MAKALAH

PRANATACARA UPACARA ADAT TINGKEBAN

Disusun oleh ;
1. Dinda Dzakiyah (05)
2. Elsyabhet Trivosa Cassandra M.L (07)
3. Nanda Fawais (19)
4. Qurunul Bahri Javier M (26)
5. Vina Denatalia (34)
6. Zaridha Marsha A (36)

SMA NEGERI 1 PARE

XI MIPA 3
 PAMBUKA

Puji syukur panyerat aturaken wonten ngarsanipun Gusti Allah Ingkang Maha Agung
sahengga laporan punika saged kasusun kanthi sae. Boten kesupen kula aturaken matur
sembah nuwun kagem penyusun utawa anggota kelompok makalah niki, ingkang tansah
paring donga pangestu saha para dwija ingkang sampun paring kawruh lan seserepan
sahengga laporan ingkang kasusun sae punika saged purna.

Laporan karya tulis kanthi irah-irahan "Pranatacara Upacara Adat Tingkeban" punika
minangka salah satunggaling sarana gladhen nyerat

Mugi-mugi laporan ingkang kaserat dening panyerat menika saged paring mapinten-pinten
manfaat dumateng para sinten kemawon ingkang maos. Kula minangka panyerat ugi kathah
kakirangan, pramila panyaruwe saha panyendu tansah kula antu-antu.
 DAFTAR ISI
PAMBUKA................................................................................................................................ 2

DAFTAR ISI..............................................................................................................................3

BAB I ......................................................................................................................................... 4

PENDAHULUAN ..................................................................................................................... 4

A. Latar Belakang ............................................................................................................ 4

B. Tujuan Makalah........................................................................................................... 5

C. Manfaat Makalah......................................................................................................... 5

BAB II PEMBAHASAN ........................................................................................................... 6

A. Ubarampe .................................................................................................................... 6

B. Rantaman ..................................................................................................................... 6

C. Gambar-gambar ........................................................................................................... 8

BAB III SIMPULAN ............................................................................................................... 10

 BAB I

PENDAHULUAN

A. Latar Belakang
Salah sawijine tradhisi Jawa kang nganti saiki isih dilestarekake yaiku Tingkeban.
Tradhisi Tingkeban yaiku upacara adat Jawa ing rangka bayi 7 wulan ing guwa garba
utawa upacara mbobot 7 wulan.
Tingkeban minangka upacara pungkasan sadurunge lair, sing ateges ndedonga supaya ibu
lan calon bayi slamet lan lair normal.
➢ Asal Usul Tingkeban
Tradhisi tingkeban uga diarani mitoni, yaiku tembung sing asale saka 7 utawa pitu.
Makna mitoni yaiku upacara adat sing dianakake kanggo mengeti mbobot pitung sasi.
Tingkeban utawa mitoni mujudake tradhisi lawas kang diwarisake turun temurun ing
peradaban Jawa.
Kacarita upacara tingkeban iki wis dikenal wiwit jaman jayaning Kraton Kediri, nalika
dikuwasani dening Prabu Jayabaya.
Nalika iku ana wong wadon jenenge Niken Satingkeb kang nikah karo punggawa
kerajaan Kediri jenenge Sadiyo.
Sajrone omah-omah kasebut, Niken wis babaran kaping sanga. Nanging, ora ana bayi
sing bisa urip nganti diwasa.
Kasunyatan iki ndadekake Niken Satingkeb lan Sadiyo sedhih. Kekarone banjur sowan
marang Prabu Jayabaya lan sambat marang nasibe kang apes.
Sang Prabu banjur paring dhawuh marang Niken Satingkeb lan Sadiyo supaya nindakake
telung perkara.
Ingkang kapisan adus saben dinten Rebo (tumbah), ingkang kaping kalih adus sabtu
(buddha), ingkang kaping tiga adus suci kanthi ngginakaken toya suci saha sendok bathok
klapa.
Nalika adus suci, Niken Satingkeb didhawuhi ngucapake donga pangarep-arep, yen
meteng maneh diparingi bayi sing mulus lan sehat.
Wiwit kuwi, apa sing ditindakake Niken Satingkeb dadi tradhisi sing ditindakake wanita
nalika lagi mbobot.
B. Tujuan Makalah
Makalah kanthi irah-irahan “Pranatacara upacara adat Tingkeban” dipundamel kanthi
ancas kangge ngrampungaken tugas Basa daerah. Kanthi pangajab pikantuk biji ingkang
sae.

C. Manfaat Makalah
Makalah kanthi irah-irahan “Pranacara Upacara Adat Tingkeban” mupangat kangge
nambah kawruh babagan upacara adat ingkang sampun wiwit eros sairing jaman, amargi
kathah tiyang ing jaman samenika kathah ingkang mikir kanthi logis. Kanthi makalah
menika saged njagi warisan leluhur , saora-orane nggadhahi kawruh babagan upacara adat
menika.
 BAB II PEMBAHASAN
A. Ubarampe
Uba Rampe Upacara Mitoni/Tingkeban banyu saka pitung sumberan kang dicampuri
kembang setaman.
Uba rampe kang kudu dicawisake ing upacara mitoni, yaiku: banyu cengkir gadhing kang
digambari Bathara Kamajaya lan Dewi Ratih
saka pitung sumberan, kembang setaman, cengkir gadhing kang
digambari Bathara Kamajaya lan Dewi Ratih, klapa ijo cacah 2, gayung
saka klapa kang isih ana daginge, pitung perangkat busana,
gegodhongan minangka alas lungguhe calon ibu, janur kuning,
teropong, lan konyoh (lulur).
Saliyane iku, ana uga panganan kang kudu dicawisake: tumpeng
rombyong, tumpeng megono, tumpeng uruping damar, sega kuning,
jajan pasar, pisang sanggan, woh-wohan, jenang abang putih, jenang
procot, jenang sungsum, dan pitung macem ampyang.
Pitung perangkat Tumpeng Megono nduweni teges kesegaran.
Tumpeng pitu tegesipun tansah pikantuk pitulungan, jenang abang putih pralambang
ketemune wiji lanang lan wadon,
Sega kuning nglambangake sukses ing urip, jenang procot tegese bayi bisa lair
lancar lan sehat.
Jajan saka pasar lan woh-wohan tegese jabang bayi sanggan bisa lair normal, ora kurang.
Jenang abang putih nglambangake ketemune pitung jinis ampyang sing rasane legi, tegese
bayi sing
Wiji lanang lan wadon sing lair mengko bisa entuk urip sing manis.

B. Rantaman
➢ Prosesi Mitoni Prosesi kapisan, yaiku siraman.
Ing kene, calon ibu diadusi nganggo banyu kang aslae saka pitung sumber kang
dicampuri kembang setaman.
Proses mitoni diwiwiti acara sungkeman. Sing sepisanan, calon ibu sungkem marang
garwane (calon bapake bayi). Sawise iku, kalorone sumberan kang wis dicampuri
kembang setaman.
Sing kedhapuk sungkem marang wong tuwa lan mara tuwa. ngadusi (nyirami) yaiku para
pini sepuh putri kang cacahe 7 kang wis kagungan putu. Jumlah pitu ing kene ateges
pitulungan.
Prosesi mitoni diawali saking sungkeman. Pertama, calon ibu sungkem.
Siraman diwiwiti saka mbah putrine calon ibu. Sawise iku calon bapak. Setelah itu, calon
ibu dan calon dilanjutake ibu-ibu liyane.
Bapak kasebut sungkem marang wong tuwa kaloro pihak. Nalika wong tuwane calon ibu
nyirami banyu kang cacahe ping 7,
Dilanjutake ngolesi konyoh (lulur) ing pusere calon ibu. Saliyane
simbah lan wong tuwane calon ibu, anggone nyirami mung ping 3.
➢ Prosesi Kaloro: Penyucian dhiri lan mecah kendhi
Sawise siraman, ibu mertuane calon ibu banjur nyuntakke banyu
kendhi kang tegese penyucian dhiri. Sawise iku, kendhi mau banjur
dipecah simbah saka calon bapak lan ibu bayi mau.
Setelah siraman, ibu mertua dari calon ibu jabang bayi kemudian
menyiramkan air kendi yang dimaksudkan untuk penyucian diri.
Dilajengaken, kendi kasebut dipecah oleh calon nenek saka kaloro
belah pihak.
➢ Prosesi katelu : Nganggo kain pitung lapis
Sabubare siraman, calon ibu banjur nganggo kain pitung lapis. Werna putih
nglambangake sikap suci, werna abang mawa teropong utawa alat tenun. Ibu maratuwa
banjur nglambangake keberanian, ijo minangka lambang kawicaksanan, nyelehake
teropong ing lapisan kain pitung werna sing kuning simbol ketuhanan, biru simbol
kesetiaan, ungu dipunagem dening calon ibu. Prosesi iki ngandhut pangarep-arep yen
nalika nglambangake karisma lan ireng minangka lambang kalanggengan. Prosesi lair
bakal lumaku kanthi lancar lan sampurna.
➢ Prosesi Kaping papat : Ganti busana kaping pitu
Salajengipun arak-arakan salin rasukan ping pitu. Ing acara ganti ing busana menika
calon ibu menika dipunagem pitung jinis kain saha kebaya.
Saben wektu iki calon ibu nganggo klambi lan kebaya banjur bojone
takon marang tamu undangan sing padha teka apa kain
cocok kanggo bojone. Para tamu uga mangsuli "ring"
cocok” utawa ora cocog. Kain lan kebaya pisanan teka
kang kaping enem yaiku sandhangan kang nuduhake kemewahan.
 Nganti pungkasane kebaya sing kapitu lan kain sing dianggo yaiku kain
banjur para tamu mangsuli “cocok” utawa cocog. Kain lurik
katon prasaja nanging kain sing nggawe cocok kanggo nggunakake. Iki nglambangake
yen calon ibu sing meteng kudune ora mikir bab sing kadonyan nanging luwih becik
katon andhap asor.
Makna utawa filosofi nganggo kain pitung macem yaiku wong urip iku becike ora mung
golek gebyare wae nanging uga kudu siap lair lan mental.
➢ Prosesi Kalima : mutus lawe lan brojolan
Sakwise prosesi ganti klambi ping pitu calon ibu banjur wetenge Sawise prosesi brojolan
calon ibu banjur nindakake prosesi Angrem diikat karo janur kuning. Janur kuning
kabungkus ing weteng calon kaya pitik sing lagi ngeram endhog. Ing Ibu banjur dipotong
dening calon bapak bayi nggunakake prosesi iki, calon ibu lungguh ing tumpukan kain
sadurunge. Keris kang pucuke dilapisi kunir minangka tolak bala. Sabibare
dipunginakaken kangge prosesi salin rasukan. Iki pangarep-arep ngethok ikatan janur,
calon bapak banjur mundur lan mlayu supaya calon bayi lair ing sasi utawa tepat waktu.
Prosesi iki nglambangake yen ora ana kang dadi pepalang nalika bayi lair lan muga-muga
ing proses pangiriman diwenehi lancar.
➢ Prosesi kaping nem lan pungkasan : Angrem lan kembul bujana
Sasampunipun kirab brojolan calon ibu lajeng nindakaken prosesi angrem, prosesi
angrem dipunlajengaken dhahar kembul. Punika calon bapak kaya pitik sing ngendhog.
Ing sisihe bojone sing lagi angrem. Calon bapak banjur Ing prosesi iki calon ibu lungguh
ing tumpukan kain sing sadurunge njupuk panganan sing wis diwenehake.
Loro-lorone digunakake kanggo prosesi ganti klambi. Iki pangarep-arep banjur mangan
bebarengan. Tegesipun dhahar kembul inggih menika supaya calon bayi lair cukup sasi
utawa miturut wektune. Plasenta bayi dadi sehat supaya bisa tuwuh kanthi sampurna.

C. Gambar-gambar

Gambar 2.1 Calon Bapak lan Ibu

Gambar 2.2 Prosesi Siraman

Gambar 2.3 Prosesi mecah kendhi

Gambar 2.4 Nganggo kain 7 lapis

Gambar 2.5 Prosesi ganti busana kaping 7

Gambar 2.6 Prosesi Brojolan

Gambar 2.7 Kembul

BAB III SIMPULAN

Adhedhasar asiling makalah menika saged dipunpendhet dudutan bilih Tradhisi

Tingkeban yaiku upacara adat Jawa ing rangka bayi 7 wulan ing guwa garba utawa
upacara mbobot 7 wulan.
Tingkeban minangka upacara pungkasan sadurunge lair, sing ateges ndedonga supaya ibu
lan calon bayi slamet lan lair normal.
Saben urutan utawa prosesi nduweni makna dhewe-dhewe, kanthi pangajab calon ibu lan
bayi bisa nglairake kanthi sehat lan sampurna.