1) Pengenalan hadis Mawdhuk dan sejarah kemunculannya.

Istilah Hadith Maudhu’ adalah berasal daripada dua perkataan di dalam bahasa Arab iaitu
perkataan al-Hadith dan perkataan al-Maudhu’. Al-Hadith dari segi bahasa mempunyai
beberapa pengertian seperti al-hadith dengan erti baharu (al-jadid) dan al-hadith dengan erti
cerita (al-khabar).[1]

Dari sudut pengertian syarak pula hadith membawa erti setiap apa yang dikaitkan dengan
Nabi Muhammad s.a.w sama ada perkataan, perbuatan, taqrir, sifat akhlaq dan sifat
semulajadi. Pengertian ini sama dengan pengertian yang dibuat oleh ulama hadith terhadap al-
Khabar dan al-Athar.[2]Sebahagian ulama hadith pula mendefinisikan al-Hadith sama erti
dengan al-Sunnah.[3] Hal ini boleh dilihat dengan apa yang disebutkan oleh Ibnu Hajar al-
Asqalani yang mengatakan keempat-empat perkataan ini membawa maksud yang sama
(walaupun tidak dipersepakati oleh semua ulama). Walaubagaimanapun, beliau menambah
dalam definisi beliau “sesuatu yang disandarkan kepada Nabi atau sahabat atau tabiin.....” [4]

Perkataan al-Maudhu’ pula, dari sudut bahasa berasal daripada perkataan wadha’a – yadha’u
– wadh’an wa maudhu’an – yang mengandungi beberapa pengertian antaranya telah
menggugurkan, menghinakan, mengurangkan, melahirkan, merendahkan, mencipta,
menanggalkan, menurunkan dan lain-lain lagi.[5] Walaubagaimanapun, erti yang paling
sesuai untuk dipadankan dengan perkataan al-Hadith bagi menghasilkan makna yang
dikehendaki di dalam perbincangan Hadith ialah makna ‘telah mencipta’. Oleh itu Maudhu’
(di atas neraca isim maf’ul – benda yang kena buat) akan membawa erti dicipta atau direka.

Berdasarkan pengertian al-Hadith dan al-Maudhu’ ini, dapatlah dibuat kesimpulan bahawa
definisi Hadith Maudhu’ adalah sesuatu yang disandarkan kepada Nabi Muhammad s.a.w
sama ada perbuatannya, perkataannya, taqrirnya, sifat akhlaqnya atau sifat semulajadinya,
secara rekaan atau dusta semata-mata. Di dalam penggunaan masyarakat Islam di negara kita,
hadith maudhu’ disebut juga dengan nama hadith palsu.

Di dalam definisi yang lebih tepat lagi ulama hadith mendefinisikannya sebagai apa-apa yang
tidak pernah keluar daripada Nabi s.a.w sama ada dalam bentuk perkataan atau perbuatan atau
taqrir, tetapi disandarkan kepada baginda s.a.w sama ada secara sengaja atau tersalah, jahil
atau memperdaya.[6]

Penulis berpendapat, termasuk juga dalam kategori hadith maudhu’ ialah dakwaan-dakwaan
sesetengah golongan tariqat bahawa silsilah tariqat mereka adalah daripada Nabi Muhammad
s.a.w padahal perkara tersebut tidak dapat mereka buktikan walaupun berdasarkan hadith-
hadith daif. Maka, ini juga boleh digolongkan sebagai hadith maudhu’. Ini berdasarkan
definisi hadith maudhu’ yang lain di mana setengah ulama hadith mendefinisikannya sebagai
pembohongan yang dicipta dan disandarkan kepada Nabi Muhammad s.a.w.[7]

Begitu juga dengan perkara-perkara yang lain seperti dakwaan keturunan Nabi s.a.w,
dakwaan berjumpa Nabi s.a.w di dalam mimpi atau jaga dan sebagainya, yang dikaitkan
dengan diri Nabi s.a.w secara dusta, semua ini –mengikut pendapat penulis- boleh
dikategorikan sebagai hadith maudhu’.

Menamakan hadith yang palsu itu dengan perkataan hadith adalah tidak menjadi suatu
kesalahan kerana beberapa sebab. Antaranya ialah kerana mengambil kira kepada maksudnya
dari sudut bahasa. Ia juga berdasarkan kepada semata-mata dakwaan pereka hadith tersebut
dan keadaan hadith tersebut sebelum ia didedahkan kepada umum bahawa ianya adalah palsu.
Oleh itu, mengikut istilah sebenar, hadith maudhu’ bukanlah boleh dikelaskan dalam mana-
mana kategori hadith walaupun hadith yang dhaif.[8]

1 ) Sejarah Kemunculan Hadith Maudhu’

Kemasukan secara ramai penganut agama-agama lain ke dalam Islam, hasil daripada
penyebaran dakwah ke pelosok dunia, secara tidak langsung menjadi faktor kepada
bermulanya penciptaan hadith-hadith maudhu’. Tidak dapat dinafikan terdapat sebahagian
daripada mereka memeluk Islam kerana benar-benar ikhlas dan tertarik dengan kebenaran
ajaran Islam. Namun begitu terdapat juga segolongan daripada mereka yang menganut agama
Islam hanya kerana terpaksa mengalah kepada kekuatan Islam pada masa itu.[9]

Golongan ini sentiasa menyimpan dendam dan dengki terhadap Islam dan penganutnya dan
sentiasa menunggu peluang yang ada bagi merosakkan dan menimbulkan keraguan di dalam
hati orang ramai terhadap Islam. Antara peluang yang terbaik ialah semasa pemerintahan
Sayyidina Uthman bin Affan (W35H), hasil daripada sikap tolak ansur dan lemah-lembut
akhlaknya terhadap orang ramai, golongan ini mula menaburkan benih-benih fitnah yang
pertama.[10]

Antara individu yang memainkan peranan ini ialah Abdullah bin Sabak, seorang Yahudi yang
mendakwa telah memeluk Islam. Dengan bertopengkan pembelaan dan kasih kepada
Sayyidina Ali dan ahli Bait, beliau menjelajah ke segenap pelosok untuk menabur fitnah
kepada orang ramai. Beliau mendakwa Ali (W40H) yang lebih layak menjadi khalifah
daripada Uthman bahkan daripada Abu Bakar (W13H) dan Umar (W23H), kerana ianya telah
diwasiatkan oleh Nabi s.a.w. Lalu, beliau dipercayai telah mencipta satu hadith maudhu’ yang
bermaksud: “Setiap Nabi itu ada penerima wasiatnya dan penerima wasiatku adalah
Ali.”[11] Kemunculan Ibnu Sabak ini dikatakan berlaku di akhir pemerintahan Uthman.[12]

Walaubagaimanapun, penyebaran hadith maudhu’ pada masa ini belum lagi meluas
disebabkan kewujudan ramai para sahabat-sahabat utama yang mengetahui dengan penuh
yakin akan kepalsuan sesuatu hadith. Sayyidina Uthman sebagai contohnya, apabila
mengetahui hadith maudhu’ yang dicipta oleh Ibnu Sabak, telah mengambil tindakan dengan
menghalau Ibnu Sabak dari bumi Madinah. Begitu juga dilakukan oleh Sayyinia Ali selepas
daripada itu.[13]

Mereka menyedari bahaya hadith maudhu’ kerana amaran keras telah dikeluarkan oleh Nabi
s.a.w terhadap orang yang mencipta hadith seperti mana sabda Nabi s.a.w “Sesiapa yang
berdusta di atas namaku dengan sengaja, maka dia telah menempah tempatnya di dalam
neraka.”[14]

Walaupun begitu, kumpulan ini terus mengambil peluang yang ada, terutama selepas
pembunuhan Uthman. Munculnya kumpulan-kumpulan tertentu seperti kumpulan yang
kononnya ingin menuntut bela di atas kematian Uthman, kumpulan yang menyokong Ali
mahupun kumpulan yang tidak memihak kepada mana-mana dua kumpulan ini, menyebabkan
hadith-hadith yang menunjukkan kelebihan kumpulan masing-masing dicipta untuk
mempengaruhi orang ramai.[15]
Diriwayatkan oleh Imam Muslim (W261H) daripada Tawus (W106H) bahawa pernah suatu
ketika dibawakan kepada Ibnu Abbas (W68H) suatu buku yang di dalamnya mengandungi
keputusan-keputusan Ali radhiallahu anhu. Lalu Ibnu Abbas menyapunya kecuali sebahagian
daripadanya (yang tidak disapu). Sufyan bin Uyainah (W198H) mentafsirkan bahagian yang
tidak disapu itu sekadar sehasta.[16]

Imam al-Zahabi (W748H) pula meriwayatkan daripada Khuzaimah bin Nasr katanya : Aku
mendengar Ali berkata di Siffin : Moga-moga Allah melaknati mereka (iaitu golongan yang
putih yang telah menghitamkan) kerana telah merosakkan hadith-hadith Rasulullah.[17]

Menyedari hal ini, para sahabat mula memberi perhatian terhadap hadith yang disebarkan
oleh seseorang. Mereka tidak akan mudah menerimanya sekiranya mereka meragui kesahihan
sesuatu hadith itu. Imam Muslim dengan sanadnya meriwayatkan daripada Mujahid (W104H)
satu kisah yang berlaku kepada Ibnu Abbas : “Busyair bin Kaab telah datang menemui Ibnu
Abbas lalu beliau (Busyair) mula menyebutkan satu hadith dengan katanya “Rasulullah telah
bersabda”, “Rasullulah telah bersabda ”. Walaubagaimanapun, Ibnu Abbas tidak mendengar
hadithnya itu dan tidak memandang pun kepadanya. Lalu Busyair berkata kepada Ibnu Abbas
“Wahai Ibnu Abbas ! Aku hairan mengapa engkau tidak mahu mendengar hadith yang aku
sebut. Aku menceritakan perkara yang datang daripada Rasulullah tetapi engkau tidak mahu
mendengarnya. Ibnu Abbas lalu menjawab : “Kami satu ketika dulu apabila mendengar
seseorang berkata “Rasulullah bersabda”, pandangan kami segera kepadanya dan telinga-
telinga kami memberi tumpuan untuk mendengarnya. Tetapi apabila orang ramai mula
melakukan yang baik dan yang buruk, kita tidak menerima hadith daripada seseorang
melainkan kami mengetahuinya.”[18]
Selepas zaman sahabat, berlaku kelemahan dalam penelitian dan mempastikan hadith-hadith,
tidak seperti di zaman sahabat. Ini menyebabkan berlaku banyaknya periwayatan-periwayatan
dan penyebaran hadith yang secara tidak langsung telah turut menyebabkan berlakunya
pendustaan terhadap Rasulullah dan sebahagian daripada sahabat. Ditambah lagi dengan
konflik politik di antara umat Islam yang semakin hebat, telah membuka peluang kepada
golongan tertentu yang cuba mendekatkan diri dengan pemerintah untuk mencipta hadith.[19]

Sebagai contoh, pernah berlaku di zaman Khalifah Abbasiyyah, hadith-hadith maudhu’

dicipta bagi mengambil hati para khalifah. Antaranya seperti mana yang berlaku kepada
Harun al-Rasyid (W191H) di mana seorang lelaki yang bernama Abu al-Bakhtari (seorang
qadhi) masuk menemui beliau ketika beliau sedang menerbangkan burung merpati. Lalu
beliau berkata kepada Abu al-Bakhtari: “Adakah engkau ada menghafal sesuatu hadith
berkenaan dengan burung ini? Lalu dia meriwayatkan satu hadith, katanya: “Bahawa Nabi
s.a.w selalu menerbangkan burung merpati.” Walaubagaimanapun, Harun al-Rasyid
menyedari kepalsuan hadith tersebut lalu mengherdiknya dan berkata: “Kalaulah bukan
kerana engkau daripada keturunan Quraisy, pasti aku akan mengusir engkau.”[20]

Peristiwa seperti ini juga berlaku di zaman khalifah al-Mahdi (W169H) di mana seorang
lelaki yang bernama Ghiyath bin Ibrahim masuk menemui beliau yang sedang bermain
dengan burung merpati. Lalu Ghiyath meriwayatkan satu hadith kepada khalifah: “Tidak ada
pertandingan melainkan pada anak panah atau kuda atau burung.” Dia sebenarnya telah
menambah ‘atau burung’ untuk mengambil hati khalifah al-Mahdi. Diriwayatkan bahawa
khalifah al-Mahdi telah berkata kepada Ibrahim ketika dia melangkah keluar: “Aku bersaksi
bahawa belakang tengkuk engkau adalah belakang tengkuk seorang pendusta.” Selepas itu
khalifah telah memerintahkan supaya disembelih burung itu. Pendustaan dalam hadith ini
hanya berlaku pada lafaz yang akhir sahaja (atau burung). Manakala lafaz-lafaz hadith yang
lain ianya adalah thabit kerana diriwayatkan oleh Imam Ahmad (W241H) dan ashab sunan-
sunan yang lain.[21]

Walau bagaimanapun, tahap penyebaran hadith-hadith maudhu’ diperingkat ini masih lagi
kecil berbanding dengan zaman-zaman berikutnya. Ini kerana masih ramai lagi tabiin yang
menjaga hadith-hadith dan menjelaskan di antara yang lemah dan yang sahih. Begitu juga
kerana zaman mereka ini masih lagi dianggap hampir dengan zaman Nabi s.a.w dan disebut
oleh Nabi sebagai di antara sebaik-baik zaman. Pengajaran-pengajaran serta wasiat daripada
Nabi masih lagi segar dikalangan mereka yang menyebabkan mereka dapat mengesan
kepalsuan-kepalsuan sesuatu hadith