Orang Asli:

Oleh: Hafizah Binti Abd Jamil (GS 39684)

Melalui Wawasan 2020, kerajaan berharap agar
semua rakyat Malaysia dapat meningkatkan
kualiti hidup mereka dengan meningkatkan ilmu
pengetahuan mereka ke arah pembangunan
minda kelas pertama termasuklah masyarakat
Orang Asli di negara kita. Penguasaan membaca
di kalangan kanak-kanak ini sangat penting
kerana apabila mereka sudah menguasai
Johor merupakan penempatan utama bagi
kemahiran membaca, maka mereka boleh
keseluruhan masyarakat Orang Asli Temuan ini.
memahami dan membaca setiap ayat yang
Petempatan-petempatan masyarakat ini
dipaparkan kepada mereka. Oleh itu
terletak berdekatan dengan kampung tradisi
pemindahan maklumat ke dalam otak akan
Melayu dan di pinggiran bandar. Berdasarkan
menjadi lebih cepat. Adalah menjadi visi dan
rekod yang dicatatkan oleh Jabatan Kemajuan
misi 2020 untuk menghasilkan modal insan
Orang Asli (JAKOA) yang dahulunya dikenali
berpengetahuan, berketrampilan dan berarah
sebagai Jabatan Hal Ehwal Orang Asli (JHEOA).
kendiri. Menyedari perkara tersebut,
Suku Temuan merupakan suku keempat
Kementerian Pelajaran telah melancarkan Pelan
terbesar di dalam hierarki kaum Orang Asli di
Induk Pembangunan Pendidikan (PIPP) yang
mana jumlah mereka telah meningkat dari
bertujuan memperkasakan pendidikan di semua
sehari ke sehari seramai kira-kira 21,300 orang
peringkat termasuk pendidikan sekolah rendah
di Semenanjung Malaysia.
dalam usaha menghasilkan modal insan yang
kompetetif dalam pasaran tenaga kerja bertaraf
Dari aspek kebudayaan pula, Orang Asli Temuan
dunia.
di negara ini mengamalkan adat dan tradisi
yang lebih kurang sama kecuali bagi Orang Asli
Masyarakat Orang Asli
Temuan di Negeri Sembilan yang lebih
Orang Asli adalah suatu masyarakat dari
menjurus kepada pengamalan Adat Perpatih
kumpulan Melayu Proto atau lebih mudah
dalam kehidupan mereka, namun tidak banyak
dikenali sebagai Melayu Asli. Selangor, Melaka,
bezanya daripada adat suku bangsa Temuan di
Pahang, Negeri Sembilan, dan Daerah Muar,
negeri-negeri lain. Orang Asli mempunyai ciri-
ciri fizikal yang menyerupai kaum Melayu dan membaca anak tetapi kemahiran-kemahiran
mempunyai rambut lurus dan bertubuh badan lain yang berkaitan dengan kemahiran
sederhana besar. Kebanyakan aspek fizikal membaca. Antara lain, ibu bapa dapat
orang Temuan mempunyai persamaan dengan meningkatkan daya mental anak-anak mereka
orang Melayu. Terdapat pelbagai faktor yang dengan meluaskan konsep, perbendaharaan
mempengaruhi tahap pembacaan murid Orang kata serta meluaskan alam pengetahuan dan
Asli. pemikiran. Ibu bapa Orang Asli tidak
menggalakkan anak-anaknya ke sekolah, hal ini
Faktor Ibu Bapa menyebabkan anak-anaknya tidak boleh
Terdapat hubungan yang rapat antara peranan membaca dan ibu bapa lebih menggalakkan
ibu bapa dan persekitaran rumah dalam anak mereka untuk menolong mereka
pemerolehan kemahiran membaca dalam melakukan pekerjaan yang dilakukannya.
kalangan kanak-kanak. Kajian Durkin (1966)
Gangguan bahasa ibunda dalam bacaan
Setiap suku kaum di dunia mempunyai bahasa
ibundanya yang tersendiri dan tidak dapat lari
daripada suku kaum Orang Asli. Di SK Bukit
Tampoi (A), suku kaum Orang Asli merupakan
suku kaum Temuan. Oleh demikian, bahasa
Melayu merupakan bahasa kedua bagi mereka
dalam suku kaum Orang Asli. Telah banyak
tentang kanak-kanak yang didapati sudah cekap kajian ini dilakukan terhadap permasalahan
membaca walaupun masih di dalam kelas-kelas pembelajaran bahasa kedua akibat gangguan
tadika mendapati bahawa faktor utama yang daripada bahasa ibunda murid ini termasuklah
mendorong mereka cepat dan lancar membaca kajian oleh International Labour Office (1953)
ialah jumlah bahan bacaan yang mencukupi tentang kehidupan dan keadaaan kaum asli di
yang disediakan oleh ibu bapa. Trelease (1989) beberapa buah Negara. Hasil kajian itu
(dalam Lee Lai Guan, Rahman & Salihah, 2007) menunjukkan bahawa tahap pendidikan di
pula berpendapat membaca kuat kepada anak- kalangan penduduk-penduduk Orang Asli
anak boleh mendatangkan banyak faedah. Ibu adalah rendah kerana faktor-faktor latar
bapa yang membaca kuat kepada anak bukan belakang dan sosio budaya meraka yang masih
sahaja dapat meningkatkan kemahiran
belum dapat menerima pembaharuan yang baik kepada kanak-kanak. Keempat-empat
berlaku di sekeliling mereka. Gangguan faktor itu secara bergabung didapati lebih
daripada bahasa ibunda mereka telah mempengaruhi sikap kanak-kanak membaca
mempengaruhi Bahasa Melayu yang menjadi daripada secara berasingan. Ibu bapa juga perlu
mata pelajaran penting di sekolah hari ini. menunjukkan sikap suka membaca kepada
Apabila penguasaan Bahasa Melayu mereka di anak-anak. Perkara ini disokong oleh Rohani
tahap yang rendah akibat gangguan bahasa Rustam dan Jamiah A.Bakar (1995) menyatakan
ibunda mereka sudah pastilah taraf pendidikan contoh melalui teladan penting dan benar
mereka juga merosot. Ujian sebutan perkataan, kerana sudah menjadi tabii anak-anak suka
membaca petikan dan menulis dalam bahasa meniru. Apa yang dibuat oleh ibu bapa atau
Melayu telah dilakukan bagi mengesan orang-orang dewasa yang sentiasa berada
gangguan bahasa ibunda para pelajar dengannya, maka itulah yang akan cuba
berkenaan. Dengan ini dapatlah dikesan tahap ditirunya. Walaupun mereka bukan pembaca
dan aspek yang dipengaruhi oleh bahasa ibunda yang serius, namun perbuatan ibu bapa
mereka terhadap pembelajaran bahasa Melayu membaca bahan-bahan itu menjadi contoh
mereka. Terdapat gangguan bahasa ibunda kepada anak-anak. Sebagai kesimpulan, faktor
mereka iaitu bahasa Orang Asli yang terdiri peranan ibu bapa dan persekitaran rumah
daripada beberapa dialek terutama sekali kaum merupakan faktor utama dalam mempengaruhi
Temuan terhadap bahasa Melayu yang mereka sikap kanak-kanak membaca. Ia merupakan
gunakan. Kesan pengaruh bahasa ibunda faktor penentu sama ada seseorang kanak-
mereka amat ketara dalam kemahiran lisan. kanak akan menjadi pembaca yang berjaya atau
sebaliknya.
Persekitaran Rumah
Hansen (1969), dalam kajiannya telah
menggabungkan 4 faktor yang berkaitan
dengan persekitaran rumah. Faktor-faktor itu
ialah terdapat atau tiada bahan bacaan yang
sesuai di rumah, masa yang diperuntukkan bagi
membaca kepada kanak-kanak, masa yang
diperuntukkan bagi membimbing dan
menggalakkan kanak-kanak membaca dan sama
ada ibu bapa menjadi contoh atau model yang
Faktor Kemiskinan/Sosioekonomi
Faktor kemiskinan atau sosio ekonomi murid-
murid orang asli menyebabkan berlakunya
tahap kebolehbacaan pada tahap yang rendah.
Apabila kemiskinan berlaku dalam keluarga
seseorang maka tahap pembelajaran murid
akan terganggu kerana kemiskinan. Dalam hal
ini, apabila kemiskinan berlaku ibu bapa atau
keluarga akan meminta anak-anaknya
melakukan pekerjaan yang dilakukan oleh
mereka. Kemiskinan yang berlaku menyebabkan
peralatan atau kelengkapan yang perlu
disediakan tidak mencukupi. Di samping itu,
kurangnya pengetahuan tentang pentingnya
pendidikan pada masa kini juga menyebabkan
mereka tidak pernah memberikan perhatian
yang serius terhadap pelajaran. Selain itu, sikap
merendah diri serta bersyukur dengan apa yang
ada menyebabkan keadaan ini masih berlaku.
Budaya mereka yang masih memegang teguh
kepada kepercayaan animisme menyebabkan
mereka agak ketinggalan dalam pelajaran. Hal
ini kerana, kebanyakan suku kaum ini masih
suka mendiami kawasan pedalaman di dalam
hutan ini berbanding duduk di kawsan bandar
atau kawasan yang mempunyai kemudahan
asas. Mereka masih lagi suka mengamalkan
sikap duduk di dalam rumah yang beratapkan
nipah dan berdindingkan rotan, mencari hasil
hutan seperti memburu dan sebagainya. Hasil
kajian Hassan Mat Nor dalam Sunday Sun (Mac
2003), sifat semulajadi orang asli adalah
mementingkan kerjasama dan persamaan.
Adalah tidak baik untuk mempunyai harta lebih
daripada orang lain yang mempunyai sedikit
dan tidak baik untuk mempunyai pendidikan
apabila orang lain tidak mempunyai pendidikan.
Akibat budaya ini yang masih kuat diamalkan
maka aspek pelajaran terutama kepada anak-
anak mereka sangat kurang ditekankan. Oleh
yang demikian, situasi kemiskinan dalam
kalangan masyarakat Orang Asli masih
membelenggu sehingga sekarang. Pernyataan
ini bersesuaian dengan kajian Colin (2006),
bahawa masalah kemiskinan telah
menyebabkan ramai dalam kalangan anak-anak
Orang Asli yang ketinggalan dalam pendidikan.
Ini bukan merupakan satu fenomena yang
biasa, tetapi kita perlu berusaha membantu
agar anak-anak Orang Asli ini terbela dan
mendapat pendidikan yang sama seperti kaank-
kanak yang lain, serta mampu mengubah
kehidupan mereka menjadi lebih baik di masa
akan datang. Newman (1995) pula melihat
kewujudan budaya kemiskinan sukar
dihapuskan. Hal ini kerana, jalan hidup sebegini
mempunyai penerusannya. Kanak-kanak yang
berumur enam atau tujuh tahun, kebanyakan
akan menyerap nilai dan tingkah laku asas
daripada subbudaya yang berkaitan dengan
kemiskinan. Newman (1995) berpendapat
bahawa kita boleh bawa keluar kanak-kanak
dari kawasan setinggan tetapi kita tidak boleh
membawa keluar sifat setinggan yang ada pada rnasalahnya dan ini akan memberinya semangat
kanak-kanak itu. untuk membantu diri sendiri. Pandai
mempelbagaikan kaedah mengajar dan
menyesuaikannya dengan tahap pencapaian
murid adalah salah satu ciri-ciri keistimewaan
seorang guru. Setiap murid mempunyai
kebolehan, pencapaian, kecekapan, bakat dan
keistimewaan yang berbeza. Oleh sebab itu,
mempelbagaikan kaedah mengajar dengan
mengambil contoh bagaimana pembelajaran di
Faktor Guru
sekolah ada kaitannya dengan dunia yang realiti
Ketika proses pengajaran dan pembelajaran
akan merangsang minat murid belajar
berlaku di dalam bilik darjah, para guru
seterusnya akan meningkatkan self esteem
hendaklah memastikan semua pelajar
mereka. Pada masa yang sama, bahasa yang
mengambil bahagian dan diberi peluang untuk
digunakan oleh guru juga memainkan peranan
berkongsi apa-apa yang mereka tahu mengenai
yang penting dalam pengajaran dan
sesuatu topik itu. Guru- guru hendaklah
pembelajaran bahasa dalam kalangan Orang
mengiktiraf kejayaan setiap individu khususnya
Asli. Guru bahasa sepatutnya tidak boleh
apabila mereka menunjukkan kemampuan
menggunakan bahasa dialek atau bahasa pasar
mereka dalam pelajaran atau aktiviti
dalam pengajaran. Hal ini disebabkan oleh
pembelajaran. Dalam merancang kurikulum,
bahasa dialek yang digunakan dalam
guru-guru hendaklah membina satu set
pengajaran Orang Asli menyukarkan murid
matlamat belajar untuk semua murid. Guru-
Orang Asli untuk memahami Bahasa Melayu.
guru juga sepatutnya memahami kehendak
Dalam kalangan Orang Asli, Bahasa Melayu
murid dan mengadakan satu sistem untuk
merupakan bahasa kedua atau ketiga bagi
membantu pelajar berinteraksi dengan
mereka, bahasa suku kaum mereka adalah
dunianya yang realiti. Seandainya ada pelajar
bahasa pertama.
yang menghadapi masalah pembelajaran di
dalam kelas, maka guru-guru hendaklah
Faktor Ketidakhadiran ke Sekolah
berjumpa dengan murid tersebut secara
Bagi mencapai sesuatu kejayaan dan
peribadi, dan bersemuka untuk membantunya.
kecemerlangan dalam bidang akademik
Secara tidak langsung murid tersebut akan
khususnya kehadiran ke sekolah memainkan
merasai gurunya mengambil berat dengan
peranan yang sama penting. Hal ini disebabkan hanya berkisar dalam bilik darjah sahaja.
apabila ketidakhadiran ke sekolah terlalu tinggi Penggunaan Bahasa melayu terlalu terhad.
akan menjejaskan pembelajaran seseorang itu Ibu bapa perlu menunjukkan sikap yang serius
di sekolah. Dalam kajian ini, kehadiran murid ke untuk memupuk anak-anak mereka membaca.
sekolah yang jarang hadir dan kebanyakkan Walaupun mereka bukan pembaca yang serius,
murid dalam kalangan Orang Asli hanya namun perbuatan ibu bapa membaca bahan-
mencapai kurang daripada 50% sahaja. bahan itu menjadi contoh kepada anak-anak.
Berdasarkan pemerhatian pengkaji, murid- Peranan ibu bapa dan persekitaran rumah
murid yang selalu tidak hadir ke sekolah tidak merupakan faktor utama dalam mempengaruhi
boleh mambaca dan selalunya guru perlu sikap kanak-kanak membaca. Ia merupakan
mengulang berberapa kali pengajaran dan faktor penentu sama ada seseorang kanak-
pembelajaran. kanak akan menjadi pembaca yang berjaya atau
sebaliknya. Masyarakat Orang Asli sepatutnya
Kesimpulan menerima arus pemodenan. Bukan bermaksud
Secara keseluruhannya, ibu bapa memainkan meninggalkan terus adat dan budaya mereka
peranan yang sangat penting dalam tetapi sedikit sebanyak menerima perubahan
merealisasikan impian untuk melihat anak-anak untuk meningkatkan taraf hidup mereka
mereka celik membaca. Orang Asli haruslah disamping mengekalkan kepercayaan mereka.
memberikan sepenuh perhatian demi Guru juga perlu memainkan peranan yang lebih
meningkatkan taraf hidup mereka ke tahap penting dan menjadi tunjang di peringkat
yang lebih selesa. Ibu bapa bagi murid Orang sekolah membantu memberikan ilmu dan
Asli seharusnya memberi peluang kepada anak- pembelajaran yang sewajarnya sama dengan
anak mereka meningkatkan taraf kehidupan murid kaum-kaum lain. Guru perlu meyakinkan
mereka walaupun mereka tidak tahu membaca. mereka tentang kepentingan ilmu agar mereka
Penggunaan bahasa ibunda mereka memang boleh merasai kelebihan apabila menjadi
tidak dapat dielakkan kerana itu adalah bahasa seorang yang celik membaca. Ketidakhadiran ke
perantaraan yang digunakan dalam koloni- sekolah yang serius dapat dielakkan jika proses
koloni mereka. Apabila keluar untuk bersekolah, pengajaran dan pembelajaran dalam kelas
mereka lebih selesa berinteraksi sesama menarik minat mereka untuk datang ke sekolah
mereka dalam bahasa ibunda mereka. dan menerima ilmu.
Penggunaan Bahasa Melayu sangat kurang dan
RUJUKAN:
http://id.wikipedia.org/wiki/Polemik
http://www.unisza.edu.my/perpustakaan/images/IDC/orang%20asli.pdf
http://www.ukm.my/jmalim/images/vol_08_2007/artikel%204%20-%20johari%20-%2051-76.pdf
http://www.staripoh.com/muat_turun/Bahan%20PPK/bsk/program/pkmoa.pdf
http://www.slideshare.net/gemilangfaudzi/program-khas-murid-orang-asli
PEMEROLEHAN DAN PEMBELAJARAN BAHASA
(BBM 5401)

TAJUK: ARTIKEL
(ORANG ASLI: POLEMIK PENGUASAAN BAHASA
MELAYU SEBAGAI BAHASA KEDUA)

DISEDIAKAN OLEH:
HAFIZAH BINTI ABD JAMIL
MASTER BAHASA MELAYU
(GS 39684)