LAPORAN PRAKTIKUM

PENGOLAHAN BAHAN GALIAN

Oleh :
Nama : Jesika Septiana Naema Oan
NIM : 710018067
Kelompok : 13

PROGRAM STUDI TEKNIK PERTAMBANGAN S1

DEPARTEMEN TEKNIK
FAKULTAS TEKNOLOGI MINERAL
INSTITUT TEKNOLOGI NASIONAL YOGAYAKRTA
2020

i
 HALAMAN PENGESAHAN
PRAKTIKUM PENGOLAHAN BAHAN GALIAN
2020

Dibuat Sebagai Persyaratan Memenuhi Kurikulum Mata Kuliah Praktikum

Pengolahan Bahan Galian Pada Semester V Tahun Akademik 2020/2021
Program Studi Teknik Pertambangan Fakultas Teknologi Mineral Institut
Teknologi Nasional Yogyakarta

Oleh :
Jesika Septiana Naema Oan
710018067

Yogyakarta, desember
2020
Menyetujui, Mengetahui,
Asisten Praktikum Dosen Mata Kuliah

( Desy Fatmala Kusuma Ningrum ) (Erry Sumarjono, S.T. M.T)

NIM. 710016024 NIK : 19730254

ii
 KATA PENGANTAR

Puji dan syukur penulis kehadirat Tuhan Yang Maha Esa, atas rahmat dan
karunia-Nya, sehingga penulis dapat menyelesaikan Laporan Praktikum
Pengolahan Bahan Galian yang dilaksanakan di Laboratorium Pengolahan Bahan
Galian.
Penyusunan laporan praktikum ini sebagai salah satu syarat menyelesaikan
mata kuliah Praktikum Pengolahan Bahan Galian pada Program Studi Teknik
Pertambangan, Institut Teknologi Nasional Yogyakarta.
Dalam penyusunan laporan praktikum ini penulis tidak terlepas dari
bantuan berbagai pihak. Untuk itu pada kesempatan ini penulis ingin
mengucapkan terimakasih kepada:
1. Bapak Dr. Ir. H. Ircham, M.T, selaku Ketua Rektor Institut
Teknologi Nasional Yogyakarta.
2. Bapak Bayurohman Pangacella P,S.T.,M.T, selaku Kepala Prodi
Teknik Pertambangan Institut Teknologi Nasional Yogyakarta.
3. Bapak Erry Sumarjono, S.T., M.T, selaku dosen pembimbing
4. Seluruh asisten dosen yang telah membimbing dan membantu
kami, dan
5. Semua pihak yang membantu secara langsung maupun tidak
langsung dalam penulisan laporan ini.
Penulis mengerti bahwa dalam pembuatan laporan ini masih banyak
kekurangan. Oleh sebab itu, penulis mohon kritik dan saran dari pembaca guna
kemajuan dalam pembuatan tugas selanjutnya.

Yogyakarta, Desember 2020

DAFTAR ISI

Halaman
HALAMAN JUDUL............................................................................................i

iii
HALAMAN PENGESAHAN.............................................................................ii
KATA PENGANTAR.........................................................................................iii
DAFTAR ISI........................................................................................................iv
DAFTAR GAMBAR...........................................................................................vi
DAFTAR TABEL................................................................................................vii
DAFTAR LAMPIRAN......................................................................................viii
BAB I PENDAHULUAN
1.1 Latar Belakang............................................................................................1
1.2 Rumusan Masalah.......................................................................................2
1.3 Tujuan Praktikum.......................................................................................2
1.4 Manfaat Praktikum.....................................................................................2
BAB II DASAR TEORI
2.1 Pengolahan Bahan Galian........................................................................4
2.1.1 Preparation.......................................................................................4
2.1.2 Concentration...................................................................................9
2.1.3 Dewatering.......................................................................................16
2.1.3 Material Handling.............................................................................18
2.1 Alat-alat Pengolahan Bahan Galian.........................................................18
2.2.1 Jaw Crusher......................................................................................18
2.2.2 Roll Crusher.....................................................................................22
2.2.3 Meja Goyang (shaking table)...........................................................27
2.2.4 Sluice Box.........................................................................................30
2.2.5 Jigging..............................................................................................31
2.2.6 Magnetic Separator..........................................................................32
2.2.7 Screening..........................................................................................33
BAB III PEMBAHASAN
3.1 Pengolahan Bahan Galian......................................................................35
3.1.1 Alat-alat Praktikum......................................................................37
3.2 Kominusi................................................................................................40
3.3 Particle Size Distribution.......................................................................42
3.4 Tahapan Praktikum Kominusi...............................................................44

iv
 3.4.1 Jaw crusher..................................................................................47
3.4.2 Roll crusher..................................................................................47
3.5 Analisis Data..........................................................................................49
3.5.1 Persen Material Terhadap Berat Material Lolos..........................49
3.5.2 Particle Size Distribution.............................................................52
3.5.3 P80...............................................................................................54
BAB IV PENUTUP
4.1 Kesimpulan..............................................................................................57
4.2. Saran........................................................................................................57
DAFTAR PUSTAKA
LAMPIRAN

v
 DAFTAR TABEL

Table Halaman
2.1 Keunggulan singgle roll dan double roll.........................................................25
2.2 Kekurangan Single roll dan double roll...........................................................25
3.1 Hasil Perhitungan Hasil Lolos Kominusi........................................................49
3.2 Hasil Perhitungan % Lolos Ayakan................................................................52
3.3 Tabel P80.........................................................................................................54

vi
 DAFTAR GAMBAR

Gambar Halaman
2.1. Sampling Coning and Quartering..................................................................5
2.2. Mekanisme Flotasi..........................................................................................15
3.1. Grafik % Lolos dan Mesh...............................................................................51
3.2. Grafik Log % Lolos dan Log µm...................................................................53
3.3. Grafik PSD.....................................................................................................56

vii
 DAFTAR LAMPIRAN

Halaman
Lampiran A. Gambar Alat.....................................................................................59

viii