Anda di halaman 1dari 4

1/31/2019


 Ngeceskeun watesan kecap,
 Ngeceskeun rupa-rupa wangun kecap,
 Ngeceskeun kecap asal atawa kecap salancar,
 Ngeceskeun kecap rundayan,
 Ngeceskeun kecap rajekan,
 Ngeceskeun kecap kantetan, jeung
 ngeceskeun kecap wancahan.

 
 Kecap mangrupa wangun basa bebas pangleutikna anu
2. Rupa- Rupa ngandung harti.
1. Watesan  Kecap oge mangrupa bagian kalimah pangleutikna anu
Wangun 3. Kecap Asal,
Kecap sipatna bebas sarta ngandung harti nu tangtu.
Kecap,
 Harti dina kecap bisa harti leksikal bisa harti gramatikal.
6. Kecap Kantetan  Minangka wangun basa bebas pangleutikna, kecap
4. Kecap Rundayan diwangun ku babagian anu leuwih leutik nya eta morfem,
7. Kecap engang jeung fonem.
5. Kecap Rajekan
Wancahan
 Kecap bisa diwangun ku hiji morfem atawa leuwih.

 
 Anu dimaksud ku morfem nyaeta wangun basa  Minangka bagian kalimah pangleutikna nu sipatna bebas,
pangleutikna nu ngandung harti. contona, kecap kuring kecap bisa madeg mandiri lantaran bisa dikedalkeun
diwangun ku hiji morfem, ari kecap diajar diwangun ku sorangan tanpa dibarengan ku unsure lian. Kecap oge bisa
dua morfem nya eta morfem di- jeung morfem ajar. dipisahkeun cicingna atawa disela ku unsure lian. Contona
 Kecap kuring di wangun ku dua engang (ku-jeung ring), ari kuring, meuli, buku, kamari ti jeung koperasi, dina kalimah
kecap diajar diwangun ku tilu engang (di-a- jeung jar). Kuring meuli buku kamari ti koperasi.
 Kecap kuring diwangun ku lima fonem ( k,u,r,i jeung ng).  Masing-masing mangrupa kecap lantaran madeg mandiri
Kitu deui kecap diajar diwangun ku lima fonem (d,i,a,j, dina eta kalimah.
jeung r).

1
1/31/2019


 Wangun kecap mangrupa papasingan kecap disawang
dina babagian atawa unsur-unsurna.

 Umumna proses morfologis dina basa Sunda teh
 Wangun kecap teh aya nutulen keneh can diropea, mangrupa:
disebutna kecap asal (salancar), aya nu geus diropea
 Ngarangkenan (afiksasi) nu hasilna kecap rundayan;
disebutna kecap rekaan (jembar).
 Ngarajek (reduplikasi) anu hasilna kecap rundayan; jeung
 Proses ngawangun kecap rekaan tina kecap sejen nu jadi
 Ngantetkeun (komposisi) anu hasilna kecap kantetan.
dasarna ku cara nepung-nepungkeun morfem disebut tata
wangun kecap (proses morfologis atawa proses morfemis).
Umumna proses morfologis dina basa Sunda teh
mangrupa:
 Ngarangkenan (afiksasi) nu hasilna kecap rundayan ;
 Ngarajek (reduplikasi) anu hasilna kecap rundayan; jeung
 Ngantetkeun (komposisi) anu hasilna kecap kantetan.

 
a. Kecap Asal b. Kecap Rundayan
Kecap asal atawa salancar nya eta kecap anu diwangun ku Kecap rundayan nya eta kecap rekaan anu diwangun ku
hiji morfem bebas, sipatna ekamorfem, tur lain hasil tina cara ngalarapekun rarangken (afiks) kana wangun dasarna.
proses morfologis. Disawang dina jumlah engangna, kecap Basa Sunda mibanda rarangken hareup (awalan, prefiks¸
asal bisa diwincik jadi sababaraha rupa. rarangken tengah (seselan, infiks), rarangken tukang (ahiran,
 Kecap asal saengang : dur, jung, jeung, teh, pek, sufiks), jeung rarangken barung (barungan, konfiks).
 Kecap asal dua engang : bae, cape, jahe, uwa, wani, 1) Rarangken Hareup (awalan, prefiks)
 Kecap asal tilu engang : awewe, anjeucleu, olohok, tiasa, •Rarangken ba- : badarat, barempug, badami;
 Kecap asal opat engang : amburadul, atanapi, kukulutus •Rarangken barang- : barang beuli, barang dahar,
 Kecap asal lima engang : elekesekeng, murukusunu, barang pake
nengtereweleng.

 
•Rarangken di- : dibaca, dicalana, dibaju • Rarangken sang : sanghareup, sanghulu;
•Rarangken ka- : kadupak, kahayang, katilu • Rarangken si : sideang, sibeungeut
•Rarangken N- (alomorfna : m-, ny-, ng-, nga, nge-): maca, • Rarangken silih : silihgenti, silihudag;
nulis, nyarita, ngorong, ngawayang, ngecet; • Rarangken ti- : tiagor, tigurawil
• Rarangken pa- : patani, patanya, padagang • Rarangken ting/pating : tingharewos, patingkecewis
• Rarangken pada- : padatang, padananya,padanyarek;
• Rarangken para- : parabupati, paragegeden, paramitra
• Rarangken per : pertilu, perlima;
• Rarangken pi- : pitapak, piindung;
• Rarangken sa- : sameter, salila, sadesa

2
1/31/2019

 
2) Rarangken Tengah (seselan, infiks) 3) Rarangken Tukang (akhiran, sufiks)
• Rarangken –ar-al : barudak, baraca, gareulis, • Rarangken –an : gantungan, gedean, daekan, duaan;
aralus, arabus, aramis, racleng, rajlok, laleuleus, • Rarangken –eun : dahareun, eureun;
lalucu, lalogor; • Rarangken –keun: asupkeun, beubeutkeun
• Rarangken –man-wan-wati : seniman, wartawan, seniwati
• Rarangken –in : pinandita, sinatria, tinulis;
• Rarangken –na : indungna, araheunana, duanana;
• Rarangken um-: gumeulis, gumading, kumahkar,
• Rarangken –ning-ing : bakating, wantuning, kersaning
umamis, umendo, umaing.

4) Rarangken Barung (barungan, konfiks)


Rarangken ka-an
Rarangken kapi

: kaasupan, kapaehan;
: kapimilik, kapibapa,

C. Kecap Rajekan
Rrangken paan : padataran, pakumbuhan;
 Kecap rajekan nya eta kecap rekaan anu diwangun ku cara
Rarangkeun pang-keun : pangmawakeun, pangmeulikeun;
nyebut dua kali atawa leuwih wangun dasarna, sabagian
Rarangken pang-na : pangaalusna, panggedena;
atawa sagemblengan, boh binarung jeung robahna sora
Rarangken pi-an : pianakan, pilemburan;
katut rarangken boh henteu. Proses ngawangun kecap
Rarangken pi-eun : piimaheun, pimitohaeun;
rajekan teh disebutna ngarajek (reduplikasi).
Rarangken pika : pikameumeut, pikangeuwa
Rarangken pika-eun : pikagilaeun, pikaijideun
 Kecap rajekan bisa diwincik jadi tilu, nya eta (1) kecap
Rarangken sa-an : sabrehan
rajekan sagemblengna, (2) kecap rajekan sabagian, jeung
Rarangken sa-eun : sajungeun, sapokeun
(3) kecap rajekan binarung rarangken.
Rarangken sa-na : sapinterna, sagorengna
Rarangken ting-ar- : tingraringkel, tinggaluher

(1) Kecap Rajekan Sagemblengna 


Dwilingga anu binarung ku robahna sora basa disebut
dwilingga reka (dwireka) saperti :
 Kecap rajekan sagemblengna nya eta kecap rajekan anu guling +Rdr --- > gulang-guling
diwangun ku cara nyebut dua kali atawa leuwih wangun
tulis +Rdr --- > tulas-tulis
dasarna boh robah sorana boh henteu.
toel +Rdr --- > tual-toel
 Dwilingga nyaeta kecap rajekan sagemblengna nu
diwangun ku cara nyebut dua kali wangun dasarna, boh Trilingga nya eta kecap rajekan sagemblengna anu diwangun
robah sorana boh henteu. Dwilingga anu henteu robah ku cara nyebut tilu kali wangun dasarna bari dibarengan ku
sorana disebut dwilingga murni (dwimurni saperti : robahna sora basa. Wangun dasaranu dirajekna umumna
kagolon kana kecap anteuran. Contona :
buku +Rdm --- > buku-buku
dor +Rtl --- > dar-der-dor
kuda +Rdm --- > kuda-kuda
pek +Rtl --- > pak-pik-pek
haji +Rdm --- >haji-haji
pluk +Rtl --- > plak-plik-pluk

3
1/31/2019

(2) Kecap Rajekan Sabagian 


Kecap rajekan sabagian nyaeta kecap rajekan anu diwangun

3) Kecap Rajekan Binarung Rarangken
Kecap rajekan binarung rarangken nya eta kecap rajekan anu
kucara nyebut dua kali sabagian wangun dasarna, boh diwangun ku cara nyebut dua kali atawa leuwih wangun
engang mimiti boh engang tengahna. Kecap rajekan dasarna bari dibarengan ku rarangken, boh awalan, seselan,
sabagiaan nu disebut dua kali engang mimiti wangun dasarna ahiran, boh rarangken barung. Contona :
disebut dwipurwa saperti : di-Rdlm_awut --- > diawut-awut
Pacok +Rdp --- > papacok Rdp-an + bawa --- > babawaan
Tanya +Rdp --- > tatanya Sa-Rdlm- eun+ kop --- > sakop-kopeun
Ari kecap rajekan sabagian anu disebut dua kali engang
tengahna disebut dwimadya saperti :
Sabaraha +Rdmy --- > sababaraha

Kecap kantetan aya bedana jeung kantetan kecap atawa


gundukan kecap anu ilahar disebut frasa. Antarunsur dina kecap
kantetan the sakurang-kurangna nya eta :
a. Katanseselan, teu bisa diseselan atawa diselapan ku unsur
 sejen diantara unsurna,
Saperti : kamar mandi
---> *kamar keur mandi (frasa)
b. Katanbalikan, runtuyan unsur-unsur kecap kantetan teu bisa
dibalikeun atawa dipatukeurkeun lantaran bakal robah hartina
atawa taya hartian pisan,
Saperti : goreng sangu --- > sangu goreng
Katanjembaran, hartina unsur-unsur kecap kantetan henteuna
bisa dijembaran sewang-sewangan, unsure pangjembarna keuna
kana sakabeh unsurna saperti :
gede hulu --- > panggedehuluna
--- > panggedena hulu

Kecap kantetan the bisa diwincik jadi dua rupa :


1. Rakitan dalit (kompositum), nyaeta kecap kantetan anu
unsure-unsurna geus awor pisan, nepi ka enya-enya mangrupa
hiji kecap nu hartina mandiri tur beda tina harti unsur-unsurna.
Contona :
Kacapiring

panonpoe
2. Rakitan engang ( aneksi ), nya eta kecap kantetan anu unsur-
unsurna acan awor pisan, hartina oge masih bisa dititenan tina
unsur-unsurna. Contona :
Kacang panjang
Sangu koneng

Anda mungkin juga menyukai