Anda di halaman 1dari 10

CONTOH PENYUSUNAN STANDAR MAKANAN, PERENCANAAN MENU DAN ANGGARAN BAHAN MAKANAN

Kasus : BB : 44,6 kg TB : 155 cm


1. IDENTIFIKASI KEBUTUHAN GIZI KLIEN
Berdasarkan tabel Angka Kecukupan Gizi (2013), wanita pada kelompok umur 30 – 49 tahun memiliki Angka Kecukupan :
 Energi = 1.824 kalori
 Protein = 48 gram
 Lemak = 53 gram
 Karbohidrat = 292 gram

2. MENGHITUNG STANDAR MAKANAN KLIEN PERORANG/PERHARI

Karbohidrat
Penukar ∑ penukar (porsi) Energi (kal) Protein (gr) Lemak (gr)
(gr)
Nabati 1,5 112,5 7,5 4,5 10,5
Sayuran 3 75 3 - 15
Buah+Gula 1 50 - - 12
Susu 1 37,5 3,5 - 5
Jumlah 275 14 4,5 42,5
Karbohidrat 292-42,5:40=6 1050 24 - 240
Protein Hewani 48-14:7=4,8 = 5 250 35 10 -
Lemak 53-4,5:5=9 450 - 45 -
Total 2.025 73 59,5 282,5
AKG 1.824 48 53 292
% 11,0% 52% 12,2% 3,2 %

3. PEMBAGIAN MAKAN SEHARI (DISTRIBUSI PORSI PENUKAR)

Penukar ∑ penukar Pagi Snack Siang Snack Malam


(porsi) 10.00 16.00
Nabati 1,5 0,5 - 0,5 - 0,5
Sayuran 3 1 - 1 - 1
Buah+Gula 1 - - 0,5 - 0,5
Susu 1 - 0,5 - 0,5 -
Karbohidrat 6 1,5 0,5 2 2
Protein Hewani 5 1 - 1,5 - 1,5
Lemak 9 3,5 2,5 3
1. PENYUSUNAN POLA MAKAN

Makan Pagi
Snack pkl 10.00
Makan Siang
Snack pkl 16.00
Makan Malam

2. PENYUSUNAN MASTER MENU (3 hari)

Waktu Hari I
Nasi
Makan Pagi Ayam
Tahu
Wortel
Buncis
Biskuit
Snack pkl 10.00 Susu
Nasi
Makan Siang Ikan
Kacang merah
Tauge
Pisang Ambon
Susu
Snack pkl 16.00 Semangka
Nasi
Makan Malam Ikan teri
Tempe
Sawi
Pepaya
3. PENYUSUNAN FORMAT MENU

Waktu Hari I
Nasi
Makan Pagi Ayam goreng
Tumis sayur + tahu
Biskuit
Snack pkl 10.00 Susu
Nasi
Makan Siang Ikan goreng
Sup kacang merah
Pisang Ambon
Susu
Snack pkl 16.00 Buah alpukat
Nasi
Makan Malam Teri saus
Tumis sawi + tempe
Pepaya

4. PENYUSUNAN ANGGARAN BAHAN MAKANAN (Hanya Makan Pagi)

DAFTAR BERAT YANG DAPAT DIMAKAN (BYDD) BEBERAPA JENIS BAHAN MAKANAN

Bahan Makanan BYDD


100
Beras 100
Roti putih 58
Ayam potong 100
Ikan teri 100
Keju 100
Tahu 100
Kacang kedele 100
Tempe 90
Buncis 80
Wortel 70
Bayam 77
Labu 69
Daun selada 95
Tomat apel 72
Jeruk manis 75
Pepaya 70
Melon

Berat kotor = 100/BYDD x berat bersih

DAFTAR BAHAN MAKANAN PENUKAR


(Berdasarkan analisis makanan terbaru)

UKURAN RUMAH TANGGA


Untuk memudahkan penggunaan bahan makanan dalam daftar selain dalam ukuran gram juga dinyatakan dalam Ukuran Rumah Tangga
(URT).Cara ini terbukti cukup teliti dan praktis dalam penyusunan diet.Di bawah ini keterangan singkat ukuran rumah tangga.
Bh = buah g = gram
Bj = biji kcl = kecil
Btg = batang ptg = potong
Btr = butir sdg = sedang
Bsr = besar sdm = sendok makan
Gls = gelas sdt = sendok teh

GOLONGAN I : SUMBER KARBOHIDRAT


1 satuan penukar = 175 kalori, 4 g protein, 40 g karbohidrat
Bahan Makanan URT Berat (g)
½ gls 50
Bihun 2 gls 400
Bubur beras 4 bh bsr 40
Biskuit 51/2 sdm 45
Havermout 2 bj sdg 210
Kentang 5 bh bsr 50
Krekers ½ gls 50
Makaroni 1 gls 50
Mi kering 2 gls 200
Mi basah ¾ gls 100
Nasi 1 gls 200
Nasi tim 3 ptg sdg 70
Roti putih 1 ptg 120
Singkong 8 sdm 50
Tepung sagu 10 sdm 50
Tepung hunkwee 8 sdm 50
Tepung 1 ptg 125
Talas 5 sdm 50
Tepung Terigu 10 sdm 50
Tepung maizena 8 sdm 50
Tepung beras 1 bj 135
Ubi

GOLONGAN II : SUMBER PROTEIN HEWANI


1. Rendah Lemak
1 satuan penukar : 50 kalori, 7 g protein, 2 g lemak
Bahan Makanan URT Berat (g)
1 ptg sdg 40
Ayam tanpa kulit 1 ptg sdg 40
Babat 1 ptg sdg 35
Daging kerbau 1 ptg sdg 35
Dadih sapi 1 ptg sdg 40
Ikan 1 ptg kcl 15
Ikan asin 1 sdm 15
Teri kering 5 ekor sdg 35
Udang segar

2. Lemak Sedang
1 satuan penukar : 75 kalori, 7 g protein, 5 g lemak
Bahan Makanan URT Berat (g)
10 bj sdg 170
Bakso 1 ptg sdg 40
Daging kambing 1 ptg sdg 35
Daging sapi 1 bh sdg 30
Hati ayam 1 ptg sdg 35
Hati sapi 1 ptg bsr 60
Otak 1 btr 55
Telur ayam 1 btr 55
Telur bebek 1 ptg bsr 50
Usus sapi
3. Tinggi Lemak
1 satuan penukar : 150 kalori, 7 g protein, 13 g lemak
Bahan Makanan URT Berat (g)
1 ptg sdg 55
Ayam dengan kulit 1 ptg sdg 45
Bebek 3 sdm 45
Corned beef 1 ptg sdg 50
Daging babi 4 btr 45
Kuning telur ayam ½ ptg sdg 50
Sosis

GOLONGAN III : SUMBER PROTEIN NABATI


1 satuan penukar : 75 kalori, 5 g protein, 3 g lemak, 7 g karbohidrat
Bahan Makanan URT Berat (g)
2 sdm 20
Kacang hijau 21/2 sdm 25
Kacang kedele 2 sdm 20
Kacang merah segar 2 sdm 15
Kacang tanah 1 sdm 15
Keju kacang tanah 2 sdm 20
Kacang tolo 2 ptg kcl 40
Oncom 21/2 sdm 25
Saridele bubuk 1 bj bsr 110
Tahu 2 ptg sdg 50
Tempe
GOLONGAN IV : SAYURAN
Sayuran A
Bebas dimakan.Kandungan kalori dapat diabaikan.
Baligo
Gambas (oyong)
Jamur kuping segar
Ketimun
Labu air
Lobak
Lettuce
Selada air
Selada
Tomat

Sayuran B
1 satuan penukar 1 gls (100 gr) : 25 kalori, 1 g protein, 5 g karbohidrat
Bayam Genjer Kucai Pepaya muda
Bit Jagung muda Kacang panjang Rebung
Buncis Jantung pisang Kecipir Sawi
Brokoli Kol Labu siam Toge kacang ijo
Caisim Kembang kol Labu waluh Terong
Daun pakis Kapri muda Pare Wortel
Daun waluh Kangkung

Sayuran C
1 satuan penukar 1 gls (100 g) : 50 kalori, 3 g protein, 10 g karbohidrat
Bayam merah Daun katuk Melinjo Daun talas
Daun singkong Nangka muda Daun melinjo Kacang kapri
Toge kacang kedele Daun pepaya Kluwih

GOLONGAN V : BUAH DAN GULA


1 satuan penukar : 50 kalori, 12 g karbohidrat
Bahan Makanan URT Berat (g)
20 bh sdg 165
Anggur 1 bh 85
Apel 1 bh bsr 140
Belimbing 1 ptg sdg 70
Blewah 16 bh 80
Duku 2 bj bsr 35
Duriian 1 sdm 13
Gula pasir 1 sdm 13
Gula aren 2 bh bsr 110
Jeruk manis 2 bh bsr 110
Jambu air 1 bh bsr 100
Jambu biji 1 bh kcl 90
Jambu bol 5 bh sdg 25
Kolang kaling 2 bh sdg 120
Kedondong 2 bh sdg 105
Kemangi 3 bh 15
Kurma 10 bh 75
Leci ¾ bh bsr 90
Mangga 1 ptg bsr 190
Melon 1 sdm 15
Madu ¼ bh sdg 95
Nanas 3 bj sdg 45
Nangka masak 1 bh 50
Pisang 1 ptg bsr 110
Pepaya 1 bh kcl 115
Peach 8 bh 75
Rambutan 1 bh sdg 55
Sawo 1 ptg bsr 180
Semangka ½ gls 60
Sirsak 2 bh sdg 65
Salak

GOLONGAN VI : SUSU
1. Susu Tanpa Lemak
1 satuan penukar 75 kalori, 7 g protein, 10 g karbohidrat
Bahan Makanan URT Berat (g)
1 gls 200
Susu skim cair 4 sdm 20
tepung susu skim 2/3 gls 120
Yogurt non fat
:
2, Susu Rendah Lemak
1 satuan penukar : 125 kalori, 7 g protein, 6 g lemak, 10 g karbohidrat
Bahan Makanan URT Berat (g)
1 ptg kcl 35
Keju ¾ gls 165
Sosis kambing 1 gls 200
Susu sapi ½ gls 100
Susu kental tak manis 1 gls 200
Yogurt susu penuh

3. Susu Tinggi Lemak


1 satuan penukar : 150 kalori, 7 g protein, 10 g lemak, 10 g karbohidrat
Bahan Makanan URT Berat (g)
½ gls 100
Susu kerbau 6 sdm 30
Tepung susu penuh

GOLONGAN VII : MINYAK


1 satuan penukar = 50 kalori, 5 g lemak
1. Lemak Tidak Jenuh
Bahan Makanan URT Berat (g)
½ bh bsr 40
Alpukat 7 bj 25
Kacang almond 1 sdt 5
margarine jagung 1 sdt 5
Bunga matahari 1 sdt 5
Minyak jagung 1 sdt 5
Minyak kedele 1 sdt 5
Minyak kacang tanah 1 sdt 5
Minyak zaitun

2. Lemak Jenuh
Bahan Makanan URT Berat (g)
1 ptg kcl 15
Kelapa 21/2 sdm 15
Kelapa parut 1 ptg kcl 5
Lemak babi/sapi 1 sdt 5
Mentega 1 sdt 5
Minyak kelapa 1 sdt 5
Minyak inti kelapa sawit 1/3 gls 40
Santan

GOLONGAN VIII : MAKANAN TANPA KALORI


Agar-agar
Air kaldu
Air mineral
Cuka
Gula alternative
Gelatin
Kecap
Kopi
Teh

Anda mungkin juga menyukai