LAPORAN AKHIR PRAKTIKUM

ILMU BAHAN PAKAN

Oleh:
Nidiyaul Fitri
D1E011056
Kelompok 18

LABORATORIUM ILMU BAHAN MAKANAN TERNAK

FAKULTAS PETERNAKAN
UNIVERSITAS JENDERAL SOEDIRMAN
PURWOKERTO
2012

LAPORAN AKHIR PRAKTIKUM

ILMU BAHAN PAKAN

Oleh:
Nidiyaul Fitri
D1E011056
Kelompok 18

Disusun Untuk Memenuhi Salah Satu Syarat Kurikuler Dalam Mengikuti Mata
Kuliah Ilmu Bahan Pakan Di Fakultas Peternakan Universitas Jenderal Soedirman

LABORATORIUM ILMU BAHAN MAKANAN TERNAK

FAKULTAS PETERNAKAN
UNIVERSITAS JENDERAL SOEDIRMAN
PURWOKERTO
2012

ii

LEMBAR PENGESAHAN
LAPORAN AKHIR PRAKTIKUM
ILMU BAHAN PAKAN

Oleh:
NIDIYAUL FITRI
D1E011056
KELOMPOK 18

Diterima dan disetujui

Pada tanggal:

Koordinator Asisten

Asisten Pendamping

Dudung
NIM. D1E009043

Christian Ardita
NIM.D1E010024

iii

KATA PENGANTAR
Puji syukur penyusun panjatkan kehadirat Allah SWT, atas rahmat dan
hidayah-Nya penyusun dapat menyelesaikan Laporan akhir praktikum ilmu bahan
pakan dengan lancar. Penyusun mengucapkan terima kasih yang sebesar-sebesarnya
kepada semua pihak yang telah memberikan bantuan dalam penyusunan Laporan
Akhir Praktikum Ilmu Bahan Pakan, terutama kepada asisten Ilmu Bahan Pakan yang
telah membimbing selama kegiatan praktikum berlangsung.
Laporan Akhir Praktikum Ilmu Bahan Pakan merupakan hasil praktikum yang
telah dilaksanakan sebelumnya, untuk menambah wawasan tentang bahan pakan
ternak dan sebagai salah satu syarat dalam penilaian praktikum. Dalam laporan ini
terdapat hasil praktikum dilengkapi cara kerja beserta penjelasannya.
Meskipun telah disusun dengan cermat, tidak tertutup kemungkinan bahwa di
dalam Laporan Akhir Ilmu Bahan Pakan ini masih terdapat sejumlah kekeliruan.
Untuk itu segala kritik dan saran diperlukan demi terwujudnya Laporan Akhir
Praktikum Ilmu Bahan Pakan yang lebih baik diwaktu mendatang.

Purwokerto, 14 Desember 2012,

Penyusun

iv

DAFTAR ISI

Halaman
KATA PENGANTAR ..................................................................................... iv
DAFTAR ISI ...................................................................................................
v
DAFTAR TABEL ......................................................................................... vii
I.
PENDAHULUAN ...........................................................................
1
1.1
Latar Belakang ...................................................................................
1
1.2
Waktu dan Tempat .............................................................................
4
II.
2.1
2.2

TUJUAN DAN MANFAAT ............................................................

Tujuan ................................................................................................
Manfaat ..............................................................................................

5
5
5

III.
3.1
3.2
3.3
3.4
3.5

TINJAUAN PUSTAKA ...................................................................

Nomenklatur Bahan Pakan dan Pengenalan Alat .............................
Uji Fisik ............................................................................................
Analisis Proksimat ............................................................................
Penetapan Kadar Asam Lemak Bebas Fatty Acid (FFA) ..................
Penetapan Energi Bruto .....................................................................

6
6
6
7
8
9

IV.
4.1
4.1.1
4.1.1.1
4.1.1.2
4.1.1.3
4.1.2
4.1.2.1
4.1.2.2
4.1.2.3
4.1.2.4
4.1.3
4.1.3.1
4.1.3.2
4.1.3.3
4.1.3.4
4.1.3.5
4.1.4
4.1.5

MATERI DAN CARA KERJA .....................................................

Materi .................................................................................................
Nomenklatur Bahan Pakan dan Pengenalan Alat .............................
Nomenklatur Hijauan .........................................................................
Pengenalan Konsentrat.......................................................................
Pengenalan Alat .................................................................................
Uji Fisik ............................................................................................
Berat Jenis ..........................................................................................
Luas Permukaan Spesifik ...................................................................
Daya Ambang ....................................................................................
Sudut Tumpukan ................................................................................
Analisis Proksimat ............................................................................
Kadar Air dan Bahan Kering .............................................................
Kadar Abu dan Bahan Organik ..........................................................
Kadar Protein Kasar ...........................................................................
Kadar Serat Kasar ..............................................................................
Kadar Lemak Kasar ...........................................................................
Penetapan Kadar Asam Lemak Bebas ..............................................
Penetapan Energi Bruto .....................................................................

10

10
10
10
10
11
11
11
11
11
11
11
11
11
12
12
12
12

4.2
4.2.1
4.2.1.1
4.2.1.2
4.2.1.3
4.2.2
4.2.2.1
4.2.2.2
4.2.2.3
4.2.2.4
4.2.3
4.2.3.1
4.2.3.2
4.2.3.3
4.2.3.4
4.2.3.5
4.2.4
4.2.5

Cara Kerja .........................................................................................

Nomenklatur Bahan Pakan dan Pengenalan Alat ..............................
Nomenklatur Hijauan .........................................................................
Pengenalan Konsentrat.......................................................................
Pengenalan Alat .................................................................................
Uji Fisik Bahan Pakan .......................................................................
Berat Jenis ..........................................................................................
Luas Permukaan Spesifik ...................................................................
Daya Ambang ....................................................................................
Sudut Tumpukan ..............................................................................
Analisis Proksimat .............................................................................
Kadar Air dan Bahan Kering .............................................................
Kadar Abu dan Bahan Organik ..........................................................
Kadar Protein Kasar ...........................................................................
Kadar Serat Kasar ..............................................................................
Kadar Lemak Kasar ...........................................................................
Penetapan Kadar Asam Lemak Bebas Fatty Acid (FFA) ..................
Penetapan Energi Bruto .....................................................................

12
12
12
13
13
13
13
13
13
14
14
14
14
15
15
16
16
17

V. HASIL DAN PEMBAHASAN ...........................................................

5.1
Nomenklatur Bahan Pakan dan Pengenalan Alat .............................
5.1.1
Nomenklatur Hijauan .........................................................................
5.1.2
Pengenalan Konsentrat.......................................................................
5.1.3
Pengenalan Alat .................................................................................
5. 2
Uji Fisik Bahan ..................................................................................
5.2.1
Berat Jenis ..........................................................................................
5. 2.2 Luas Permukaan Spesifik ..................................................................
5. 2.3 Daya Ambang ....................................................................................
5. 2.4 Sudut Tumpukan ................................................................................
5. 3
Analisis Proksimat .............................................................................
5. 3.1 Kadar Air dan Bahan Kering .............................................................
5. 3.2 Kadar Abu dan Bahan Organik ..........................................................
5.3.3
Kadar Protein Kasar ...........................................................................
5.3.4
Kadar Serat Kasar ..............................................................................
5.3.5
Kadar Lemak Kasar ...........................................................................
5.4
Penetapan Kadar Asam Lemak Bebas (Free Fatty Acid/ FFA) .........
5.5
Penetapan Energi Bruto .....................................................................

18
18
18
21
27
33
33
34
36
37
38
38
39
40
40
41
42
43

VI. KESIMPULAN DAN SARAN ............................................................

6.1
Kesimpulan .......................................................................................
6.2
Saran ...............................................................................................

45
45
45

DAFTAR PUSTAKA ...................................................................................

46

vi

DAFTAR TABEL

Halaman
Tabel 1. Nomenklatur Hijauan .................................................................
Tabel 2. Pengenalan Konsentrat ...............................................................
Tabel 3. Pengenalan Alat ..........................................................................

vii

18
21
27