BAB I
AMBANG LEBAR
Mistar
Gelas ukur
Ember
Plastisin
Stopwatch
KELOMPOK I I-1
LABORATORIUM HIDROLIKA
JURUSAN SIPIL FAKULTAS TEKNIK
UNIVERSITAS BOSOWA
Jln. Urip Sumoharjo Km. 4 – Telp. ( 0411 ) 452901 – 342789 fax.(0411)424568
besar dan tepat di hilir pintu sorong pada titik masuk petak tersier.
KELOMPOK I I-2
LABORATORIUM HIDROLIKA
JURUSAN SIPIL FAKULTAS TEKNIK
UNIVERSITAS BOSOWA
Jln. Urip Sumoharjo Km. 4 – Telp. ( 0411 ) 452901 – 342789 fax.(0411)424568
Eksploitasi mudah
saja
sebagai alat ukur debit. Batas tinggi aliran diatas mercu yang tidak lagi
muka air hilir dan hulu, diukur dari bidang datum yang melalui mercu
berikut :
berlaku, sehingga :
KELOMPOK I I-3
LABORATORIUM HIDROLIKA
JURUSAN SIPIL FAKULTAS TEKNIK
UNIVERSITAS BOSOWA
Jln. Urip Sumoharjo Km. 4 – Telp. ( 0411 ) 452901 – 342789 fax.(0411)424568
Selain itu terjadi pula kehilangan energi akibat turbulensi dan viskositas
𝐻𝑤
Untuk 0,2 < < 0,6 maka nilai Cw berkisar antara 0.93 – 1.0
𝐿
dQ
Dalam kondisi Emin maka 𝑑ℎ𝑤 = 0
KELOMPOK I I-4
LABORATORIUM HIDROLIKA
JURUSAN SIPIL FAKULTAS TEKNIK
UNIVERSITAS BOSOWA
Jln. Urip Sumoharjo Km. 4 – Telp. ( 0411 ) 452901 – 342789 fax.(0411)424568
kedalam saluran.
tinggi muka air sebelum ambang (YO), tinggi muka air di atas
KELOMPOK I I-5
LABORATORIUM HIDROLIKA
JURUSAN SIPIL FAKULTAS TEKNIK
UNIVERSITAS BOSOWA
Jln. Urip Sumoharjo Km. 4 – Telp. ( 0411 ) 452901 – 342789 fax.(0411)424568
6. Sedangkan pada bagian hilir ukur tinggi muka air sebelum loncatan
ditetapkan asisten.
8. Setelah itu, catat hasil volume air yang keluar dari saluran
KELOMPOK I I-6
LABORATORIUM HIDROLIKA
JURUSAN SIPIL FAKULTAS TEKNIK
UNIVERSITAS BOSOWA
Jln. Urip Sumoharjo Km. 4 – Telp. ( 0411 ) 452901 – 342789 fax.(0411)424568
Mulai
KELOMPOK I I-7
LABORATORIUM HIDROLIKA
JURUSAN SIPIL FAKULTAS TEKNIK
UNIVERSITAS BOSOWA
Jln. Urip Sumoharjo Km. 4 – Telp. ( 0411 ) 452901 – 342789 fax.(0411)424568
KELOMPOK I I-8
LABORATORIUM HIDROLIKA
JURUSAN SIPIL FAKULTAS TEKNIK
UNIVERSITAS BOSOWA
Jln. Urip Sumoharjo Km. 4 – Telp. ( 0411 ) 452901 – 342789 fax.(0411)424568
Rumus :
𝑃
Menghitug debit Q = v/t Mengitung BMB = 𝑦2 − 𝐻𝑤
𝑦
𝑄( 1 +1)0,5
𝑦𝑜
Menghitung luas penampang A = B.y Meghitung cv = 𝐵 𝑦 0,5
1 (2 𝑔 𝑦𝑜 )
Analisa
Hasil
Selesai
KELOMPOK I I-9
LABORATORIUM HIDROLIKA
JURUSAN SIPIL FAKULTAS TEKNIK
UNIVERSITAS BOSOWA
Jln. Urip Sumoharjo Km. 4 – Telp. ( 0411 ) 452901 – 342789 fax.(0411)424568
Volume Waktu Yo Y1 Y2 Hw hw L1 L2
Debit
Putaran ( cm3 /
cm3/det detik (cm) (cm) (cm) (cm) (cm) (cm) (cm)
det)
1110 3,21
Q1 15° 1390 4,18 6 1,1 2,6 1,7 1,5 4,5 10,3
1760 5,08
1700 3,04
Q2 30° 2180 4,11 6,8 0,9 2,7 1,9 1,7 6,2 17,3
2530 5,07
KELOMPOK I I - 10
LABORATORIUM HIDROLIKA
JURUSAN SIPIL FAKULTAS TEKNIK
UNIVERSITAS BOSOWA
Jln. Urip Sumoharjo Km. 4 – Telp. ( 0411 ) 452901 – 342789 fax.(0411)424568
Bukaan ( cm ) = 15°
Titik tinjauan Jarak dan Tinggi Muka Air (h)
Jarak
H Upstream 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50
(cm)
(Yo - stabil) h (cm) 6,0 5,9 5,9 5,8 5,8 5,7 5,7 5,7 5,7 5,6
Jarak
H Downstream 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50
(cm)
(Y1 - stabil) h (cm) 2,6 2,8 2,7 2,6 2,7 2,7 2,8 2,8 2,7 2,7
Bukaan ( cm ) = 30°
Titik tinjauan Jarak dan Tinggi Muka Air (h)
Jarak
H Upstream 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50
(cm)
(Yo - stabil) h (cm) 6,4 6,5 6,4 6,2 6,2 6,2 6,2 6,2 6,2 6,2
Jarak
H Downstream 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50
(cm)
(Y1 - stabil) h (cm) 2,8 2,9 3,0 3,0 3,1 3,1 3,2 3,2 3,3 3,3
KELOMPOK I I - 11
LABORATORIUM HIDROLIKA
JURUSAN SIPIL FAKULTAS TEKNIK
UNIVERSITAS BOSOWA
Jln. Urip Sumoharjo Km. 4 – Telp. ( 0411 ) 452901 – 342789 fax.(0411)424568
Diketahui :
a. Menghitung Debit
V1 1110
Q1 = = = 345,79 cm3/det
t1 3,21
V2 1390 3
Q2 = = = 332,54 cm /det
t2 4,18
V3 1760
Q3 = = = 346,46 cm3/det
t3 5,08
1024,79
Qrata-rata = = 341,60 cm3/det
3
b. Menghitung luas penampang
Ao = B . yo = 7 x 6 = 42 cm2
2
A1 = B . y1 = 7 x 1,1 = 7,7 cm
2
A2 = B . y2 = 7 x 2,6 = 18,2 cm
KELOMPOK I I - 12
LABORATORIUM HIDROLIKA
JURUSAN SIPIL FAKULTAS TEKNIK
UNIVERSITAS BOSOWA
Jln. Urip Sumoharjo Km. 4 – Telp. ( 0411 ) 452901 – 342789 fax.(0411)424568
Q 341,60 3
V0 = = = 8,13 cm /det
A0 42
Q 341,60
V1 = = = 44,36 cm3/det
A1 7,7
Q 341,60
V2 = = = 18,77 cm3/det
A2 18,2
d. Menghitung Cw
Q
Cw =
B hw ( ( 𝑤 − 𝑤) )
341,60
=
10,5 19,81
= 1,64
Hw 1,7
= = 0,11
L 14,8
hw 1,5
= = 0,10
P 15
y2 - P
BMB =
Hw
2,6 - 15
=
1,7
= -7,29
KELOMPOK I I - 13
LABORATORIUM HIDROLIKA
JURUSAN SIPIL FAKULTAS TEKNIK
UNIVERSITAS BOSOWA
Jln. Urip Sumoharjo Km. 4 – Telp. ( 0411 ) 452901 – 342789 fax.(0411)424568
g. Menghitung Koefisien Cv
𝑦1
Q ( )
𝑦 +1
Cv =
B . y1 ( 𝑦 )
341,60 0,40
=
7,7 108,50
= 0,16
341,60
Q = cm3/det = 113,87 cmᶟ/det
3
m. Nilai Yc
2 2
Yc = Ec = 4,50 = 3,00
3 3
KELOMPOK I I - 14
LABORATORIUM HIDROLIKA
JURUSAN SIPIL FAKULTAS TEKNIK
UNIVERSITAS BOSOWA
Jln. Urip Sumoharjo Km. 4 – Telp. ( 0411 ) 452901 – 342789 fax.(0411)424568
Diketahui :
a. Menghitung Debit
V1 1700
Q1 = = = 559,21 cm3/det
t1 3,04
V2 2180 3
Q2 = = = 530,41 cm /det
t2 4,11
V3 2530
Q3 = = = 499,01 cm3/det
t3 5,07
1588,64
Qrata-rata = = 529,5 cm3/det
3
2
Ao = B . yo = 7 x 6,8 = 47,6 cm
KELOMPOK I I - 15
LABORATORIUM HIDROLIKA
JURUSAN SIPIL FAKULTAS TEKNIK
UNIVERSITAS BOSOWA
Jln. Urip Sumoharjo Km. 4 – Telp. ( 0411 ) 452901 – 342789 fax.(0411)424568
Q 529,55 3
V0 = = = 11,12 cm /det
A0 47,60
Q 529,55
V1 = = = 84,05 cm3/det
A1 6,30
Q 529,55
V2 = = = 28,02 cm3/det
A2 18,90
d. Menghitung Cw
Q
Cw =
B hw ( ( 𝑤 − 𝑤) )
529,55
=
11,9 19,81
= 2,25
Hw 1,9
= = 0,16
L 11,75
hw 1,7
= = 0,11
P 15
y2 - P
BMB =
Hw
2,7 - 15
=
1,9
= -6,47
KELOMPOK I I - 16
LABORATORIUM HIDROLIKA
JURUSAN SIPIL FAKULTAS TEKNIK
UNIVERSITAS BOSOWA
Jln. Urip Sumoharjo Km. 4 – Telp. ( 0411 ) 452901 – 342789 fax.(0411)424568
g. Menghitung Koefisien Cv
𝑦1
Q ( )
𝑦 +1
Cv =
B . y1 ( 𝑦 )
529,55 0,34
=
6,3 115,51
= 0,25
529,55
Q = cm3/det = 176,52 cmᶟ/det
3
hc = q2 1/3 =
25,22 0,67
= 4,02 cm
g 9,81
m. Nilai Yc
2 2
Yc = Ec = 6,03 = 4,02
3 3
KELOMPOK I I - 17
LABORATORIUM HIDROLIKA
JURUSAN SIPIL FAKULTAS TEKNIK
UNIVERSITAS BOSOWA
Jln. Urip Sumoharjo Km. 4 – Telp. ( 0411 ) 452901 – 342789 fax.(0411)424568
Volume Waktu Q Qr L B P y0 y1 y2 Hw hw A0 A1 V0 V1
Putaran Cw Hw / L hw / P BMB
(ml) (detik) (ml/dt) (ml/dt) (cm) (cm) (cm) (cm) (cm) (cm) (cm) (cm) (cm2) (cm2) (ml/dt) (ml/dt)
1110 3,21 345,79
Q1 1390 4,18 332,54 341,6 14,8 7,0 15,0 6,00 1,10 2,60 1,7 1,5 42,00 7,7 8,13 44,36 1,64 0 0,10 -7,29
1760 5,08 346,46
1700 3,04 559,21
Q2 2180 4,11 530,41 529,5 11,8 7,0 15,0 6,80 0,90 2,70 1,90 1,7 47,6 6,3 11,12 84,05 2,25 0 0,11 -6,47
2530 5,07 499,01
Keterangan :
Cw = Koefisien Debit
Cv = Koefisien Kecepatan
BMB = Batas modular bendung
KELOMPOK I I - 18
LABORATORIUM HIDROLIKA
JURUSAN SIPIL FAKULTAS TEKNIK
UNIVERSITAS BOSOWA
Jln. Urip Sumoharjo Km. 4 – Telp. ( 0411 ) 452901 – 342789 fax.(0411)424568
KELOMPOK I I - 19
LABORATORIUM HIDROLIKA
JURUSAN SIPIL FAKULTAS TEKNIK
UNIVERSITAS BOSOWA
Jln. Urip Sumoharjo Km. 4 – Telp. ( 0411 ) 452901 – 342789 fax.(0411)424568
2 2
Data x = Hw / L y = Cw x y xy
Q1 0,115 0,0016 0,013 0,000003 0,00018
Q2 0,162 0,002 0,026 0,00001 0,00036
S 0,277 0,004 0,039 0,00001 0,001
Y = 0,0139 X - 0
KELOMPOK I I - 20
LABORATORIUM HIDROLIKA
JURUSAN SIPIL FAKULTAS TEKNIK
UNIVERSITAS BOSOWA
Jln. Urip Sumoharjo Km. 4 – Telp. ( 0411 ) 452901 – 342789 fax.(0411)424568
Data x = hw /P y = Cw x2 y2 xy
Q1 0,10 0,0016 0,010 0,000003 0,00016
Q2 0,11 0,002 0,013 0,000004 0,00023
S 0,21 0,004 0,023 0,000007 0,00039
Y = 0,0150 X 0
KELOMPOK I I - 21
LABORATORIUM HIDROLIKA
JURUSAN SIPIL FAKULTAS TEKNIK
UNIVERSITAS BOSOWA
Jln. Urip Sumoharjo Km. 4 – Telp. ( 0411 ) 452901 – 342789 fax.(0411)424568
KELOMPOK I I - 22
LABORATORIUM HIDROLIKA
JURUSAN SIPIL FAKULTAS TEKNIK
UNIVERSITAS BOSOWA
Jln. Urip Sumoharjo Km. 4 – Telp. ( 0411 ) 452901 – 342789 fax.(0411)424568
Y = 0,0210 X 0,0002
KELOMPOK I I - 23
LABORATORIUM HIDROLIKA
JURUSAN SIPIL FAKULTAS TEKNIK
UNIVERSITAS BOSOWA
Jln. Urip Sumoharjo Km. 4 – Telp. ( 0411 ) 452901 – 342789 fax.(0411)424568
1.11.1 Kesimpulan
Cd = 1,64
Cd = 2,25
1.11.2 Saran
dalam laboratorium.
KELOMPOK I I - 24
LABORATORIUM HIDROLIKA
JURUSAN SIPIL FAKULTAS TEKNIK
UNIVERSITAS BOSOWA
Jln. Urip Sumoharjo Km. 4 – Telp. ( 0411 ) 452901 – 342789 fax.(0411)424568
KELOMPOK I I - 25
LABORATORIUM HIDROLIKA
JURUSAN SIPIL FAKULTAS TEKNIK
UNIVERSITAS BOSOWA
Jln. Urip Sumoharjo Km. 4 – Telp. ( 0411 ) 452901 – 342789 fax.(0411)424568
KELOMPOK I I - 26
LABORATORIUM HIDROLIKA
JURUSAN SIPIL FAKULTAS TEKNIK
UNIVERSITAS BOSOWA
Jln. Urip Sumoharjo Km. 4 – Telp. ( 0411 ) 452901 – 342789 fax.(0411)424568
KELOMPOK I I - 27
LABORATORIUM HIDROLIKA
JURUSAN SIPIL FAKULTAS TEKNIK
UNIVERSITAS BOSOWA
Jln. Urip Sumoharjo Km. 4 – Telp. ( 0411 ) 452901 – 342789 fax.(0411)424568
KELOMPOK I I - 28