A. Unsur Intrinsik
- Tema
- Amanat
- Nada lan Rasa
- Dhiksi
- Rima
- Ritma
UNSUR Intrinsik
Awujud kahanan subjektivitas
pangripta babagan pangiasane
pangripta nganggit geguritan.
Titikane geguritan gagrag lawas yaiku:
cacahing gatrane ora ajeg, sithike-sithike 4
gatra2)
cacahing wanda ing gatra siji lan sijine kudu
padha akehe3)
tibaning swara (guru lagune) unine padha4)
pambukaning gaguritan diwiwiti nganggo
tembung "sun gegurit",
Tuladha:
Sun gegurit
Jamane wis sarwa satelit
Pacul arit panggah nggegurit
Kanggo ngrabuki jagad alit
Urip ojo digawe sulit
Titikane geguritan GAGRAG ANYAR yaiku:
Ora kawengku ing pathokan (Tidak terikat
dengan aturan sastra)
Migunakake tembung-tembung pilihan
(menggunakan kata-kata bahasa jawa pilihan)
Cacahe larikan ora katemtokake (Jumlah baris
tidak ditentukan)
Dudu basa padinan (Tidak menggunakan
bahasa jawa yang biasa dipakai sehari-hari)
Arang- arang migunakake tembung pangiket
(Jarang menggunakan kata-kata yang baku)
Sawetara nggunakake tembung kawi
(Kebanyakan menggunakan kata-kata bahasa
jawa kuno)
Isine mentes (Isinya mengandung makna)
Trakadhang nggunakake purwakanthi basa,
swara, lan sastra (Terkadang menggunakan
keteraturan bahasa, suara dan sastra)
Tuladha Geguritan Gagrak Anyar
Sliramu
Sinawang saka netramu
Ana rasa kang kebak pitakonan
Yagene slira musnah sajroning werdi
Rinasa ing sajroning tyas
Ana rasa wuyung kang tansah ngrembuyung
Tanpa kuwawa bisa antuk jampi.
Wis Mumur