MODUL II
PENGUKURAN DAN PENGENDALIAN PROSES
DISUSUN OLEH :
1. AGUNG FIRMANSYAH 171730057
2. MUHAMMAD TIAN 171730032
3. RIAN KARDINA 171730019
KELAS : IN5A
DOSEN PENGAJAR :
SEPTA HARDINI, S.T., M.T
(Sumber:https://hermantechnic-ind.blogspot.com/2016/10/17-gerakan-
therblig.html)
Rata-rata
X=
∑ Xi …… (3)
N
Dimana : X : Rata-rata waktu pengamatan
N : Jumlah pengamatan
∑ Xi :Total waktu prngamatan
Standar Deviasi
2
𝜎 = √∑
( Xi− X)
…….. (4)
N −1
Dimana : Xi : hasil pengukuran data ke i
X : rata-rata waktu pengamatan
σ : standart deviasi
N : jumlah pengamatan
Fast + 95
Fast 90
Fast - 85
Excellent 80
Good + 75
Good 70
Good - 65
Normal 60
Fair + 55
2. Westinghouse
Tabel 2.2 Penyesuaian Westinghouse
3. Cara Objektif
Cara objektif memperhatikan 2 faktor yaitu kecepatan kerja dan tingkat
kesulitan pekerjaan. Kedua faktor inilah yang dipandang secara bersama- sama
menentukan berapa harga p untuk mendapatkan waktu normal. Kecepatan kerja
adalah kecepatan dalam melakukan pekerjaan dalam pengertian biasa.Jika
operator bekerja dengan kecepatan wajar maka diberi nilai satu. Cara menentukan
besarnya p tidak berbeda dengan cara menentukan faktor penyesuaian dengan cara
persentase. Perbedannya terletak pada yang dinilai.
Untuk kesulitan kerja disediakan sebuah tabel yang menunjukkan berbagai
keadaan kesulitan kerja seperti apakah pekerjaan tersebut memerlukan banyak
anggota badan, apakah ada pedal kaki dan sebagainya. Angka yang ditunjukkan
dalam tabel adalah dalam perseratus dan jika nilai dari setiap kondisi kesulitan kerja
yang bersangkutan dengan pekerjaan yang sedangdiukur dijumlahkan akan
menghasilkan notasi bagi bagian penyesuaian objektif untuk tingkat keseulitan
pekerjaan.
4. Cara Bedaux dan Sintesa
Dua cara lain yang dikembangkan untuk lebih mengobjektifkan penyesuaian
adalah cara Bedaux dan cara Sintesa. Pada dasarnya cara Bedaux tidakbanyak
berbeda dengan cara Shumard, hanya saja nilai-nilai pada cara Bedaux dinyatakan
dalam ”B” Sedangkan cara Sintesa agar berbeda dengan cara-cara lain, dimana
dalam cara ini waktu penyelesaian setiap elemen gerakan dibandingkan dengan
harga-harga yang diperoleh dari tabel-tabel data waktu gerakan untuk dihitung harga
rata-ratanya. Harga rata-rata yang dinilai sebagai penyesuaian bagi satu siklus yang
bersangkutan.
MULAI
IDENTIFIKASI
MASALAH
TUJUAN DAN
MANFAAT
PENGUMPULAN DATA
Waktu siklus operator dalam perakitan komponen
Jarak operator dengan komponen-komponen lain
Faktor penyesuaian dan kelonggaran
Sampel produk dan jenis cacat
PENGOLAHAN
Waktu baku eksisting dan usulan
Uji kenormalan data, uji keseragaman data, dan
kecukupan data.
Layout dan waktu baku usulan
Peta kendali
Peta tangan kanan dan kiri
ANALISIS DATA
SELESAI
Mejangkau 48 RE D 1 0 Menganggur
kerangka kereta
1
Memegang 48 G RE 40 Menjangkau
kerangka kereta kerangka atas
2
Membawa 30 M G 40 Memegang
kerangka kereta kerangka atas
2
Memegang 18 G M 30 Membawa
kerangka kereta kerangka atas
3
Memegang G RE 30 Menjangkau
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G G 30 Memegang
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang 10 G M 20 Membawa
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G RE 30 Menjangkau
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G G 2 30 Memegang
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G M 20 Membawa
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G RE 30 Menjangkau
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G G 30 Memegang
kerangka kereta kerangka kecil
2
Memegang G M 20 Membawa
kerangka kereta kerangka kecil
Mejangkau 2 RE D 0 Menganggur
kerangka kereta
Memegang G RE 2 40 Menjangkau
kerangka kereta kerangka atas
Membawa M G 40 Memegang
kerangka kereta kerangka atas
Memegang G M 30 Membawa
kerangka kereta kerangka atas
Memegang G RE 30 Menjangkau
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G G 30 Memegang
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G M 2 20 Membawa
kerangka kereta 11 kerangka kecil
Memegang G RE 30 Menjangkau
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G G 30 Memegang
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G M 20 Membawa
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G G 30 Memegang
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G M 20 Membawa
kerangka kereta kerangka kecil
Mejangkau 48 3 RE D 1 0 Menganggur
kerangka kereta
Memegang 48 1 G RE 2 40 Menjangkau
kerangka kereta kerangka atas
Membawa 30 2 M G 1 40 Memegang
kerangka kereta kerangka atas
Memegang 18 G M 30 Membawa
kerangka kereta kerangka atas
Memegang G RE 30 Menjangkau
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G G 30 Memegang
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G M 20 Membawa
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G RE 30 Menjangkau
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G G 30 Memegang
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G M 20 Membawa
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G RE 30 Menjangkau
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G G 30 Memegang
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G M 20 Membawa
kerangka kereta kerangka kecil
Mejangkau 48 3 RE D 1 0 Menganggur
kerangka kereta
Memegang 48 1 G RE 40 Menjangkau
kerangka kereta kerangka atas
Membawa 30 2 M G 40 Memegang
kerangka kereta 2 kerangka atas
Memegang 18 G M 30 Membawa
kerangka kereta kerangka atas
Memegang G RE 30 Menjangkau
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G G 30 Memegang
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G M 20 Membawa
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G RE 30 Menjangkau
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G G 30 Memegang
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G M 20 Membawa
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G G 30 Memegang
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G M 20 Membawa
kerangka kereta kerangka kecil
Menjangkau 48 3 RE D 1 0 Menganggur
kerangka kereta I
Memegang 48 1 G RE 2 30 Menjangkau
kerangka kereta I kerangka kecil
Membawa 30 2 M G 30 Memegang
kerangka kereta 1 kerangka kecil
Memegang 18 3 G M 20 Membawa
kerangka kereta I kerangka kecil
Menjangkau 50 RE D 1 0 Menganggur
kerangka kereta II
Memegang 50 1 G RE 30 Menjangkau
kerangka kereta II kerangka kecil
Membawa 30 M G 30 Memegang
kerangka kereta 2 kerangka kecil
1I
3
Memegang 20 G M 20 Membawa
kerangka kereta II kerangka kecil
Menjangkau 53 RE D 1 0 Menganggur
kerangka kereta
IIII
Memegang 53 1 G RE 30 Menjangkau
kerangka kereta kerangka kecil
III
Membawa 30 M G 30 Memegang
kerangka kereta kerangka kecil
1II
2
2
Memegang 23 G M 20 Membawa
kerangka kereta kerangka kecil
III
Menjangkau 55 3 RE D 1 0 Menganggur
kerangka kereta
IV
Memegang 55 1 G RE 2 30 Menjangkau
kerangka kereta kerangka kecil
IV
Membawa 30 M G 1 30 Memegang
kerangka kereta kerangka kecil
1V
2
Memegang 25 G M 20 Membawa
kerangka kereta I kerangka kecil
2
Menjangkau 48 3 RE D 1 0 Menganggur
kerangka kereta I
Menjangkau 50 3 RE D 1 0 Menganggur
kerangka kereta II
Menjangkau 53 3 RE D 1 0 Menganggur
kerangka kereta W
III
2
Memegang G A Merakit ban
kerangka kereta
III
Memegang G RE 3 35 Menjangkau ban
kerangka kereta
III
Menjangkau 3 RE D 1 0 Menganggur
kerangka kereta
Iv
Memegang G 3 40 Menjangkau
kerangka kereta cerobong asap
IV
Memegang G G 1 40 Memegang
kerangka kereta cerobong asap
IV
Memegang G M 30 Membawa
kerangka kereta cerobong asap
IV 2
Memegang 18 G RE 3 40 Menjangkau
kerangka kereta I kerangka kereta II
Memegang G G 1 40 Memegang
kerangka kereta I kerangka kereta II
Memegang G M 30 Membawa
kerangka kereta I kerangka kereta II
2
Waktu untuk membuat mainan Kereta Api : 155 detik = 2,35 menit
1 155
2 145
3 155
4 147
5 150
6 148
7 155
8 147
9 155
10 148
b. Kelonggaran
Berdasarkan yang terjadi pekerjaan dilakukan oleh seorang operator
dengan jenis kelamin laki-laki dengan tenaga yang dikeluarkan dapat
diabaikan, sikap kerja berkerja duduk ringan, gerakan kerja normal,
pandangan yang terus menerus dengan fokus berubah ubah dengan
pencahayaan baik, keadan suhu tempat kerja sedang, keadaan atmosfer yang
cukup dan lingkungan yang cukup bising. Berdasarkan faktor tersebut besar
kelonggarannya adalah:
1. Tenaga yang dikeluarkan dapat diabaikan = 4,0
2. Sikap kerja duduk =0
3. Gerakan kerja normal =0
4. Pandangan terus menerus fokus berubah ubah = 15,0
5. Keadaan suhu tempat kerja sedang = 5,0
6. Keadaan atmosfer baik =0
7. Keadaan lingkungan yang cukup bising =1
8. Kebutuhan pribadi (Pria) =2
Jumlah = 27%
Kelonggaran tak terhindarkan = 5% +
Jadi, kelonggaran (i) = 32%
Hasil interaksi dari faktor kelonggaran tersebut adalah 32%.
1. Cerobong Asap
2. Kepala Kereta
3. Kerangka atas
Σ xi 1505
x́= = =105,5
N 10
∑ ( xi− x́ )2 =¿
σ=
√ N −1 √ 148,5
10−1
=4,06 ¿
N ' =¿ ¿
2
2
[ ][
2
√ 10 ( 226651 ) −( 2265025 ) ¿ 40 √ 2266510−2265025
¿
0,05
1505
1505 ]
N ' =1,02
Apabila N’¿Natau1,02¿ 10 maka data dinyatakan cukup.
∑ X́ 1505
X́ = = = 150,5
N 10
Standar Deviasi
∑ ( xi− x́ )2 =¿
σ=
√ N −1 √ 148,5
10−1
=4,06 ¿
Pengujian dilakukan dengan tingkat keyakinan 95%
BKA = X́ + K σ
= 150,5+¿ 2 (4,06)
= 158,6
BKB = X́ −K σ
= 150,5−¿ 2 (4,06)
= 142,3
165
160
155
150
Waktu Perakitan
BKA
145 BKB
140
135
130
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Rata-rata ( Mean )
∑ fixi 1507
x́ = = = 150,7
∑ fi 10
2
Standar Deviasi =
√ ∑ fi x i2 − ∑ fi xi
10 ( 10 )
2
392007,2 1507
=
√ 10
−
10 ( )
= √ 39200,72−22710,49
= √ 16490,23
= 128,4
Ei = 0,004 × 10
Ei = 0,04
Derajat Bebas
Df = K – 1 = 6 – 1 = 5
X2tabel ; α = 0,05 ; df = 5 ;11,07
Keputusan hipotesis :
X2 hitung > X2 tabel atau 29,64> 11,07
Artinya Ho ditolak, Ha diterima, data tidak terdistribusi normal
1. Cerobong Asap
3. Menghitung Batas kendali atas (UCL) dan batas kendali bawah (LCL).
p(1− p)
√
p±3 (
n
)
0,166(1−0,166)
UCL = 0,166+3 (
√ 30
)
UCL = 0,369
p(1− p)
LCL = p-3 (
√ n
)
0,166(1−0,166)
LCL = 0,166 - 3 (
√ 30
)
LCL = 0,037
35
30
25
20 P
P Bar
15 UCL
LCL
10
0
1 2 3 4 5 6 7 8 9 101112131415161718192021222324252627282930
UCL = c + 3√ c
=16,6 + 3 √ 16,6
= 28,82
LCL = c - 3√ c
= 16,6 - 3 √ 16,6
= 4,37
35
30
25
20
C Bar
UCL
15 LCL
10
0
1 2 3 4 5 6 7 8 9 101112131415161718192021222324252627282930
2. Kepala Kereta
3. Menghitung Batas kendali atas (UCL) dan batas kendali bawah (LCL).
p(1− p)
p±3 (
√ n
)
0,102(1−0,102)
UCL = 0,102+3 (
√ 30
)
UCL = 0,267
b. Batas kendali bawah (LCL)
p(1− p)
LCL = p-3 (
√ n
)
0,102( 1−0,102)
LCL = 0,102- 3 (
√ 30
)
LCL = 0,063
40
35
30
25
P
20 P Bar
UCL
15 LCL
10
0
1 2 3 4 5 6 7 8 9 101112131415161718192021222324252627282930
UCL = c + 3√ c
=10,2 + 3 √ 10,2
= 19,78
Garuis pusat = c = 10,02
LCL = c - 3√ c
= 10,2 - 3 √ 10,2
= 0,61
40
35
30
25
C Bar
20
UCL
LCL
15
10
0
1 2 3 4 5 6 7 8 9 101112131415161718192021222324252627282930
3. Kerangka atas
3. Menghitung Batas kendali atas (UCL) dan batas kendali bawah (LCL).
p(1− p)
p±3 (
√ n
)
0,128(1−0,128)
UCL = 0,128+3 (
√ 30
)
UCL = 0,310
p(1− p)
LCL = p-3 (
√ n
)
0,128(1−0,128)
LCL = 0,128- 3 (
√ 30
)
LCL = 0,054
35
30
25
20 P
P Bar
15 UCL
LCL
10
0
1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23 25 27 29
UCL = c + 3√ c
=12,8 + 3 √ 12,8
= 23,53
LCL = c - 3√ c
= 12,8 - 3 √ 12,8
= 2,06
35
30
25
20
C Bar
UCL
15 LCL
10
0
1 2 3 4 5 6 7 8 9 101112131415161718192021222324252627282930
4.2.7 Peta Tangan kanan dan Tangan Kiri Perbaikan Eksisting
Tabel 4.13 Peta Tangan kanan dan Tangan Kiri Perbaikan Eksisting
Menjangkau 41 3 RE D 0 0 Menganggur
komponen
kerangka kereta I
Memegang 1 G RE 3 35 Menjangkau
kerangka kereta ban
Memegang Menjangkau
kerangka kereta kerangka atas
Memegang G G 1 30 Memegang
13
kerangka kereta kerangka atas
Memegang G M 3 25 Membawa
kerangka kereta kerangka atas
Memegang G A 2 5 Merakit
kerangka kereta kerangka atas
Memegang G RE 3 33 Menjangkau
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G G 1 33 Memegang
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G M 27 Membawa
kerangka kereta kerangka kecil
2
Memegang G A 7 Merakit kecil
kerangka kereta
Memegang G RE 3 33 Menjangkau
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G G 1 Memegang
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G M 27 Membawa
kerangka kereta kerangka kecil
2
Memegang G A 7 Merakit
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G RE 3 33 Menjangkau
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G G 1 Memegang
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G M 27 Membawa
kerangka kereta kerangka kecil
2
Memegang G A 7 Merakit
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G RE 3 33 Menjangkau
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G G 1 Memegang
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G M 27 Membawa
kerangka kereta kerangka kecil
2
Memegang G A 7 Merakit
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G RE 3 33 Menjangkau
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G G 1 Memegang
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G M 27 Membawa
kerangka kereta kerangka kecil
2
Memegang G A 7 Merakit
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G RE 3 20 Menjangkau
kerangka kereta kepala kereta
Memegang G G 1 Memegang
kerangka kereta kepala kereta
Memegang G M 10 Membawa
kerangka kereta kepala kereta
2
Memegang G A 7 Merakit kepala
kerangka kereta kereta
Menjangkau 41 3 RE D 0 Menganggur
komponen
kerangka kereta II
Memegang G RE 3 35 Menjangkau
kerangka kereta ban
Memegang G RE 3 35 Menjangkau
kerangka kereta kerangka atas
Memegang G G 1 Memegang
kerangka kereta kerangka atas
Memegang G M 27 Membawa
kerangka kereta kerangka atas
2
Memegang G A 5 Merakit
kerangka kereta kerangka atas
Memegang G RE 3 33 Menjangkau
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G G 1 Memegang
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G M 27 Membawa
kerangka kereta kerangka kecil
2
Memegang G A 7 Merakit
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G RE 3 33 Menjangkau
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G G 1 Memegang
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G M 27 Membawa
kerangka kereta kerangka kecil
2
Memegang G A 7 Merakit
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G RE 33 Menjangkau
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G G Memegang
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G M 27 Membawa
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G A 7 Merakit
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G RE 33 Menjangkau
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G G 3 Memegang
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G M 27 Membawa
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G A 7 Merakit
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G RE 33 Menjangkau
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G G Memegang
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G M 27 Membawa
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G A 7 Merakit
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G RE 33 Menjangkau
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G G Memegang
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G M 27 Membawa
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G A 7 Memasang
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G RE 33 Menjangkau
kerangka kereta kerangka kecil
3
Memegang G G Memegang
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G M 27 Membawa
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G A 7 Memasang
kerangka kereta kerangka kecil
Menjangkau 41 3 RE D Menganggur
komponen
kerangka kereta III
Memegang 41 1 G RE 35 Menjangkau
kerangka kereta ban
Memegang G RE 30 Menjangkau
kerangka kereta kerangka atas
Memegang G G Memegang
kerangka kereta kerangka atas
Memegang G M 25 Membawa
kerangka kereta kerangka atas
Memegang G A 5 Memasang
kerangka kereta kerangka atas
Memegang G RE 33 Menjangkau
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G G 3 Memegang
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G M 27 Membawa
kerangka kereta 13 kerangka kecil
Memegang G A 7 Memasang
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G RE 33 Menjangkau
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G G Memegang
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G M 27 Membawa
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G A 7 Memasang
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G RE 33 Menjangkau
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G G Memegang
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G M 27 Membawa
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G A 7 Memasang
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G RE 33 Menjangkau
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G G Memegang
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G M 27 Membawa
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G A 7 Memasang
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G RE 33 Menjangkau
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G G Memegang
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G M 27 Membawa
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G A 7 Memasang
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G RE 33 Menjangkau
kerangka kereta 0 kerangka kecil
Memegang G G Memegang
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G M 27 Membawa
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G A 7 Memasang
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G RE 33 Menjangkau
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G G Memegang
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G M 27 Membawa
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G A 7 Memasang
kerangka kereta kerangka kecil
Menjangkau 41 3 RE Menganggur
komponen
kerangka kereta
IV
Memegang 1 G RE 35 Menjangkau
kerangka kereta ban
Memegang G RE 30 Menjangkau
kerangka kereta kerangka atas
Memegang G G Memegang
kerangka kereta kerangka atas
Memegang G M 25 Membawa
kerangka kereta kerangka atas
Memegang G A 5 Memasang
kerangka kereta kerangka atas
Memegang G RE 33 Menjangkau
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G G Memegang
kerangka kereta 14 kerangka kecil
Memegang G M 27 Membawa
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G A 7 Memasang
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G RE 33 Menjangkau
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G G Memegang
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G M 27 Membawa
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G A 7 Memasang
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G RE 33 Menjangkau
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G G 3 Memegang
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G M 27 Membawa
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G A 7 Memasang
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G RE 33 Menjangkau
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G G Memegang
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G M 27 Membawa
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G A 7 Memasang
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G RE 3 33 Menjangkau
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G G Memegang
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G M 27 Membawa
kerangka kereta kerangka kecil
2
Memegang G A 7 Memasang
kerangka kereta kerangka kecil
Memegang G RE 30 Menjangkau
kerangka kereta cerobong asap
1
Memegang G G Memegang
kerangka kereta cerobong asap
Memegang G M 25 Membawa
kerangka kereta cerobong asap
2
Memegang G A 5 Memasang
kerangka kereta cerobong asap
Menyambungkan 10 4 A G 7 Memegang
kereta I ke kereta rakitan kereta
II II
Menjangkau 30 3 RE G Memegang
rakitan kereta III rakitan kereta I
dan II
Menyambungkan 10 4 A G Memegang
rakitan kereta III rakitan kereta I
ke rakitan I dan II dan II
Menjangkau 30 3 RE G Memegang
rakitan kereta IV rakitan kereta
I, II dan III
Menyambungkan 10 4 A G Memegang
rakitan kereta IV rakitan kereta
ke rakitan kereta I, I, II dan III
II, III
Ringkasan
1.Kerangka Kereta
2.Ban
3.Orang
4.Kerangka Atas
5.Cerobong asap dan
Kepala Kereta
6.Kerangka Kecil
8
1
5 2
2
LAYOUT MEJAKERJA
Σ xi 1137
x́= = =113,7
N 10
∑ ( xi− x )2 =¿
σ=
√ N −1 √ 160,1
10−1
=4,21 ¿
N ' =¿ ¿
2
2
[ ][
2
√ 10 ( 129437 )−( 1292769 ) ¿ 40 √ 1294370−1292769
¿
0,05
1137
1137 ]
N ' =1,98
Apabila N’ ≤ Natau1,98≤ 10 maka data dinyatakan cukup.
Standar Deviasi
∑ ( xi− x )2 =¿
σ=
√ N −1 √ 160,1
10−1
=4,21 ¿
BKA = X́ + K σ
= 113,7+¿ 2 (4,21)
= 122,12
BKB = X́ −K σ
= 113,7−¿ 2 (4,21)
= 105,28
125
120
115
Waktu Perakitan
110
BKA
BKB
105
100
95
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Rata-rata ( Mean )
∑ fixi 1141
x́ = = = 114,1
∑ fi 10
2
Standar Deviasi =
√ ∑ fi x i2 − ∑ fi xi
10 ( 10
2
)
430736,5 1141
=
√ 10
−
10 ( )
= √ 43073,65−13018,81
=√ 30054,84
= 173,3
Ei = 0,004 × 10
Ei = 0,04
Derajat Bebas
Df = K – 1 = 6 – 1 = 5
X2tabel ; α = 0,05 ; df = 5 ; 11,07
Keputusan hipotesis :
X2 hitung > X2 tabel atau 406,92 > 11,07
Artinya Ho ditolak, Ha diterima, data tidak terdistribusi normal
4.3 Analisis
4.3.1 Analisis Hasil Menentukan waktu Baku Eksisting dengan Jam Henti
a. uji kecukupan data
didapatkan N’ =1,02 dan N = 10
apabila N’ < N maka data dinyatakan cukup atau sebaliknya.
Jadi 1,02 < maka data dinyatakan cukup.
b. uji keseragaman data
didapat nilai dari BKA = 158,6 dan BKB = 142,3
Dari grafik keseragaman data tersebut diketahui bahwa waktu praktikum
berada dalam batas kendali atas dan bawah sehingga data dinyatakan seragam.
c. uji kenormalan Data
didapatkann x 2hitung = 29,64 dan x 2 tabel = 11,07
apabila x 2 hitung < X2 tabel maka H0 diterima atau sebaliknya
jadi, 29,64 < 11,07 maka HO ditolak
d. Waktu baku
Didapat waktu baku eksisting = 236,3 detik
4.3.4 Analisis Hasil Menentukan Waktu Baku Perbaikan dengan Jam henti
d. waktu baku
didapat waktu baku eksisting = 178,5 detik
Menggunakan C-Chart
Didapatkan C = 16,6 dan UCL = 28,82 serta LCL = 4,37
Dari grafik keseragaman data tersebut diketahui bahwa waktu praktikum berada
dalam batas kendali atas dan bawah sehingga data dinyatakan seragam
2. Kepala Kereta
Menggunakan peta kendali P-Chart
Didapatkan ṕ=0,102 dan UCL = 0,267 serta LCL = 0,063
Dari grafik keseragaman data tersebut diketahui bahwa waktu praktikum berada
dalam batas kendali atas dan bawah sehingga data dinyatakan seragam
Menggunakan C-Chart
Didapatkan C = 10,2 dan UCL = 19,78 serta LCL = 0,61
Dari grafik keseragaman data tersebut diketahui bahwa waktu praktikum berada
dalam batas kendali atas dan bawah sehingga data dinyatakan seragam
3. Kerangka Atas
Menggunakan peta kendali P-Chart
Didapatkan ṕ=0,128 dan UCL = 0,310 serta LCL = 0,054
Dari grafik keseragaman data tersebut diketahui bahwa waktu praktikum berada
dalam batas kendali atas dan bawah sehingga data dinyatakan seragam
Menggunakan C-Chart
Didapatkan C = 12,8 dan UCL = 23,53 serta LCL = 2,06
Dari grafik keseragaman data tersebut diketahui bahwa waktu praktikum berada
dalam batas kendali atas dan bawah sehingga data dinyatakan seragam
BAB V
5.1 Kesimpulan
1. Dari praktikum diatas dapat disimpulkan kami dapat menghitung waktu baku
dari suatu proses, didapat waktu baku eksisting 236,3 detik, dan waktu
perbaikan 178,5detik.
Dari semua yang telah kami jalani selama praktikum, kami akan sedikt
memberi saran bahwa dalam menentukan waktu baku eksisting, faktor penyesuaian,
dan kelonggaran serta peta kendali harus membutuhkan waktu yang cukup dalam
menentukan hasil dari sebuah produk maianan kereta api plastik.
Dalam membuat sebuah praktikum dari semua yang telah kami jalani,kami akan
sedikit memberi saran bahwa dalam menentukan waktu baku eksisting, faktor
penyesuaian dan kelonggaran serta peta dalam pengukuran waktu kerjanya dilakukan
seteliti mungkin agar didapatkan hasil pengukuran yang valid. Vidio yang digunakan
untuk pengukuran dapat menjelaskan proses secara lengkap sehingga tidak terdapat
bagian yang terpotong agar tidak mempengaruhi pengukuran.
DAFTAR PUSTAKA
https://hermantechnic-ind.blogspot.com/2016/10/17-gerakan-therblig.html. Di akses
pada hari jumat, 11 Oktober 2019, dan Hari Minggu, 13 Oktober 2019.
https://www.gurupendidikan.co.id/pengertian-pengendalian-proses-teknik-kimia-
beserta-tipe-dan-contohnya/#forward. Di akse pada hari jumat, 11 Oktober 2019 dan
hari Minggu 13 Oktober 2019.