Anda di halaman 1dari 21

PEMBELAJARAN MATEMATIKA

KELAS XII IPS SMA N 1 PTK

MATERI INTEGRAL
1.Standar Kompetensi :
Menggunakan Integral dalam Pemecahan Masalah Sederhana

2. Kompetensi Dasar :
Memahami konsep Integral tak tentu dan integral tentu

3.Tujuan Pembelajaran :
Diharapkan siswa dapat :
1.Merancang aturan integral dari aturan turunan

2. Menentukan integral taktentu dari fungsi aljabar sederhana

3. Menentukan rumus dasar integral taktentu


Perhatikan tabel berikut:

Pendefrensialan
F(x) F’(x)
Pengintegralan
3x2 6x
3x2 + 3 6x
3x2 - 5 6x
3x2 + 5 6x
Jika konstanta 3,-5 dan 5 adalah C ,maka fungsi F(x) = 3 x2 + C , dengan
notasi integral dapat di tulis  f ( x ) dx  F ( x)  C

maka   C
2
6 xdx 3 x

1.2. Integral dari

a.  4 xdx = 2 x 2
C

 dx = x 3  C
2
b. 3 x
c.
 4 x dx x4  C
3
=

Dengan mengamati keteraturan atau pola fungsi di atas ,jika koefisien x adalah a
dan pangkat dari x adalah n, maka secara umum dapat di simpulkan

a n 1
 ax dx  n  1 x  C n  1
n
dengan n bilangan rasional dan
Tentukan hasil dari :

a.  dx
2
  2 dx
3
2 x c.  2 x dx e.

b.  4 x 5
dx d. x x dx

Jawab :
 dx = x 21  C
n
a. 2 x 2 dx =

ax a
n 1 x n 1  C =
2
2 1

= 2
3 x3  C

b.  4 x dx =
 dx = x n 1  C x 51  C
5 n 4
ax a
n 1
= 51

=
4
6 x6  C

=
2
3 x6  C
 x 31  C
3
c.  2 x dx =
2
31

= x 2  C

3
1
 x x dx C
1
d.
= 3
1
x 2

2
5
= 1
5 x 2
C
2

=
2
5 x2 x  C

e.
 2 dx  2x  C
Tentukan integral-integral tak tentu dari :

x
2
dx
 4 xdx f. 3
a.
5
b.   4x
3
dx g.  3
x 4
dx

 dx  x 4 dx
7 5
c. x h.

2
 dx
 6x i.
11
d. dx 7
x 2

3
  3x
2


j.
e. 4
dx 3
dx
x
Ingat Bilangan eksponen :

1 n n
1. a 2.
m
a an m
an
3
1
x 3 5
x 3 x 5

x3

am 1 5 3 1 3 3
3x 5  6 x 3 = 3 .3 x .x  2.3 .3 x .x
mn

1 1
3. a
an 3.b
3x 3
3
= 3x
5 = x 2  2x 0
3.a x5
= x 2
2

4. a p .a q  a p  q
2 23 8
x x
2
4.a x 23
x 2
x x 2 3
x
2 23 3

3 52 3 52 17
x x  x5
2

4.b x 35
x 2 x x 3 5
Jawaban :
3
a.
 4 xdx = 4x  C e.  x 4
dx=  3 x 4
dx
3
x 4 1  C
   4 1
3
b. 4 x dx =  x 4
C =

=  x 3  C
 dx x 7 1  C
7
c. x = 1
7 1 2 1

x
2

f. 3
dx =
1
2 1 x C
3

=
1
8 x C
8 3

1 23
=
1
5 x C
 6x
11 3
d. dx = 6
111 x111  C
= 3
5 x3 x 2  C
= 6
12 x12  C

= 1
2 x12  C
g.
 h.
 =  x dx
4
5 5 4
3
dx =  5x dx
3
4
x dx 5

x 4 3 1

=
5
3 1 x 4
C =
5
x
4 1
5
C
4 4 1
5
1 34
=
5
7 x C =
5
9 x
1 54
C
4
5

= 20
x4 x3  C
7
= 25
9 x5 x 4  C
2
i.  7
x2
dx =
 2 x 7 dx
2

  3x
2  23 1
j. 3
dx =
3
 23 1
x C
 72 1
=
2
 72 1
x C 1

5
= 3
1 x C
3

=
2
5 x C 7 3

=  93 x1  C
= 14 7
5 x5  C
1.3. Menentukan Rumus Dasar Integral :
Perhatikan kasus berikut :

Kasus.1 = 2x + C
Jika 2 = a maka = 2x + C dapat ditulis menjadi
1.a Jika a = 1 maka
1.b  dx  x  C
Kasus.2
a
 dx  x n 1  C
n
2.a ax Jika a = 1 maka
n 1
1
2.b  x n dx  x n 1  C
n 1
Kasus.3

 4 x dx
3
 4
x 31
C = x4  C
31

4 x 3 dx  4( 311 x 31 )  C  4( 14 x 4 )  C
= x4  C
Kesimpulan kasus 3

 dx 4 x 3 dx
3
4 x =

Jika 4 = k dan x 3  f ( x) maka dapat disimpulkan

3.a  kf ( x)dx = k  f ( x)dx


Contoh :

= 20

= 20 [( 411 ) x 4 1 ]  C

= 20 [( 15 ) x ]  C
5

= 4 x5  C
3.b
 ( f ( x)  g ( x))dx =  f ( x)dx   g ( x)dx
= F ( x)  G ( x)  C C = C1+C2+…+Cn
Contoh.1 :

  4)dx  dx +  4 dx
3
( 4 x = 4 x 3

= 4 x 3 dx + 4  dx

= 4[( 311 ) x 31  C1 ] + 4( x  C2 )

= x 4  4C1 + 4 x  4C2

= x 4
 4 x + 4C1  4C2

= x4  4x + C
Contoh.2 :

  2 x)dx  dx -  2 xdx
3 3
(3 x = 3 x

=
3
4 x4 - x2 + C
Contoh.3 :

 
  4 x  4)dx
2
( x 2 ) dx = ( x 2

= 1
3 x3  2x 2  4x  C

Contoh.4:


x 2  2x
x
dx =  ( x  2)dx
=
1
2 x 2  2x  C
Tentukan hasil integral tak tentu berikut !

a.  (2 x  1)dx
b.
  2
( 2 3 x ) dx
x2
c.  x
dx

( x  2) 2
d.
 x x
dx

e.  x( x  2) dx
a.  (2 x  1)dx =  2 xdx   dx

= x2  x  C

b.    2

 (2  3x) ( 4 12 x 9 x )dx
2
dx =

= 4 x  6 x 2  3x 3  C

x2
c.
 x
dx
=
 (x
1
2
1
2
 2 x )dx

 x dx   2 x
1
=
1
2
2
dx

=
2
3 x x 4 x C
d. ( x  2) 2 x2  4x  4
 dx =  ( )dx
x x x x

=  ( x  4x  4x
1 1 112
2 2
)dx

8
=
2
3 x x 8 x  C
x

e.  x( x  2) dx =  (x x  2 x)dx

 (x
112
=  2 x)dx

= 2
5 x2 x  x2  C
1.4. Integral substitusi

Jika u = g(x) dengan g adalah fungsi yang mempunyai turunan

Maka f(u) = f(g(x))

Turunan u = du Turunan g(x)= g’(x)

 f (u)du =  f ( g ( x)) g ' ( x)


 f (u )du = F (u )  C

 f ( g ( x)) g ' ( x) = F ( g ( x))  C

 f (u)du =  f ( g ( x)) g ' ( x) = F (u )  C = F ( g ( x))  C


Contoh :

Carilah hasil integral dari  (2 x  5)( x  5 x  14) dx


2 6

Jawab :

( x  5x  14) 6 (2 x  5)dx
22

 (2 x  5)( x  5 x  14) dx
2 6
=

Missal u
maka turunan u du  ( 2 x  5) dx

 (x  5 x  14)6 (2 x  5)dx
2
=

=  u 6 du

= 1
7
u7  C

= 17 ( x  5 x  14)  C
2 7
Contoh :

Tentukan integral dari  x3  4.x 2 dx

Jawab :

 x3  4.x 2 dx

u x 4 du  3x dx
1
Misal 3 , maka
2
x 2 dx = 3
du

Jadi,  x3  4.x 2 dx

u 1
3
du


1
= u 3 du

3 
1

=
1 u 2
du
3
1
= 3
2
3 u C
2

.
( x 3  4) x 3  4  C
3
( x3  4) 2  C =
2
= 2
9 9
Contoh :
(3 x 2  4)dx
Tentukan integral dari  ( x 3  4 x)3

Jawab :

Misal u  x 3  4 x du  (3x 2  4)dx dx 


du
(3x 2  4)

 (3x 2  4)
dx
(3x 2  4) du
( x  4 x)
 
3 3
dx
( x 3  4 x) 3 u3
  (3x 2  4) du
u3 (3x 2  4)

 du
3
 u  32
du  1
 2 1
3 u
 32 1
C
u

 12
 2u C
2
C
 u

2
C
( x  4 x)
3
SILAHKAN DICOBA HALAMAN 19
NO. 1 SD 8 SUPAYA ANDA LEBIH PANDAI
AMIIIN

TERIMAKASIH ANDA TELAH BELAJAR

Anda mungkin juga menyukai