantung (ari (ifusi i2n kalsiu& yang &!n!&%us &!&%ran! g!l. %. . 5ila gara& kalsiu& yang (igunakan larutnya +!rlahan untuk +!&%!ntukan g!l alginat!. i2n kalsiu& (il!+askan s! ara %!rtaha+ s!hingga +!ningkatan g!l *uga s! ara %!rtaha+. M2l!kul alginat! (itarik l!%ih (!kat (!ngan i2n kalsiu&. (an ikatan hy(r2g!n t!r%!ntuk (!ngan &u(ah s!hingga &!n*a(i fa t2r uta&a (ala& +!&%!ntukan g!l. r!aksi akan %!rk!lan*utan sa&+ai k!s!i&%angan t!rsa+ai ;0ffi2n2ra A.. 2012< S!(iaan alginat! +aling sta%il +a(a r!ntang +6 6 hingga 7.)a(a +!&%!ntukan hy(r2g!l ini. t!r(a+at %!%!ra+a >ariasi yang ti&%ul kar!na a(anya >ariasi k2&+2sisi antara &anur2nat (an glukur2nat ;MCG<. G!l alginat! (!ngan +!r%an(ingan unit asa& glukur2nat ;G< yang tinggi akan &!&%!ntuk g!l yang sangat kaku (an k!kuatan g!l ini akan &!ningkat %!rsa&aan (!ngan %!rat &2l!kul. 'ala& f2r&ulasi far&as!tik. kalsiu& alginat (an kalsiu&-natriu& alginat t!lah (igunakan s!%agai (isint!gran ta%l!t. Sifat g!l kalsiu& alginat (igunakan (ala& +!&%alut luka (ala& +!ng2%atan ulkus kaki. luka t!kanan. (an luka t!r%uka lainnya. )!&%alut yang &!ngan(ung kalsiu& alginat uga &!&iliki sifat h!&2statik. yaitu (!ngan +!nggantian i2n kalsiu& 2l!h i2n natriu& (ala& (arah.6al ini &!nsti&ulasi akti>asi +lat!l!t (an k!s!luruha& k2agulasi (arah.

Na'riu* Algina' Asa& alginat (i!kstrak (ari alga 2klat (an (in!tralkan (!ngan natriu& %ikar%2nat untuk &!&%!ntuk natriu& alginat.$atriu& alginat! &!ru+akan gara& $a (ari asa& alginat. yang &!ru+akan a&+uran (ari asa& +2liur2nik. t!r(iri (ari r!si(u '- &annur2ni a i( an( A-gulur2ni a i(.

Ga&%ar. Struktur $atriu& Alginat Sifat $atriu& Alginat: a. %. . (. !. f. M!&iliki +6 T 7.2 ;17 /C> a4ueous solution< )!&!rian : s!r%uk +utih k!kuningan. ti(ak %!r%au (an ti(ak %!rasa. 9!larutan : Aarut +!rlahan (ala& air. &!&%!ntuk larutan k2l2i(al. Sta%il +a(a +6 4-10 M!&iliki >isk2sitas yang tinggi (an sifat k2l2i( hi(r2filik yang khas. $atriu& alginat &!ru+akan &at!rial higr2sk2+ik. sta%il *ika (isi&+an +a(a t!&+at yang k!l!&%a%annya r!latif r!n(ah (an t!&+!ratur s!*uk $atriu& alginat ink2&+ati%!l (!ngan turunan a ri(in!. kristal >i2l!t. +h!nyl&!r uri a !tat! (an nitrat!. gara& kalsiu&. l2ga& %!rat. (an !tan2l +a(a k2ns!ntrasi l!%ih (ari 57. g. h. 92ns!ntrasi !l!ktr2lit yang r!n(ah +!ningkatan >isk2sitas. 92ns!ntrasi !l!ktr2lit yang tinggi salting,out (ari natriu& alginat *ika t!r(a+at 47 $a#l A+likasi $atriu& Alginat a. S!%agai &atriks +a(a &ikr2ka+sul sustained release (an ta%l!t !nt!rik.

%.

'ala& ta%l!t 2ral (a+at &!ningkatkan >isk2sitas (ari ta%l!t t!rs!%ut s!hingga &!&%uat !f!k g!l 'arrier. &!&+!rla&a /aktu l!+as 2%at. (an &!nurunkan r!aksi yang &!rugikan.

'i (ala& &2l!kul natriu& alginat. t!r(a+at gugus kar%2ksil (an gugus hi(r2ksil %!%as yang (a+at &!&%!ntuk g!l (!ngan %!r%agai i2n l2ga&. G!l natriu& alginat &!&iliki sifat a(h!si %i2l2gi yang kuat s!hingga (a+at (igunakan s!%agai +!nutu+ luka l2kal. s!(iaan nasal. (an ta%l!t kunyah.

#&5

$ela'in

G!latin &!ru+akan +2li&!r ala&i. yakni +r2t!in yang (i+!r2l!h (ari *aringan k2lag!n h!/an. %isa sa+i atau %a%i. Uang (ala& +r2s!s +!&%!ntukannya. *aringan k2lag!n yang (i+!r2l!h (ita&%ahkan asa& (an a(a *uga yang (ita&%ahkan (!ngan %asa. "ika (ita&%ahkan (!ngan asa& (is!%ut (!ngan gela'in A (an *ika (ita&%ahkan (!ngan %asa (is!%ut gela'in %. Sin2ni& : 5y 2 J #ry2g!l J g!latin!J Instag!l J S2lug!l. 5M : 15.000 8 250.000 )!&!rian : A!&%aran. k!+ingan. s!ru%uk atau %utiranJ ti(ak %!r/arna atau kuning +u atJ %au (an rasa l!&ah 9!larutan : "ika (ir!n(a& (ala& air &!ng!&%ang (an &!n*a(i lunak. )raktis ti(ak larut (ala& !tan2l 957. kl2r2f2r& (an !t!r 'igunakan (ala& s!(iaan in*!ksi (ari %!%!ra+a 2%at. &is h!+arin untuk &!nun(a +!l!+asannya. 'igunakan s!%agai ha!&2statik (ala& %!ntuk water,insolu'le film atau porous sponge

#&6

.hi'osan

$a&a n2n+at!n : 9it2san 6y(r2 hl2ri(! Sin2ni& :2-A&in2-2-(!2Fy-;1.4<V-'-glu 2+yrananJ hitinJ (!a !tyl hitinJ V-1.4kit2sani hy(r2 hl2ri(u&J

(!a !tylat!(

+2ly-'-glu 2sa&in!J+2ly-'-

glu 2sa&in!J+2ly-;1.4-V-' glu 2+yran2sa&in!< 9it2san &!ru+akan s!r%uk atau l!&+!ng s!r+ihan %!r/arna +utih hingga +utih-kr!&. ti(ak %!r%au. 5!ntuk s!+!rti s!rat s!ring t!r%!ntuk k!tika +r2s!s +!ng!n(a+an s!hungga /u*u(nya &!ny!ru+ai ka+as. Sta%ilitas +!nyi&+anan kit2san a(alah stanil (isi&+an (ala& suhu ruangan &!ski+un higr2sk2+is s!t!lah +!ng!ringan. 9it2san s!%aiknya (isi&+an (ala& s!%uah /a(ah t!rtutu+ ra+at yang s!*uk (an k!ring. M!nurut )h0ur;1ar&ak2+! 0r2+a< kit2san s!%aiknya (isi&+an +a(a suhu 2-8G#. 9it2san &!ru+akan 2%at ti(ak t!r a&+urkan (!ngan 2ksi(at2r kuat. 9it2san (i+r2(uksi s! ara k2&!rsial &!lalui +!rlakuan ki&ia/i t!rha(a+ kulit rustas!a s!+!rti u(ang (an k!+iting. 9it2san a(alah +2li&!r ala& yaitu +2lisakari(a lin!ar yang (i+!r2l!h (ari kitin yang t!rhi(r2lisis s! ara !nHi&atik &au+un ki&ia/i. S!%agian %!sar ;7081007< gugus as!til +a(a s!nya/a kitin (isu%titusi (!ngan at2& hi(r2g!n ;(!as!tilisasi<. (iantaranya sifat n2n-t2ksik. %i2(!gra(a%l! (an %i2k2&+ati%!l. S!lain itu kit2san *uga (a+at (i+!r2l!h (ari su&%!r ala& yang *u&lahnya %!rli&+ah (an (a+at (i+!r%arui. Sifat lain yang (i&iliki kit2san a(alah k!&a&+uannya untuk t!rhi(rasi (an &!ng!&%ang (ala& lingkungan asa&. $a&un. +!ng!&%angan t!rs!%ut hanya t!r*a(i +a(a lingkungan asa& s!+!rti +a(a la&%ung. s!hingga kit2san ti(ak 2 2k (igunakan +a(a lingkungan %asa. 9it2san ti(ak (a+at larut (ala& air. +!larut 2rganik (an larutan alkali yang &!&iliki +6 (iatas 6.5. 9it2san sangat &u(ah larut (ala& larutan asa&. t!r&asuk asa& f2r&iat. asa& sitrat. asa& as!tat (an larutan asa& lainnya. k! uali (ala& asa& sulfat. 9it2san t!lah %anyak (i&anfaatkan (ala& (unia k!far&asian s!%agaiHat +!ngisi (ala& ta%l!t k!&+a langsung. Hat +!ngikat ta%l!t. (isint!gran.s!rta +2li&!r %i2a(h!sif +!ningkat a%s2r%si.

9ar!na sifatnya yang (a+at &!&%!ntuk la+isan fil&. &aka kit2san (igunakan s!%agai %ahan +!nyalut s!(iaan +a(at k2n>!nsi2nal s!+!rti ta%l!t. )!ng!&%angan kit2san (ala& %i(ang far&as!tika akhir8akhir ini *uga &!n aku+ +!nggunaannya s!%agai %ahan +!&%!ntuk &atriks untuk s!(iaan l!+as t!rk!n(ali (ari granul. &ikr2+artik!l. ta%l!t (an %ahkan i&+lant. A+a%ila kit2san (it!&+atkan (ala&lingkungan air. &aka kit2san (a+at &!ny!ra+ air (ala& *u&lah %!sar (an &!ngala&i +!ru%ahan struktur untuk &!&+!rtahankan air. atau (is!%ut (!ngan &!ng!&%ang ; swollen<. 9it2san yang %!r&uatan +2sitif (a+at (ik2&%inasikan (!ngan %i2+2li&!r %!r&uatan n!gatif s!+!rti g!latin. asa& alginat (an asa& hyalur2nat s!hingga &!nghasilkan &atriks (!ngan karakt!ristik unik yang (a+at (igunakan untuk s!(iaan l!+as t!rk!n(ali. Sifat hi(r2g!l (ari kit2san (a+at (itingkatkan (!ngan +!&%!ntukan k2+2li&!r yang t!r(iri (ari (ua &2l!kul kit2san yang %!rsa&%ung silang %aik s! ara i2nik &au+un k2>al!n.

Dasar Pe*(ua'an Ki'osan 'asar +!&%uiatan (ala& +r2(uksinya&a(alah (!ngan &!nghilangkan kan(ungan +r2t!in (ala& kulit rustas!a (!ngan &+!rlakuan &!nggunakan %asa atau &in!ral s!+!rti kalsiu& kar%2nat (an *uga&+!rlakuan &!nggunakan asa& (!ngan kalsiu& f2sfat. 9ulit rustas!a (ihan urkan&su+aya l!%ih &u(ah (i2lah. 9!&u(ian kulit krustas!a (i-(!+r2t!inasi &!nggunakan larutan natriu& hi(r2ksi(a 3-57. 6asilnya (in!tralisasi (an (ihilangkan kalsiu&nya (!ngan +!na&%ahan larutan 6#A 3-57 +a(a suhu ruangan untuk &!ng!n(a+kan kitin. 9itin (ik!ringkan agar sta%il (isi&+an s!%agai +r2(uk antara s!%!lu& (i-(!as!tilasi. '!as!tilasi kitin (ilakukan (!ngan ara &!na&%ahkan larutan $a36 40-457 +a(a suhu 110G#. (an !n(a+annya k!&u(ian (i u i (!ngan air. 6asilnya (ilarutkan (!ngan asa& as!tat 27 (an %agian yang ti(ak t!rlarut (i%uang. 5agian %!ru+a airan su+!rnatan yang *!rnih (in!tralkan (!ngan larutan $a36. s!hingga (ihasilkan !n(a+an +utih (ari kit2san yang &urni. &!nurunkan k!larutan (ari kit2san. 9!tika kit2san %!ra(a (ala& larutan. r!+ulsi antara %agian t!ras!tilasi (!ngan gugus gluk2sa&in (i(!katnya &!ngaki%atkan &un ulnya k2nf2r&asi yang (i+!r+an*ang. )!na&%ahan !l!ktr2lit (a+at &!nurunkan !f!k ini s!hingga &2l!kul &!&iliki k2nf2r&asi yang l!%ih a ak s!+!rti lilitan. S! ara k2&!rsial. kit2san t!r(a+at (ala& %!r%agai ti+! >isk2sitas. 9it2san &!ru+akan ag!n yang s! ara s!&+urna &a&+u &!ningkatkan >isk2sitas suatu s!(iaan (ala& suasana

asa&. kar!na &r!&iliki %2%2t &2l!kul yang %!sar s!rta struktur lin!ar yang ti(ak %! a%ang. Sifat alir kit2san a(alah %!rsifat +s!u(2+lastis. ?isk2sitas larutan kit2san &!ningkat (!ngan +!ningkatan k2ns!ntrasi kit2san. +!nurunan t!&+!ratur. (an +!ningkatan (!ra*at (!as!tilasi.

Si-a' Fisi)a Ki*ia Ki'osan 9it2san &!ru+akan +2lia&in kati2nik yang %!r&uatan tinggi +a(a +6Q6.5. s!hingga &u(ah %!rikatan (!ngan +!r&ukaan yang %!r&uatan n!gatif (an&&!&%!ntuk kh!lat (!ngan i2n l2ga&. S!lain itu. kit2san &!ru+akan +2li!l!ktr2lit lin!ar yang &!&iliki gugus hi(r2ksil (an gugus a&in2 yang r!aktif;untuk r!aksi ki&ia (an +!&%!ntukan gara&<. Sifat fisik2ki&ia kit2san %!rhu%ungan (!ngan karakt!r +2li!l!ktr2lit (an +li&!r kar%2hi(ratnya. $itr2g!n (ala& kit2san %!ra(a (ala& %!ntuk gugus a&in2 alifatik +ri&!r. 2l!h s!%a% itu kit2san (a+at &!ngala&i r!aksi s+!sifik a&in s!+!rti $-a ylati2n (an r!aksi S hiff. Sifat fungsi2nal kit2san %!rgantung +a(a +an*ang rantai ikatan. k!kuatan &uatan. (an (istri%usi &uatannya. 5!%!ra+a +!n!litian &!nun*ukkan %ah/a %!ntuk gara&. %2%2t &2l!kul&(an (!ra*at (!as!tilasi (ari kit2san s!+!rti halnya +6 %!r+!ngaruh s! ara k!s!luruhan t!rha(a+ +!nga+likasian far&as!tiknya. 9it2san &!&iliki +6 4.0 hingga 6.0 (iukur (ala& larutan aWu!2us 17 %C>. 9!ra+atan kit2san a(alah 1.35 hingga1.40 gC &3 (an titik l!l!hnya 203G#. 9it2san &!ny!ra+ ua+ air yang t!rka(ung (i at&2sf!r. "u&lah ua+ air yang (is!ra+ %!rgantung +a(a ka(ar ua+ air (i u(ara itu s!n(iri. t!&+!ratur. (an k!l!&%a+an r!latif (i u(ara s! ara k!s!luruhan. 'istri%usi ukuran +artik!l kit2san kurang (ari 30X&. 9it2san s!(ikit larut (ala& air. s!%agian t!rlarut (ala& !tan2l;957<. +!larut 2rganik lainnya (an larutan n!tral atau alkali (!ngan +6 (iatas 6.5. 9it2san (a+at t!rlarut (ala& larutan atau larutan k2ns!ntrat (ari k!%anyakan asa& 2rganik atau asa& &in!ral an2rganik;k! uali asa& f2sfat (an asa& sulfat<. 5!ntuk gara&;kl2ri(a.gluta&at< (a+at t!rlarut (ala& air. 9!larutannya %anyak (i+!ngaruhi &!lalui +!na&%ahan gara& k!(ala& larutan. '!ngan a(anya !f!k salting 2ut &aka akan &!ngaki%atkan +!ningkatan &uatan i2n +a(a kit2san.

Penggunaan Ki'osan Se1ara U*u*

S! ara u&u& kit2san (igunakan s!%agai +!nyalut. (isint!gran. +!&%!ntuk fil&. ag!n &uk2a(!si>. +!ngikat ta%l!t. ag!n +!ningkat >isk2sitas. 9it2san (igunakan (ala& s!(iaan far&asi (an k2s&!tik. S!%agai ag!n &uk2a(!si>. kit2san t!lah (ia+likasikan (ala& s!(iaan &uk2a(!si>. s!(iaan l!+as(i+!r !+at. &!&+!r%aiki +!nghantaran +!+ti(a. s!(iaan (!ngan sist!& +!nghantaran 2%at (i usus. (an s!(iaan yang (igunakan untuk +!nghantaran g!n. 9it2san t!lah (i+r2s!s &!n*a(i %!r%agai &a a& %!ntuk s!(iaan far&asi s!+!rti g!l. fil&. &ikr2sf!ris. ta%l!t. (an +!nyalut untuk li+2s2&. 'ala& +!nga+likasiaan kit2san (igunakan %!r%agai &!t2(! s!+!rti s!&+r2t k!ring. k2as!r>asi. (ir! t 2&+r!ssi2n. (an +r2s!s granulasi k2n>!nsi2nal.

S!%aiknya 9it2san (isi&+an (ala& suhu 2-8 0 # (i/a(ah yang t!rtutu+ ra+at. k!ring (an t!(uh.

#&7

.M.8Na 2.ar(o90 Me'h0l .ellulose8Na'riu*3

Ga&%ar. Struktur 9i&ia #M#-$a Sin2ni& :Aku !llJ AWual2n #M#J AWuas2r% ar&!ll2 su& natri u&

#M#-$a &!ru+akan turunan s!lul2sa yang %anyak (igunakan s!%agai %asis g!l.'ala& BS) 32 (i(!skri+sikan %ah/a #M#-$a s!%agai gara& natriu& (ari !t!r +2ly ar%2Fy&!thyl s!lul2sa. Sifat #M#-$a &!li+uti sifat fisika (an ki&ia. yaitu: a. %. . d. e. f. 5!ru+a s!r%uk granular %!r/arna +utih hingga ha&+ir +utih. ti(ak %!r%au. (an ha&%ar. S!r%uk ini higr2sk2+is s!t!lah +!ng!ringan. Sta%il /alau+un %!rsifat higr2sk2+is Mu(ah (i(is+!rsikan k! (ala& air &!&%!ntuk larutan k2l2i(al yang *!rnih Titik l!l!h : 5r2/ns 2270#. #hars 2520# Aarutan !n !r sta%il +a(a +6 2-10 'i%a/ah +6 2 akan t!r*a(i !n(a+an (an (iatas +6 10 >isk2sitas larutan &!nurun (rastis. g.
h.

?isk2sitas (an sta%ilitas &aksi&u& +( +6 7-9 Mu(ah (i(is+!rsikan k! (ala& air &!&%!ntuk larutan k2l2i(al yang *!rnih ?isk2sitas (ari larutan kar%2ksi&!tils!lul2sa sta%il +a(a r!ntang +6 4-10 Ink2&+ati%!l (!ngan larutan asa& kuat (an gara& %!si yang t!rlarut. s!rta %!%!ra+a &!tal s!+!rti alu&uniu&. &!rkuri. (an Hink #ar%2Fy&!thyl !llul2s! s2(iu& (igunakan s! ara luas +a(a s!(iaan 2ral (an t2+i al

i. *.

+a(a

f2r&ulasi

far&asitik.

(igunakan

kar!na

sifat

+!ningkat

>isk2sitasnya.

#ar%2Fy&!thyl !llul2s! s2(iu& *uga (a+at (igunakan s!%agai (isint!gran (an +!ngikat +a(a +!&%uatan ta%l!t (an (a+at (igunakan *uga untuk &!nsta%ilkan !&ulsi. 92ns!ntrasi kar%2ksi&!tils!lul2sa natriu& yang tinggi. yaitu 3-67. (igunakan untuk &!nghasilkan g!l yang (a+at (igunakan s!%agai %asis untuk +asta. Ikatan 6i(r2g!n +a(a hi(r2g!l (a+at (i+!r2l!h (!ngan &!nurunkan +6 larutan +2li&!r +!&%a/a gugus kar%2ksil. #2nt2h hi(r2g!l t!rs!%ut a(alah #M# ;kar%2ksi&!til s!lul2sa< *aringan ikatan hi(r2g!n yang (i%!ntuk (!ngan &!n(is+!rsikan #M# k! (ala& 0.1 M 6#l ;Takiga&i !t al.. 2007<.M!kanis&! ini &!li%atkan +!nggantian natriu& (i #M# (!ngan hi(r2g!n (ala& larutan asa& untuk &!nghasilkann ikatan hi(r2g!n.Ikatan hi(r2g!n &!ngin(uksi +!nurunan k!larutan #M# (ala& air (an &!ngaki%atkan +!&%!ntukan hi(r2g!l !lastis.

Ga&%ar. )!&%!ntukan *aringan hi(r2g!n kar!na ikatan hi(r2gan int!r&2l!kular (ala& #M# +a(a +6 r!n(ah #&: Pol0 ;in0l al1ohol =u&us : ;#2643<n )!&!rian : S!r%uk. +utih Sin2ni& : Air>2l J Al 2t!FJ 0l>an2l J G!l>at2l J G2hs!n2l J A!&2l J M2/i2l J )2ly>in2l J )?AJ 9!larutan : Aarut (ala& air. +raktis ti(ak larut (ala& +!larut 2rganik 9!asa&an-k!%asaan : +6 larutan 0.47 %C> 5-8 Susut +!ng!ringan : Ti(ak l!%ih (ari 57J +!ng!ringan (ilakukan +a(a suhu 110 0 hingga %2%2t t!ta+ Sisa +!&i*aran : Ti(ak l!%ih (ari 0.757 )?A. yang &!ru+akan hi(r2g!l sint!tik. (igunakan untuk &!ningkatkan >isks2sitas +a(a s!(iaan 2+hthal&i . untuk &!&+!r+an*ang /aktu k2ntak antara Hat aktif (!ngan &ata. "uga (igunakan (ala& larutan contact lens. )a(a ta%!l (i %a/ah ini ta&+ak k!gunaan (ari )?A (!ngan &asing-&asing k2ns!ntrasinya (ala& +!nggunaan.

)?A ini &!&iliki %!%!ra+a tingat k!k!ntalan yang (isa*ikan (ala& ta%!l %!rikut ini :

T!rkait (!ngan >isk2sitasnya. %!rat &2l!kul )?A *uga &!&+!ngaruhi tingat >isk2sitas (ari )?A ini.

)2ly>inyl al 2h2l ini (i%uat (ari hasil hi(r2lisis (ari +2ly>inyl a !tat!. )r2s!s hi(r2lisis t!r*a(i (!ngan !+at (ala& &!tan2l. !tan2l. atau a&+uran alk2h2l (!ngan &!til as!tatJ (!ngan alkali s!%agai katalisat2r. #&< Pol0 ;in0l /0rrolidone M!ru+akan hasil +2li&!risasi 1->inil+ir2li( 2-2n 5M : 2.500 8 3.000.000 =u&us : ;#669$3<n Sin2ni& : 92lli(2n J )las(2n! J +2lyN1-;2-2F2-1-+yrr2li(inyl<!thy-l!n!OJ +2ly>i(2n!J +2ly>inyl+yrr2li(2n!J )?)J 1->inyl-2-+yrr2-li(in2n! +2ly&!r )!&!rian : S!r%uk +utih atau +utih k!kuningan. 5!r%au l!&ah. higr2sk2+is Mu(ah larut (ala& air. (ala& !tan2l. (ala& kl2r2f2r& Int!raksi : &!&%!ntuk k2&+l!ks (!ngan !ritr2sin )?) ini t!r(iri (ari %!%!ra+a *!nis. yaitu : 1. )?) 9-15

)!&%!saran 60 F

)!&%!saran 600 F

2. )?) 9-26C28

)!&%!saran 60 F

)!&%!saran 600 F

3. )?) 9-30

)!&%!saran 60 F 4. )?) 9-29C32

)!&%!saran 600 F

)!&%!saran 60 F

)!&%!saran 600 F

Bntuk nilai %!rat &2l!kulnya s!n(iri %!r%!(a-%!(a t!rgantung *!nis )?) nya. Uang (ita&+ilkan &!lalui ta%!l (i %a/ah ini.

)?). yang &!ru+akan +2li&!r sint!tik ini (igunakan s!%agai : a. %. . (. Suspending agent (an dispersing agent, %iasanya (ala& k2ns!ntrasi (i atas 107 'igunakan (ala& s!(iaan ta%l!t !ff!r>!s !nt yang s!nsitif air 'igunakan untuk s!(iaan ta%l!t yang ti(ak tahan +anas Bntuk s!(iaan delay released (!ngan +!&%!ntukan la+isan a(h!r!n (ala& larutan 2ating untuk ta%l!t 5iasanya (ik2&%inasikan (!ngan +2li&!r lain s!+!rti agar. s!lul2sa.)0G untuk &!ningkatkan %i2k2&+ati%ilitas (an water upta!enya.

#&1" .ar(o*er Sin2ni& (ari ar%2&!r a(alah Acrylic Acid 3olymers; "ar'omera; "ar'om5res; "ar'6meros; "ar'opols; "ar'o2ypolymethylene; "ar'o2y)inyl 3olymers; .ar'omeerit; .ar'omerai; .ar'omere!; .ar'omerer; .ar'omerler; .ar'omery; 3olia!rilic Asit; 3olyacrylic Acid ;S!an # S/!!t&an4 2009< #ar%2&!r a(alah s!nya/a +2li&!r sint!tik yang %anyak (igunakan untuk s!(iaan t2+ikal. S!lain itu *uga (igunakan s!%agai g!l s+!r&i i(!. laksati>. (an ag!n +!n(is+!rsi (i +r2(uk far&asi. )!&!riannya %!ru+a s!r%uk %!r/arna +utih. %!rsifat higr2sk2+is (!ngan %au yang ti(ak t!rlalu &!ny!ngat. 'ala& a+likasi pharmaceutical, ar%2&!r yang (igunakan a(alah 934. 940. (an 941. 5!rat &2l!kulnya s!kitar 7F105 hingga 4F109 #ar%2&!r &!ru+akan suatu +2li&!r. yang t!r(iri (ari &2n2&!r asa& akrilat yang %!rtatutan silang 2l!h allyl sucrose or allyl pentaerythritol ;=ay&2n( # =2/! !t al. 2009<

Gam'ar + *onomer asam a!rilat

Gam'ar # 3olimer dari asam a!rilat = a(alah gru+ alkil atau alk!nil yang &!ngan(ung 10-30 at2& kar%2n (isilangkan (!ngan alil !t!r (ari +!nta!ritirt2l atau sukr2sa. Sifat fisik2ki&ia (ari ar%2&!r &!li+uti: a< 9!asa&anC9!%asaan +6 D 2.5-4 untuk 0.27 /C> (is+!rsi larutan +6 D 2.5Y3.0 untuk a ry+2l 7 /C> (is+!rsi larutan ') Density (tapped) 0.3 gC &3 ;+2/(!r<J 0.4 gC &3 ;granular<. < 92nstanta 'is2siasi +9a D 6.0-0.5 (< Titik l!%ur #ar%2&!r akan t!r(!k2&+2sisi s!la&a 30 &inut!s +a(a 260G#. !< *oisture content 9an(ungan air &!n a+ai 27 /C/. $a&un ar%2&!r %!rsifat higr2sk2+is dan typical e4uili'rium moisture &!ngan(ung at 25G# an( 507 r!lati>! hu&i(ity is 88107 /C/. 9an(ungan moisture ti(ak &!&+!ngaruhi !fisi!nsi saat &!nga&%ang. t!ta+i s!&akin tinggi kan(ungan moisture &!ny!%a%kan l!%ih susah (iatasi kar!na kurang t!rdisperse. f< 'istri%usi Bkuran )artik!l $2r&alnya %!r(ia&!t!r 0.2 Z&. 'ia&!t!r +artik!l s!r%uk t!rfl2kulasi rata-rata 2-7 Z&. #ar%2&!r granular &!&iliki ukuran +artik!l (ala& r!ntang 150-425 Z&. g< 9!larutan

Aarut air. glis!rin. s!t!lah n!tralisasi &!nggunakan !than2l ;957<. #ar%2&!r ti(ak &!larut t!ta+i &!ng!&%ang. h< 9!k!ntalan 'ala& s!r%uk k!ring. k!a(aan ar%2&!r a(alah tightly coiled. na&un k!&a&+uan &!ng!ntalnya t!r%atas. 9!tika (i(is+!rsikan (ala& air. &2l!kul ini &ulai &!n*a(i hi(rat (an s!(ikit t!rurai na&un tingkat >isk2sitas naik. S!hingga untuk &!n(a+atkan +2li&!r (ala& k!a(aan %aik. &2l!kulnya harus t!rurai s!&+urna. A(a (ua &!kanis&! untuk &!nguraikan &2l!kul ini s! ara s!&+urna. s!hingga (a+at &!ng!ntal (!ngan &aksi&u&: a< M!n!tralkan (!ngan %asa yang 2 2k. s!+!rti $a36 atau 936. atau %asa a&in s!+!rti Tris N tris;hisr2Fy&!thyl< a&in2&!than!< A(anya +!na&%ahan i2n n!gatif &!ny!%a%kan t!rurainya &2l!kul (!ngan s!&+urna. =!aksi ini %!r*alan (!ngan !+at. (an 2t2&atis &!&%uat k!ntal. 5!rikut ga&%ar &2l!kul ar%2&!r s!%!lu& (in!tralisasi ;A< (an s!su(ah (in!tralisasi 2l!h %asa ;5<

Gam'ar 7 (A) dinetralisasi (8) 'elum dinetralisasi 92&%inasi +!n!tralan ar%2&!r (!ngan %ahan lain (a+at (ilihat +a(a ta%!l %!rikut:

Ta'el + .om'inasi penetralan untu! car'omer


i.

M!li%atkan (2n2r gugus hi(r2ksil +a(a +!na&%ahan +2li&!r. 92&%inasi (ari (2n2r kar%2ksil (an satu atau l!%ih (2n2r hi(r2ksil akan &!ngahasilkan

k!k!ntalan kar!na a(anya ikatan hi(r2g!n. )!n(2n2r hi(r2ksi yang (igunakan %iasanya: +2ly2l;s!+!rti glis!rin. +r2+il!nglik2l. )0G<. gula ;s!+!rti &anit2l<. surfaktan ani2nik (!ngan li&a atau l!%ih gugus !t2ksi. k2+2li&!r glik2sila&. +2li!til!n 2ksi(a. (ll. M!kanis&! ini ti(ak t!r*a(i s! ara instan atau 2t2&atis. na&un s!la&a 5 &!nit hingga 3 *a&. 5iasanya. k2ns!ntrasi kar%2&!r yang (igunakan %!rkisar antara 0.17-17 ;Ash2k 9at(ar!. 2006< #ar%2&!r (igunakan untuk &at!rial %i2a(h!si>. %ahan s!(iaan +!l!+asan t!rk2ntr2l. %ahan +!ng!&ulsi. sta%iliH!r !&ulsi. %ahan +!nsta%ilisasi. %ahan +!nsus+!nsi. +!ngikat +a(a ta%l!t ;=ay&2n( # =2/! !t al. 2009<. )a(a f2r&ulasi ta%l!t. ar%2&!r (igunakan untuk +!ngikat atau %ahan untuk s!(iaan +!l!+asan (ik2ntr2l. )!rhatikan tingkat >isk2sitas yang (igunakan. a+a%ila t!rlalu tinggi >isk2sitas k!r*a kar%2&!r akan ti(ak !fisi!n ;=ay&2n( # =2/! !t al. 2009<.

Ta'el # 3enggunaan "ar'omer #ar%2&!r *uga t!rs!(ia (ala& %!ntuk granul.

;A<

;5<

Ga&%!r 6. 0F i+i!nt: #ar%2+2l 971)J &anufa tur!r: Au%riH2l A(>an !( Mat!rials. In .J &agnifi ati2n: 2000;A< 6000;5< >2ltag!: 25 k?

In)o*/a'i(ili'as 9ar%2&!r %!ru%ah /arna (!ngan r!s2rsin2l (an ink2&+ati%!l (!ngan f!n2l. kati2nik +2li&!r. asa& kuat. (an !l!ktr2lit k2ns!ntrasi tinggi. A(*u>ant +!nggunaan anti&ikr2%a t!rt!ntu *uga harus (ihin(ari atau (igunakan (!ngan k2ns!ntrasi r!n(ah. 5!si (an l2ga& katalis transisi (a+at &!nurunkan (is+!rsi kar%2&!r. 92&+l!ks kar%2&!r (!ngan %!%!ra+a guguas fungsi2nal +r2t!in (a+at (i !gah (!ngan &!ngatur +6 34 (is+!rsi (an atau +ara&!t!r k!larutan (!ngan &!nggunakan alk2h2l (an +2li2l yang s!suai. 5!ntuk k2&+l!ks kar%2&!r (!ngan !ksi+i!n lain *uga t!rgantung (ari +6. )!ny!suaian +6 atau +ara&!t!r k!larutan (a+at (ilakukan. #&11 Polie'ilen O)sida

Sin2ni& : )2li2ks. +2lisir!n. +2li2ksi!til!n 9!gunaan s!%agai ag!n &uk2a(!sif. ag!nt coating, %in(!r ta%l!t. (an thic!ening agent S!%agai ta%l!t %in(!r (iguanakn +a(a k2ns!ntrasi 5-857. )2li2ski!til!n *uga (ik!nal s!%agai +2li!til!n glik2l kar!na &!&iliki #AS $u&%!r yang sa&a. )2li!til!n 2ksi(a *uga (igunakan untuk sist!& 2%at t!rtun(a (!ngan +!n(!katan &atriks hi(r2filik. )!&ilihan +a(a s!(iaan immediate release atau +a(a s!(iaan l!+as t!rk!n(ali untuk f2r&ulasi (i+!rti&%angkan +a(a sifat ka+asitas &!ng!&%angnya (an %!rat &2l!kulnya.

9a+asitas M!ng!&%ang (ari )2li!til!n 2ksi(a (iukur (ari tingkatan %!rat &2l!kul. iukur +a(a 28 && ta%l!t (ala& 300 &A aWua(!st Su&%!r : 1and'oo! of 3harmaceutical <2cipients =th <dition. )ag! 523. Kara)'eris'i) O)sida Su(ut =!+2sa : 65-700 #. 9ear Spectrum ;lihat 340. titik A!l!h :nfra ga&%ar< ;ed dari Polie'ilen

9ear :nfra ;ed Spectrum (ari +2li!til!n 2ksi(a. Su&%!r : 1and'oo! of 3harmaceutical <2cipients =th <dition. )ag! 522

)2li!til!n 2ksi(a larut (ala& aWua(!st (an %!%!ra+a +!larut 2rgani glik2l. (an alk2h2l. Pen0i*/anan&

s!+!rti as!t2nitril.

kl2r2f2r&. (an &!til!n kl2ri(a. )2li!til!n 2ksi(a ti(ak larut (ala& hi(r2kar%2n alifatis. !til!n

S!%aiknya )2li!til!n 2ksi(a (isi&+an (ala& /a(ah yang t!rtutu+ ra+at. k!ring (an t!(uh. 'an hin(ari +a(a +a+aran t!&+!ratur tinggi kar!na akan &!ngurangi >isk2sitas. In)o*/a'i(ili'as )2li!til!n 2ksi(a ink2&+ati%!l (!ngan ag!n +!ng2ksi(asi

Poli*e'a)rila' )2li&!takrilat &!&+unyai ru&us !&+iris ;#56832<n. )2li&!takrilat &!&+unyai sin2ni& )2li&!r &!til &!takrilat. +2li &!til &!asilat. a&in2 &!takrilat k2+2li&!r. a&&2nia &!takrilat k2+2li&!r. 0astrasil. 0u(ragit.0asta rylJ 0u(ragitJ 92lli 2at MA0

)2li&!takrilat a(alah +2li&!r sint!tik kati2nik (an ani2ni (ari (i&!til a&in2!til &!takrilat. asa& &!takrilat (an asa& !st!r &!takrilat +a(a rasi2 yang %!r%!(a. )2li&!takrilat %iasanya (igunakan s!%agai +!&%!ntuk fil& +a(a ta%l!t. ta%l!t %in(!r. (an ta'let diluent. )!nggunaannya t!ruta&a (ala& f2r&ulasi ka+sul (an ta%l!t s!%agai ag!n +!&%!ntuk fil&. (it!tukan +!nggunaannya (ari ti+! +2li&!r yang (igunakan. karakt!ristik k!larutan film yang akan (i%uat.

Ga&%ar. Ta%!l na&a ki&ia (ari )2li&!takrilat s!rta "AS 9um'ernya Su&%!r : 1and'oo! of 3harmaceutical <2cipients =th <dition. )ag! 525

Ga&%ar. 5!r%agai )2li&!takrilat s!rta karakt!ristiknya. Su&%!r : 1and'oo! of 3harmaceutical <2cipients =th <dition. )ag! 526

Ga&%ar. 5!r%agai k!larutan )2li&!takrilat (ala&&!(iu& +!larut. Su&%!r : 1and'oo! of 3harmaceutical <2cipients =th <dition. )ag! 526

is1osi'0 2d0na*i13

3812 &)a s untuk 0u(ragit 0J 450 &)a s untuk 0u(ragit $0 30 'J 508200 &)a s untuk 0u(ragit A (an SJ 420 &)a s untuk 0u(ragit 1S 30 'J 415 &)a s untuk 0u(ragit A 30 '-55J 1008200 &)a s untuk 0u(ragit A 100-55J 415 &)a s untuk 0u(ragit =A (an =SJ 4200 &)a s untuk 0u(ragit =A (an =S 30 'J 415 &)a s untuk 92lli 2at MA0 100 ) (an Ga&%ar. S2!sifikasi )2li&!takrilat s!rta sifat fisik2ki&ia. Su&%!r : 1and'oo! of th 3harmaceutical = ')J <dition. )ag! 526 92lli <2cipients 2at MA0 30 145 &)a s untuk 0asta ryl 30'.

Ta%!l. 5!r%agai >isk2sitas )2li&!takrilat .Su&%!r : 1and'oo! of 3harmaceutical <2cipients =th <dition. )ag! 528 Sta%ility an( St2rag! #2n(iti2ns )2li&!takrilat s! ara luas (igunakan s!%aga +!&%!ntuk fil& +a(a f2r&ulasi 2ral. 'gunakan *uga +a(a f2r&ulasi t2+i al kar!an sifatnya yang ti(ak t2ksik (an ti(ak &!ngiritasi. )li&!takriat *uga (igunakan s!%agai %ahan +!&%uatan (ari l!nsa intra2 ular. %asis gigi +alsu. (an s!&!n +a(a gigi %uatan. ,& A/li)asi Hidrogel A+likasi /ater,swollen crosslin!ed hydrogel t!lah %!r>ariasi (ala& %!r%agai %i(ang s!+!rti %ahan ta&%ahan &akanan. far&asi. (an %i2&!(is. A/alnya (ilakukan +a(a crosslin!ed hi(r2g!l 60MA yang (ilakukan 2l!h ,i ht!rl! (an Ai& +a(a tahun 1954. 5!rkat +!n!litian (an +!n!&uan sifat hi(r2filik s!rta %i2k2&+ati%!l. &un ul t!kn2l2gi hi(r2g!l %!r(asarkan a+likasi %i2&at!rial. Ai& (an Sun +a(a tahun 1980 &!nun*ukkan k!%!rhasilan +!nggunaan &ikr2ka+sul kalsiu& alginat untuk !nka+sulasi. 9!&u(ian +2li&!r ala&i s!+!rti k2lag!n (an tulang ra/an ikan hiu (i&asukkan (ala& hi(r2g!l s!%agai +!&%alut luka.

)2li&!r ala&i (an sint!tis (igunakan untuk !nka+sulasi. s!rta !nka+sulasi (i &!&%ran s!&i+!r&!a%!l. 6i(r2g!l t!lah (igunakan untuk &!n !gah a(h!si (an &!n !gah tr2&%2sis s!t!lah 2+!rasi. s!rta s!%agai anti a(h!sif +!r&ukaan s!l. Susunan microfa'ricated hidrogel *uga (igunakan untuk %i2s!nsing. 6i(r2g!l s!karang &!&ainkan +!ran +!nting (ala& +!ran ah t!knik *aringan. %i2s!ns2r (an +!rangkat 5i2M0MS. s!rta +!&%a/a 2%at. 'i antara +!n!ra+an t!rs!%ut. !ksi+i!n hi(r2g!l &!n*a(i %i(ang stu(i uta&a (an %!%!ra+a +r2(uk k2&!rsial t!lah t!rs!(ia (i +asaran. )r2t!in. +!+ti(a. 2%at %!r%asis '$A s!&ua (a+at (i(istri%usikan &!lalui +!&%a/a hi(r2g!l. 5!%!ra+a sifat hi(r2g!l s!+!rti %i2k2&+ati%ilitas. hi(r2filisitas. fl!ksi%ilitas &!&%uat hi(r2g!l &!n*a(i i(!al untuk (igunakan s!%agai &atriks +!&%!rian 2%at. 6i(r2g!l &!nun*ukkan k2&+ati%ilitas yang %aik (!ngan (arah (an airan tu%uh lainnya. s!hingga (igunakan s!%agai %ahan untuk l!nsa k2ntak. +!&%alut luka %akar. &!&%ran. (an s!%agai +!la+is +!r&ukaan. )2li&!r ala&i (an sint!tis &!&iliki a+likasi s!%agai +!&%alut luka. !nka+sulasi s!l. (an %aru-%aru ini s!(ang (igunakan (ala& %i(ang r!kayasa *aringan s!%agai &atriks untuk &!&+!r%aiki (an r!g!n!rasi %!r%agai *aringan (an 2rgan. 9!tika s!%agian atau s!luruh *aringan atau 2rgan gagal. +!ra/atan &!li+uti +!r%aikan atau +!nggantian (!ngan su%stitu!n ala&i atau sint!tis. atau r!g!n!rasi. I&+lan t!lah uku+ %!rhasil. na&un t!knik *aringan &!&!gang +!ranan +!nting untuk r!g!n!rasi. 6i(r2g!l s!karang s!(ang (iangga+ s!%agai &atriks i(!al untuk t!knik *aringan. ,&1 Penghan'aran O(a' )!ng2%atan +!nyakit s!lalu &!n*a(i isu uta&a %agi +ara +!n!liti s!la&a &anusia &asih a(a. T!kn2l2gi yang t!lah &a*u &!&%uktikan %ah/a +r2t!in. +!+ti(a. (an %ahan lainnya t!lah (ii(!ntifikasi s!%agai [2%at[ yang (a+at (igunakan untuk &!ng2%ati +r2s!s k!hi(u+an fisi2l2gis. rasa sakit. (an k!ti(aknya&anan. 3%at (a+at &!&iliki karakt!ristik yang %!r>ariasi s!+!rti hi(r2filisitas. k2&+2sisi ki&ia. ukuran (an !f!kti>itas &!ski+un (i+akai untuk &!ng2%ati g!*ala yang sa&a. )!ningkatan +!&aha&an %i2l2gi s!lul!r +a(a tingkat &2l!kul!r (an t!r2%2san (ala& +r2t!2&ik t!lah &!ngungka+kan k2ns!+ (istri%usi g!n. 3%at harus &!n a+ai t!&+at aksi (ari rut! a(&inistrasi ;2ral. intra>!na. trans(!r&al. (ll< (!ngan ara t!rt!ntu (an (ala& *u&lah t!rt!ntu. Ini a(alah (asar (ari (istri%usi 2%at. )!&%!rian 2%at %!rtu*uan &!&%!rikan 2%at yang t!+at (i t!&+at yang t!+at. +a(a k2ns!ntrasi yang t!+at untuk +!ri2(! /aktu yang t!+at. T!rka(ang (istri%usi langsung (ari 2%at t!rs!%ut

sulit. kar!na rut! a(&inistrasi yang %!r%ahaya atau k!ti(aknya&anan +asi!n. Bntuk kasus s!+!rti ini. strat!gi t!lah (ik!&%angkan untuk &!&%!rikan 2%at (!ngan +!&%a/a. )!&%a/a 2%at %aik %!ru+a +!rangkat i&+lan atau rantai +2li&!r +an*ang harus %i2k2&+ati%!l (!ngan 2%at (an tu%uh. Sist!& (istri%usi 2%at &!ngu%ah %i2(istri%usi (an far&2kin!ti 2%at. 3l!h kar!na itu. kita harus &!&+!rhitungkan %!saran ha&%atan s!+!rti k!larutan 2%at. (!gra(asi !nHi&. t2ksisitas. k!ti(ak&a&+uan untuk &!l!/ati %arri!r %i2l2gis s!%agai k2n(isi lingkungan yang &!rugikan. Sist!& (istri%usi. (!sain yang t!+at. (an r!kayasa 2%at +!nting untuk &!&%uat (istri%usi 2%at yang !f!ktif tan+a &!ny!%a%kan r!s+2n i&un tu%uh.

,&! Hidrogel dala* Pengan'aran O(a' )!&%!rian 2%at l2kal (a+at (i a+ai (!ngan &!narg!tkan 2%at langsung +a(a t!&+at aksi. 6i(r2g!l &!ru+akan k!las uta&a %i2&at!rial yang (iangga+ s!%agai sist!& +!ngiri&an 2%at i&+lan. S!nya/a hi(r2filik-hi(r2g!l &a&+u &!ny!ra+ s!*u&lah %!sar air na&un t!ta+ &!&+!rtahankan int!gritas struktural. 9!sa&aan struktur &!r!ka (!ngan &atriks !kstras!lul!r &!&%uatnya %i2k2&+ati%!l. )2li&!r sint!tis ini t!lah &!nu&%uhkan &inat yang luas (an s!karang &!n*a(i lini (!+an (ala& +!n!litian +!&%!rian 2%at. Bntuk &!&asukkan preformed gel k! (ala& tu%uh. +!r&ulaan harus (i%uat (!ngan (i&!nsi s!nya/a yang sa&a s!+!rti g!l. 6al ini &!ny!%a%kan +2t!nsi risik2 (an k!ti(aknya&anan k!+a(a +asi!n. 3l!h kar!na itu. f2kus uta&a t!lah %!rg!s!r untuk &!ng!&%angkan %ahan in*!ksi (!ngan k!&a&+uan untuk &!&%!ntuk &atriks tiga (i&!nsi k! (ala& &atriks fisi2l2gis. )!&%!ntukan in situ ini (a+at (i a+ai &!lalui r!aksi silang ki&ia t!rt!ntu. )!&%!ntukan struktur g!l (i+!ngaruhi 2l!h lingkungan rangsangan ;+6. suhu. +!nggantian +!larut (ll<. 6i(r2g!l sint!tis (!ngan k!&a&+uannya untuk &!ny!ra+ air. fl!ksi%ilitas. (an %i2k2&+ati%ilitas &!ru+akan +!&%a/a yang i(!al untuk +!ng!&%angan f2r&ulasi far&asi (an untuk (istri%usi 2%at. +r2t!in. (an ag!n targ!t (ari +!&%!rian 2%at. Struktur *aringan (an sifat k2&+2n!n &!&ainkan +!ran kun i (ala& (ifusi. +!ru%ahan ukuran &!sh &2l!kul. (an sta%ilitas yang t!r&asuk (ala& ag!n %i2aktif. )!nggunaan hi(r2g!l ti(ak hanya untuk +!&%!rian 2%at. t!ta+i *uga controlled release. (!ngan ara yang (ik!h!n(aki 2l!h +ara il&u/an far&asi. Misalnya. 2%at hanya (i(istri%usikan *ika (i+!rlukan. (a+at (iarahkan k! situs t!rt!ntu. (an (a+at (isa&+aikan +a(a tingkat t!rt!ntu yang (i%utuhkan 2l!h tu%uh. 'ala& 20 tahun t!rakhir. f2r&ulasi (istri%usi

2%at t!lah (it!liti (!ngan t!r+!rin i. )!n*!lasan yang %!rkaitan (!ngan %!r%agai a+likasi hi(r2g!l (ala& +!&%!rian 2%at (an %!r%agai t!&+at targ!t (ala& tu%uh su(ah a(a. ,&# Si-a' 0ang %erguna dala* Pengan'aran O(a' 6i(r2g!l &!&iliki %!%!ra+a sifat yang &!&%uat i(!al untuk +!ngantaran 2%at. )!rta&a. hi(r2g!l (a+at (is!suaikan untuk &!r!s+2n s!*u&lah rangsangan. 6al ini &!&ungkinkan k!lan*utan +!ngantaran 2%at s!suai (!ngan rangsangan !kst!rnal s!+!rti +6 atau t!&+!ratur. G!l s!nsitif +6 ini %!rguna (ala& +!&%!rian 2%at 2ral kar!na (a+at &!lin(ungi +r2t!in (ala& sist!& +!n !rnaan. =!s+2n t!rha(a+ +6 *uga %!rguna untuk &!nghin(ari lis2s2&al s!la&a +!ngantaran g!n. 9!(ua. 6i(r2g!l (a+at *uga (isint!sis (!ngan &!nun*ukkan %i2a(h!sifnya untuk &!&fasilitasi +!narg!tan. khususnya &!lalui &!&%ran &uk2sa. untuk +!&%!rian 2%at n2nin>asif. S!lain itu. 6i(r2g!l *uga &!&iliki \+!ru%ahan] karakt!ristik (ala& sirkulasi in >i>2 (ari +!ngantaran 2%at (!ngan &!nghin(ari r!s+2n i&un (an &!ngurangi akti>itas fag2sit2sis. ,&, A/li)asi Hidrogel dala* Pengan'aran O(a' 9!&a*uan t!kn2l2gi +r2t!in r!k2&%inan t!lah &!ngi(!ntifikasi %!%!ra+a +r2t!in (an +!+ti(a untuk +!ng2%atan +!nyakit. $a&un. &asalah yang (iala&i +ara +!n!liti a(alah %agai&ana &!&%!rikan %i2&2l!kul ini s! ara !f!ktif. 9ar!na %!rat &2l!kul yang %!sar (an struktur tiga (i&!nsinya. rut! yang +aling s!ring (igunakan untuk +!&%!rian 2%at a(alah (!ngan intra>!na atau in*!ksi su%kutan. Sayangnya +r2t!in (an +!+ti(a r!ntan t!rha(a+ (!gra(asi +r2t!2litik s!hingga &!ngala&i /aktu sirkulasi (i +las&a yang +!n(!k (an klir!ns r!nalis s! ara !+at yang &!ny!%a%kan +!&%!rian %!%!ra+a suntikan harian atau +!ningkatan (2sis untuk &!n*aga 2%at yang (i%utuhkan tingkat t!ra+!utik. Suntikan %!rulang &!ru+akan hal yang sulit %agi +asi!n. s!(angkan (2sis tinggi &ungkin %!ra un. (an &!ngin(uksi r!s+2n i&un yang s!rius. 12r&ulasi +2li&!r hi(r2f2%ik controlled release. s!+!rti )AGA &!na/arkan &!kanis&! +!l!+asan %!rk!lan*utan (i &ana tingkat +!l!+asan 2%at (a+at (i&ani+ulasi (!ngan &!ngu%ah %!rat &2l!kul (an k2&+2sisi +2li&!r. $a&un +2li&!r t!rs!%ut &!ni&%ulkan !f!k n!gatif t!rha(a+ !nka+sulasi +r2t!in atau +!+ti(a s!la&a +!ngantaran. s!rta &!&i u r!s+2n i&un . 'i sisi lain. hi(r2g!l hi(r2filik &!&%!rikan t!knik fa%rikasi yang r!latif ringan (an *aringan !nka+sulasi 2%at yang &!n*a(ikannya %ahan i(!al untuk (igunakan (ala& +!&%!rian 2%at . "a(i hi(r2g!l uta&anya (igunakan untuk !nka+sulasi %ahan %i2aktif (an controlled

release. "ika (iran ang (!ngan %aik . hi(r2g!l (a+at (igunakan (ala& %!r%agai a+likasi s!+!rti a+likasi untuk sustained. targeted. atau +!ngiri&an %i2&2l!kul. )!ngantaran 2%at %!r%asis hi(r2g!l (a+at (igunakan untuk 2ral. 2kular. !+i(!r&al (an a+likasi su%kutan.

Figure 1&1 Lo)asi +aringan 0ang 'ersedia un'u) a/li)asi hidrogel dala* /engan'aran o(a' Pengan'aran O(a' di Saluran $I 9!&u(ahan +!&%!rian 2%at (an luas +!r&ukaan yang %!sar untuk a%s2r+si &!&%uat rut! saluran !rna &!n*a(i rut! yang +aling +2+ul!r untuk +!ngantaran 2%at. M!ski+un (!&ikian. rut! ini *uga &!ru+akan rut! yang sangat k2&+l!ks s!hingga +!n(!katan s!luruhnya (i+!rlukan untuk &!&%!rikan 2%at (!ngan t!ra+i yang !f!ktif. 0ksi+i!n %!r%asis hi(r2g!l (a+at (iran ang untuk &!&%!rikan 2%at s! ara l2kal k! situs t!rt!ntu (i saluran +!n !rnaan. )at!l (an A&i*i (ian*urkan untuk +!&%!rian 2%at anti%i2tik (!ngan sist!& s+!sifik la&%ung untuk +!ng2%atan inf!ksi 1elico'acter pylori +a(a +!nyakit ulkus +!+tiku&. M!r!ka &!ng!&%angkan hi(r2g!l kati2nik yang s!nsitif +6 s!hingga 2%at &!ngala&i swelling (an +!l!+asan 2%at t!r*a(i (i lingkungan asa& la&%ung. Masih %anyak k!l!&ahan untuk +!ngantaran +!+ti(a (an +r2t!in +!r2ral untuk saluran +!n !rnaan. s!+!rti +r2t!in inakti>asi 2l!h !nHi& +!n !rnaan (ala& saluran +!n !rnaan (an +!r&!a%ilitas !+it!l yang *!l!k t!rha(a+ 2%at. $a&un hi(r2g!l t!rt!ntu (a+at &!ngatasi %!%!ra+a &asalah ini (!ngan (!sain &2l!kul atau f2r&ulasi yang s!suai. Akiya&a &!la+2rkan %!ntuk s!(iaan +!r2ral %aru (!ngan f2r&ulasi hi(r2g!l (!ngan akti>itas inhi%isi +r2t!as!. 5aaru-%aru ini (ila+2rkan a(anya +!ngantaran insulin +!r2ral

&!nggunakan k2&+l!ksasi hi(r2g!l r!s+2nsif +6. 6i(r2g!l yang (igunakan a(alah k2+2li&!r crosslin!ed )MMA (!ngan +!r a%angan rantai +2li!til!n glik2l. 6i(r2g!l t!rs!%ut &!lin(ungi insulin (ari lingkungan asa& la&%ung s!%!lu& &!l!+askan 2%at (i usus halus. ,ilayah k2l2n *uga t!lah (iangga+ s!%agai situs untuk +!ny!ra+an +r2t!in (an +!+ti(a yang (i%!rikan +!r2ral. kar!na akti>itas +r2t!2litik yang l!%ih r!n(ah (i%an(ingkan (!ngan usus halus. 5!%!ra+a hi(r2g!l saat ini s!(ang (is!li(iki s!%agai +!rangkat +2t!nsial untuk +!ngantaran 2%at s+!sifik k2l2n. Ini t!r&asuk +2lisakari(a crosslin!ed s! ara ki&ia atau fisika s!+!rti (!kstran. gu&. (an insulin. M!r!ka (iran ang untuk &!ngala&i swelling atau t!r(!gra(asi 2l!h !nHi& atau &ikr2fl2ra k2l2n. s!hingga (a+at &!n*a(i +!ngantaran 2%at s+!sifik k2l2n. Pengan'aran Re)'al =ut! ini t!lah (igunakan (ala& +!ngantaran %anyak *!nis 2%at untuk +!ng2%atan +!nyakit t!rkait (!ngan r!ktu&. s!+!rti /asir. =ut! ini a(alah %!%!ra+a k!l!&ahan yang t!rkait (!ngan +!ngiri&an ara yang i(!al untuk Misalnya. kar!na +!&%!rian 2%at yang &!ngala&i &!ta%2lis&! tingkat +!rta&a (!ngan !+at. $a&un a(a (u%ur. k!ti(aknya&anan yang ti&%ul (ari %!ntuk s!(iaan yang (i%!rikan (an %anyaknya r!s+2n +!n!ri&aan +asi!n. S!lain itu. 2%at &!ny!%ar k!luar s! ara ti(ak t!rk!n(ali (ari su+2sit2ria yang (i%!rikan. ti(ak (a+at (i+!rtahankan +a(a +2sisi t!rt!ntu (ala& r!ktu&. (an !n(!rung untuk %!r&igrasi k! usus %!sar. 6al ini &!ny!%a%kan >ariasi k!t!rs!(iaan 2%at. 6i(r2g!l &!na/arkan ara untuk &!ngatasi k!t!r%atasan ini. asalkan hi(r2g!l &!nun*ukkan sifat %i2a(h!si>!. 6al itu (ila+2rkan %ah/a +!ningkatan %i2a>aila%ilitas +r2+an2l untuk &!ta%2lis&! tingkat +!rta&a yang luas (ia&ati (!ngan &!na&%ahkan s!nya/a +2li&!r &uk2a(h!sif t!rt!ntu untuk +2l2Fa&!r %!r%asis t!r&al g!l su+2sit2ria. S!nya/a +2li&!r yang (iu*i t!rs!%ut &!ru+akan +2ly ar%2+hil (an natriu& alginat. MiyaHaki !t al. &!ny!li(iki +2t!nsi +!nggunaan g!l Fyl2glu an (!ngan +r2+!rti &atriks g!l t!r&al untuk +!ngiri&an 2%at. Isu lain yang +!nting (ala& +!&%!rian 2%at (u%ur a(alah untuk &!nghin(ari iritasi (u%ur. )r2(uk yang (i%ahas (i atas. &!nun*ukkan ti(ak a(a iritasi &uk2sa s!+!rti s!t!lah +!&%!rian 2%at s! ara r!ktal. Pengan'ar O)ular )!&%!rian 2%at untuk &ata sulit kar!na a(anya &!kanis&! +!rlin(ungan. s!+!rti k!luarnya air &ata. %!rk!(i+. (an r!n(ah +!r&!a%ilitas k2rn!a. '!ngan (!&ikian. t!t!s &ata yang &!ngan(ung 2%at !n(!rung (ihilangkan !+at (ari &ata (an +!ny!ra+an 2%at &!n*a(i

t!r%atas. &!ny!%a%kan %i2a>aila%ilitasnya kurang. 9ar!na /aktu r!t!nsi singkat. s!%uah (2sis r!*i&!n s!ring (i+!rlukan untuk k!%!rhasilan t!ra+i yang (i+!rlukan. Tantangantantangan ini t!lah &!&2ti>asi +!n!liti untuk &!ng!&%angkan sist!& +!ngantaran 2%at yang &!&%!rikan /aktu tinggal yang la&a. 5!ntuk s!(iaan s!%!lu&nya. s!+!rti sus+!nsi (an sal!+ (a+at (i+!rtahankan (i &ata. ta+i ka(ang-ka(ang &!&%!ri +asi!n rasa yang ti(ak &!ny!nangkan kar!na sifat +a(atan (an s!&is2li(. 9ar!na sifat hi(r2g!l yang !lastis. &!r!ka (a+at &!lalui &!kanis&! +!rlin(ungan (ari &ata. )!n!ra+an hi(r2g!l in-situ s!%agai sist!& +!ngiri&an 2%at &ata &!n*a(i &!narik kar!na sifat &!r!ka (i (2sis s!%agai airan. (an sifat r!t!nsi *angka +an*ang s!%agai g!l s!t!lah +!&%!rian (2sis. #2h!n !t al &!ng!&%angkan sist!& g!lling in-situ (ari alginat (!ngan ka(ar asa& glur2nik yang tinggi untuk +!ngantaran t!t!s &ata +il2 ar+in!. Sist!& ini &!&+!r+an*ang (urasi +il2 ar+in! sa&+ai 10 *a&. (i%an(ingkan (!ngan 3 *a& %ila +!&%!rian nitrat +il2 ar+in! s!%agai larutan. #h!t2ni (kk &!la+2rkan kar!t silik2n hi(r2g!l sisi+an &ata k2&+2sit. S!%uah stu(i in->i>2 &!nggunakan k!lin i &!nun*ukkan prolonged release 2Fyt!tra y lin! (ari sisi+an s!la&a %!%!ra+a hari. Pengan'aran Transder*al )!&%!rian 2%at +a(a kulit u&u&nya t!lah (igunakan untuk &!ng2%ati +!nyakit kulit atau (!sinf!ksi kulit. 'ala& %!%!ra+a tahun t!rakhir. rut! trans(!r&al untuk +!ngantaran 2%at t!lah (it!liti. 6i(r2g!l yang &!ng!&%ang (a+at (isa&+aikan untuk *angka /aktu la&a (an (a+at (!ngan &u(ah (i%!rsihkan. 6i(r2g!l t!rs!%ut *uga %isa &!l!/ati &!ta%2lis&! h!+atik (an l!%ih nya&an %agi +asi!n. )!ngantaran !ksi+i!n %!r%asis hi(r2g!l t!lah (iusulkan 2l!h Sun !t al.. s!+!rti &!&%ran crosslin!ed k2&+2sit )60MA (!ngan (ukungan +2li!st!r. 6i(r2g!l *uga t!lah (ila+2rkan (i+!r2l!h (ari k2+2li&!risasi 52>in! S!ru& Al%u&in ;5SA< (an )0G . 6i(r2g!l t!rs!%ut (a+at (igunakan s!%agai +!ngantar controlled release (i +!&%alut luka. 6u%%!ll *uga &!lakukan +!n!litian yang luas +a(a +h2t2+2ly&!riHati2n in-situ yang t!r%uat (ari t!r&inal %l2k k2+2li&!r (ia rylat!( A5A (ari 2lig2&!r asa& laktat ;A< (an )0G ;5< untuk %arri!r (an +!ngantaran 2%at l2kal (ala& +!ny!&%uhan luka. )!n!litian t!rkini (ala& %i(ang ini (if2kuskan +a(a +!ngantaran +!&%a/a !l!ktrik (!ngan i2nt2+h2r!sis (an !l!ktr2+2rasi. 12r&ulasi %!r%asis hi(r2g!l s!(ang (itu*ukan untuk

i2nt2+h2r!sis trans(!r&al agar t!r*a(i +!ningkatan +!ny!ra+an +r2(uk s!+!rti h2r&2n (an nik2tin. Pengan'aran Su()u'an 'i antara %!r%agai a+likasi far&asi. k!&ungkinan hi(r2g!l +aling su%stansial (ala& t!ra+i i&+lan. )!rangkat i&+lan yang s! ara su%kutan (i&asukkan !n(!rung &!n(a+at r!s+2n i&un tu%uh. &!ny!%a%kan +!ra(angan. karsin2g!nisitas (an i&un2g!nisitas. "a(i %i2k2&+ati%ilitas &!n*a(i &asalah %!sar (an s!&ua %ahan i&+lan harus k2&+ati%!l (!ngan tu%uh . 6i(r2g!l a(alah al2n yang i(!al untuk %ahan i&+lan . M!r!ka &!&iliki kan(ungan air yang tinggi. k2n(isi yang &iri+ (!ngan *aringan %i2l2gis. &!&%uat &!r!ka r!latif %i2k2&+ati%!l. 6i(r2g!l *uga &!&iliki sifat lain yang &!&%uat &!r!ka layakJ ;1< iritasi &!kanis yang &ini&al +a(a i&+lantasi in->i>2 kar!na l!&%ut (an %!rsifat !lastis ;2< +!n !gahan +!ny!ra+an +r2t!in (an a(h!si s!l yang ti&%ul (ari t!gangan antar &uka yang r!n(ah antara air (an hi(r2g!l ;3< +!n!ri&aan yang luas untuk 2%at in(i>i(u (!ngan hi(r2filisitas (an ukuran &2l!kul %!r%!(a. (an ;4< (a+at &!&ani+ulasi k!ra+atan (ari ikatan silang (an +!ng!&%angan untuk +!l!+asan 2%at yang t!rga%ung (ala& ara t!rt!ntu. "a(i hi(r2g!l &!ru+akan &at!rial i(!al yang akan (igunakan untuk +!ngantaran +r2t!in (an +!+ti(a. 12r&ulasi hi(r2g!l untuk +!ngiri&an su%kutan 2%at antikank!r t!lah (iusulkan. Misalnya. silang )60MA (ia+likasikan yrata%in! ;Ara-#<. Stu(i t!ntang i&+lan hi(r2g!l yang &!ngarah k! +!ng!&%angan sist!& %i2(!gra(a%l!. yang ti(ak &!&!rlukan 2+!rasi +!ngangkatan s!t!lah 2%at t!rs!%ut t!lah (i%!rikan. 6i(r2g!l )0G yang %i2(!gra(a%l! s!karang (i garis (!+an +!n!litian ini. (an %!%!ra+a sist!& %aru t!lah (ik!&%angkan. Salah satu *!nis (isint!sis &!lalui r!aksi +2lik2n(!nsasi antara asa& )0G fungsi2nal (an +2li2l )0G %!r a%ang. "!nis lain a(alah hi(r2g!l %!r%asis )0G yang &!&iliki k!l2&+2k fungsi2nal (i &ana 2%at-+r2t!in (a+at t!rikat s! ara k2>al!n k! g!l &!lalui ikatan !st!r. 'ala& kasus ini. +!l!+asan +r2t!in yang ti(ak %!r+in(ah akan (ik2ntr2l 2l!h hi(r2lisis hu%ungan !st!r antara g!l (an +r2t!in. (iikuti 2l!h (ifusi +r2t!in. (an (!gra(asi g!l .

%A% III KESIMPULAN 0ksi+i!n 6i(r2g!l (ik!&%angkan untuk fungsi &!ny!ra+ air. 0ksi+i!n hy(r2g!l (igunakan +a(a u&unya +a(a s!(iaan l!+as t!rk!n(ali (ala& +!&%!ntukan &atriks hi(r2filik (an +r2s!s s/!lling (an +!ng!&%angannya %!rgantung (!ngan +6 (an airan tu%uh. 0ksi+i!n 6i(r2g!l (is!%ut *uga (!ngan !ksi+i!n larut air. 6i(r2g!l t!r%!ntuk (ari &2l!kul +2li&!r hi(r2filik yang %!rikatan &!lalui ikatan ki&ia. #2nt2h (ari !ksi+i!n hi(r2g!l a(alah. kit2san. kar%2+2l. +2li!til!n 2ksi(a. +2li>inil al 2h2l. +2li&!takrilat. tragakan (an karag!nan.

DAFTAR PUSTAKA A%(!l-M2hH!n. A.M..Aly.A.S..6r(ina.=. M2ntas!r. A.S.. 6!%!ish. A. ;2011<. <co, Synthesis of 3>A?"hitosan 1ydrogels for 8iomedical Aplication @ 3olym <n)iron, 19 : 10051012. An/ar. 0ffi2n2ra. 2012. <!sipien dalam Sediaan Aarmasi. "akarta: 'ian =akyat 5a*+ai. A. 9.@Giri. A;2002<. Swelling dynamics of a macromolecular hydrophilic networ! and e)aluation of its potential for controlled release of agrochemicals. ;eacti)e B Aunctional 3olymers, 53. 125-141. 5!rg. ".#..an( 5h2sal!. 3 (2010<. Acoustic spectroscopy for colloids dispersed in a polymer gel system , &angmur, 26.144423-14426. # =2/!. =ay&2n( !t al. 2009. 1and'oo! of 3harmaceutical <2cipients Si2th <dition. BSA: )har&a !uti al )r!ss an( A&!ri an )har&a ist Ass2 iati2n # S/!!rt&an. S!an. 2009. *artindale Thirty,si2th edition. #hina: 0>!r%!at )rinting #2. At( Gall!g2 1!ll!r. Gl2ria. 2001. Structure and properties of polymer hydrogels 'ased on interpenetration of a hydrophilic and a hydropho'ic networ! Th!sis. )2lyt! hni al Bni>!rsity 2f ?al!n ia. ?al!n ia. G22 h. "an ,. ;2002<. <mulsification and 3olymeriCation of Al!yd ;esins G!2rgia Institu(! 2f T! hn2l2gy: Atlanta G!2rgia 9at(ar!. Ash2k an( ?. #hau%al. Mah!sh. 2006. <2cipient De)elopment for 3harmaceutical, 8iotechnology, and Drug Deli)ery Systems. BSA: Inf2r&a 6!alth ar!.ln )!++as. $.A.. !t al.. 1ydrogels in pharmaceutical formulations 0ur2+!an "2urnal 2f )har&a !uti s an( 5i2+har&a !uti s. 2000. 50;1<: +. 27-46. )rilia. Siti. M. ;2012<. S!ripsi. Sintesis 3olimer Supera'sor'en dari 1idrogel .itosan Teri!at Silang Bni>!rsitas In(2n!sia. '!+2k. 1ar&ak2+! In(2n!sia 0(isi 3 BS) ^^?II

Anda mungkin juga menyukai