Anda di halaman 1dari 73

‫بسم هللا الرمحن الرحيم‬

Segala puji milik Allah. Semoga shalawat dan salam senantiasa


tercurah kepada junjungan kita Nabi Muhammad, berikut seluruh
keluarga dan para sahabatnya serta para pengikutnya hingga akhir
zaman.

Sebagian besar umat islam pasti ingin memiliki kemampuan membaca


dan memahami tulisan-tulisan para ulama yang berbahasa arab.

Namun pelajaran mengenai cara membaca kitab secara intensif hanya


dapat ditemukan di pesantren. Padahal tidak semua dari mereka
memiliki kesempatan mengenyam pendidikan di pesantren.

Diperparah lagi dengan kurangnya inovasi pengajaran bahasa arab


khususnya yang berkaitan dengan tata bahasa arab menambah kesan
angker dan lebih tampak seperti dinding tebal nan tinggi sehingga sulit
untuk dilewati.

Berangkat dari alasan tersebut, penyusun ingin ikut mengambil bagian


dalam upaya untuk memasyarakatkan bahasa arab khususnya yang
berkaitan dengan cara membaca kitab berbahasa arab dengan
menyusun sebuah metode yang diperkenalkan dengan nama BimBaKi.

Metode BimBaKi merupakan hasil dari penggabungan catatan-catatan


kecil buah dari pengalaman penyusun selama belajar bahasa arab
khususnya membaca kitab.

Metode BimBaKi ini telah diajarkan di kegiatan ekstra-kurikuler Ma’had


Darul Fatah Bandar Lampung, untuk membantu para santri dalam
memperkuat pemahaman bahasa arab dari segi tata bahasanya.

1
Dan dalam perkembangannya, metode ini juga telah diikuti oleh
banyak kalangan dari masyarakat umum dengan hasil yang
menggembirakan

Kekuatan pada metode bimbaki ini adalah sistematis.

Semua kaidah yang disuguhkan dalam metode ini adalah kaidah yang
paling sering muncul di setiap lembar buku-buku bahasa arab,
sehingga tidak ada pelajaran yang “tidak berguna”. Mengingat tidak
semua kaidah bahasa arab digunakan dalam penulisan buku.

Metode BimBaKi selalu mendahulukan materi dasar yang mudah,


penting dan frekwensi kemunculannya di setiap halaman buku
berbahasa arab sangat tinggi.

Selain itu metode ini juga berupaya mempermudah peserta didiknya


dengan memecah suatu materi yang padat menjadi beberpa
pertemuan, sehingga mereka tidak merasakan kesulitan dalam
memahami semua materi tersebut.

Untuk mensinergikan antara teori yang telah diajarkan dengan skill


membaca kitab, metode BimBaKi juga diperkaya dengan latihan yang
sangat banyak dan tiap peserta didik dibimbing untuk mengerjakannya.

Dibalik itu semua, penyusun mengakui bahwa kesempurnaan hanya


milik Allah. Kesalahan dan kelemahan selalu menyertai semua karya
makhluknya.

Saran dan kritik yang membangun selalu diharapkan untuk melakukan


evaluasi secara berkala.

Penyusun

2
Daftar Isi

Pendahuluan ...................................................................................... 1

Daftar Isi............................................................................................. 3

Bab 1 Pembagian Kata Dalam Bahasa Arab

A. Isim ....................................................................................... 6
B. Fi’il......................................................................................... 6
C. Huruf ..................................................................................... 7
D. Isim Nakirah dan Isim Ma’rifat ............................................... 8
E. Isim Mudzakar dan Isim Muannats........................................ 9
F. Isim Mu’rab dan Isim Mabni .................................................. 10
Bab 2 Wazan Fi’il Tsulasi Mujarrad 1 - 3 ............................................ 11

Bab 3 Fail ........................................................................................... 14

Bab 4 Maful bih .................................................................................. 15

Bab 5 Wazan Fi’il Tsulasi Mujarrad 4 - 6 ............................................ 18

Bab 6 Huruf Jar bag 1 ........................................................................ 21

Bab 7 Wazan Fi’il Tsulasi Mazid 7 ..................................................... 23

Bab 8 Huruf Jar bag 2 ........................................................................ 25

3
Bab 9 Wazan Fi’il Tsulasi Mazid 8 ......................................................27

Bab 10 Zhorof Makan .........................................................................29

Bab 11 Wazan Fi’il Tsulasi Mazid 9 ....................................................30

Bab 12 Zhorof Zaman .........................................................................32

Bab 13 Wazan Fi’il Tsulasi Mazid 10 ..................................................33

Bab 14 Na’at .......................................................................................35

Bab 15 Wazan Fi’il Tsulasi Mazid 11 ..................................................36

Bab 16 Idhofah ...................................................................................38

Bab 17 Wazan Fi’il Tsulasi Mazid 12 ..................................................39

Bab 18 Huruf Athaf bag 1 ...................................................................41

Bab 19 Wazan Fi’il Tsulasi Mazid 13 ..................................................42

Bab 20 Huruf Athaf bag 2 ...................................................................44

Bab 21 Wazan Fi’il Tsulasi Mazid 14 ..................................................45

Bab 22 Maful bih dhamir .....................................................................47

Bab 23 Huruf-huruf nashab fiil mudhori ..............................................48

Bab 24 Huruf-huruf jazem fiil mudhori ................................................49

Bab 25 Mufrad Mutsanna dan Jama’ ..................................................50

4
Bab 26 Tanda-tanda irab isim ............................................................ 52

Bab 27 Fiil Mabni lil Majhul................................................................. 53

Bab 28 Naibul Fail .............................................................................. 55

Bab 29 Isim Fail dan Isim Maful 1 ...................................................... 56

Bab 30 Isim Fail dan Isim Maful 2 ..................................................... 57

Bab 31 Haal ....................................................................................... 59

Bab 32 Mashdar ................................................................................. 60

Bab 33 Maful Mutlak .......................................................................... 69

Bab 34 Maful li Ajlih............................................................................ 71

Bab 35 Isim Maushul.......................................................................... 72

Bab 36 Maa dan Man Maushul .......................................................... 73

5
ِ ‫أَقْسام ال َكلِم‬
‫ات‬
Pembagian Kata Bahasa Arab
َ َُ

Bahasa Arab hanya terdiri dari tiga kata :

- Isim
- Fiil
- Huruf

Isim adalah kata benda

Ciri-ciri isim antara lain :

- Di awali alif laam


‫الرجل – الكتاب – الـمسجد – الكرسي – الشجرة‬
- Di akhiri tanwin
‫رجل – كت ًاب – مسجد – كرسي – شجرًة‬
- Di akhiri ta’ marbuthoh
‫كراسة – شجرة – مكتـبة – ثلجة – دراجة‬
- Di dahului huruf jar
‫فـي الـمسجد – على الـمكتب – بلقلم‬

Fiil adalah kata kerja yang berlangsung pada waktu tertentu

Oleh karenanya Fiil terbagi menjadi 3 :

- Fiil Madhi : kata kerja lampau


‫خرج – جلست – كتـبـنا‬

6
- Fiil Mudhori : kata kerja sekarang atau akan datang
‫ تكتب‬- ‫يـخرج – أجلس – نكتب‬
- Fiil Amr : kata perintah
‫ اكتب‬- ‫اخرج – اجلس‬
- Fiil Nahyi : kata larangan
‫ل تـخرج – ل تـجلس – ل تكتب‬

Huruf adalah kata yang tidak bisa berdiri sendiri

7
Isim Nakirah dan Isim Makrifah ُ‫الن ِك َرةُ َو ال َـم ْع ِرفَة‬

Isim Nakirah adalah kata yang bersifat umum

Cirinya tidak ada alif laam

‫رجل – مسجد – كتاب‬


Isim Makrifah adalah kata yang bersifat khusus

Cirinya ada alif laam

‫الرجل – الـمسجد – الكتاب‬


Di bawah ini adalah isim makrifah yang tidak ada alif laam :

- Nama Orang/Tempat
‫ممد – فاطمة – جاكرت – مكة‬
- Kata Ganti/Dhamir
‫هو – هي – أنت – أنت – أن – نن‬
- Kata Tunjuk/Isim Isyarah
‫هذا – هذه – ذلك – تلك‬
- Kata Sambung/Isim Maushul
‫الذي – الت – اللذين – اللتـي‬
- Idhofah kepada isim makrifah
‫بب البـيت – كتاب هللا – ساعة الـجدار‬

8
Isim Mudzakar dan Isim
Muannats
‫ث‬
ُ ‫ال ُـم َذك ُر َو ال ُـم َؤن‬

Ciri-ciri isim mudzakar adalah :


- Tidak di akhiri ta’ marbuthah
‫الفندق – الـجسم – الـمقعد – الكتاب‬
- Manusia atau hewan yang berjenis kelamin laki-laki
‫الب – الرجل – الديك – الـجاموس‬
- Nama atau gelar khusus lelaki meskipun diakhiri ta’
marbuthah
‫ ميسرة‬- ‫الـخليفة – معاوية – محزة‬
Ciri-ciri isim muannats :
- Diakhiri ta’ marbuthah
‫ الكعبة‬- ‫الشجرة – النافذة – الكراسة‬
- Manusia atau hewan yang berjenis kelamin wanita
‫الم – الـمرأة – البـقرة – الدجاجة‬
- Nama perempuan meskipun tidak ada ta’ marbuthah
‫مريـم – هند – زيـنب – سعاد‬
- Sifat khusus wanita
‫ مرضع‬- ‫حامل – حائض‬
- Anggota tubuh yang berpasangan
‫ خد‬- ‫يد – رجل – فخذ‬
- Bentuk plural/jama’ kata yang tidak berakal
‫ أبـواب‬- ‫كتب – بـيوت – أقلم‬

9
Isim Mu’rab dan Isim Mabni ‫ب َو ال َـم ْبنِـي‬
ُ ‫ال ُـم ْع َر‬

Isim Mu’rab adalah isim yang harakat akhirnya dapat berubah


menyesuaikan kedudukannya.

Contoh :

‫كتاب – كت ًاب – كتاب‬


Isim mabni adalah isim yang harakat akhirnya tidak dapat berubah

Yang termasuk isim mabni adalah :

- Kata Ganti/Dhamir
‫هو – هي – أنت – أنت – أن – نـحن‬
- Kata Tunjuk/Isim Isyarah
‫ أولئك‬- ‫هذا – هذه – ذلك – تلك – هؤلء‬
- Kata Sambung/Isim Maushul
‫الذي – التـي – اللذين – اللتـي‬

10
‫أَوَزا ُن ِ‬
‫الف ْع ِل‬
‫‪Wazan Fiil 1 – 3‬‬ ‫ْ‬

‫‪Wazan fiil adalah pola harakat fiil‬‬

‫‪ ‬فـعل يـفعل افـعل ل تـفعل‬


‫‪ ‬فـعل يـفعل افعل ل تـفعل‬
‫‪ ‬فـعل يـفعل افـعل ل تـفعل‬

‫ل تـفعل‬ ‫افـعل‬ ‫يـفعل‬ ‫فـعل‬


‫ل تـنصر‬ ‫انصر‬ ‫يـنصر‬ ‫نصر‬
‫دخل‬
‫خرج‬
‫ذكر‬
‫كفر‬
‫كنس‬
‫سكن‬

‫‪11‬‬
‫ل تـفعل‬ ‫افعل‬ ‫يـفعل‬ ‫فـعل‬
‫ل تضرب‬ ‫اضرب‬ ‫يضرب‬ ‫ضرب‬
‫غسل‬
‫غفر‬
‫نـزل‬
‫جلس‬
‫كسر‬
‫حـمل‬

‫ل تـفعل‬ ‫افـعل‬ ‫يـفعل‬ ‫فـعل‬


‫ل تـفتح‬ ‫افـتح‬ ‫يـفتح‬ ‫فـتح‬
‫قطع‬
‫ذبح‬
‫سبح‬
‫جـمع‬
‫منع‬
‫جعل‬

‫‪12‬‬
‫فـتح‬ ‫ضرب‬ ‫نصر‬ ‫هو‬
‫نصرت‬ ‫هي‬
‫نصرت‬ ‫أنت‬
‫نصرت‬ ‫أنت‬
‫نصرت‬ ‫أن‬
‫نصرن‬ ‫نـحن‬

‫يـفتح‬ ‫يضرب‬ ‫يـنصر‬ ‫هو‬


‫تـنصر‬ ‫هي‬
‫تـنصر‬ ‫أنت‬
‫تـنصرين‬ ‫أنت‬
‫أنصر‬ ‫أن‬
‫نـنصر‬ ‫نـحن‬

‫‪13‬‬
Fail ِ ‫ال َف‬
‫اع ُل‬

Fail adalah isim marfu’ yang disebutkan setelah fiil dan menunjukkan
pelaku dari fiil tersebut.

Cara mencari Fail :

- Tentukan fiil serta maknanya


- Buat pertanyaan : apa/siapa ?
- Jawabannya adalah Fail

Contoh fail dalam kalimat :

‫ جلس الفلح‬-
‫ يرقد زيد‬-
Apabila failnya muannats maka pada fiilnya terdapat tanda muannats
berupa ta’ ta’nits.

Contoh :

‫ جلست الم‬-
‫ ترقد فاطمة‬-

14
‫‪Maful bih‬‬ ‫ول بِ ِه‬
‫ال َـم ْفعُ ُ‬

‫‪Maful bih adalah isim manshub sebagai objek‬‬

‫‪Contoh :‬‬

‫‪ -‬شرب زيد اللنب‬


‫‪ -‬كتبت هند الرسالة‬
‫‪ -‬يضرب التلميذ مكتبا‬
‫‪ -‬تـمسح التلميذة سبورة‬
‫‪Terkadang maful bih mendahului fail‬‬

‫‪Contoh :‬‬

‫‪ -‬شرب اللنب زيد‬


‫‪ -‬كتبت الرسالة هند‬
‫‪ -‬يضرب مكتبا التلميذ‬
‫‪ -‬تـمسح سبورة التلميذة‬

‫‪15‬‬
‫ضمائِر ال َف ِ‬
‫اع ِل‬
‫‪Fail Dhamir‬‬
‫ََ ُ‬

‫الفعل الـمضارع‬ ‫الفعل الـماضي‬ ‫الضمي‬


‫يدخل‬ ‫دخل‬ ‫هو‬
‫تدخل‬ ‫دخلت‬ ‫هي‬
‫تدخل‬ ‫دخلت‬ ‫أنت‬
‫تدخلي‬ ‫دخلت‬ ‫أنت‬
‫أدخل‬ ‫دخلت‬ ‫أن‬
‫ندخل‬ ‫دخلنا‬ ‫نن‬

‫‪Contoh dalam kalimat :‬‬

‫‪ -‬دخلت الـمسجد‬
‫‪ -‬أكلنا الـخبز فـي الفصل‬
‫‪ -‬أضرب الباب‬
‫‪ -‬تكنسي البيت‬
‫‪ -‬نشرب العصي‬

‫‪16‬‬
‫‪Versi lengkap‬‬

‫الفعل الـمضارع‬ ‫الفعل الـماضي‬ ‫الضمي‬


‫يدخل‬ ‫دخل‬ ‫هو‬
‫يدخلن‬ ‫دخل‬ ‫هـما‬
‫يدخلون‬ ‫دخلوا‬ ‫هـم‬
‫تدخل‬ ‫دخلت‬ ‫هي‬
‫تدخلن‬ ‫دخلتا‬ ‫هـما‬
‫يدخلن‬ ‫دخلن‬ ‫هن‬
‫تدخل‬ ‫دخلت‬ ‫أنت‬
‫تدخلن‬ ‫دخلتما‬ ‫أنـتما‬
‫تدخلون‬ ‫دخلتم‬ ‫أنـتم‬
‫تدخلي‬ ‫دخلت‬ ‫أنت‬
‫تدخلن‬ ‫دخلتما‬ ‫أنـتما‬
‫تدخلن‬ ‫دخلت‬ ‫أنت‬
‫أدخل‬ ‫دخلت‬ ‫أن‬
‫ندخل‬ ‫دخلنا‬ ‫نن‬

‫‪17‬‬
‫أَوَزا ُن ِ‬
‫الف ْع ِل‬
‫‪Wazan Fiil 4 - 6‬‬ ‫ْ‬

‫يـفعل افـعل ل تـفعل‬ ‫‪ ‬فعل‬


‫‪ ‬فـعل يـفعل افـعل ل تـفعل‬
‫يـفعل افعل ل تـفعل‬ ‫‪ ‬فعل‬

‫ل تـفعل‬ ‫افـعل‬ ‫يـفعل‬ ‫فعل‬


‫ل تـعلم‬ ‫اعلم‬ ‫يـعلم‬ ‫علم‬
‫فرح‬
‫غضب‬
‫قب ل‬
‫عمل‬
‫سـمع‬
‫حـمد‬

‫‪18‬‬
‫ل تـفعل‬ ‫افـعل‬ ‫يـفعل‬ ‫فـعل‬
‫ل تـحسن‬ ‫احسن‬ ‫يـحسن‬ ‫حسن‬
‫جـمل‬
‫قـرب‬
‫بـعد‬
‫سهل‬
‫صعب‬
‫جـمد‬

‫ل تـفعل‬ ‫افعل‬ ‫يـفعل‬ ‫فعل‬


‫ل تـحسب‬ ‫احسب‬ ‫يـحسب‬ ‫حسب‬

‫‪19‬‬
‫حسب‬ ‫حسن‬ ‫علم‬ ‫هو‬
‫هي‬
‫أنت‬
‫أنت‬
‫أن‬
‫نـحن‬

‫يـحسب‬ ‫يـحسن‬ ‫يـعمل‬ ‫هو‬


‫هي‬
‫أنت‬
‫أنت‬
‫أن‬
‫نـحن‬

‫‪20‬‬
‫‪Huruf Jar 1‬‬ ‫ـج ِر‬
‫وف ال َ‬
‫ُح ُر ُ‬

‫‪Huruf Jar berfungsi memajrurkan isim yang terletak setelahnya‬‬

‫‪Diantara huruf jar :‬‬

‫من – إلـى – على – فـي – عن‬

‫‪Contoh :‬‬

‫رجع زيد من الـمدرسة‬ ‫‪-‬‬

‫ذهب الـجيش إىل الـميدان‬ ‫‪-‬‬

‫جلس زيد على الكرسي‬ ‫‪-‬‬

‫ينبح الكلب فـي البستان‬ ‫‪-‬‬

‫ينزل اجلندي عن الـحصان‬ ‫‪-‬‬

‫يتكلم الـخطيب عن الزكاة‬ ‫‪-‬‬

‫‪21‬‬
‫ورةُ‬ ‫َ ِ‬
‫‪Dhamir setelah huruf Jar‬‬
‫الض َمائ ُر ال َـم ْج ُر َ‬

‫عن‬ ‫فـي‬ ‫على‬ ‫إلـى‬ ‫من‬ ‫الضمي‬


‫عنه‬ ‫فيه‬ ‫عليه‬ ‫إليه‬ ‫منه‬ ‫هو‬
‫عنـهما‬ ‫فيهما‬ ‫عليهما‬ ‫إليهما‬ ‫منـهما‬ ‫هـما‬
‫عنـهم‬ ‫فيهم‬ ‫عليهم‬ ‫إليهم‬ ‫منـهم‬ ‫هـم‬
‫عنـها‬ ‫فيـها‬ ‫عليـها‬ ‫إليـها‬ ‫منـها‬ ‫هي‬
‫عنـهما‬ ‫فيهما‬ ‫عليهما‬ ‫إليهما‬ ‫منـهما‬ ‫هـما‬
‫عنـهن‬ ‫فيهن‬ ‫عليهن‬ ‫إليهن‬ ‫منـهن‬ ‫هن‬
‫عن ك‬ ‫في ك‬ ‫عليك‬ ‫إليك‬ ‫من ك‬ ‫أنت‬
‫عنكما‬ ‫فيكما‬ ‫عليكما‬ ‫إليكما‬ ‫منكما‬ ‫أنـتما‬
‫عنكم‬ ‫فيكم‬ ‫عليكم‬ ‫إليكم‬ ‫منكم‬ ‫أنـتم‬
‫عن ك‬ ‫في ك‬ ‫عليك‬ ‫إليك‬ ‫من ك‬ ‫أنت‬
‫عنكما‬ ‫فيكما‬ ‫عليكما‬ ‫إليكما‬ ‫م نك م ا‬ ‫أنـتما‬
‫عنكن‬ ‫فيكن‬ ‫عليكن‬ ‫إليكن‬ ‫منكن‬ ‫أنت‬
‫عنـي‬ ‫فـي‬ ‫علي‬ ‫إلـي‬ ‫منـي‬ ‫أن‬
‫عنا‬ ‫فيـنا‬ ‫عليـنا‬ ‫إليـنا‬ ‫منا‬ ‫نـحن‬

‫‪22‬‬
‫‪Wazan ke 7‬‬ ‫الوْز ُن السابِ ُع‬
‫َ‬

‫‪ ‬فـعل يـفعل فـعل ل تـفعل‬

‫ل تـفعل‬ ‫فـعل‬ ‫يـفعل‬ ‫فـعل‬


‫ل تـخرج‬ ‫خرج‬ ‫يـخرج‬ ‫خرج‬
‫دخل‬
‫كرم‬
‫حسن‬
‫قطع‬
‫فـرح‬

‫حسن‬ ‫كرم‬ ‫خرج‬ ‫هو‬


‫هي‬
‫أنت‬
‫أنت‬
‫أن‬
‫نـحن‬

‫‪23‬‬
‫يـحسن‬ ‫يكرم‬ ‫يـخرج‬ ‫هو‬
‫هي‬
‫أنت‬
‫أنت‬
‫أن‬
‫نـحن‬

‫‪24‬‬
‫‪Huruf Jar 2‬‬ ‫ـج ِر‬
‫وف ال َ‬
‫ُح ُر ُ‬

‫‪Huruf jar berikutnya :‬‬

‫بـ – لـ – ك – منذ – حروف القسم‬


‫‪Contoh :‬‬

‫‪ -‬قشر زيد الفاكهة بلسكي‬


‫‪ -‬تسكن السرة بلـمدينة‬
‫‪ -‬منحت عائشة ساعة لألم‬
‫‪ -‬أخذ زيد كتاب لزيد‬
‫‪ -‬بـىن الـمهندس بيتا كقصر‬
‫‪ -‬خرج زيد من الفصل منذ ساعة‬
‫‪ -‬وهللا – تهلل – بهلل‬

‫‪25‬‬
‫ورةُ‬ ‫َ ِ‬
‫‪Dhamir setelah huruf Jar‬‬
‫الض َمائ ُر ال َـم ْج ُر َ‬

‫لـ‬ ‫بـ‬ ‫الضمي‬


‫له‬ ‫به‬ ‫هو‬
‫لـهما‬ ‫بـهما‬ ‫هـما‬
‫لـهم‬ ‫بـهم‬ ‫هـم‬
‫لـها‬ ‫بـها‬ ‫هي‬
‫لـهما‬ ‫بـهما‬ ‫هـما‬
‫لـهن‬ ‫بـهن‬ ‫هن‬
‫لك‬ ‫بك‬ ‫أنت‬
‫لكما‬ ‫بكما‬ ‫أنـتما‬
‫لكم‬ ‫بكم‬ ‫أنـتم‬
‫لك‬ ‫بك‬ ‫أنت‬
‫لكما‬ ‫بكما‬ ‫أنـتما‬
‫لكن‬ ‫بكن‬ ‫أنت‬
‫لـي‬ ‫بـي‬ ‫أن‬
‫لنا‬ ‫بنا‬ ‫نـحن‬

‫‪26‬‬
‫‪Wazan ke 8‬‬ ‫الوْز ُن الث ِام ُن‬
‫َ‬

‫‪ ‬أفـعل يـفعل أفعل ل تـفعل‬

‫ل تـفعل‬ ‫أفعل‬ ‫يـفعل‬ ‫أفـعل‬


‫ل تـخرج‬ ‫أخرج‬ ‫يـخرج‬ ‫أخرج‬
‫أدخل‬
‫أكرم‬
‫أحسن‬
‫أبـعد‬
‫أخَب‬
‫أسلم‬

‫أسلم‬ ‫أخَب‬ ‫أخرج‬ ‫هو‬


‫هي‬
‫أنت‬
‫أنت‬
‫أن‬
‫نـحن‬

‫‪27‬‬
‫يسلم‬ ‫يـخَب‬ ‫يـخرج‬ ‫هو‬
‫هي‬
‫أنت‬
‫أنت‬
‫أن‬
‫نـحن‬

‫‪28‬‬
‫ف الـم َك ِ‬
‫ان‬
‫‪Zhorof Makan‬‬
‫ظَْر ُ َ‬

‫‪Zhorof Makan adalah isim manshub yang menunjukkan keterangan‬‬


‫‪tempat‬‬

‫‪Di antara zhorof makan :‬‬

‫أمام – وراء – خلف – فـوق – تـحت – مع – عند – بي‬


‫‪Fungsi zhorof dalam kalimat serupa dengan huruf jar, hanya beda‬‬
‫‪dalam irabnya‬‬

‫‪Contoh :‬‬

‫‪ -‬وقف زيد أمام الستاذ‬


‫‪ -‬جلست فاطمة وراء الـمكتب‬
‫‪ -‬وضع الستاذ الـمكنسة خلف الباب‬
‫‪ -‬رأى زيد طائرة فوق الـمطار‬
‫‪ -‬وجدت هند قلما تـحت الكرسي‬
‫‪ -‬ذهب زيد إلـى السوق مع الم‬
‫‪ -‬أخذ الب كتاب عند زيد‬
‫‪ -‬بنـى الـمهندس الـمسجد بي الـمدرسة و الفندق‬

‫‪29‬‬
‫الوْز ُن الت ِ‬
‫اس ُع‬
‫‪Wazan ke 9‬‬
‫َ‬

‫‪ ‬فاعل يـفاعل فاعل ل تـفاعل‬

‫ل تـفاعل‬ ‫فاعل‬ ‫يـفاعل‬ ‫فاعل‬


‫ل تـخادع‬ ‫خادع‬ ‫يـخادع‬ ‫خادع‬
‫جالس‬
‫حافظ‬
‫جادل‬
‫خالف‬
‫راقب‬

‫راقب‬ ‫حافظ‬ ‫خادع‬ ‫هو‬


‫هي‬
‫أنت‬
‫أنت‬
‫أن‬
‫نـحن‬

‫‪30‬‬
‫يـراقب‬ ‫يـحافظ‬ ‫يـخادع‬ ‫هو‬
‫هي‬
‫أنت‬
‫أنت‬
‫أن‬
‫نـحن‬

‫‪31‬‬
‫ف الزم ِ‬
‫ان‬
‫‪Zhorof Zaman‬‬ ‫ظَْر ُ َ‬

‫‪Zhorof Zaman adalah isim manshub yang menunjukkan keterangan‬‬


‫‪waktu‬‬

‫‪Di antara zhorof zaman :‬‬

‫احا – ظهًرا – ليـلةً‬


‫وعا – شهًرا – سنةً – صب ً‬
‫ساعةً – يـوًما – أسب ً‬
‫– غ ًدا – أمس – لـحظةً – اآلن – أثـناء – قـبل – بـعد‬
‫‪Contoh :‬‬

‫‪ -‬كتب زيد الرسالة يوما‬


‫‪ -‬يدرس زيد الصرف اليوم‬
‫‪ -‬تدرس فاطمة النحو يوم الثلاثء‬
‫‪ -‬يذهب الب إىل السوق غدا‬
‫‪ -‬تسكن السرة فـي الـمدينة سنة‬
‫‪ -‬أتكل السرة الغداء ظهرا‬

‫‪32‬‬
‫الوْز ُن الع ِ‬
‫اش ُر‬
‫‪Wazan ke 10‬‬ ‫َ َ‬

‫‪ ‬تـفعل يـتـفعل تـفعل ل تـتـفعل‬

‫ل تـتـفعل‬ ‫تـفعل‬ ‫يـتـفعل‬ ‫تـفعل‬


‫ل تـتخرج‬ ‫تـخرج‬ ‫يـتخرج‬ ‫تـخرج‬
‫تكسر‬
‫تـحسن‬
‫تـعلم‬
‫تـحدث‬
‫تدخل‬

‫تـحدث‬ ‫تـعلم‬ ‫تـخرج‬ ‫هو‬


‫هي‬
‫أنت‬
‫أنت‬
‫أن‬
‫نـحن‬

‫‪33‬‬
‫يـتحدث‬ ‫يـتـعلم‬ ‫يـتخرج‬ ‫هو‬
‫هي‬
‫أنت‬
‫أنت‬
‫أن‬
‫نـحن‬

‫‪34‬‬
Na’at ‫ت‬
ُ ‫النـ ْع‬

Na’at adalah kata sifat yang mensifati isim sebelumnya

Isim yang disifati itu disebut “man’ut”

Na’at mengikuti man’ut dalam empat hal :

- Mudzakar – Muannats
- Ma’rifah – Nakirah
- Irab (harakat)
- Bilangan (mufrad – mutsanna – jama’)

Contoh :

‫ جلس رجل طويل على الكرسي‬-


‫ جلست امرأة طويلة على الكرسي‬-
‫ رأى زيد رجل طويل أمام الـمسجد‬-
‫ رأى زيد امرأة طويلة أمام الـمسجد‬-
‫ نظر زيد إلـى رجل طويل‬-
‫ نظر زيد إلـى امرأة طويلة‬-

35
‫ش َر‬
‫ي َع َ‬ ‫الوْز ُن ال ِ‬
‫‪Wazan ke 11‬‬
‫ـحاد َ‬
‫َ‬ ‫َ‬

‫‪ ‬تـفاعل يـتـفاعل تـفاعل ل تـتـفاعل‬

‫ل تـتـفاعل‬ ‫تـفاعل‬ ‫يـتـفاعل‬ ‫تـفاعل‬


‫ل تـتـباعد‬ ‫تـباعد‬ ‫يـتـباعد‬ ‫تـباعد‬
‫تـبارك‬
‫تـباغض‬
‫تـجاهل‬
‫تـحاسد‬
‫تـراحم‬

‫تـبارك‬ ‫تـراحم‬ ‫تـباعد‬ ‫هو‬


‫هي‬
‫أنت‬
‫أنت‬
‫أن‬
‫نـحن‬

‫‪36‬‬
‫يـتـبارك‬ ‫يَتاحم‬ ‫يـتـباعد‬ ‫هو‬
‫هي‬
‫أنت‬
‫أنت‬
‫أن‬
‫نـحن‬

‫‪37‬‬
Idhafah َ ‫ا ِل‬
ُ‫ضافَة‬

Idhofah adalah penggabungan dua kata atau lebih

Idhofah memiliki dua rukun : Mudhaf dan Mudhaf ilaih

Ketentuan :

Mudhaf : harus berupa isim nakirah dan tidak boleh diberi tanwin

Mudhaf ilaih : harus dikasrahkan

Contoh idhafah :

‫ البيت = بب البيت أو بب بيت‬+ ‫الباب‬

‫ زيد = كتاب زيد‬+ ‫الكتاب‬


Contoh idhafah :

‫ جلس مدير الـمدرسة فـي الـمسجد‬-


‫ أخرج طلب الـمعهد سبورة الفصل‬-
‫ نظر زيد إلـى بوابة الـمسجد‬-
‫ فتحت فاطمة نفذة الـحجرة‬-
‫ خرج عامل الـمكتبة من إدارة الـمعهد‬-

38
‫‪Wazan ke 12‬‬ ‫الوْز ُن الثانِ َـي َع َ‬
‫ش َر‬ ‫َ‬

‫‪ ‬افـتـعل يـفتعل افـتعل ل تـفتعل‬

‫ل تـفتعل‬ ‫افـتعل‬ ‫يـفتعل‬ ‫افـتـعل‬


‫ل تـجتهد‬ ‫اجتهد‬ ‫يـجتهد‬ ‫اجتـهد‬
‫ابـتدع‬
‫اجتمع‬
‫اجتـنب‬
‫احَتق‬
‫اشتـغل‬

‫اشتـغل‬ ‫احَتق‬ ‫اجتـهد‬ ‫هو‬


‫هي‬
‫أنت‬
‫أنت‬
‫أن‬
‫نـحن‬

‫‪39‬‬
‫يشتغل‬ ‫يـحَتق‬ ‫يـجتهد‬ ‫هو‬
‫هي‬
‫أنت‬
‫أنت‬
‫أن‬
‫نـحن‬

‫‪40‬‬
Huruf Athaf 1 ِ ْ‫العط‬
‫ف‬ َ ‫وف‬ُ ‫ُح ُر‬

Huruf Athaf adalah huruf yang menjadi penghubung antara satu kata
dengan kata sebelumnya atau antara kalimat dengan kalimat
sebelumnya.

Di antara huruf athaf :

‫ ثـم – أو – أم‬- ‫و – فـ‬


Kata yang terletak setelah huruf athaf disebut ma’thuf

Kata sebelum huruf athaf yang memiliki keterkaitan dengan ma’thuf


disebut ma’thuf alaih

Ma’thuf harus mengikuti Ma’thuf alaih dalam harakatnya

Contoh :

‫ ذهب سعيد و زيد‬-


‫ دخل زيد فـمحمد‬-
‫ قتل زيد حية ثـم عقرب‬-
‫ أبصرت سعيدا أو زيدا‬-
‫ أ نظرت إلـى سبورة أم جدار اي زيد ؟‬-

41
‫‪Wazan ke13‬‬ ‫ش َر‬ ‫الوْز ُن الثالِ َ‬
‫ث َع َ‬ ‫َ‬

‫‪ ‬استـفعل يستـفعل استـفعل ل تستـفعل‬

‫ل تستـفعل‬ ‫استـفعل‬ ‫يستـفعل‬ ‫استـفعل‬


‫ل تستخرج‬ ‫استخرج‬ ‫يستخرج‬ ‫استخرج‬
‫استحسن‬
‫استـعمل‬
‫استـغفر‬
‫استـقبل‬
‫استـغرق‬

‫استـعمل‬ ‫استحسن‬ ‫استخرج‬ ‫هو‬


‫هي‬
‫أنت‬
‫أنت‬
‫أن‬
‫نـحن‬

‫‪42‬‬
‫يستـعمل‬ ‫يستحسن‬ ‫يستخرج‬ ‫هو‬
‫هي‬
‫أنت‬
‫أنت‬
‫أن‬
‫نـحن‬

‫‪43‬‬
‫‪Huruf Athaf 2‬‬ ‫العطْ ِ‬
‫ف‬ ‫وف َ‬‫ُح ُر ُ‬

‫‪Huruf athaf berikutnya :‬‬

‫ل – لكن – بل – حّت‬
‫‪Contoh :‬‬

‫‪ -‬نضج البطيخ ل العنب‬


‫‪ -‬رأيت زيدا ل ممدا‬
‫‪ -‬ما نـجح زيد لكن صديقه‬
‫‪ -‬ما أكل زيد خبزا لكن رزا‬
‫‪ -‬ظهر على المواج زورق بل بخرة‬
‫‪ -‬ما رأيت ممدا بل زيدا‬
‫‪ -‬خرج الطلب حّت الـمدرس من الفصل‬

‫‪44‬‬
‫‪Wazan ke 14‬‬ ‫الوْز ُن الرابِ َع َع َ‬
‫ش َر‬ ‫َ‬

‫‪ ‬انـفعل يـنـفعل انـفعل ل تـنـفعل‬

‫ل تـنـفعل‬ ‫انـفعل‬ ‫يـنـفعل‬ ‫انـفعل‬


‫ل تـنكسر‬ ‫انكسر‬ ‫يـنكسر‬ ‫انكسر‬
‫انـحرف‬
‫اندرس‬
‫انصرف‬
‫انطلق‬
‫انـعكس‬

‫انطلق‬ ‫انـحرف‬ ‫انكسر‬ ‫هو‬


‫هي‬
‫أنت‬
‫أنت‬
‫أن‬
‫نـحن‬

‫‪45‬‬
‫يـنطلق‬ ‫يـنحرف‬ ‫يـنكسر‬ ‫هو‬
‫هي‬
‫أنت‬
‫أنت‬
‫أن‬
‫نـحن‬

‫‪46‬‬
‫‪Maful bih Dhamir‬‬ ‫ول بِ ِه‬
‫ضمائِر الـم ْفعُ ِ‬
‫ََ ُ َ‬

‫‪Maful bih dhamir cirinya bersambung dengan fiil‬‬


‫‪Contoh :‬‬

‫)‪Aku memukul dia (lk‬‬ ‫ضربـته‬


‫)‪Aku memukul dia (pr‬‬ ‫ضربـتـها‬
‫)‪Aku memukul kamu (lk‬‬ ‫ضربـتك‬
‫)‪Aku memukul kamu (pr‬‬ ‫ضربـتك‬
‫‪Kamu memukul aku‬‬ ‫ضربـتـنـي‬
‫‪Kamu memukul kami‬‬ ‫ضربـتـنا‬

‫‪Maful bih dhamir lengkap‬‬

‫ـ ــكما‬ ‫أنـتما‬ ‫ــه‬ ‫هو‬


‫ـ ــكم‬ ‫أنـتم‬ ‫ــهما‬ ‫هـما‬
‫ـ ــك‬ ‫أنت‬ ‫ـ ــهم‬ ‫هم‬
‫ـ ــكما‬ ‫أنـتما‬ ‫ـ ــها‬ ‫هي‬
‫ـ ــكن‬ ‫أنت‬ ‫ـ ــهما‬ ‫هـما‬
‫ـ ــنـي‬ ‫أن‬ ‫ـ ــهن‬ ‫هن‬
‫ـ ــنا‬ ‫نن‬ ‫ـ ــك‬ ‫أنت‬

‫‪47‬‬
َ ‫ب فِ ْعل ُم‬ ِ
Huruf-huruf Nashab Fiil
Mudhari
‫ضا ِرع‬ ُ ‫نَـ َواص‬

Pada asalnya setiap fiil mudhori harus dibaca marfu’, namun ketika ia
didahului oleh salah satu huruf dari huruf-huruf nashab maka fiil
mudhori harus dibaca manshub.

Huruf-huruf nashab fiil mudhari antara lain :

‫أن – لن – كي – ل ـ‬
Contoh :

‫ أريد أن أشرب العصي‬-


‫ أرجو أن تـنجح فـي المتحان‬-
‫ لن يذهب زيد إىل السوق اليوم‬-
‫ لن أرجع إلـى قريت هذه السنة‬-
‫ أتعلم كل يوم كي أنـجح فـي المتحان‬-
‫ ذهب زيد إلـى الـمطعم ليتناول الغداء‬-

48
Huruf-huruf Jazem Fiil Mudhari َ ‫َج َوا ِزُم فِ ْعل ُم‬
‫ضا ِرع‬

Pada asalnya setiap fiil mudhori harus dibaca marfu’, namun ketika ia
didahului oleh salah satu huruf dari huruf-huruf jazem maka fiil mudhori
harus dibaca majzum.

Huruf-huruf jazem fiil mudhari antara lain :

‫لـم – لـما – ل الناهية‬


Contoh :

‫لـم يـحفظ ممد الدرس‬

‫لـم يقبض الشرطي على اللص‬

‫قرب المتحان و لـما تدرس‬

‫لـما يتناول زيد الغداء‬

! ‫ل تشرب الـخمر‬

! ‫ل تكثر من الضحك‬

49
Isim Mufrad, Mutsanna dan
Jama’
‫ـج ْم ُع‬
َ ‫ال ُـم ْف َر ُد َو ال ُـمثَّن َو ال‬

Isim mufrad adalah isim yang berjumlah satu

Contoh :

‫كتاب – مسلم – مسلمة‬


Isim mutsanna adalah isim yang berjumlah dua

Cirinya terdapat tambahan alif dan nun kasrah atau ya’ dan nun
kasrah di akhir isim mufradnya.

Contoh :

‫ مسلمتي‬- ‫كتابن – كتابي – مسلمان – مسلمي – مسلمتان‬


Isim jama’ terbagi menjadi tiga :

Jamak mudzakar salim

Cirinya terdapat tambahan waw dan nun fathah atau ya’ dan nun
fathah di akhir isim mufradnya.

Contoh :

‫مسلمون – مسلمي – مؤمنون – مؤمني‬


Jama’ muannats salim

Cirinya terdapat tambahan alif dan ta’ dhammah atau alif dan ta’
kasrah di akhir isim mufradnya.

50
Contoh

‫مسلمات – مسلمات – مؤمنات – مؤمنات‬


Jama’ taksir

Adalah jama’ tidak beraturan

Contoh :

‫كتب – بـيوت – أقلم – أبـواب‬

51
‫ات ا ِل ْعر ِ‬
‫اب‬
‫‪Tanda-tanda Irab Isim‬‬
‫َعلََم ُ َ‬

‫‪Tanda-tanda irab isim ada tiga : Marfu’ – Manshub – Majrur‬‬

‫‪Bilangan‬‬ ‫’‪Marfu‬‬ ‫‪Manshub‬‬ ‫‪Majrur‬‬

‫‪Mufrad‬‬ ‫كتاب‬ ‫كت ًاب‬ ‫كتاب‬


‫‪Mutsanna‬‬ ‫كتابن‬ ‫كتابي‬ ‫كتابي‬
‫‪Jama’ mudzakar salim‬‬ ‫مسلمون‬ ‫مسلمي‬ ‫مسلمي‬
‫‪Jama’ muannats salim‬‬ ‫مسلمات‬ ‫مسلمات‬ ‫مسلمات‬
‫‪Jama’ taksir‬‬ ‫كتب‬ ‫كتـبًا‬ ‫كتب‬

‫‪Contoh :‬‬

‫‪ -‬جلس الرجلن أمام الـمسجد‬


‫‪ -‬أبصرت الرجلي أمام الـمسجد‬
‫‪ -‬سلمت على الرجلي أمام الـمسجد‬
‫‪ -‬جلس الـمسلمون فـي الـمسجد‬
‫‪ -‬أبصرت الـمسلمي فـي الـمسجد‬
‫‪ -‬سلمت على الـمسلمي فـي الـمسجد‬

‫‪52‬‬
ِ ‫الف ْعل الـم ْب ِن لِ ْلـم ْج ُه‬
‫ول‬ ِ
Fiil Mabni lil Majhul
َ َ ُ

Fiil dapat dibentuk menjadi kata kerja aktif dan kata kerja pasif
Kata kerja aktif = fiil mabni lil ma’lum, contoh :

‫كتب – نصر – فـتح‬


Kata kerja pasif = fiil mabni lil majhul, contoh :

‫كتب – نصر – فتح‬


Cara membuat kata kerja pasif
Fiil madhi : huruf sebelum akhir dikasrahkan dan semua huruf
sebelumnya yang berharakat didhammahkan
Contoh :

Arti Pasif Arti Aktif

Ditulis ‫كتب‬ Menulis ‫كتب‬


Dikeluarkan ‫خرج‬ Mengeluarkan ‫خرج‬
Dimasukkan ‫أدخل‬ Memasukkan ‫أدخل‬
Dijauhi ‫تـجنب‬ Menjauhi ‫تـجنب‬
Diperangi ‫قـوتل‬ Memerangi ‫قاتل‬
Dijauhi ‫اجتنب‬ Menjauhi ‫اجتـنب‬
Digunakan ‫استـعمل‬ Menggunakan ‫استـعمل‬

53
Fiil Mudhari : Didhammahkan huruf pertama dan difathahkan hurus
sebelum akhir

Contoh :

Arti Pasif Arti Aktif

Ditulis ‫يكتب‬ Menulis ‫يكتب‬


Dikeluarkan ‫يـخرج‬ Mengeluarkan ‫يـخرج‬
Dimasukkan ‫يدخل‬ Memasukkan ‫يدخل‬
Dijauhi ‫يـتجنب‬ Menjauhi ‫يـتجنب‬
Diperangi ‫يـقاتل‬ Memerangi ‫يـقاتل‬
Dijauhi ‫يـجتـنب‬ Menjauhi ‫يـجتنب‬
Digunakan ‫يستـعمل‬ Menggunakan ‫يستـعمل‬

54
ِ ‫َنئِب ال َف‬
‫اع ِل‬
Naibul Fail
ُ

Naibul Fail adalah maful bih yang menggantikan posisi fail yang
dibuang setelah fiilnya dirubah menjadi pasif

Hukum Naibul Fail dibaca Marfu’

Contoh kalimat aktif :

Arti Kalimat Aktif

Anak itu membuka pintu ‫فتح الولد الباب‬


Tikus itu makan keju ‫أكل الفأر الـجنب‬
Zaid minum jus ‫يشرب زيد العصي‬
Murid itu memukul meja ‫يضرب الطالب الـمكتب‬

Contoh kalimat pasif :

Arti Kalimat Pasif

Pintu itu dibuka ‫فتح الباب‬


Keju itu dimakan ‫أكل الـجنب‬
Jus itu diminum ‫يشرب العصي‬
Meja itu dipukul ‫يضرب الـمكتب‬

55
ِ ُ‫اسم الـم ْفع‬ ِ ِ
Isim Fail dan Isim Maful 1 ‫ول‬ َ ُ ْ ‫ا ْس ُم ال َفاع ِل َو‬

Isim fail adalah kata yang dibentuk mengikuti wazan ‫فاعل‬ agar
memiliki makna pelaku dari kata dasarnya.

Isim maful adalah kata yang dibentuk mengikuti wazan ‫ مفعول‬agar


memiliki makna objek dari kata dasarnya.

Arti Isim Fail Arti Fiil


Yang minum ‫شارب‬ Meminum ‫شرب‬
Yang memotong ‫قاطع‬ Memotong ‫قطع‬
Yang membenci ‫كاره‬ Membenci ‫كره‬
Yang mencuri ‫سارق‬ Mencuri ‫سرق‬
Yang menzhalimi ‫ظالـم‬ Menzhalimi ‫ظلم‬

Arti Isim Maful Arti Fiil


Yang diminum ‫مشروب‬ Meminum ‫شرب‬
Yang dipotong ‫مقطوع‬ Memotong ‫قطع‬
Yang dibenci ‫مكروه‬ Membenci ‫كره‬
Yang dicuri ‫مسروق‬ Mencuri ‫سرق‬
Yang dizhalimi ‫مظلوم‬ Menzhalimi ‫ظلم‬

56
ِ ُ‫اسم الـم ْفع‬ ِ ِ
Isim Fail dan Isim Maful 2 ‫ول‬ َ ُ ْ ‫ا ْس ُم ال َفاع ِل َو‬

Isim fail fiil tsulasi mazid :

Dari fiil mudhari, huruf ya’ diganti dengan huruf mim yang
didhammahkan dan dikasrahkan hurus sebelum akhir

Contoh :

‫ مدرس‬: ‫يدرس‬

‫ مذنب‬: ‫يذنب‬

‫ متقدم‬: ‫يـتـقدم‬

‫ مقاتل‬: ‫يـقاتل‬

‫ متحاسد‬: ‫يـتحاسد‬

‫ مقَتب‬: ‫يـقَتب‬

‫ مستغفر‬: ‫يستـغفر‬

‫ منقطع‬: ‫يـنـقطع‬

57
Isim maful fiil tsulasi mazid :

Dari bentuk isim fail difathahkan huruf sebelum akhir

Contoh :

‫ مدرس‬: ‫مدرس‬

‫ مـخرج‬: ‫مـخرج‬

‫ مقاتل‬: ‫مقاتل‬

‫ مقتطف‬: ‫مقتطف‬

‫ مستعمل‬:‫مستـعمل‬

58
Haal ‫ال‬
ُ ‫ـح‬
َ ‫ال‬

Haal adalah kata sifat nakirah manshub yang menjelaskan keadaan


shahibul haal

Shahibul haal adalah isim makrifat yang dijelaskan keadaannya oleh


Haal.

Shahibul haal biasanya berkedudukan sebagai Fail, Maful bih atau


Naibul Fail.

Contoh :

‫ أقبل الـمظلوم بكيا‬-


‫ ل تشرب الـماء كدرا‬-
‫ قابل الطالب أستاذه مبتسمي‬-
‫ ضرب زيد نئما‬-
Haal harus sama dengan Shahibul haal dalam :

- Mudzakar – Muannats
- Mufrad – Mutsanna – Jama’

Contoh :

‫جاء الطالب ضاحكا‬ -

‫جاءت الطالبة ضاحكة‬ -

59
‫جاء الطالبان ضاحكا‬ ‫‪-‬‬

‫جاءت الطالبتان ضاحكتي‬ ‫‪-‬‬

‫جاء الطلب ضاحكي‬ ‫‪-‬‬

‫جاء الطالبات ضاحكات‬ ‫‪-‬‬

‫‪60‬‬
Mashdar ‫ص َد ُر‬
ْ ‫ال َـم‬

Mashdar adalah isim dengan makna fiil

Mashdar ada tiga jenis

- Mashdar Asli
- Mashdar Marroh
- Mashdar Hai’ah

Mashdar asli dari fiil tiga huruf

Fiil tiga huruf tidak memiliki wazan mashdar tertentu. Cara satu-
satunya untuk mengetahui mashdar dari suatu fiil adalah dengan
langsung merujuk ke kamus.

Arti Mashdar Arti Fiil Madhi

Menanam ً‫زراعة‬ Telah menanam ‫زرع‬


Membaca ً‫قراءة‬ Telah membaca ‫قـرأ‬
Memukul/pukulan ‫ضرًب‬ Telah memukul ‫ضرب‬
Telah
Memahami/pemahaman ‫فـه ًما‬ memahami
‫فهم‬
Duduk ‫وسا‬
ً ‫جل‬ Telah duduk ‫جلس‬
Bangkit ‫وضا‬
ً ‫نـه‬ Telah bangkit ‫نـهض‬
Marah ‫غضبًا‬ Telah marah ‫غضب‬
Lelah ‫تـعبًا‬ Telah lelah ‫تعب‬

61
Mashdar asli fiil lebih dari tiga huruf

Setiap fiil lebih dari tiga huruf memiliki wazan baku untuk membentuk
mashdarnya.

ً‫ إفـعال‬- ‫أفـعل‬
Arti Mashdar Arti Fiil Madhi

Menghadirkan ‫إحض ًارا‬ Telah menghadirkan ‫أحضر‬


Memberitahu ‫إخب ًارا‬ Telah memberitahu ‫أخبـر‬
Mengumumkan ‫إعل ًن‬ Telah mengumumkan ‫أعلن‬
Mengunci ً‫إقـفال‬ Telah mengunci ‫أقـفل‬

ً‫فـعل – تـفعيلً و تـفعلة‬


Arti Mashdar Arti Fiil Madhi

Menyerahkan ً‫يما تسلمة‬ ً ‫تسل‬ Telah menyerahkan ‫سلم‬


Memisahkan ً‫تـفري ًقا تـفرقة‬ Telah memisahkan ‫فـرق‬
Mendefinisakan ً‫تـعري ًفا تـعرفة‬ Telah mendefinisikan ‫عرف‬
Mengajarkan ً‫يما تـعلمة‬ً ‫تـعل‬ Telah mengajarkan ‫علم‬

62
ً‫تـفعل – تـفعل‬
Arti Mashdar Arti Fiil Madhi

Berbicara ‫تـحد ًاث‬ Telah berbicara ‫تـحدث‬


Mempelajari ‫تـعل ًما‬ Telah mempelajari ‫تـعلم‬
Maju ‫تـقد ًما‬ Telah maju ‫تـقدم‬
Berubah ‫تـغ ًيا‬ Telah berubah ‫تـغي‬
Berlepas diri ‫صا‬
ً ‫تـخل‬ Telah berlepas diri ‫تـخلص‬

ً‫فاعل – مفاعلةً و فعال‬

Arti Mashdar Arti Fiil Madhi

Menyelisihi ‫مـخالفةً خلفًا‬ Telah menyelisihi ‫خالف‬


Memerangi ً‫مقاتـلةً قتال‬ Telah memerangi ‫قاتل‬
Bermuamalah ً‫معاملةً عمال‬ Telah bermuamalah ‫عامل‬
Menjaga ‫مـحافظةً حفاظًا‬ Telah menjaga ‫حافظ‬
Meninggalkan ‫مغادرًة غد ًارا‬ Telah meninggalkan ‫غادر‬

63
ً‫تـفاعل – تـفاعل‬
Arti Mashdar Arti Fiil Madhi

Bergantian ً‫تـبادل‬ Telah bergantian ‫تـبادل‬


Saling bertanya ً‫تساؤل‬ Telah saling bertanya ‫تساءل‬
Berlomba-lomba ‫تسابـ ًقا‬ Telah berlomba-lomba ‫تسابق‬
Menguap ‫تصاع ًدا‬ Telah menguap ‫تصاعد‬
Tolong menolong ‫تـعاو ًن‬ Telah tolong menolong ‫تـعاون‬

ً‫افـتـعل – افتعال‬

Arti Mashdar Arti Fiil Madhi

Menjauhi ‫ابتع ًادا‬ Telah menjauhi ‫ابـتـعد‬


Menerima ‫استل ًما‬ Telah menerima ‫استـلم‬
Mandi ً‫اغتسال‬ Telah mandi ‫اغتسل‬
Menunggu ‫انتظ ًارا‬ Telah menunggu ‫انـتظر‬
Pindah ً‫انتقال‬ Telah pindah ‫انـتـقل‬

64
ً‫استـفعل – استفعال‬

Arti Mashdar Arti Fiil Madhi

menyambut ً‫استقبال‬ Telah menyambut ‫استـقبل‬


Menggunakan ً‫استعمال‬ Telah menggunakan ‫استـعمل‬
Meminta tolong ‫استنص ًارا‬ Telah meminta tolong ‫استـنصر‬
Mengeluarkan ‫اجا‬
ً ‫استخر‬ Telah mengeluarkan ‫استخرج‬
Meminta ampun ‫استغف ًارا‬ Telah meminta ampun ‫استـغفر‬

ً‫انـفعل – انفعال‬

Arti Mashdar Arti Fiil Madhi

terbalik ‫انقل ًب‬ Telah terbalik ‫انـقلب‬


Ridho ‫احا‬
ً ‫انشر‬ Telah ridho ‫انشرح‬
Berpaling ‫انصرافًا‬ Telah berpaling ‫انصرف‬
Patah ‫انكس ًارا‬ Telah patah ‫انكسر‬
Tersingkap ‫انكشافًا‬ Telah tersingkap ‫انكشف‬

65
ِ‫مص َدر الـمرة‬
Mashdar Marroh
َ ُ ْ َ

Mashdar Marroh adalah isim yang bermakna terjadinya suatu


pekerjaan sebanyak satu kali.

Mashdar Marroh sering digunakan sebagai Maful Mutlaq

Mashdar Marroh dapat dibentuk dari fiil tiga huruf mengikuti wazan

‫فـعل ًة‬

Arti Marroh Arti Fiil Madhi

Satu kali duduk ً‫جلسة‬ Telah duduk ‫جلس‬


Satu kali pukul ً‫ضربة‬ Telah memukul ‫ضرب‬
Satu kali makan ‫أكل ًة‬ Telah makan ‫أكل‬
Satu kali pandangan ً‫نظرة‬ Telah memandang ‫نظر‬
Satu kali kebahagian ً‫فـرحة‬ Telah bahagia ‫فرح‬

Mashdar Marroh fiil lebih dari tiga huruf, bentuknya sama dengan
mashdar aslinya dengan ditambah ta’ marbuthoh.

Arti Marroh Arti Fiil Madhi


Telah
Satu kali penngumuman ً‫إعلنة‬ mengumumkan
‫أعلن‬
Satu kali pengajaran ً‫تـعليمة‬ Telah mengajarkan ‫علم‬

66
Satu kali bicara ً‫تكلمة‬ Telah berbicara ‫تكلم‬
Satu kali mandi ً‫اغتسالة‬ Telah mandi ‫اغتسل‬
Satu kali penggunaan ً‫استعمالة‬ Telah menggunakan ‫استـعمل‬

Catatan : untuk mashdar asli yang bentuknya sudah seperti mashdar


marroh maka cara membuatnya adalah dengan menambahkan
bilangan.

Contoh :

ً‫رحم – رمحةً – رمحةً واحدة‬

67
Mashdar Hai’ah ‫ص َد ُر ال َـه ْيـئَ ِة‬
ْ ‫َم‬

Mashdar Hai’ah adalah mashdar yang menjelaskan cara melakukan


pekerjaan

Mashdar Hai’ah sering digunakan sebagai Maful Mutlaq

Mashdar Hai’ah hanya dapat dibentuk dari fiil tiga huruf dengan wazan

‫فعل ًة‬

Arti Marroh Arti Fiil Madhi

Cara duduk ً‫جلسة‬ Telah duduk ‫جلس‬


Cara memukul ً‫ضربة‬ Telah memukul ‫ضرب‬
Cara makan ‫إكل ًة‬ Telah makan ‫أكل‬
Cara memandang ‫نظرًة‬ Telah memandang ‫نظر‬
Cara membunuh ً‫قتـلة‬ Telah membunuh ‫قـتل‬

68
Maful Mutlaq ‫ول ال ُـمطْلَ ُق‬
ُ ُ‫الـ َم ْفع‬

Maful Mutlak adalah mashdar manshub yang disebutkan bersamaan


dengan fiil aslinya.

Contoh :

‫كلم هللا موسى تكليما‬


Maful Mutlak memiliki tiga fungsi :

1. Penegasan perbuatan
Cirinya mashdar asli tidak diidhafahkan dan tidak disifati
Contoh :
‫كلم هللا موسى تكليما‬
‫يشرب الطفل اللنب شرب‬
2. Menerangkan cara melakukan perbuatan
Cirinya mashdar asli/mashdar hai’ah diidhafahkan atau disifati
Contoh :
‫جلس ممد جلسة العلماء‬
‫أكل خالد أكل سريعا‬
3. Menerangkan berapa kali melakukan perbuatan
Cirinya mashdar marroh
Contoh :
‫ضرب زيد العقرب ضربة‬
‫أكل خالد أكلتي‬

69
Berikut adalah maful mutlak yang tidak disebutkan bersamaan dengan
fiil aslinya :

‫وصا‬
ً ‫خص‬ ‫ضا‬
ً ‫أي‬ ‫حقا‬ ‫شكًرا‬
Khususnya Juga Benar/sungguh Terimakasih

‫مرحبًا‬ ‫سبحان هللا‬ ‫جدا‬ ‫مح ًدا‬


Selamat datang Maha suci Allah Sangat Pujian

ً‫س ًعا و طاعة‬ ً‫مهلً ل عجلة‬ ً‫ص ًَبا جيل‬ ‫ات‬


ً ‫بـت‬
Siap Pelan-pelan! Sabarlah Sama sekali

‫عجبًا لك‬ ‫معاذ هللا‬ ‫جي ًدا‬ ‫سر ًيعا‬


Aneh Perlindungan Dengan baik Cepat

70
Maful li Ajlih ‫ول ِلَ ْجلِ ِه‬
ُ ُ‫ال َـم ْفع‬

Maful li Ajlih adalah mashdar manshub yang disebutkan untuk


menjelaskan sebab terjadinya perbuatan

Contoh :

‫ سافر الطلب إلـى الـمدينة طلبا للعلم‬-


‫ تصدقت على الفقي أمل فـي الثواب‬-
‫ نشاهد مباراة كرة القدم تشجيعا للعبي‬-
‫ أبتعد عن السد خوفا منه‬-
‫ خفضت رأسي حياء من أستاذي‬-

Perbedaan Maful li Ajlih dengan Maful Mutlak :

- Maful li Ajlih tidak disebutkan bersamaan fiil aslinya


- Maful Mutlak disebutkan bersamaan fiil aslinya

71
‫ول‬
‫ص ُ‬ ‫ِ‬
‫‪Isim Maushul‬‬ ‫ال ْس ُم ال َـم ْو ُ‬

‫‪Isim Maushul adalah kata sambung dan diterjemahkan dengan kata‬‬


‫”‪“yang‬‬
‫‪Isim Maushul termasuk isim mabni‬‬

‫الذي – الت – اللذين – اللتـي – الآلئي‬


‫‪Isim Maushul dapat berkedudukan sebagai fail, mafulbih, majrur, naat,‬‬
‫‪naibul fail,dll.‬‬
‫‪Contoh :‬‬

‫‪ -‬سينجح الذي اجتهد فـي التعلم‬


‫‪ -‬أضرب الت ضربتين أمس‬
‫‪ -‬نظرت إلـى اللذين يلعبون فـي الـملعب‬
‫‪ -‬سينجح الطالب الذي اجتهد فـي التعلم‬
‫‪ -‬تكرم الت أكرمت نفسها‬
‫‪Isim Maushul yang mu’rab‬‬

‫اللذان – اللذين – اللتان – اللتي‬


‫‪Contoh :‬‬

‫‪ -‬سينجح الطالبان اللذان اجتهدا فـي التعلم‬


‫‪ -‬أكرم الطالبي اللذين اجتهدا فـي التعلم‬
‫‪ -‬نظرت إلـى الطالبي اللذين اجتهدا فـي التعلم‬

‫‪72‬‬
ِ َ‫ما و من الـموصولَت‬
‫ان‬
Maa Maushul dan Man Maushul ُ َْ ْ َ َ َ

Maa Maushul dan Man Maushul adalah termasuk keluarga isim


maushul.

Maa Maushul : untuk kata yang tidak berakal

Man Maushul : untuk kata yang berakal

Maa Maushul atau Man Maushul dapat berkedudukan sebagai fail,


maful bih, majrur, naibul fail, dll.

Contoh :

‫ أخطأ ما يفكر زيد‬-


‫ صحح الـمدرس ما فهمه زيد‬-
‫ نظرت إلـى ما محله زيد من كتب‬-
‫ رجع من رسب فـي المتحان‬-
‫ أكرمت من أكرم والدي‬-
‫ سلمت على من حضر فـي الـمجلس‬-
‫ يضرب من سرق فـي البارحة‬-

73

Anda mungkin juga menyukai