JUMAAT-26/06/2020 

TATABAHASA / ​CIKGU SARAH 

KATA TERBITAN 
Kata terbitan dalam bahasa Melayu terbentuk melalui pengimbuhan awalan, akhiran, 
apitan, dan sisipan. 

Pengimbuhan Awalan 
● Pengimbuhan awalan terdiri daripada awalan kata nama, awalan kata kerja dan 
awalan kata adjektif 

Awalan Kata Nama 

Awalan  Bentuk  Contoh 

Kata nama  pe-  pekedai 

pem-  pembaris 

pen-  pendengar 

peng-  penggali 

pel-  pelajar 

per-  perburu 

ke-  ketua 

juru-  juruwang 

tata-  tatacara 

maha-  mahasiswa 

pra-  prabayar 

sub-  subgolongan 

supra-  supranasional 

eka-  ekabahasa 

dwi-  dwibulanan 

se-  serumah 

 
 2 
 

Awalan Kata Kerja 

Awalan  Bentuk  Contoh 

Kata kerja  me-  melawat 

mem-  membaca 

men-  mendengar 

meng-  mengganggu 

menge-  mengecam 

memper-  memperbesar 

ber-  berdiri 

bel-  belajar 

ter-  terambil 

di-  dibuat 

diper-  diperdalam 

Nota : ​Kata Terbitan 

 3 
 

Awalan Kata Adjektif 

Awalan  Bentuk  Contoh 

Kata adjektif  ter-  tercantik 

se-  sepandai 

te-  teramai 

Ada tiga sahaja awalan kata adjektif, iaitu ter-, te-, dan se-. 
Awalan ​ter-  Awalan​ ter-​ akan membentuk kata adjektif apabila 
digabungkan dengan kata dasar yang sememangnya kata 
adjektif. Kata adjektif yang terbentuk berfungsi sebagai 
penjelasan keadaan perbandingan atau keadaan paling. 
Contoh : t​ erbesar, tertua, terhebat 

Awalan ​te-  Awalan ini terbentuk apabila kata dasar yang bermula 
dengan huruf ​r​, dua ​r​ akan menjadi satu​ r​ sahaja seperti 
terendah, teramai, ​dan​ terancak 

Awalan ​se-  Awalan ​se-​ akan membentuk kata adjektif apabila 

digabungkan dengan kata dasar untuk membawa 
pengertian sama.  
Contoh :​ secerah, secantik, d
​ an s
​ ehebat. 

Nota : ​Kata Terbitan 

 4 
 

Pengimbuhan Akhiran 
● Pengimbuhan akhiran terdiri daripada akhiran kata nama, dan akhiran kata kerja  

Akhiran Kata Nama 

Akhiran  Bentuk  Contoh 

Kata nama  -an  larian 

-man  budiman 

-wan  hartawan 

-wati  seniwati 

-ita  biduanita 

Akhiran Kata Kerja 

● Akhiran kata kerja terdiri daripada akhiran​ -​ kan​ dan​ ​-i​.​ Akhiran -​ kan​ dan​ -​ i 
berasal daripada kata kerja transitif seperti : 

 
Kata Kerja Transitif  Kata Kerja Pasif 

membaca​kan  baca​kan 

menghalus​i  halus​i 

Nota : ​Kata Terbitan 

 5 
 

Pengimbuhan Apitan 
● Pengimbuhan apitan terdiri daripada apitan kata nama, apitan kata kerja, dan 
apitan kata adjektif  

Apitan Kata Nama 

● Apitan kata nama terdiri daripada bentuk berikut : 

Apitan  Bentuk  Contoh 

Kata nama  pe-...-an  perumahan 

pem-...-an  pembangunan 

pen-...-an  penandaan 

peng-...-an  penggalian 

penge-...-an  pengecualian 

per-...-an  perkahwinan 

pel-...-an  pelajaran 

ke-...-an  kejayaan 

Apitan Kata Kerja 

● Apitan kata kerja terdiri daripada bentuk berikut : 

Apitan  Bentuk  Contoh 

Kata kerja  me-...-kan  melukiskan 

mem-...-kan  membacakan 

men-...-kan  mentaksirkan 

meng-...-kan  menggalakkan 

menge-...-kan  mengekalkan 

Nota : ​Kata Terbitan 

 6 
 

ber-...-kan  berdasarkan 

ber-...-an  berkeliaran 

di-...-kan  dijadikan 

me-...-i  menemui 

mem-...-i  membasahi 

men-...-i  menuruni 

meng-...-i  menggulai 

menge-...-i  mengepalai 

di-...-i  dihadiahi 

memper-...-kan  memperkatakan 

memper-...i  memperingati 

ke-...-an  kehujanan 

diper-...-kan  diperlakukan 

diper-...-i  dipersenjatai 

Apitan Kata Adjektif 

Akhiran  Bentuk  Contoh 

Kata adjektif  ke-...-an  Kearaban 

Kecinaan 
Kebaratan 
Keperwiraan 
Keinggerisan 
kemelayuan 

Nota : ​Kata Terbitan