ISI KANDUNGAN

NO TAJUK MUKA
. SURAT
1. Tajuk
2. Pengenalan

3. Objektif
4. Undang-undang berkaitan
5. Pegawai yang terlibat
6. Senarai rekod daftar
7. Proses kerja analisis kimia
8. Senarai semak kit persampelan makanan
9. Senarai semak peraturan untuk menghantar
sampel
 1.TAJUK
-PROSEDUR PERSAMPELAN MAKANAN

2.PENGENALAN

Unit makanan merupakan salah unit yang diwujudkan dalam bahagian inspektorat

di pejabat kesihatan. Di Pejabat Kesihatan Hilir Perak unit makanan di diangotai

oleh 4 orang Penolong Pegawai Kesihatan Persekitaran. Tugas –tugas pegawai di

unit makanan ini antaranya persampelan makanan.setiap tugas yang dilaksakan

perlu mengikut procedur yang di tetapkan oleh Kemanterian Kesihatan / Jabatan

Kesihatan Negeri. Contoh sampel Kimia, sampel Mikrobiologi dan sampel Kilang.

3.OBJEKTIF

Tujuan Prosedur ini adalah untuk menggariskan tatacara pengambilan sampel-

sampel makanan untuk analisis kimia, mikrobiologi dan fizikal, supaya mematuhi

keperluan yang telah ditetapkan dalam Akta Makanan 1983 dan Peraturan-

Peraturan Makanan 1985.

Prosedur ini juga akan menjadi rujukan kepada Pegawai Diberi Kuasa supaya

dapat menjalankan tugas-tugas dengan lebih tersusun dan terperinci. Ia juga akan

menyeragamkan aspek teknikal dan penguatkuasaan.

4.UNDANG-UNDANG BERKAITAN
 4.1. Akta Makanan 1983
4.2. Peraturan-Peraturan Makanan 1985
4.3. Akta Keterangan 1950 (Disemak 1971) – Akta 56

4.4. Kanun Tatacara Jenayah (Disemak 1999) – Akta 593

4.5. Akta Tafsiran 1948 (Disemak 1989) – Akta 388

4.6. Kanun Keseksaan (Disemak 1997) – Akta 574

5. PEGAWAI YANG TERLIBAT

5.1. Pegawai Kesihatan Persekitaran

5.2. Ketua Penolong Pegawai Kesihatan Persekitaran

5.3. Penolong Pegawai Kesihatan Persekitaran Kanan

5.4. Penolong Pegawai Kesihatan Persekitaran

PENOLONG PEGAWAI KESIHATAN PERSEKITARAN (PPKP) UNIT MAKANAN

1. ENCIK SYARMIZI ARIZAL MAMAT

PPKP U29
2. ENCIK HASHARILL BIN SHAHARUDDIN
PPKP U29
3. ENCIK IDRIS BIN ISA
PPKP U29
4. CIK HASLIZA BINTI MOKHTAR
PPKP U29
6.SENARAI REKOD / DAFTAR

6.1. Daftar Sampel Makanan

6.2. Kilang Makanan

6.3. Agen Pengimport

6.4 Agen Pembungkus

6.5 Kedai-Kedai Runcit

6.6 Gerai Makan

6.7 Kedai Makan/Restoran

6.8 Kantin (Sekolah/Kilang/Hospital)

6.9 Dapur Asrama/Hospital

6.10 Buku Pendaftran Penutupan Premis Makanan .

7.PROSES KERJA ANALISIS KIMIA

DiPejabat – Sebelum Pensampelan

1. Mengenalpasti premis yang akan dikunjungi, bilangan dan jenis sampel yang
hendak diambil, jenis makanan yang akan disampel dan tentukan jenis parameter
analisis.

Pilihan premis : Keutamaan

 Pengilang
 Pengimport atau agennya
 Pembungkus atau agennya
 Penjual

Pilihan makanan, bilangan dan jenis.

Pelan perancangan Pensampelan

Arahan Kementerian/JKN

Isu semasa/ Krisis makanan

Senarai semak kit pensampelan dan penghantaran sampel

Kenalpasti Pegawai Diberi Kuasa lain yang akan terlibat dalam aktiviti ini.

Pastikan Kad Perakuan Kuasa ada dibawa bersama

Sediakan wang tunai yang mencukupi untuk tujuan pembelian sampel makanan
DI LAPANGAN

SEMASA PERSAMPELAN

1.Pegawai Diberi Kuasa memperkenalkan diri kepada orang yang bertanggungjawab di

dalam premis berkenaan.

 Tunjukkan Kad Perakuan Kuasa

 Nyatakan tujuan kedatangan

. 2.Kemudian, dengan disaksikan atau ditemani oleh orang yang bertanggungjawab di

dalam premis berkenaan memilih makanan yang akan disampel. Pemilihan sampel
ditentukan oleh Pegawai Diberi Kuasa.

3.Setelah makanan dipilih, dapatkan resit pembelian untuk makanan tersebut.

Seboleh-bolehnya dapatkan satu resit untuk satu jenis makanan yang diambil.
Pastikan resit ditandatangani dan dapatkan juga cop premis tersebut.

Jika sampel makanan diambil dari pengilang atau agen pengimport atau agen
pembungkus, tiada bayaran dikenakan tetapi dapatkan akuan pengambilan sampel
makanan dari pengilang atau agen pengimport atau agen pembungkus.

4.Laksanakan prosedur pensampelan mengikut Peraturan-Peraturan Makanan 1985.

5. Label dan tandakan bahagian sampel makanan tersebut serta lakkan dengan lak
rasmi.

6. Tawarkan salah satu daripada tiga bahagian sampel makanan berkenaan kepada
orang yang bertanggungjawab dalam premis berkenaan. Tawaran tidak perlu dibuat jika
satu bahagian sampel diperolehi.
7. Keluarkan notis pensampelan makanan kepada orang yang bertanggungjawab
DI PEJABAT

SELEPAS PERSAMPELAN

1. Rekod sampel dalam buku daftar sampel.

2.Isi borang permintaan analisis dan nyatakan jenis analisis secara spesifik.

3.Simpan satu bahagian sampel makanan di tempat yang berkunci dan selamat di
pejabat.

4.Hantarkan satu bahagian sampel makanan kepada juruanalisis. Penghantaran

sampel untuk dianalisis boleh dilakukan sendiri oleh Pegawai Diberi Kuasa atau melalui
Pegawai Diberi Kuasa yang lain atau melalui mel berdaftar A.T. (Akuan Terima).

5.Dapatkan surat akuan penerimaan sampel daripada juruanalisis.

6.Membuat laporan polis sekiranya berlaku apa-apa kecacatan/kerosakan/kehilangan

sampel makanan yang disimpan di pejabat.

7.Daftarkan sampel makanan tersebut dalam Sistem Maklumat Pengurusan Kesihatan

(HMIS) program Keselamatan dan Kualiti Makanan .
 PROSEDUR PENSAMPELAN MAKANAN

SENARAI SEMAK KIT PENSAMPELAN MAKANAN

Tandakan
Bilangan Perkara Ada / Tiada
1. Probe Thermometer
2. Alat -alat untuk membuka bungkusan
2.1. Gunting
2.2. Pisau
2.3. Pembuka Tin
2.4. Pliers
3. Alat-alat untuk mengambil sampel
3.1. Probe
3.2. Drill
3.3. Spoons/spatula
3.4. Scoop
3.5. Stirrer
3.6. Pipet
3.7. Dipper
3.8. Penyepit besar
3.9. Penyepit kecil
4. Alat-alat untuk membungkus sampel
4.1. Beg plastic
4.2. Thio beg
4.3. Jak gelas
4.4. Jak plastic
4.5. Tutup skrew
4.6. Getah pengikat/tali
4.7. Stapler
5. Label sampel makanan
6. Lak Rasmi Kementerian
7. Borang akuan pengambilan sampel
8. Buku Resit pembelian sampel
9. Alat-alat perlindungan keselamatan
9.1. Tudung kepala
9.2. But Getah Wellington
9.3. Sarung tangan getah
9.4. Sarung tangan steril
9.5. Pelindung keselamatan mata
9.6. Penutup telinga
9.7. Topeng habuk
9.8. Baju overall
9.10. UV goggles
9.11. Mask mulut
9.12. Helmet

Tandakan
Bilangan Perkara Ada / Tiada
10. Alat-alat am lain
10.1. Pembaris
10.2. Tali penyukat
10.3. Pengukur Ph
10.4. Lampu ultraviolet
10.5. Jam randik
10.6. Kanta saku
10.7. Kalkulator
10.8. Kertas tisu/kain sapu
10.9. Berus cat
10.10. Tray
10.11. Mancis
10.12. Alat tulis
10.13. Kamera dengan Zoom lens
10.14. Meter Lux
 SENARAI SEMAK PERALATAN UNTUK MENGHANTAR SAMPEL

Tandakan
Bilangan Perkara Ada / Tiada
1. Sampel Mudah Rosak (0o - 5oC)
1.1. Bekas penebat
1.2. Jangka suhu
1.3. Ais kecil dalam plastic besar
2. Sampel Beku (< -10oC)
2.1. Bekas penebat
2.2. Ais Kering
2.3. Jangka suhu
3. Sampel Tidak Mudah Rosak
3.1. Beg sampel biasa
3.2. Kotak sampel biasa
 PROSEDUR PENSAMPELAN MAKANAN

CARTA ALIR PROSES KERJA (ANALISIS KIMIA)

Mula

Buat perancangan untuk

pensampelan makanan

Ke premis yang dikenalpasti bersama

PPKP (Saksi)

Perkenalkan diri dan saksi dengan menunjuk

kad perakuan kuasa dan terangkan tujuan
kedatangan.

Periksa dan pilih makanan yang

perlu disampel.

Buat bayaran dan dapatkan resit (penjual)

atau surat akuan pengambilan sampel
( pengilang/pengimport)

Jalankan pensampelan mengikut

Peraturan-Peraturan Makanan 1985

Label dan lakkan sampel

Tawarkan ketiga-tiga bahagian sampel dan

minta penjual/pengilang/ pengimport untuk
memilih salah satu bahagian untuk
simpanan.

Keluarkan notis pengambilan sampel

seksyen 6(1) Akta Makanan 1985

Bawa kedua-dua bahagian sampel balik

ke pejabat. Rekodkan maklumat sampel
dalam rekod/daftar sampel dan sediakan
borang permohonan analisis.
B
 B

Hantar satu bahagian sampel bersama

borang analisis ke makmal yang diluluskan
oleh Pegawai Diberi Kuasa atau melalui
pos berdaftar AR. Dapatkan akuan
penerimaan sampel dari makmal.

Simpan bahagian ketiga dalam kabinet

berkunci.

Rekodkan

Tamat

CARTA ALIR PROSES KERJA (ANALISIS MIKROBIOLOGI)

Mula
 Buat perancangan untuk
pensampelan makanan

Ke premis yang dikenalpasti bersama

PPKP (Saksi)
Perkenalkan diri dan saksi dengan menunjuk
kad perakuan kuasa dan terangkan tujuan
kedatangan.

Memeriksa dan memilih

makanan yang perlu disampel.

Buat bayaran dan dapatkan resit bayaran

(Penjual) atau surat akuan pengambilan
Laksanakan pensampelan mengikut
sampel ( Pengilang/Pengimport)
Peraturan-Peraturan Makanan 1985.

Label dan lakkan sampel

Masukkan sampel dalam kotak sejuk yang
diisi dengan ais atau cold pack. –
Rekodkan tarikh, masa, suhu.

Sediakan borang permohonan analisi dan

hantar sampel ke makmal yang diluluskan
dengan kadar segera.
Dapatkan akuan penerimaan sampel.
Rekodkan tarikh, masa, suhu.

Rekod dan kemaskini reten.

Tamat

PROSEDUR PIAWAIAN PENGAMBILAN SAMPEL MAKANAN MIKROBIOLOGI

Kaedah sampel aseptic hendaklah diamalkan untuk mengambil produk makanan yang mudah
dicemari kuman mikrobiologi. PPKP haruslah menentukan supaya bahagian asal makanan atau
sampel yang diambil tidak terdedah dari pencemaran. Sampel aseptik yang diambil hendaklah
dihantar ke makmal dengan selamat supaya menunjukkan keadaan makanan ada sama seperti
keadaan asal.

Prosedur Pensampelan

1. Pensampelan hendaklah dirancang lebih awal dengan menyediakan alat-alat dan

bekas-bekas yang bersih dan steril.

2. Pegawai yang mengambil sampel hendaklah memakai “overall”, “mask”, tudung kepala
atau lain-lain bagi mengelakkan pencemaran silang. Tentukan supaya alat-alat
dilindungi dari pendedahan dan pencemaran sebelum dan selepas digunakan.

3. Elakkan pencemaran silang semasa Pensampelan dijalankan.

4. Semasa membuka bekas sampel, buka dengan cermat supaya sampel makanan mudah
dimasukkan dan ditutup kembali,

5. Jangan sentuh bahagian dalam, tepi dan penutup bekas sampel.

6. Tentukan supaya penutup bekas sampel tidak dicemari.

7. Buang angin yang terkandung dalam beg plastic atau beg thio yang digunakan. (Adalah
lebih baik jika beg plastik atau thio yang kosong dihantar bersama sampel, sebagai
‘control’).

8. Pegawai yang mengambil sampel perlu menentukan supaya tangan tidak menyentuh
mulut, hidung, mata dan muka beliau.

9. Tangan haruslah dicuci sebelum pensampelan.

10. Semua alat-alat pensampelan yang telah digunakan hendaklah disimpan dalam bekas
yang sesuai untuk pembuangan atau pensterilan.

Rujukan:
 Food and Agriculture Organization. (1988). Manuals of Food Quality Control. Rome:
The United Nations.
 Food Control Division. (1996). Malaysian Guidelines on Food Sampling. Part 1:
General Principles and Procedure. Kuala Lumpur: Ministry of Health.
 AKTA MAKANAN 1983

[ SEKSYEN 6(1) ]

NOTIS PENSAMPELAN MAKANAN

Kepada : ________________________________________

No. K/P: ________________________________________

Alamat: ________________________________________

________________________________________

Sila sambil perhatian bahawa, saya __________________________________________

(Nama Pegawai Diberi Kuasa)

Telah membeli/memperolehi sampel makanan yang tercatit di bawah untuk dianalisa oleh
seorang Juruanalisis:

Bil. Tarikh & Masa Jenis Makanan Jenama Pengimpot/Pengilang/

Pensampelan Makanan Pembungkusan/Pembekal

Tuan/puan dinasihatkan untuk menyerahkan

salinan notis ini kepada pengimport/
pengilang/ pembungkus/ pembekal makanan
Bertarikh pada _________________ berkenaan.

Tandatangan

___________________________ Penerima Notis: _____________________

(Tandatangan Pegawai Diberi Kuasa) Nama :_____________________________

No. K/P: __________________________

Cop Rasmi :