ENZIM SEBAGAI TARGET AKSI OBAT

ENZIM

 Enzim adalah protein yang memiliki aktifitas katalisis,

yaitu mempercepat proses-proses kimia atau biokimia
dalam tubuh
Contoh-contoh (1)

Inhibition of biochemical pathways unique to a pathogen

(bacteria, virus or parasite) can reduce growth or kill the
pathogen
Bacteria, but not humans, synthesize folic acid
Dihydropteroate synthetase is a required enzyme in the
bacterial synthesis of folic acid
Sulfa drugs (eg. sulfanilamide, 1935) inhibit dihydropteroate
synthetase and are bacteriostatic
 Ex: Menghambat metabolisme sel mikroba (bakteriostatik)

 Sulfonamid, trimetoprim-
sulfametoksazol
(kotrimoksazol), PAS,
etambutol, sulfon (dapson)
 Infeksi saluran kemih,
saluran nafas & saluran
cerna

 Tetrahidrofolat penting untuk

reaksi transfer 1 atom C pada
pembentukan basa purin,
asam amino metionin & glisin

5
6
Enzyme Inhibitors as Drugs (2)

 Example 1: Human Immunodeficiency Virus (HIV) Reverse

Transcriptase (RT)
 RT catalyzes the production of viral DNA from the viral RNA
template
 Both competetive and noncompetetive inhibitors are known
 Both competetive and noncompetetive inhibitors are used
clinically
CONTOH OBAT SEBAGAI INHIBITOR ENZIM

 Inhibitor Kolinesterase

• diagram skematik yang menggambarkan enzim kolinesterase sebagai

target aksi obat (neostigmin). Neostigmin menghambat kerja enzim
kolinesterase sehingga degradasi asetilkolin terhambat dan kadar
asetilkolin di tempat aksinya meningkat.
(b) GABA

Chemical deficiencies can be corrected by inhibiting an

enzyme that uses the chemical as a substrate
1. Seizures can be caused by insufficient γ-aminobutyric acid
(GABA)
2. GABA is degraded by GABA-aminotransferase enzyme
3. GABA-aminotransferase inhibitors are anticonvulsant
CONTOH OBAT SEBAGAI INHIBITOR ENZIM
• Mekanisme peningkatan efek kardiovaskuler oleh
 Inhibitor MAO tiramin yang disebut cheese reaction. Normalnya,
tiramin yang terkandung dalam makanan akan
mengalami inaktivasi “first pass” yang ekstensif oleh
MAO yang ada di dinding usus dan di hati. Tiramin
yang tidak termetabolisme  masuk ke sikulasi
sistemik  sebagian akan dimetabolisir oleh MAO
yang ada di sel endotelial vaskuler.
• Jika asupan tiramin cukup tinggi  akan diuptake
oleh saraf adrenergic  memicu pelepasan
noradrenalin  menyebabkan efek vaskuler seperti
hipertensi.
• Inhibitor MAO yang irreversible  meningkatkan
kadar tiramin yang masuk kedalam sirkulasi 
memicu pelepasan noradrenalin di saraf seperti di
uraikan di atas.
• Sebaliknya, obat inhibitor MAO yang reversible 
CONTOH OBAT SEBAGAI INHIBITOR ENZIM

 Inhibitor Siklooksigenase (COX)

• Contoh lain yang menggambarkan selektivitas obat
terhadap subtype enzim tertentu ditunjukkan oleh obat-
obat antiinflamasi golongan inhibitor selektif Cox-2
(enzim siklooksigenase-2).
• Prostaglandin merupakan senyawa endogen hasil
metabolism asam arakidonat yang berasal dari lapisan
fospolipid pada membrane sel. Metabolisme asam
arakidonat terjadi melalui dua jalur, yaitu jalur
lipoksigenase yang dikatalis oleh enzim lipoksigenase
menghasilkan leukotriene dan jalur siklooksigenasi yang
dikatalisis oleh enzim siklooksigenase menghasilkan
prostaglandin dan tromboksan. Obat AINS bekerja
menghambat enzim siklooksigenase sehingga pada
giliranya mengahmbat oproduksi prostaglandin yang
merupakan mediator nyeri utama
ENZIM GABA-TRANSAMINASE
XO (5)
Chemical excess can be corrected by inhibiting
an enzyme that produces the molecule
1. Gout results from excess uric acid
2. Xanthine oxidase converts xanthine to uric
acid
3. Inhibitors of xanthine oxidase reduce levels
of uric acid
 Obat-obat yang Bekerja sebagai Inhibitor Enzim

Nama Obat Target Enzim Indikasi Penggunaan

Inhibitor kompetitif    
Lovastatin, pravastatin, dan HMG-CoA reduktase Menurunkan kolesterol
statin lainya
Kaptropil, enalapril, dan ACE Angiotensin converting enzyme Menurunkan tekanan darah
inhibitor lain (ACE)
Saquinavir, indinavir, ritonavir HIV protease Anti-HIV
Acetazolamide Karbonik anhidrase Glaukoma
Sildenafil, tadalifil, vardenafil 5-fosfodiesterase Disfungsi ereksi
Metotreksat Dihidrofolat reduktase Sitostatika, imunosupresan
Inhibitor nonkompetitif    
Nevirapin, evafirenz HIV reverse transkriptase Anti HIV
Etoposide Topoisomerase II Kanker
Takrin Asetilkolinesterase Alzheimer
Trazodon Adenosin deaminase Depresi
     
Inhibitor inkompetititf    
Mikofenolat mofetil Inosin 5-monofosfat Imunosupresan
dehidrogenase
Finasterid, epristerid Steroid 5α-reduktase Benign prostate hyperplasia
Campthothecin Topoisomerase I Kanker