Anda di halaman 1dari 10

Sabtu, 28 Mei 2011

JAKA TARUB DAN DEWI NAWANGWULAN (1)

Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, 1939-1941

Bale Pustaka - Batawi Sèntrêm 1939

Diterjemahkan oleh :

Damar Shashangka

2011

Bagian 1

Pupuh 13

Dhandhanggula

1) Datatita lingira ing nguni | wontên malih ingkang cinarita | kang tinutur sajarahe | Ni
Wulanjar ing Tarub | Pan kalangkung kawêlasasih | Satilare kang raka | tansah agung
wuyung | Kang dadya paraning brôngta | Ni Wulanjar ing Tarub dahat kapingin | wruh
rasaning sêsuta ||

Selanjutnya pada jaman dulu, ada tersebut sebuah kisah, sejarah dari, Ni Janda di Tarub, Sangat-
sangat memelas, semenjak meninggalnya sang suami, disebabkan sangat besar keinginannya.
Keinginan hati, dari Ni janda di Tarub, adalah rindu untuk memiliki seorang putra.

2) Duk ing nguni maksih ri kang laki | Nyai Rôndha dèrèng asêsuta | kasêlak tilar kakunge
| Marmanya ya kalangkung | Nyai Rôndha dera prihatin | lali boga myang nendra | dahat
dera nêkung | Samana gya tinarima | de Hyang Suksma ing malêm Anggara Kasih | madya
ratri wayahnya ||

Dulu ketika suaminya masih hidup, Nyai Janda belum dikaruniai anak, terburu meninggal sang
suami. Oleh karenanya sangat-sangat, didera keprihatinan Nyai Janda. Hingga lupa makan dan
tidur, sungguh-sungguh memohon. Waktu itu diterima (permohonannya) oleh Hyang Suksma
tepat di malam Anggara Kasih (Selasa Kliwon), menjelang tengah malam.

3) Anon cahya padhang anêlahi | Ni Rôndha prênah dhepok kang raka | patapane duk
gêsange | ni rôndha kagyat dulu | ya ta nuli dipun parani | dhatêng ing Nyai Rôndha | gyan
cahya kadulu | saking liwunge kang manah | Ni Wulanjar tan ana dèn kawêdèni | Ri
sapraptaning kana ||

Terlihat cahaya terang menyilaukan. Ni Janda tengah duduk dipadepokan almarhum suaminya,
tempat bertapa dulu saat sang suami masih hidup. Ni Janda terkejut melihat, segera dicari, oleh
Nyai Janda, tempat dimana terlihat cahaya tersebut. Didera rasa penasaran, Nyi Janda tidak lagi
merasa takut. Sesampainya disana.

4) Nyai gêdhe pan kagyat mulat ing | dening ana jabang bayi lanang | sasor giyanti ênggone
| Gya pinaranan gupuh | unggyan ingkang ri jabang bayi | ya mring nyai wulanjar | nulya
glis sinambut | kang jabang bayi ingêmban | mring Ni Rôndha saksana binêkta mulih |
dhatêng ing wismanira ||

Terkejut Nyai Gêdhe begitu melihat, seonggok bayi lelaki, tergeletak dibawah (pohon) giyanti.
Tergopoh segera didekati, tempat dimana jabang bayi berada, oleh Nyi Janda. Lalu segera
diambil, dan sang jabang bayi digendong, oleh Nyai Janda lantas dibawa pulang, ke rumahnya.

5) Ri sapraptaning wisma tumuli | Ni Rôndha langkung bingah ing nala | Anulya


wêwêdhak age | apilis kunir apu | Mangkah-mangkah pambayun kalih | lwir bêbêle Ni
Rôndha | Karsaning Hyang Agung | dinulur ing sakarsanya | Nyai Rôndha saluku dènya
alinggih | sutanya sinusonan ||

Sesampainya di dalam wisma, Ni Janda sangat gembira dalam hati. Segera memakai bedak,
mengenakan pilis kunir apu (ramuan khusus bagi wanita setelah menjalani persalinan dan
dioleskan didahi). Mendadak payudaranya meranum, penuh payudaranya oleh air susu. Sudah
menjadi kehendak Hyang Agung, dikabulkan keinginannya. Nyi Janda duduk berselonjor kaki,
lantas menyusui anak barunya.

6) Ri saksana byar raina nuli | têtanggane pra sanak Ni Rôndha | miyarsa tangising rare |
anulya samya rawuh | atêtinjo mirsa bêbayi | Kagyat angling ing nala | kapanane iku |
wawrat dene apêputra | baya sapa rencange apulangrêsmi | dahat gawok tumingal ||

Ketika pagi menjelang, semua tetangga dan saudara Ni Janda, yang mendengar tangis bayi,
segera datang, menilik untuk melihat sang bayi. Terkejut dan berkata dalam hati, Kapan mula,
mengandung hingga sekarang sudah memiliki putra? Siapakah teman bersenggamanya? Didera
keheranan semua yang melihat.

7) Ri kang têbah pra sanak pan prapti | atêtinjo mring nyai wulanjar | samya bêkta
samêktane | Ri kang bêbayinipun | nusu lamun ana têtami | ywan tan ana dhatêngan | pan
tan arsa nusu | nanging jêmpoling astanya | kang dèn susu kacarita sapta ari | padhang
anglir raina ||

Mengelus dada para saudara yang datang. Yang menilik Nyai Janda, segera membawa bingkisan
seadanya. Sedangkan sang bayi, hanya mau menyusu jika ada tamu datang. Jika tak ada tamu
yang datang, tidak mau menyusu, akan tetapi ibujarinya yang dimasukkan, dalam mulut
Tersebutlah tujuh hari sudah, terang bagaikan siang.

8) Soroting cahyaning jabang bayi | ri kang madhangi wismèng ni rôndha | dadya tan ana
wêngine | Nyai Rôndha ing Tarub | salaminya darbe bêbayi | kathah darajatira | myang
rijêkinya gung | ri sakwèhnya kang umulat | jalu èstri ring jabang bayi wlas-asih | saha
kacaryan mulat ||
Sorot cahaya dari jabang bayi, menerangi wisma Ni Janda, sehingga tidak pernah ada malam.
Nyai Janda di Tarub, setelah memiliki bayi, banyak mendapatkan keberuntungan, besar
rejekinya. Semua orang yang melihat, lelaki maupun perempuan kepada jabang bayi merasa
sayang, sungguh beda sikapnya.

9) Tan warnanên laminya ing mangkin | jabang bayi umur pitung warsa | dadya panutan
rarywakèh | Ki Jaka bawanipun | rare cilik apan padha sih | tut wuri mring Ki Jaka |
karyanya nênulup | angambil kinjêng kandhêla | sabên dina rarywakèh kang anut wuri |
samya sih mring Ki Jaka ||

Tidak diceritakan waktu yang berjalan, jabang bayi sudah berusia tujuh tahun, menjadi panutan
rakyat banyak, Ki Jaka namanya. Semua anak sangat menyayangi, senantiasa mengikut Ki Jaka.
Kegemarannya menyumpit, mencari belalang besar. Setiap hari rakyat banyak yang ikut, dan
menyayangi Ki Jaka.

10) Samana Ki Jaka aprihatin | sing gènnya ngarsakkên tulup ika | mila tan dhahar tan
sare | Kawarnaa ring dalu | kae Jaka sare naritis | anèng patapanira | ramanya karuhun |
wayahe bangun raina | wontên dêmon sumaladhang ngulon guling | asangkoh ujung lanang
||

Kala itu Ki Jaka tengah bersedih, dikarenakan besarnya keinginan untuk memiliki sumpit bagus,
oleh karenanya tidak makan dan tidur. Tersebut disuatu malam, saat Ki Jaka tidur diluar, di
bekas pertapaan, ayah pungutnya dahulu, menjelang pagi hari, mendadak tergeletak sumpit
disebelah barat tempatnya tidur, dengan besi tajam diujungnya.

11) Dyan cinandhak mring Ki Jaka aglis | punang dêmon aponthang kancana | Ki Jaka
bungah manahe | Enjing kesah nênulup | rare kathah samya tut wuri | Sabên dina
mangkana | mantuk lamun surup | Samana saya diwasa | kae Jaka ngumur kawan wêlas
warsi | maksih rêmên mangkana ||

Segera diambil oleh Ki Jaka. Sumpit tersebut berhiaskan kencana. Ki Jaka senang dihati,
Keesokan harinya pergi berburu, banyak anak yang ikut dibelakang. Begitulah kegiatannya
setiap hari, pulang jika sudah sore. Semakin bertambah besar, Ki Jaka berusia empat belas tahun,
kegemarannya tetap tidak berubah.

12) Nyai Rôndha sangêt mituturi | mring kang putra Lah sira kramaa | apan sira wus
agêdhe | marènana nênulup | akramaa nak ingsun gusti | lah sira pilihana | parawan ing
Tarub | pra tuwin Warung Sêsela | pilihana Ki Jaka umatur aris | Ulun ibu lênggana ||

Nyi Janda memberikan nasehat, Sudah saatnya dirimu menikah. Dirimu sudah besar, berhentilah
berburu dengan sumpit. menikahlah wahai anakku. Pilihlan, perawan di Tarub, anak para
saudagar, pilihlah. Ki Jaka menjawab pelan, Hamba belum berkeinginan, ibu.

13) Kala ing mangke tan arsa krami | maksih rêmên nênulup mring wana | wikana ibu ing
têmbe | Ibunira lingnya rum | Lah ta apa kang sira anti | lah sira wus winayah | ala
ucapipun | yèn sira tan akramaa | apa sira nganti rabi widadari | ora karsa manusa ||
Untuk menikah saat ini. Hamba masih suka berburu ke hutan,. Mohon ibu memahami. Sang ibu
berkata manis, Apa lagi yang kamu tunggu. Sudah waktunya menikah. Buruk ucapan orang,
jikalau dirimu tidak segera menikah. Apakah dirimu menunggu untuk bisa menikahi seorang
bidadari, dan tidak mau menikah dengan manusia?

14) Kae Jaka aturira aris | Ibu sampun age kita duka | ing benjing pintên dangune | Nyai
Rôndha amuwus | Yèn mêngkono ta sira kaki | rêmên asaba wana | nanging wêkas ingsun |
aja munggah ing prawata | lamun sira kaki anênulup paksi | iku ta pangalapan ||

Ki Jaka menjawab sopan, Ibu janganlah marah, tidak akan lama lagi. Nyai Janda berkata, Jikalau
memang dirimu, masih suka bermain ke hutan, pesanku, jangan naik keatas bukit, saat kamu
berburu dengan sumpit. Disana tempat para makhluk halus.

15) Ri sampunnya mangkana sira glis | Ki Jaka kesah dhatêng ing wana | ya ta nênulup
karyane | Ya ta saya andarung | lampahira tan manggih paksi | saya kalunta-lunta | supe
wêkasipun | sigra minggah mring prawata | Kae Jaka tan manggih pêksi satunggil |
Mangkana cinarita ||

Sesudahnya segera, Ki Jaka pergi ke tengah hutan, menikmati kegemaranya menyumpit.


Semakin lama masuk, tidak juga ditemukan seekor burung pun. Terlunta-lunta sehingga lupa
pesan ibunya. Naik ke atas bukit. Namun tidak juga didapati seekor burung pun. Diceritakan.

16) Wontên paksi endah ingkang warni | pinaranan dhumatêng Ki Jaka | akarsa tinulup
age | Punang pêksi dyan mabur | mencok ing pang dènya angalih | anulya ingangkatan |
tinulup dan mabur | Ki Jaka langkung kacaryan | tinut wuri wau saparaning paksi | ya ta
kalunta-lunta ||

Terdapat seekor burung yang indah, didekati oleh Ki Jaka, hendak disumpit. Burung segera
terbang, hinggap didahan, Diangkatnya sumpit segera, disumpit namun kembali terbang. Ki Jaka
sangat-sangat heran, diikuti kemanapun burung terbang, terlunta-lunta jalannya.

17) Sangsaya nêngah manjing wanadri | tinut wuri paksi mring Ki Jaka | gya manjing ing
wana gêdhe | adoh lor adoh kidul | punang paksi ical tan kèksi | Nênggih têngahing wana |
wontên sêndhangipun | kang sêndhang wêning gumilang | kacarita padusaning widadari |
Gara Kasih têkanya ||

Semakin masuk ke dalam hutan, tetap diikuti burung tersebut oleh Ki Jaka, tak terasa masuk
sudah dalam hutan besar, jauh dari perkampungan penduduk. Burung hilang tak tahu kemana.
Ditengah hutan, terdapat danau, sangat-sangat jernih airnya, konon tempat tersebut adalah
pemandian bidadari, setiap Anggara Kasih (Selasa Kliwon) mereka senantiasa datang kesana.

18) Wau nuju dinanggara Kasih | kang widadari nuju asiram | ing awang-awang sangkane
| swaranira kumêrud | kae Jaka garjitèng ati | iki swaraning apa | ing luhur kumêrud |
Dyan widadari tumêdhak | mring talaga Ki Jaka dhêdhêp tan angling | sarwi ampungan
wrêksa ||
Hari itu tepat hari Anggara Kasih, para bidadari tengah mandi, turun dari angkasa, ramai
suaranya. Ki Jaka berkata dalam hati, suara siapakah itu, dari atas ramai terdengar. Para bidadari
turun, kearah danau dan Ki Jaka bersembunyi tanpa mengeluarkan suara, dibalik pepohonan
besar.

19) Nulya cucul ingkang widadari | kasamêkan sinjang lan rasukan | ambyur ing we siram
kabèh | ganti kosokanipun | pambayunnya lir cêngkir gadhing | pindha wintang sinêbar |
pancoroting banyu | Ki Jaka kenyut ing nala | tansah sabil ing nalanira pribadi | Ki Jaka
anggarjita ||

Melepas busananya para bidadari, tanpa memakai sinjang (kêmben) dan busana apapun,
menceburkan diri ke dalam air. Saling menggosok tubuh temannya, payudaranya bagaikan
kelapa cêngkir gadhing (kepala kecil yang berwarna kuning), bagai bintang yang bersebaran,
ditengah jernihnya air. Ki Jaka terhanyut dalam hati, senantiasa menahan diri. Mendadak
berkehendak dalam hati.

20) Arsa nyêlêr sinjang myang kulambi | Ki Jaka mara sarwi anglungsar | angula dumung
lampahe | nulya inguthik sangkuh | ri kang sinjang lawan kulambi | saha kasamêkannya |
Wus kêna sinambut | mêhêng busana saangga | kang dèn ambil kêkêmbên sinjang kulambi
| binêktèng mantuk wisma ||

Ingin mencuri sinjang (kêmben) serta busana. Ki Jaka mendekat sembari mengendap-endap,
bagai ular tingkahnya. Lantas digapai dengan ujung sumpit, sinjang (kêmben) dan busana, serta
perhiasan lainnya. Terambil sudah, busana lengkap sekujur badan. Semua yang telah berhasil
didapat, segera dibawa pulang ke wisma.

21) Sapraptane ing wisma tumuli | kasêmêkan sinjang lan rasukan | nulya sinimpênan age |
anèng dhasaring lumbung | Kae Jaka wangsul tumuli | ambêkta kasêmêkan | lawan
sinjangipun | sigra wangsul dhatêng wana | Sampun praptèng talaga têngah wanadri | Ki
Jaka ling-alingan ||

Sesampainya di wisma, seluruh busana, segera disimpan, didasar lumbung. Lantas Ki Jaka
kembali, sembari membawa busana, beserta sinjang yang lain, kembali ke tengah hutan. Sudah
tiba di pingir danau tengah hutan, Ki Jaka bersembunyi.

22) Kang asiram pêpakan pan maksih | sami cêciblon eca kosokan | agênti lawan rowange |
adangu dènya adus | tanpa nyana lamun dèn intip | Ya ta sira Ki Jaka | sigra watuk-watuk
| Saksana kagyat kabèhnya | widadari umulat mring sang apêkik | samya mabur mring
wiyat ||

Yang tengah mandi masih lengkap semua, masih bermain-main air dan saling membersihkan
punggung temannya, bergantian satu sama lain. Lama mereka mandi, tidak menduga jika diintip.
Ki Jaka segera mengeluarkan suara batuk, seketika terkejut semua, bidadari serempak menatap
kearah sang tampan, berkelebat terbang ke atas angkasa.
23) Umantuk mring kayanganirèki | Apan ana ya kari satunggal | anuju kang pangarsane |
maksih anèng jro ranu | ingkang ilang bwaksananèki | Dèwi Anawangwulan | ri
kêkasihipun | maksih akungkum jro toya | ri warnanya lêwih samèng widadari | lwir
sasôngka cahyanya ||

Pulang ke kahyangan. Ada satu yang tertinggal, termasuk pemimpinnya, masih ada didalam air,
dialah yang kehilangan busananya, Dewi Anawangwulan, namanya. Masih juga tetap berendam
didalam air, sangat cantik sang bidadari, bagai cahaya rembulan.

24) Ki Jaka Tarub agya marani | sarya angling alon ri wuwusnya | dahat tambuh patakone
| Inggih kita mbok ayu | lah ring pundi pinangkèng nguni | sintên sinambat nama | angum
jroning ranu | lah kita punapa karya | dahat lawas ulun iki aningali | lah kita sajarwaa ||

Ki Jaka Tarub segera mendekat, sembari berkata pelan, dengan menenangkan diri. Wahai cantik,
darimakah asalmu? Siapakah namamu? Mengapa berendam didalam air? Apa yang tengah kamu
lakukan? Telah lama aku melihatmu, jawablah segera pertanyaanku.

25) Sang Dyah Ayu angling asmu nangis | Pan ingsun iki dudu manusa | widadari sayêktine
| Nawangwulan ran ingsun | Ingsun adus ing tlaga iki | tinilar mulih ingwang | maring
rowang ingsun | kagyat ana janma prapta | janma edan akarya kagyating galih | mijile
rowang ingwang ||

Sang Dyah Ayu menjawab sembari menangis, Diriku ini bukan manusia, aku bidadari,
Nawangwulan namaku. Diriku mandi di danau ini, ditinggal pulang, oleh teman-temanku, karena
terkejut melihat seorang manusia lelaki, manusia gila yang membuat hati mereka terkejut, dan
membuat pulang semua temanku.

(Bersambung)

(28 Mei 2011, by Damar Shashangka)

Jumat, 02 Desember 2011


Kisah Jaka Tarub dan Dewi Nawangwulan(2) Diterjemahkan oleh : Damar
Shashangka

Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, 1939-1941


Bale Pustaka - Batawi Sèntrêm 1939

Diterjemahkan oleh :
Damar Shashangka
2011

 Bagian 2

Pupuh 14
Mijil

1. Kêkêmbên sinjang rasukan mami | ing wataraningong | pasthine ika karangkud bae |
pasthi ika kêkecer ing margi | saking rika ugi | ngageti wong adus ||

Kêmbên dan busana milikku, perkiraanku, pastinya tercakup begitu saja (karena tergesa-gesa),
dan lantas tercecer ditengah jalan, itu semua disebabkan oleh kedatangan andika, (yang telah)
mengejutkan orang tengah mandi.

2. Baya mêndêm gadhung rika ugi | tan wruh ring wong wadon | Ki Jaka mesêm amanis
linge | Wong ayu sampun runtik ing galih | apan ulun iki | dahat dening tambuh ||

Apakah anda mabuk gadhung, sehingga tiada melihat wanita (yang tengah mandi)? Ki Jaka
tersenyum manis dan berkata, Cantik, janganlah marah-marah, (jujur) diriku ini sangat-sangat
menginginkan dirimu.

3. Yen sêmbada lan karsanireki | dawêg apêpadon | Inggih ing supama-supamine | wontêna
ingkang asung kulambi | sinjang lan cêmênthing | paran upahipun ||

Jikalau dirimu menyetujui, mari kita buat kesepakatan. Jika seandainya, ada orang yang
memberikan busana, sinjang dan cêmênthing (ikat perut), apa yang akan menjadi upahnya?

4. Sang juwita ling ya anauri | Kalamun wong anom | sung sinjang cêmênthing kulambine |
ingsun aku saudarawedi | yen wong tuwa ugi | bapa angkah ingsun ||

Sang juwita menjawab, Jikalau ada orang yang masih muda, memberikan sinjang cêmênthing
serta busana, maka akan aku anggap sebagai saudara dekat. Jika dia orang sudah tua, akan aku
anggap sebagai ayah angkat.

5. Kae Jaka ing Tarub sigra ngling | Bilih kita tamboh | inggih ulun ing mangke adarbe |
sinjang rasukan lawan camênthing | nanging mangke taksih | ewêd pabênipun ||

Dan Jaka dari Tarub segera berkata, Dirimu sungguh menghendaki (busana), dan diriku sekarang
memiliki, sinjang busana serta cêmênthing (yang kamu butuhkan). Akan tetapi saat ini,
kesepakatan yang kita buat masih kurang memuaskan.

6. Yen makatêna kewala ugi | pabêne sang sinom | sayêkti dereng wontên mantrane | yen
mêthukana lawan tyas mami | Dening kajêng mami | yen andika pêthuk ||
Jikalau hanya seperti itu, kesepakatan yang dibuat oleh dua orang muda, sungguh belum
memiliki kekuatan. Yang menjadi kehendakku, serta yang menjadi keinginanku, dan jika dirimu
setuju.

7. Inggih darbek kawula puniki | kula karya tukon | Yen kitarsa tômpa sayêktine | pasthi
kita ulun karya rabi | apan darbe mami | inggih mung puniku ||

Apa yang aku bawa ini, akan aku buat sebagai mas kawin. Jikalau dirimu menerimanya maka
sungguh, dirimu akan aku jadikan istri, sah menjadi milikku. Seperti itu mauku.

8. Lah punapa lêgaa ing galih | ing wiraos ingong | Yen wus suka Sang Ayu galihe | dawêg
puniki dika tampeni | Yen wus dika tampi | ing sapasrah ulun ||

Nah, apakah dirimu paham, apa yang menjadi maksudku? Jikalau dirimu cantik telah ikhlas,
segera terimalah, dan jika sudah kamu terima, sesuai kesepakatan tadi.

9. Lah kita dadia rabi mami | Darbek dadi tukon | puniku yen sêmbada karsane | Sang
Dyah Ayu emêng tyas tanpa ngling | Ki Jaka ngling malih | Kadipundi kayun ||

Maka dirimu akan menjadi istriku. Apa yang aku bawa inilah sebagai maskawin, itupun jika
dirimu menyetujui. Sang Dyah Ayu beku hatinya dan tak bisa berkata-kata. Ki Jaka lantas
berkata lagi, Bagaimanakah keputusanmu?

10. Sampun mindêl kemawon ta Gusti | ecane tyas ingong | sang dyah ayu kewêdan ri linge
| sarya tumungkul angum jro warih | sangsaya mlas-asih | citrane Sang Ayu ||

Jangan hanya berdiam diri Gusti Ayu, berikan jawaban agar puas hatiku. Sang Dyah Ayu
ketakutan mendengar ucapan itu, membalikkan badan dan merendam diri didalam air, tampak
kasihan sekali, wajah Sang Ayu.

11. Ling ya Ki Jaka Lah kadipundi | ecane tiningong | Sang Dyah Ayu anulya dan linge |
Inggih yen kita tulus nyukani | sinjang lan kulambi | maring raganingsun ||

Berkata kembali Ki Jaka, Bagaimana? Berikan jawaban. Sang Dyah Ayu lantas menjawab pelan,
Baiklah, jikalau dirimu memang berniat tulus memberi, sinjang dan busana, kepada diriku.

12. Mugi andika tulusa dadi | samitra sayêktos | ing ingaran sudarawedine | Nene ing jangji
salakirabi | pan lênggana mami | yen dadia dhaup ||
Semoga andika juga tulus hati, menjadi teman, bagaikan saudara dekat tak terpisahkan.
Sedangkan mengenai pernikahan, diriku belum bisa memberikan jawaban, akan hal tersebut.

13. Kae Jaka sigra denira ngling | Lah ta yen mangkono | yen kusuma tan arsa kramane |
pasthi manira nora ngaturi | ngaran kêthek langking | baya durung kontung ||

Jaka Tarub segera berkata, Jikalau hanya seperti itu, jika sang bunga tiada mau aku nikahi,
pastilah diriku tak akan memberi, bagai kera kebingungan, sungguh belum bahagia hatiku.

14. Yen apanggiha awak puniki | lan sang liring sinom | yêkti tan asung ulun pasthine |
Sang Kusuma kewêdan ing galih | angartikeng ati | paran têmahipun ||

Jika belum bersatu diriku, dengan dirimu, pastilah aku tak akan memberikan (busana ini). Sang
Bunga ketakutan dalam hati, membatin, bagaimana akhirnya nanti.

15. Yen tan nurutana ingsun iki | ing sakarsanya wong | yêkti awet ngong neng toya kene |
Lawan ingsun sidaa apanggih | kalawan wong iki | paran polah ingsun ||

Jika diriku tak menuruti, atas kehendak manusia ini, pastilah diriku akan terus berendam didalam
air seperti ini. Akan tetapi jika diriku benar-benar harus menikah, dengan manusia ini,
bagaimana harus menjalani?

16. Dening manusa lan widadari | baya raganingong | Uwus karsaning dewa yêktine | kaya
ngapa gon ingsun gumingsir | Nawangwulan angling | Lah iya ki bagus ||

Dirinya bidadari dan orang itu manusia biasa, bagaimana nanti nasibku? Tapi jika memang sudah
menjadi kehendak Dewata, bagaimana lagi bisa dihindari? Nawangwulan lantas berkata,
Baiklah, Ki Bagus.

17. Raga manira iki ing mangkin | karsanira ngrêngkoh | Nanging manira sungana age |
sinjang kasamêkan lan kulambi | Ki Jaka nulya glis | ngulungakên sampun ||

Diriku ini sekarang, kupasrahkan kepada andika untuk dimiliki. Segera berikan, sinjang kasêmek
(cêmênthing) dan busana. Ki Jaka bergegas, memberikan semuanya sudah.

18. Sinjang rasukan sampun den tampi | mring Sang Ayu gupoh | dyan rinasuk
pasungsung sakehe | Ki Jaka dahat suka tyasneki | Sang Rêtna nulya glis | mêntas saking
ranu ||
Sinjang busana sudah diterima, oleh Sang Ayu dengan buru-buru dan segera dipakai semuanya.
Ki Jaka sungguh senang dalam hati. Sang Ratna segera, keluar dari air.

19. Tan antara nulya den aturi | wau sang lir sinom | mring Ki Jaka mantuk ing wismane |
Ya ta lumampah tiyang kêkalih | Ki Jaka umiring | lumakya ing pungkur ||

Tak berselang lama lantas diajak, sang cantik, oleh Ki Jaka untuk pulang ke wiisma. Segera
berjalan keduanya. Ki Jaka mengikuti, berjalan dibelakang.

20. Tan kuciwa Sang Dyah dadya rabi | pinet ing pasêmon | lwir Kamajaya lawan Ratihe |
Sang Dyah lumampah tumungkul isin | gêgêtun tan sipi | ri polah kagugu ||

Sungguh tak kecewa memperoleh Sang Dyah sebagai istri, jika dilihat, bagaikan Kamajaya dan
Dewi Ratih. Sang Dyah berjalan sembari menunduk malu, sebenarnya sangat kecewa, terhadap
keputusan yang telah diambil.

21. Dene tan anyana tan angimpi | ring tyas sang lir sinom | yen manusa kang dadya lakine
| Wus anyipta ywan karsaning Widi | tan kêna wah gingsir | Wau lampahipun ||

Tak dinyana tiada diimpi-impikan, oleh Sang cantik, jikalau dirinya akan berjodoh dengan
manusia biasa. Akhirnya dipupus semua sebagai kehendak Hyang Widdhi, yang tak bisa
dihindari. Dan perjalanan sudah.

22. Sampun prapta ing wismanireki | Ni rôndha duk anon | mring kang putra pinalayon
age | gupuh rinangkul putranirèki | Sira têka ngêndi | gusti anak ingsun ||

Sampai di wisma. Nyi Rondha begitu melihat, kedatangan putranya segera berlari, gugup
dirangkulanya sang  putra. Darimana dirimu, duh anakku?

(Bersambung)

By Damar Shashangka 2 Desember 2011

Anda mungkin juga menyukai