PENGHARGAAN

Tak Molek jika alu tiada lesungnya

Tak berguna jika ada dayung tiada perahunya
Tak lengkaplah penghargaan jika tiada tuannya untuk berbicara.
Syukur kepada hadrat Ilahi, atas segala kasih karunianya akhirnya Kerja Projek
BMM 3111 ini dapat saya laksanakan dengan jayanya.
Kepada pensyarah pebibing BMM 3111 Semantik dan Peristilahan Bahasa
Melayu !"
Puan Hjh Habibah Bt Mohd Samin
Banyak duri perkara duri
Tidak saa duri engkuang
Banyak budi perkara budi
Tidak saa budiu seorang.
Teria kasih atas segala tunjuk ajar dan bibingan puan sepanjang kursus . #uga
kepada rakan seperjuangan BM$%, atas segala perkongsian idea dan kolaborasi
anda!
Kuning eas asaknya padi
Ma&ar erah dala jabangan
Teria kasih daun keladi
Budi kalian jadi kenangan.
'kar keladi elilit selasih
Selasih tubuh dihujung taan
Kalungan budi junjungan kasih
Mesra kenangan sepanjang (aan
Terima kasih
1
PENGENALAN
Bidang semantik merupakan bidang kajian linguistik tentang makna yang paling
sukar. Kerana untuk mengkaji makna, kita juga harus melihat aspek kebudayaan,
konteks, psikologi penutur, alam pemikirannya, hubungan sosial penutur dan
pendengar, tajuk perbincangan dan sebagainya. Pada awal abad ke-20 para pengkaji
hanya berminat kepada aspek perubahan makna, pengelasan makna dan sebab-sebab
berlakunya perubahan makna sesuatu perkataan.
emantik juga selanjutnya telah dijadikan sebagai dasar untuk penghuraian
bahasa. Pada tahun 1!"0-an, kajian semantik hanya tertumpu kepada semantik
huraian. Pada pertengahan dan akhir abad ke-20, bidang semantik semakin popular
dengan lahirnya golongan linguistik trans#ormasi. emantik dianggap sama
pentingnya dengan kajian terhadap struktur Bahasa. Banyak teori tentang timbulnya
bahasa dan bagaimana bahasa tersebut berhubungan dengan makna telah
dikemukakan oleh ahli-ahli bahasa. $ntara yang utama ialah teori imejan, teori
beha%iorisme, teori analisis komponen dan teori logik simbolik.
1. DEFINISI SEMANTIK
emantik ialah bidang yang mengkaji dan menganalilis makna kata dan ayat. . &ari
segi istilah pula, semantik yang berasal daripada perkataan 'unani (semantikos) yang
bermaksud penting atau beerti. Kamus &ewan pula , menyatakan yang semantik
bermaksud kajian tentang makna perkataan dan penambahan makna sesuatu kata.
Para tokoh bahasa pula memberi erti, semantik ialah cabang linguistik yang akan
membahas erti atau makna . elain itu semantik merupakan bidang pengkajian
linguistik yang objek penelitiannya makna bahasa.
&aripada segi *etimologi* kata semantik berasal daripada kata 'unani sema yang
bererti *tanda* dan *lambang*. +leh yang demikian, semantik dapat diertikan sebagai
ilmu yang menyelidik paduan tanda-tanda atau lambang-lambang yang menghasilkan
sesuatu bahasa serta ertinya. ,stilah semantik mula-mula diperkenalkan oleh -ichael
Breal daripada kata Perancis *semanti.ue*.
2
-icheal Breal merupakan tokoh yang paling awal memakai istilah semantik
seperti dalam bukunya semantics / tudies in the cience o# -ening. Beliau telah
memberi tanggapan bahawa semantik mempunyai kedudukan tersendiri di luar
bahasa, misalnya bentuk perubahan makna, latar belakang perubahan makna,
hubungan perubahan makna dengan logika dan hubungan makna dengan psikologi.
&alam buku Pengenalan emantik oleh 0adiah 'usu#, menyatakan semantik kajian
tentang makna lingustik untuk mor#em, perkataan, #rasa dan ayat dalam bahasa
manusia.
1.1 Definisi Semantik daripada Tokoh-tokoh ahasa
$ntara tokoh kajian tatabahasa yang terkenal ialah perber dan 1ilson. -ereka
menyatakan bahasa semantik ialah kajian tentang makna yang diaplikasikan pada
aspek makna ayat dari segi bentuk logiknya, khususnya pada peringkat tatabahasa dan
nahu bentuk logik.
2rank Parker pula mengutarakan pendapatnya tentang semantik iaitu/ semantik
ialah bidang pengajian ilmu linguistik. Bidang ini merupakan bidang pengajian ilmu
linguistik. Bidang ini merupakan sebahagian daripada bidang kajian tatabahasa secara
khusus dan merujuk kepada kajian tentang struktur dalam sesuatu bahasa.
-enurut 3arimurthi Kridalaksana , di dalam bukunya Buku Bahasa -elayu ,, 4
semantik ialah bahagian daripada struktur bahasa yang berkaitan dengan makna. atu
sistem dan penyelidikan makna dalam sesuatu bahasa. perber dan 1ilson pula, Buku
Bahasa -elayu ,, 4 mende#inisikan semantik ialah kajian tentang makna yang
diaplikasikan pada aspek makna ayat dari segi bentuk logiknya, khususnya pada
peringkat tatabahasa dan nahu bentuk logiknya
$ndrian $kmaijan, seorang tokoh linguistik dan rakan-rakannya pula
memberitahu kita bahawa semantik merupakan kajian tentang unit linguistik dan
prinsip gabungannya. Kajian ini boleh dimulakan pada aras kata yang lebih tinggi
iaitu kalimat yang terbina pada aras kata yang lebih tinggi.iaitu kalimat yang terbina
daripada #rasa dan ayat.
"
-enurut Palmer 51!!26, istilah semantik merujuk kepada bidang kajian makna.
,stilah ini merupakan istilah yang agak baharu dalam bidang linguistik. emantik
mengikut kamus &ewan 7disi keempat ialah kajian tentang makna perkataan dan
penambahan makna sesuatu perkataan.
.
&alam Buku Bahasa -alaysia Kertas 1 menerangkan iaitu dalam bidang
linguistik , semantik ialah bidang yang mengkaji makna dalam sesuatu bahasa.
-nakala dalam buku Bahasa -alaysia kertas !108 1 9 !1082 4 semantik dapat
ditakri#kan sebagai kajian makna linguistik bagi kata, #rasa dan ayat atau dengan kata
lain perkataan sebagai kajian makna tentang bentuk-bentuk linguistik.
iti 3ajar $bdul $:i:, menelahkan bahawa semantik ialah kajian linguistik yang
menganalisa makna baik pada peringkat mor#em, kata, #rasa , ayat atau wacana dan
hubungannya dengan idea, konsep dan emosi. -akna diertikan sebagai maksud, idea
atau konsep yang boleh dipindahkan daripada #ikiran penutur mengujarkan kata dan
mendapat gerak balas seperti yang dijangkakan daripada pendengar.
.
-anakala menurut $bdullah 3assan , semantik ialah istilah yang merujuk kepada
kajian makna. +leh sebab itu, makna adalah sebahagian daripada bahasa, maka
sematik juga adalah sebahagian daripada linguistik. emantik juga dide#inisikan
(-akna merupakan atribut bukan sahaja dari bahasa melainkan pula dari segenap
sistem tanda dan lambang dan kajian makna dinamakan semantik). eterusnya
$minuddin menyatakan (emantik berasal daripada bahasa 'unani mengamdungi
makna untuk memaknainya.
3asil dapatan ini, makna-makna yang dikemukakan oleh ahli-ahli semantik
tersebut, kita dapat menyimpulkan bahawa semantik merupakan salah satu cabang
kajian linguistik yang membahas tentang makna. Kajian semantik juga dikatakan
sebahagian daripada linguistik yang mengkaji bahasa secara teliti. emantik dapat
dijelaskan sebagai sesuatu bidang yang mengkaji makna perkataan dan ayat dalam
bahasa secara ringkasnya. Kajian mengenai makna kata boleh dilihat dalam aspek
makna denotasi dan konotasi, makna dalam konteks, hubungan makna dengan
kebudayaan, perubahan makna dan bentuk-bentuk makna daripada hubungan
;
semantik.
Berdasarkan lakaran gra#ik di atas, dengan jelas kita dapat mengetahui dan
memahami maksud semantik mengikut tokoh-tokoh terkenal dalam bidang semantik
ini. ecara umumnya semantik ialah ilmu tentang erti atau perubahan erti sesuatu
perkataan. ecara khusus pula ialah kajian tentang lambang-lambang atau tanda yang
menyatakan makna , hubungan antara makna dengan makna lain serta pengaruh
makna terhadap masyarakat.
!. ANDING E"A ISTILA# SEMANTIK
Semantik
Ferdinand
De Sa$ss$re
Kaitan semantik
den%an makna
ahasa &an% dapat
di$'apkan $nt$k
men&ampaikan makna
<
Norm
(hormsk&
Kaitan semantik
den%an a&at
Makna a&at &an%
ditent$kan o)eh str$kt$r
perm$kaan dan konteks
a&at apa*i)a di%$nakan.
(haer I)m$ tentan%
makna ata$
tentan% erti
i)m$ tentan% makna
ata$ tentan% erti+ iait$
sa)ah sat$ dari ti%a
tataran ana)isis *ahasa,
fono)o%i+ %ramatika+ dan
semantik
Men$r$t Kam$s
De-an Edisi
Keempat
Ka.ian makna
perkataan dan
penam*ahan
makna.
semantik ia)ah ka.ian
tentan% makna
perkataan dan
penam*ahan makna
ses$at$ kata.
The Ne- Pen%$in
En%)ish
Di'tionar& /10123
(a*an% daripada
*idan% semiotik
The Ne- Pen%$in
En%)ish Di'tionar&
/10123 mendefinisikan
isti)ah semantik se*a%ai
sat$ 'a*an% daripada
*idan% semiotik &an%
mene)iti h$*$n%an
antara )am*an%-
)am*an% *ahasa den%an
apa &an%
di)am*an%kann&a.
Ap)ikasi
Psiko)in%$istik
da)am P4P
ahasa o)eh
"$)kif)e& #amid
Ap)ikasi
Psiko)in%$istik
da)am P4P ahasa
o)eh "$)kif)e&
makna ses$at$
a&at &an%
dipero)eh den%an
menent$kan
makna *a%i setiap
perkataan
Ap)ikasi Psiko)in%$istik
da)am P4P ahasa o)eh
"$)kif)e& #amid
men&atakan semantik
ada)ah makna ses$at$
a&at &an% dipero)eh
den%an menent$kan
makna *a%i setiap
perkataan dan
men%ena) pasti
h$*$n%an str$kt$r
antara perkataan &an%
mem*ent$k a&at
terse*$t
=
Ferdinand De Sa$ss$re
bahwa setiap tanda linguistik terdiri dari dua komponen yaitu / 516 komponnen yang
mengartikan yang berwujud bentuk-bentuk bunyi bahasa. -isalnya, 5Perancis /
signi#icant, ,nggris / signi#ier6 dan 526 komponen yang diartikan atau makna dari
komponen pertama. -isalnya, 5Perancis / signi#ie, ,nggris / signi#ied6 sebenarnya
tidak lain daripada konsep atau makna sesuatu tanda bunyi. Kedua komponen ini
adalah merupakan tanda atau lambang, sedangkan yang ditandai atau yang
dilambanginya adalah sesuatu yang berada diluar bahasa yang la:im disebut re#eren
atau hal yang ditunjuk.
Noam (homsk&+
&alam bukunya $spect o# the >heory o# ynta? 51!=<6 dia menyebutkan bahwa
semantik merupakan salah satu komponen dari tata bahasa 5dua komponen lain adalah
sintaksis dan #onologi6@ dan arti kalimat sangat ditentukan oleh komponen semantik.
-enjelang akhir =0-an sejumlah linguis bekas murid dan pengikut Ahomsky
mendirikan aliran tersendiri yang terkenal dengan nama kaum semantik generati%e.
(haer
Kata semantik dapat diartikan sebagai ilmu tentang makna atau tentang erti, iaitu
salah satu dari tiga tataran analisis bahasa/ #onologi, gramatik, dan semantik.
Men$r$t Kam$s De-an Edisi Keempat
emantik ialah kajian tentang makna perkataan dan penambahan makna sesuatu kata.

The Ne- Pen%$in En%)ish Di'tionar& /10123
mende#inisikan istilah semantik sebagai satu cabang daripada bidang semiotik yang
meneliti hubungan antara lambang-lambang bahasa dengan apa yang
dilambangkannya.
B

Ap)ikasi Psiko)in%$istik da)am P4P ahasa o)eh "$)kif)e& #amid
menyatakan semantic adalah makna sesuatu ayat yang diperoleh dengan menentukan
makna bagi setiap perkataan dan mengenal pasti hubungan struktur antara perkataan
yang membentuk ayat tersebut.
5. KLASIFIKASI MAKNA LEKSIKAL
C
Aara kita mengetahui makna secara berperingkat adalah dengan berdasarkan sesuatu
benda yang ditunjuk. Aontohnya semasa kita dalam usia kanak-kanak, ayah kita
mungkin ada menunjukkan kuda kepada kita sambil menyebut/-
It$ a&am.
>indakan tersebut merupakan proses bagi anda untuk mengetahui makna apabila
ayah kita menunjukkan ayam berkenaan. -aka dengan itu juga, jelas bahawa sesuatu
yang bermakna akan wujud apabila terdapat sesuatu yang ditunjuk. -akna juga
berkait dengan penggunaan kata yang berhubung dengan kebudayaan masyarakat .
Begitulah juga dengan makna leksikal. -akna leksikal adalah makna yang
dimiliki atau ada pada sesuatu perkataan tanpa mengira dari konteks apa pun sesuatu
perkataan itu disebut. &alam apa keadaan pun perkataan tersebut tidak akan berubah
maknanya.
!
(ontohn&a,
Perkataan 6r$mah6
*rumah* memiliki makna leksikal iaitu/-
- tempat tinggal manusia
Perkataan 6 pense)6
*pensel* memiliki makna leksikal iaitu /-
- sejenis alat tulis yang dibuat daripada kayu dan arang
Perkataan *air6
*air* memiliki makna leksikal iaitu/-
- sejenis cecair yang biasa digunakan untuk keperluan
harian dan boleh diminum.
&aripada contoh di atas, jelaslah dapat kita #ahami bahawa makna leksikal adalah
makna yang sebenar sesuai dengan pemerhatian mata dan amalan kita. eandainya
kita menjadikan kamus sebagai rujukan untuk mengetahui makna perkataan-perkataan
yang disenaraikan, maka makna itulah juga yang akan kita dapati. Kerana makna
leksikal juga merupakan makna yang ada dalam kamus kerana kamus pada
kebiasaannya hanya memuat makna sebenar yang dimiliki oleh sesuatu perkataan.
-akna leksikal atau makna semantik, atau makna eksternal juga merupakan
makna sesuatu perkataan yang boleh berdiri sendiri, tidak kira dalam bentuk
perkataan biasa atau dalam bentuk perkataan berimbuhan. -akna leksikal ini
dipunyai unsur bahasa-bahasa lepas dari penggunaannya atau konteksnya. Kamus
merupakan contoh yang tepat dari semantik leksikal iaitu makna tiap-tiap kata
dihuraikan di situ.
&alam semantik leksikal, kita boleh memberikan makna bagi perkataan dengan
meninjau pergkelasan antara unsur-unsur yang membentuk struktur makna bagi
sesuatu perkataan. truktur makna perkataan dikenali dengan istilah sinonim,
antonim, honmonim, homo#on, homogra#, hiponim, hipernim, polisem, pertindihan
dan ketaksaan.
10
Sinonim bermaksud perkataan yang berlainan bentuk ejaan atau bunyi tetapi
mempunyai makna yang sama atau hampir sama .
Aontoh/-
i*$ sinonim dengan kata emak
Antonim pula ialah perkataan yang berlainan bentuk ejaan atau bunyi tetapi
mempunyai makna yang berlawanan
Aontoh
tin%%i lawannya rendah 5 antonim berperingkat6
hid$p lawannya mati 5 antonim saling melengkapi 6
%$r$ lawannya m$rid 5 antonim berhubungan 6
ma.ikan lawannya peker.a 5 antonim resiprokal 6

#onmonim merujuk kepada homofon dan homo%raf. 3omo#on bererti sebutan
yang sama, tetapi ejaan berlainan. -anakala homogra# ialah ejaan sama tetapi sebutan
berlainan.
Aontoh/-
3omo#on - Penggunaan dua bahasa, antara perkataan n$n yang
menunjukkan .a$h di sana dan noon 5tengah hari6
dalam bahasa ,nggeris.
3omogra# - *edak 5bahan yang disapu pada muka la:imnya6 dan
*edak 5bahagi-bahagikan6.
#iponim wujud apabila ada perkataan yang ber#ungsi sebagai nama kelas bagi
segolongan perkataan. &alam sesetengah bahasa lain, golongan kata seperti ini akan
lebih jelas maknanya jika anda dapat meneliti struktur tatatingkatnya. &ua jenis
hiponim yang terdapat dalam bidang linguistik makna, iaitu/-
3iponim >ulen - Padi ialah perkataan yang mencakupi dua
perkataan yang segolongan dengannya iaitu
beras dan nasi.
3iponim Dmum - atu perkataan yang menjadi kata nama umum,
11
seperti r$mah teres dan r$mah *an%)o. ,ni
beerti bahawa sesuatu jenis rumah mesti
bergabung dengan perkataan rumah untuk
membentuk komponen kata nama am.
Po)isem bermaksud perkataan sama yang mempunyai beberapa makna yang
berkaitan secara konseptual.
Aontoh /
a)amat - alamat suatu tempat 5 rumah, pejabat, sekolah 6
- tanda-tanda 5 bunyi guruh tanda nak hujan 6
- ekoran sesuatu kejadian 5 tindakan selepas melihat
sesuatu kejadian 6
Pertindihan boleh di#ahami menerusi contoh berikut /-
$yat / Kumpulan siswa itu sedang menyiapkan ti%a t$%asan i)miah.
Eika kita membaca ayat ini dengan teliti, kita tentu ingin tahu
tentang tugasan i)miah tersebut. >ugasan ilmiah boleh berbentuk
tesis, jurnal dan artikel.
Eusteru , cara terbaik bagi kita menunjukkan struktur pertindihan
dengan tepat , maka kita akan menulis ayat tersebut dengan cara /-
$yat / Kumpulan siswa itu sedang menyiapkan ti%a t$%asan i)miah
tesis, jurnal dan artikel.
Ketaksaan yang terdapat dalam sesuatu ayat juga tergolong sebagai struktur
makna berdasarkan teori semantik. Ketaksaan menunjukkan kepada kita tentang
struktur makna digunakan untuk membayangkan maksud lain yang mempunyai kaitan
rapat dengan ciri-ciri makna sesuatu perkataan yang diberikan.
Aontoh /- 7mak begitu te)iti menyiapkan tugasannya.
Perkataan te)iti mungkin membawa erti kemas, terancang
dan sebagainya.
Ketaksaan terbahagi kepada tiga iaitu /-
a. Ketaksaan struktural
12
-elibatkan lebih daripada satu penta#siran bagi suatu konstituen,
seperti #rasa, klausa dan ayat.
Aontoh/-
&ua orang pelajarmenerima anugerah ino%asi sains yang
mengharumkan nama uni%ersitiF.5b6
b. Ketaksaan Geksikal
-elibatkan lebih daripada satu penta#siran bagi sesuatu perkataan.
Aontoh/-
Pelajar tersebut masih memikirkan sesuatu di dalam kamarnya.
c. Ketaksaan -eta#ora
-elibatkan lebih daripada satu penta#siran bagi unsur-unsur kiasan yang
pada dasarnya sensiti# terhadap budaya.
Aontoh/-
Perbuatan rakan anda itu biadap.
7. TATA(A8A PEMENT9KAN ISTILA# ASING MEN:ADI ISTILA#
DALAM A#ASA MELA;9
Peristilahan merupakan usaha mencipta atau menggubal kata baru,
terutamanya untuk menyampaikan ilmu pengetahuan khusus dalam sesuatu
1"
bidang ilmu atau profesional. Sesuatu istilah itu mempunyai makna yang tepat
bagi konteks penggunaan bidangnya, dan dengan itu dapat diberi definisi
yang khusus. Istilah boleh dibentuk melalui proses pinjam terjemah atau
melalui istilah pinjaman.
,stilah ialah kata atau gabungan kata yang dengan jelas menerangkan makna,
konsep, proses, keadaan atau ciri yang khusus dalam bidang tertentu. ,stilah boleh
berbentuk sebagai kata akar bebas, kata berimbuhan, kata gabungan atau kata
gandaan.
7.1 Proses Pem*ent$kan Isti)ah
Proses pembentukan istilah melibatkan tiga proses utama iaitu
i. Proses pemantapan konsep dalam istilah yang berasal daripada
Husantara. Proses dilakukan dengan proses pengimbuhan.
Aontohnya/-
Perkataan *makanI adalah kata kerja. Galu diberi imbuhan menjadi
Imakanan* iaitu sesuatu yang dimakan. Berlaku juga proses penggandaan
juga membentuk istilah lain seperti *bola* sejenis alat permainan, menjadi
*bebola* yang bermaksud sebarang benda yang berbentuk seperti bola.
ii. proses pemadanan konsep dalam istilah yang berasal daripada
pelbagai negara 5melalui proses penterjemahan, proses penyerapan6
Penterjemahan merupakan suatu kaedah padanan bagi mendapatkan istilah
dalam bahasa -elayu bagi istilah asing secara terus. -akna istilah terjemahan
perlu tepat dengan makna istilah asal dalam bahasa asing
Aontohnya/-
Perkataan (supermarket) diterjemahkan menjadi (pasar raya).
Eelasnya melalui contoh tersebut tidak menekankan persamaan bentuk.
atu kata boleh diterjemahkan kepada satu #rasa. Jolongan kata yang
diterjemahkan tersebut juga perlu sama iaitu 2rasa Hama. -akna semantik
yang positi# perlu dikekalkan seperti istilah asal.
1;
iii. proses penyesuaian imbuhan istilah asing dan proses gabungan
pinjaman terjemahan dan penyerapan dan proses pereka ciptaan konsep
yang baharu.
Penyesuaian imbuhan istilah asing 5,ndo-7ropah6 masuk ke dalam bahasa -elayu
melalui bahasa ,nggeris. ,mbuhan yang diserap dan diterjemahkan secara
keseluruhan bersama istilahnya, diberikan padanan dalam bentuk imbuhan bahasa
-elayu atau diterjemahkan sebagai bahagian daripada keseluruhan istilah dalam
bahasa -elayu.
Aontohnya//-
Peneutralan bahasa asing menjadi bahasa -elayu dalam perkataan *skeme*
ditambahkan (a) menjadi *skema* . Aontoh bagi imbuhan *anti* diserap seluruh
kata dalam perkataan
antibiotik antioksidan anti%irus
antisosial
hanya mengubah konsonan.
$ntara contoh imbuhan awalan asing adalah seperti in#ra- , inter-,
dan imbuhan akhiran asing seperti 4isme 5-ism6.
- nasionalisme komunisme idealisme
%andalisme autisme
- in#rastruktur in#ramerah
- internasional
4.2 Pembentukan Istilah dan Kata Pinjaman
Dewan Bahasa dan Pustaka (DBP dalam usaha memartabatkan bahasa
kebangsaan sejak lebih setengah abad yang lalu telah mencipta kira!kira
sejuta istilah dalam pelbagai bidang. Dalam melaksanakan kerja penyusunan
istilah, DBP dengan kerjasama pakar bidang dalam "awatankuasa Istilah
tertentu telah bersidang dan meneliti setiap butiran dalam senarai bahasa
sumber iaitu, bahasa Inggeris sebelum membincangkannya dan seterusnya
memberikan padanan bahasa sasaran, iaitu bahasa #elayu berdasarkan
1<
langkah!langkah proses pembentukan istilah yang telah ditetapkan dalam
Pedoman $mum Pembentukan Istilah Bahasa #elayu dan Pedoman $mum
%jaan Bahasa #elayu.
#ereka mengabstrakkan konsep daripada bahasa sumber, biasanya
bahasa Inggeris. &pa yang terbentang di hadapan mereka merupakan entiti
yang bermakna kepada mereka. 'ugas mereka adalah untuk mengambil
konsep daripada entiti tersebut dan menempatkannya dalam leksikon asli
bahasa #elayu melalui proses pinjam terjemah atau menggunakan istilah
kata pinjaman.
(onsep pinjam terjemah, kemudiannya disesuaikan dan diterjemahkan ke
dalam bahasa sasaran. Sebagai contoh, frasa kapal terbang atau pesawat
terbang adalah frasa pinjam terjemah daripada bahasa Belanda, )liegtuig,
manakala frasa kapal udara adalah pinjam terjemah daripada kata bahasa
Inggeris, air!plane. Begitu juga dengan kata dalam bahasa Inggeris,
skyscraper menjadi ungratte!ciel dalam bahasa Perancis. (ini, terdapat
sebahagian penutur bahasa Sepanyol menyebut perros calientes (secara
literal bermaksud *dog hot* atau hot dogs dalam bahasa Inggeris bagi
menamakan sejenis makanan. (ata bahasa Inggeris honeymoon menjadi
lune de miel dengan maksud moon of honey dalam bahasa Perancis dan
*bulan madu* dalam bahasa #elayu.
&ntara kaedah dalam proses pinjam terjemah ialah terjemahan langsung.
(aedah ini dilaksanakan apabila wujud kesepadanan istilah bagi kedua!dua
bahasa sasaran dan bahasa sumber. +ontohnya, akar (bahasa sasaran
merupakan terjemahan daripada root (bahasa sumber, alang (bahasa
sasaran diterjemahkan daripada beam (bahasa sumber dan cacing (bahasa
sasaran merupakan terjemahan daripada worm (bahasa sumber. (ata
padanan dalam bahasa sasaran menunjukkan bahawa sudah wujud kata
dalam perbendaharaan kata bahasa #elayu dan juga dalam pengetahuan
ahli peristilahan. Dalam proses pemadanan ini, makna yang dibawa oleh
1=
padanan bahasa sasaran adalah sama dengan makna dalam bahasa sumber.
#elalui proses pinjam terjemah ini ada kalanya juga penggabungan dua
kata dapat mencari padanannya yang setara apabila diterjemahkan seperti
*pasangan* yang diterjemahkan daripada )iability (daya hidup dan *gila babi*
daripada epilepsy. &da kalanya kesepadanan terjemahan antara kedua!dua
bahasa tersebut tidak dapat dicari, seperti terjemahan *denyutan nadi*
daripada pulse.
,al ini demikian kerana asas terjemahan dalam istilah adalah ketepatan
makna bukan makna harafiah. Selain itu, berlaku juga penciptaan kata baru
yang tidak pernah ada dalam bahasa #elayu bagi mendukung konsep baru
sama ada dalam bentuk satu perkataan, frasa atau gandaan separa seperti
terjemahan *tanih* daripada soil, biak baka daripada breed dan *cecair*
daripada li-uid.
&da kalanya proses pinjam terjemah juga tidak mudah, terutamanya
dalam bidang yang lebih khusus dan teknikal. Bahasa #elayu masih kurang
efisien untuk mendukung konsep yang saintifik yang timbul bersama!sama
dengan kemajuan negara dalam bidang sains, teknologi dan ikhtisas. (aedah
yang sesuai adalah melalui peminjaman dan kaedah ini dilaksanakan dalam
pembentukan istilah dalam banyak bahasa di dunia.
(aedah peminjaman ini banyak diterapkan oleh penggubal istilah bahasa
#elayu dalam bidang yang khusus. &da bentuk pinjaman yang tidak
diasimilasikan, iaitu tidak disesuaikan secara ortografi (sistem ejaannya.
.leh itu, istilah pinjaman ini sama dari segi bentuk mahupun maknanya dalam
bahasa asal, seperti istilah *lamina*, *orbit* dan *organ*. Istilah pinjaman yang
diasimilasikan separa dengan cara penyesuaian dari segi ortografi bahasa
#elayu, seperti terjemahan /!
*analisis* daripada 0analysis0, dan
*cip* (elektronik daripada chip.
1B
Bentuk ini berbe1a dengan istilah pinjaman yang diasimilasikan
sepenuhnya, seperti ri1ab (reser)e dan resit (receipt. Bentuk lain yang
wujud ialah kata dasar yang merupakan kata pinjaman dan berimbuhan
bahasa #elayu, seperti *kadar kemortalan* (mortality rate dan
*meneutralkan* (neutralise. 2rasa *pelarut akues* (bahasa sasaran yang
diterjemahkan daripada a-ueous sol)ent (bahasa sumber ialah bentuk istilah
yang unsur penerangnya ialah kata pinjaman.
Peminjaman berlaku bukan kerana penggubal istilah bersikap
merendahkan martabat bahasa #elayu tetapi sesungguhnya masih banyak
makna kata dalam bahasa #elayu yang tidak sejajar dengan makna konsep
dalam bahasa Inggeris, dan ada kalanya istilah bahasa #elayu harus
digandingkan dengan istilah pinjaman untuk membentuk istilah tersebut. ,asil
daripada penyediaan istilah ini telah membawa perubahan dalam leksikon
bahasa #elayu.
Bahasa #elayu seperti bahasa yang lain juga mempunyai kosa kata
dalam bahasanya dan memerlukan kata yang dipinjam daripada bahasa lain
untuk melangsungkan komunikasi.
<. ANALISIS PENGG9NAAN ISTILA# ASING DALAM A#ASA
MELA;9
Masa kini, berlaku kebanjiran istilah-istilah asing dalam bahasa Melayu.
Istilah-istilah ini dipinjam dan diserapkan melalui pelbagai kaedah dan
teknik supaya sesuai disebut dan digunakan dalam bahasa Melayu. Untuk
1C
tugasan Semantik 3111 ini, Wacana telah diambil sebagai bahan dan
modus untuk dianalisis. Wacana daripada rencana !eranan !okok pada
"utan #andar$ telah diambil untuk dianalisis tatacara penggunaannya
daripada pelbagai aspek. %encana ini telah diterbitkan dalam Majalah &ra
"ijau 'eluaran (o.1 )*1).
1!
20
Majalah &ra "ijau
#erdasarkan rencana yang dipilih, pelbagai istilah asing yang terkandung
dalamnya. 'ebanyakan aspek-aspek yang terlibat dalam analisis ini dilihat
dari segi ejaan dan singkatan.
#erikut merupakan analisis-analisis tatacara penggunaan istilah asing
dalam bahasa Melayu yang terdapat dalam beberapa petikan-petikan
yang diambil.
21
22
!erenggan 1
Istilah +sing,
Istilah +sal
Istilah #ahasa
Melayu
-atacara
pembentukan
istilah
.atatan
de/nition de/nisi &jaan
!enyesuaian sukukata
, tion , menjadi
, si ,
potential potensi &jaan
!enyesuaian sukukata
, tial , menjadi
, si ,
psikology psikologi &jaan
!enyesuaian huru0
konsonan , y , menjadi
, i ,
sosiology sosiologi &jaan
!enyesuaian huru0
konsonan , y , menjadi
, i ,
economy ekonomi &jaan
!enyesuaian huru0
konsonan , y , menjadi
, i ,
entity entiti &jaan
!enyesuaian huru0
konsonan , y , menjadi
, i ,
elemen element &jaan
!engguguran huru0
konsonan
, t ,
#erdasarkan jadual di atas Istilah asing telah digunakan dan diserapkan ke
dalam bahasa Melayu. Istilah-istilah yang diserap akan mengalami sedikit
proses penyesuaian dan pengguguran supaya sesuai dengan pertuturan
dan penulisan dalam bahasa Melayu. &jaan asal lebih banyak dikekalkan
berbanding yang diubah dan diselaras bunyi kepada bahasa Melayu
supaya makna asalnya tidak hilang begitu sahaja. Istilah ini
kebanyakkannya berasal daripada istilah sains bahasa Inggeris dan
disesuaikan penggunaanya di dalam bahasa Melayu.
2"
2;
Istilah +sing,
Istilah +sal
Istilah #ahasa
Melayu
-atacara
pembentukan
istilah
.atatan
global global &jaan
Istilah asing yang
sudah la1im
carbon dio2ide
karbon
dioksida
&jaan
Istilah asing yang
sudah la1im
photosinthesis 0otosintesis &jaan
-idak berlaku
sebarang perubahan
pada ejaan
o2ygen oksigen &jaan
Istilah asing yang
sudah la1im
process proses &jaan
Istilah asing yang
sudah la1im
0unction 0ungsi &jaan
Istilah asing yang
sudah la1im
Istilah asing atau ungkapan tertentu yang sebutan dan ejaannya kekal
dalam semua bahasa, digunakan juga dalam bahasa Melayu dengan
syarat diberi garis ba3ah atau dicetak dalam stail Italic. "al ini bertujuan,
membe1akan atau memberi penekanan baha3a istilah yang digunakan itu
adalah kata pinjaman. 'esemua istilah-istilah ini tiada bentuk kata dalam
bahasa Melayu. "al ini mungkin kerana 0aktor tara0 kemajuan setiap
negara di dunia yang berbe1a. Status Malaysia kini adalah ditara0 negara
membangun.
2<
2=
2B
Istilah +sing,
Istilah +sal
Istilah #ahasa
Melayu
-atacara
pembentukan
istilah
.atatan
estetik &jaan
Istilah asing
yang sudah
la1im
category kategori &jaan
Istilah asing
yang sudah
la1im
recreation rekreasi &jaan
Istilah asing
yang sudah
la1im
habitats habitat &jaan
Istilah asing
yang sudah
la1im
hydrology hidrologi &jaan
Istilah asing
yang sudah
la1im
4uality kualiti &jaan
Istilah asing
yang sudah
la1im
physical /1ikal &jaan
Istilah asing
yang sudah
la1im
sciencti/c sainsti/k &jaan
Istilah asing
yang sudah
la1im
!erkataan di dalam jadual di atas merupakan istilah asing yang sudah
lama digunakan boleh terus dipakai 3alaupun ada kalanya istilah
berkenaan tidak sesuai dengan peraturan. "al ini dilakukan untuk
menjauhkan kekacauan dan kekeliruan. -ambahan lagi, isitilah ini sudah
boleh diterima pakai oleh majoriti masyarakat di Malaysia. 5leh itu, Istilah-
istilah ini diberi keistime3aan khusus dalam penggunaannya.
6alam tatacara penggunaan istilah asing, konsep singkatan juga
termasuk dalam bidang ini. Singkatan atau +kronim menurut 'amus
6e3an 7)**1819*1: adalah kependekan, ringkasan, dan merupakan gejala
umum dalam pemakaian bahasa. Selain itu, menurut (ik Sa/ah 'arim dan
rakan-rakan, akronim adalah kata singkatan yang terbentuk dengan
menggabungkan huru0 a3al suku kata atau menggabungkan huru0 a3al
dan suku kata daripada rangkai kata, dan ditulis serta dila0a1kan sebagai
2C
perkataan utuh. 'onsep singkatan dan akronim bertujuan memendekkan
atau memudahkan sebutan dan penulisan sesuatu kata nama khas yang
panjang. Selain itu, perkembangan hal ini sudah menjadi perkara biasa
dalam 1aman kini.
+nalisis dalam 3acana ini turut menghasilkan penemuan penggunaan
+kronim seperti International &nergy +gency 7I&+:, .arbon dio2ide 7.5):,
United State o0 +merica 7US+: dan Malaysia !alm 5il #oard 7M!5#:.
;<pengeluaran biodiesel kelapa sa3it menyumbang kepada peningkatan
penggunaan tanah sedang dijalankan oleh pihak =embaga Minyak Sa3it
Malaysia 7Malaysia !alm 5il #oard - M!5#:.>
Istilah +sing
Singkatan
Istilah
-atacara
!embentukan
Istilah
.atatan
International
&nergy
+gency
I&+ Singkatan
+kronim yang sama
digunakan dalam #ahasa
Melayu
.arbon
dio2ide
.5) Singkatan
+kronim yang sama
digunakan dalam #ahasa
Melayu
Malaysia !alm
5il #oard
M!5# Singkatan
+kronim yang sama
digunakan dalam #ahasa
Melayu
United States
o0 +merica
US+ Singkatan
+kronim yang sama
digunakan dalam #ahasa
Melayu
2!
,stilah-istilah di atas telah mengalami proses penyingkatan atau akronim, oleh itu
istilah-istilah tersebut mengalami proses kependekan dan ringkasan daripada maksud
asalnya.
89M9SAN
emantik merupakan bidang yang mengkaji makna dalam sesuatu bahasa. &ari segi
etimologi kata semantik ini berasal daripada 'unani sea yang bererti tanda atau
lambang. -aka, semantik juga diertikan sebagai ilmu yang menyelidiki paduan tanda-
tanda atau lambang-lambang yang menghasilkan sesuatu bahasa serta ertinya.
&alam semantik ini, terdapat istilah semantik, jenis-jenis makna dan makna
leksikal. Eenis-jenis makna yang dipelajari dalam ilmu semantik ini ialah makna
emoti#, makna a#ekti#, makna gaya, makna luas, makna sempit dan pelbagai lagi.
-anakala makna leksikal ialah sinonim, antonim, homonim, hipernim dan
sebagainya.
"0
,lmu semantik ini juga berlaku dalam proses pengajaran dan pembelajaran di
sekolah. ,lmu semantik ini diserapkan dalam aspek tatabahasa. Kebiasaannya terdapat
masalah dalam menguasai semantik. $ntaranya dalam aspek antonim perkataan.
-urid perlu mempunyai banyak perkataan dalam memberikan perkataan yang
bermakna.
Kesimpulannya, dengan kajian bidang semantik ini memberikan lebih ke#ahaman
terdapat cabang-cabang ilmu semantik. ecara ringkasnya, dapat dijelaskan semantik
merupakan satu bidang ilmu yang mengkaji makna perkataan dan ayat dalam bahasa.
8EFLEKSI
$lhamdulillah syukur ke hadrat $llah kerana saya berjaya menyiapkan tugasan projek
emantik dan Peristilahan Bahasa -elayu ini di bawah bimbingan P$an #.h
#a*i*ah t Mohd Samin. epanjang saya menyiapkan tugasan ini, banyak perkara
yang saya lalui. aya dapat merasakan kepayahan dan kesulitan dalam memahami
serta mencari bahan berkaitan istilah semantik, jenis-jenis makna dan makna leksikal.
Hamun begitu, proses itu amat menyeronokkan kerana hal ini dapat meningkatkan
lagi daya ke#ahaman saya terhadap ilmu semantik bahasa -elayu.
&i sini saya telah mengetahui tentang konsep semantik dan pertaliannya dengan
disiplin linguistik dan sejarah bahasa -elayu. $spek-aspek ini dihubungkaitkan
dengan bidang semantik dan peristilahan. Banyak ilmu dan pengetahuan tentang
semantik dan peristilahan bahasa -elayu dapat saya kumpulkan dan saya perolehi
maklumat-maklumat tersebut melalui buku-buku terutamanya buku >atabahasa
"1
&ewan dan sumber-sumber dari internet. ,lmu yang diperolehi ini terutamanya
membuat analisis mengenainya akan dapat membantu saya dalam pengajaran dan
pembelajaran yang berkualiti di peringkat sekolah atau peringkat yang lebih tinggi.
Bahasa merupakan alat komunikasi manusia yang tidak terlepas dari erti atau
makna pada setiap perkataan yang diucapkan. &apatan daya daripada tugasan ini
adalah, semantik merupakan salah satu cabang ilmu yang dipelajari dalam
penyelidikan linguistik. &alam semantik juga kita boleh mengenal apakah yang
disebut klasi#ikasi makna, relasi makna, perubahan makna, analisis makna, dan makna
pemakaian bahasa. elain itu, semantik juga merupakan subdisiplin linguistik yang
membicarakan makna iaitu makna kata dan makna kalimat. +leh itu, ilmu ini sangat
membantu saya untuk memantapkan lagi ilmu dalam bidang bahasa -elayu yang
sepatutnya ada dalam diri saya sebagai seorang guru bahasa -elayu.
ecara amnya, tugasan ini memberi kekuatan dan pengetahuan yang lebih meluas
mengenai ilmu semantik dan peristilahan bahasa -elayu. ebagaimana yang kita
ketahui semantik merupakan bidang kajian tentang makna sama ada pada peringkat
perkataan atau ayat. -anakala istilah pula merupakan kata atau perkataan atau
rangkai kata atau gabungan kata yang menyatakan sesuatu dengan betul, tepat dan
sesuai dalam sesuatu bidang ilmu pengetahuan. Bidang kajian tentang makna dalam
bahasa -elayu merupakan sesuatu yang menarik untuk dikaji. Berbagai maklumat
dan input yang berguna dapat saya perolehi melalui tugasan yang diberikan ini .
ebagai seorang pendidik, ianya amat penting dan berguna sekali dalam proses
pengajaran dan pembelajaran yang berkesan. ebagai guru, tugasan ini akan saya
jadikan sebagai panduan untuk meningkatkan lagi proses pengajaran dan
pembelajaran Bahasa -elayu di bilik darjah.

&i kesempatan ini juga saya ingin merakamkan jutaan terima kasih dan setinggi-
tinggi penghargaan kepada Pn 3jh. 3abibah Bt -ohd amin yang telah banyak
membantu kumpulan kami memberi tunjuk ajar dalam menyiapkan tugasan ini.
Begitu juga dengan rakan seperjuangan yang tidak lokek berkongsi ilmu sehinggalah
"2
tugasan ini dapat disiapkan.

$khir kata, dalam menyiapkan tugasan ini, saya berharap agar hasil kajian
tugasan ini dapat menepati kehendak dan piawaian yang ditetapkan oleh pihak puan.
ekian, terima kasih.
ILI=G8AFI
Hik a#iah Karim dan Horli:a Eamaluddin 520026. Bahasa Melayu STPM )Kertas
1*%+ . hah $lam, 2ajar Bakti dn. Bhd
$bdullah 'usu#, 5200!6. Seantik dan Pragatik Bahasa Melayu. Kuala Gumpur@
Penerbit ,con 0egion dn Bhd
$bdullah 'usu#, $lias -ohd 'atim dan -ohd 0a*in haari,5200!6. Seantik dan
Pragatik Bahasa Melayu. Kuala Gumpur@ Pustaka alam dn. Bhd
0ohana Eaa#ar dan Kaharah $bu $san, 5201<6. ,--ecti.e Practice Bahasa
Melayu. hah $lam, +?#ord 2ajar dn. Bhd
'euku Iskandar.(3445. Kamus Dewan Edisi Keempat. (uala 6umpur / Dewan
Bahasa Dan Pustaka
&bdullah ,assan 7 &inon #ohd. (899:. Tatabahasa Dinamika. (uala
6umpur/ Dewan Bahasa dan Pustaka.
""
&mat "uhari #oain (3484 Penggubalan Istilah Ilmiah dalam Bahasa
Melayu. (uala 6umpur / Dewan Bahasa dan Pustaka.
http/88www.scribd.com8doc8B<C"1C<B8Hota-$ssigment-B--"111
"urnal Semantik dan Pragmatik ; Bahasa #elayu Imran ,o &bdullah
Pusat Pengajian Bahasa 7 6inguistik $ni)ersiti (ebangsaan #alaysia
http/88www.scribd.com8doc81C1="B""<8$P7K->$>$B$3$$ &$H
7-$H>,K P70,>,G$3$H B$3$$ -7G$'Dppt?
";