Anda di halaman 1dari 15

Fahrur Rozi

Pentashih LPMQ Kemenag RI


Sistem Tanda Waqaf MSI
1. Mushaf-Mushaf Al-Qur’an di Indonesia
Sebelum Tahun 1984, Penempatan Waqaf dan
Penandaan Waqafnya Mengikuti Sistem al-
Sajawandi

2. Sejak tahun 1984 dibakukan menjadi Mushaf


Standar Indonesia (MSI) dengan penempatan
waqaf mengikuti al-Sajawandi, namun dengan
menggunakan Tanda Waqaf Khalaf al-Husaini
Ragam Sistem Penandaan Waqaf

Sistem Penandaan Tahun Tanda Waqaf Mushaf


Al-Sajawandi Abad 6 ‫مـ (الزم) ط ج ص ز‬ Bombay,
Turki, dan
(w. 560 H/1165 M) H/12 M ‫ق قف صل ال‬ Indonesia

Al-Habthi Abad 10 Wilayah


(w. 930 H/1524 M)
‫ﺻ‬ Maghribi
H/16 M
Al-Mukhallalati 1308 H/ )‫ت ك جا ح مـ (مفهوم‬
Mesir
(w. 1311 H/1893 M) 1891 M ‫ص ال‬
‫مـ (الزم) قىل ج صىل‬ Mesir,
Khalaf al-Husaini 1342 H/
Madinah,
(1357 H/1939 M) 1923 M ‫ ال‬-ۛ dll.

Mushaf Standar Indonesia (MSI)


sejak 1984
Sistem Waqaf Dalam Mushaf di Dunia
Mushaf Jml Waqaf Tengah Akhir Sistem
Depag 1979 7.212 5.059 2.153
Depag 1981 7.362 5.207 2.205 Sajawandi
Bombay 2016 7.478 5.250 2.228
Turki 2004 7.202 5.038 2.162
Mesir 1890 9.808 4.579 5.229 Mukhallalati
Libya 1989 9.954 4.918 5.034
Habthi
Maroko 2016 9.845 4.918 4.925
Madinah 2018 4.272 4.272 -
Mesir 2014 4.433 4.433 - Khalaf
Iran 2013 4.491 4.444 7 al-Husaini
Bombay 2014 4.396 4.384 12
Turki 2009 4.313 4.313 -
MSI 1984 7.228 5.078 2.147 Indonesia
Abad Pertama

Abad II (10 Karya) Abad III (26 Karya)

Kitab-Kitab Waqf-Ibtidâ'
Maqthû‘ al-Qur'ân wa Maushûluh, Ibn ‘Âmir al-Syâmî (w. 118 H.)
Kitâb al-Tamâm, Ya‘qub bin Ishaq (w. 205 H)
Kitâb al-Wuqûf, Syaibah bin Nishah (w. 130 H)
Kitâb al-Tamâm, Nafi‘ al-Madani (w. 169 H) Kitâb al-Waqf wa al-Ibtidâ', Muhammad bin Sa’dan (w. 231 H)
Kitâb al-Maqâthi‘ wa al-Mabâdi', Abu Hatim al-Sijistani (w. 255 H)

Abad IV (29 Karya)


Îdhâh al-Waqf wa al-Ibtidâ', Ibn al-Anbârî (w. 328 H)
Abad V (31 Karya)
Al-Ibânah fî al-Waqf wa al-Ibtidâ', Abu al-Fadl al-Khuza’i (408 H)
Kitâb al-Waqf wa al-Ibtidâ', Ahmad b. Aus al-Hamadzani (w. 334 H)
Kitâb al-Qath‘ wa al-I'tinâf , al-Nahhas (w. 338 H) Al-Muktafâ fî Bayân al-Waqf wa al-Ibtidâ, al-Dânî (w. 444 H)
Al-Mursyid fi Wuqûf al-Qur'ân, al-‘Umani (w. 450 H)
Kitab Jami’ al-Wuquf , Abu al-Fadhl al-Razi (w. 454 H)
Abad VI (14 Karya)
‘Ilal al-Wuquf, al-Sajawandi (w. 560 H)
Nizhâm al-Adâ' fi al-Waqf wa al-Ibtidâ', al-Sumati (w. 561 H)
Al-Hâdî ilâ Ma‘rifah al-Maqâthi‘ wa al-Mabâdi', al-‘Athar al-Hamadzani (w. Abad VII (15 Karya)
569 H) ‘Alam al-Ihtida’ fi Ma’rifah al-Waqf wa al-Ibtida’, Al-Sakhawi (w. 643 H)
Al-Iqtidâ' fî Ma‘rifah al-Waqf wa al-Ibtidâ', al-Nakzawi (w. 683 H).

Abad VIII (12 Karya)


Washf al-Ihtidâ' fî al-Waqf wa al-Ibtidâ', al-Ja‘barî (w. 732/1332)
Abad IX (25 Karya)
Jami’ al-Wuquf wa al-Ay, Syaraf al-Din al-Ghaznawi (w. 829 H)
Al-Ihtidâ' ila Ma’rifah al-Waqf wa al-Ibtidâ', Ibn al-Jazari (w. 833 H)

Abad X (29 Karya)


Al-Waqf wa al-Ibtidâ', al-Qasthalani (w. 923 H)
Al-Muqshid li Talkhîsh mâ fî al-Mursyid, Abu Zakariyya (w. 926 H)
Taqyîd Waqf al-Qur'ân al-Karîm, Abu Jum’ah al-Habthi (w. 930 H)
Abad XI (31 Karya)
Qashîdah Tahtawî ‘alâ Bayân al-Wuqûf al-Lawâzim,
Jamal al-Din al-Hadhrami (w. 1009 H)
Raudhah al-Mujtahidin fi Tilawah Kalam Rabb al-‘Alamin,
Ibn al-Maghribi (w. setelah 1017 H)
Abad XII (12 Karya)
Manar al-Huda fi Bayan al-Waqf wa al-Ibtida, al-Asymuni (awal abad 12 H)
Abad XIII (25 Karya)
Kasyf al-Wuquf fi ‘Ilal al-Huruf, Sayyid Muhammad bin al-Mahdi al-Hasani al-
Husaini al-Tabrizi al-Irani.

Abad XIV (29 Karya)


Al-Ihtidâ' fî Bayân al-Waqf wa al-Ibtidâ', al-Khalîjî (w. 1390 H).
Abad XVI (31 Karya)
Al-Waqf wa al-Ibtida’ wa Shilatuhuma bi al-Ma’na, ‘Abd al-Karim.
Al-Waqf al-Lâzim dan Al-Waqf al-Mamnû‘, Ismâ’îl Shâdiq.
Al-Waqf wa al-Ibtida’ wa Atsaruhuma fi Ikhtilaf al-Mufassirin, Ahmad ‘Isa al-
Ma’sharawi.
Al-Durrah al-Hasana’ ‘ala Ithaf al-Qurra bi Ushul wa Dhawabith ‘Ilm al-Waqf
wa al-Ibtida’, Islam bin Nashr
Al-Ikhtilaf fi Wuquf al-Qur’an al-Karim, ‘Adil bin ‘Abdurrahman.
Referensi Waqaf
Îdhâh al-Waqf wa al-Ibtidâ' fî Kitâb Allâh ‘Azza wa Jalla
Ibn al-Anbârî (w. 328 H/941 M)
‘Ilal al-Wuquf
Muhammad bin Thaifur al-Sajawandi (w. 560 H/1165 M)
Washf al-Ihtidâ' fî al-Waqf wa al-Ibtidâ’
Ibrahim bin ‘Umar al-Ja‘barî (w. 732 H/1332 M)
Al-Waqf wa al-Ibtidâ’ (Lathâ’if al-Isyârât)
Syihabuddin al-Qasthalani al-Mishri (w. 923 H/1518 M)
Al-Muqshid li Talkhîsh mâ fî al-Mursyid
Abu Zakariyya al-Anshari (w. 926 H/1521 M)
Taqyîd Waqf al-Qur'ân al-Karîm
Muhammad bin Abi jum’ah al-Habthi (w. 930 H/1524 M)
Manar al-Huda fi Bayan al-Waqf wa al-Ibtida
Ahmad bin ‘Abd al-Karim al-Asymuni (12 H/17 M)
Al-Ihtidâ' fî Bayân al-Waqf wa al-Ibtidâ’
Muhammad bin ‘Abdurrahmân al-Khalîjî (w. 1389 H/1969 M)
Jumlah Tempat
No. Nama Kitab Pengarang
Waqaf
Ȋdhâh al-Waqf wa al-Ibtidâ' fî Ibn al-Anbârî (w. 328 H/941
1 3.043
Kitâbillâh ‘Azza wa Jalla M)
Al-Muktafâ fî Bayân al-Waqf wa Abû ‘Amr al-Dânî (w. 444
2 5.341
al-Ibtidâ H/1053 M)
al-Sajâwandî (w. 560 H/1166 5.773
3 ‘Ilal al-Wuqûf
M) (6.851-1.078)
Washf al-Ihtidâ' fî al-Waqf wa al-
4 al-Ja‘barî (w. 732 H/1332 M) 6.506
Ibtidâ'
Lathâ'if al-Isyârât li Funûn al- al-Qasthalânî (w. 923 H/1518
5 9.319
Qirâ'ât M)
6 Taqyîd Waqf al-Qur'ân al-Karîm al-Habthî (w. 930 H/1524 M) 9.838
Manâr al-Hudâ fî Bayân al-Waqf
7 al-Asymûnî (12 H/ 17 M) 11.493
wa al-Ibtidâ
Al-Ihtidâ' fî Bayân al-Waqf wa al-Khalîjî (w. 1389 H/1969
8 10.883
al-Ibtidâ' M)
Jumlah Penggabungan Total Waqaf dalam Delapan Kitab al-
12.902
Waqf wa al-Ibtidâ'
Foto 1 dan 2: Mushaf
Indonesia dan Mushaf Iran,
waqaf pada kata
‘mutasyaabihaat’.

Damir ‘minhu’ kembali kepada al-


Kitaab (artinya: di antaranya)

Foto 3: Mushaf Maroko, waqaf


pada kata ‘minhu’ dan
‘mutasyaabihaat’.

Damir ‘minhu’ kembali kepada Allah


(artinya: dari sisi-Nya).
‫‪Mushaf Madinah, Mesir, dan Timur Tengah‬‬
‫)‪terhadap Terjemah (QS. Al-A‘raf/7: 188‬‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ ُ‬
‫ْ‬
‫‪Perbedaan Waqaf yang berpengaruh‬‬
‫َ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬
‫استكث ْرت ِم َن الخ ْي ِر َو َما َمَّس ِن َي‬ ‫َول ْو كنت اعل ُم الغي َب ل ْ‬
‫ْ َ َ ۠ َّ َ ْ ٌ َّ َ ْ ٌ َ ْ ُّ ْ ُ ْ َ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫ُّ‬
‫م‬
‫الس ْۤوءۚ ِان انا ِالا ن ِذير وب ِشير ِلقو ٍم يؤ ِ نون ‪١٨٨‬‬

‫‪Mushaf Standar Indonesia‬‬


‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫َ ُ‬
‫استكث ْرت ِم َن الخ ْي ِر ۛ َو َما َمَّس ِن َي‬ ‫َول ْو كنت اعل ُم الغي َب ل ْ‬
‫ْ َ َ ۠ َّ َ ْ ٌ َّ َ ْ ٌ َ ْ ُّ ْ ُ ْ َ‬
‫الس ْ ْۤو ُء ۛ ِان انا ِالا ن ِذير وب ِشير ِلقو ٍم يؤ ِمنون ࣖ ‪١٨٨‬‬
‫ُّ‬

‫‪Mushaf-Mushaf Maghribi‬‬
‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َولو كنت اعل ُم الغي َب ل ْ‬ ‫ْ‬
‫استكثرت ِمن الخي ِر ﺻ َوما مَّس ِن َي‬
‫ْ َ َ ۠ َّ َ ْ ٌ َّ َ ْ ٌ َ ْ ُّ ْ ُ ْ َ‬
‫الس ْ ْۤو ُء ﺻ ِان انا ِالا ن ِذير ﺻ وب ِشير ِلقو ٍم يؤ ِمنون ﺻ ‪١٨٨‬‬ ‫ُّ‬
Jika memilih waqaf pada ‫الس ْ ْۤوء‬
ُّ ‫َو َما َمَّسن َي‬
ِ

Seandainya aku mengetahui yang gaib, niscaya aku berbuat


kebajikan sebanyak-banyaknya dan aku tidak akan ditimpa
bahaya. Aku hanyalah pemberi peringatan dan pembawa
berita gembira bagi orang-orang beriman.

ْ َْ َ
Jika memilih waqaf pada ‫ِمن الخي ِر‬

Seandainya aku mengetahui yang gaib, niscaya aku berbuat


kebajikan sebanyak-banyaknya. Aku tidaklah gila, aku
hanyalah pemberi peringatan dan pembawa berita gembira
bagi orang-orang beriman.
‫َ ْ ُ ْ َ ْ َ ٰۤ َ ْ ُ ُ ْ ٰ َ َ َ َ َ ُ ْ َّ ْ ْ َ َ ٰ‬
‫واِ ذ قلنا ِللملىِٕك ِة اسجدوا ِلادم فسجد ْٓوا ِال ْٓا ِاب ِليس ابى‬
‫‪Mushaf‬‬
‫ْ‬
‫‪Mesir/Madinah‬‬ ‫ان م َن ال ٰكفر ْينَ‬ ‫َ ْ َ ََْ ََ َ‬
‫ِ ِ‬ ‫واستكبر وك ِ‬
‫َ ْ ُ ْ َ ْ َ ٰۤ َ ْ ُ ُ ْ ٰ َ َ جا َ َ َ ُ ْ َّ ْ ْ َ َ ٰ‬
‫‪Mushaf‬‬ ‫واِ ذ قلنا ِللملىِٕك ِة اسجدوا ِلادم فسجد ْٓوا ِال ْٓا ِاب ِليس ابى‬
‫َ‬ ‫َ ََْ َ َ َ ْ ٰ‬
‫‪Mukhallalati‬‬ ‫استكبر َوكان من الكفر ْين ك‬ ‫َو ْ‬
‫ِِ‬ ‫ِ‬
‫َ ْ ُ ْ َ ْ َ ٰۤ َ ْ ُ ُ ْ ٰ َ َ َ َ َ ُ ْ ﺻ َّ ْ ْ َ َ ٰ‬
‫‪Mushaf‬‬ ‫ِال ْٓا ِاب ِليس ابى‬ ‫واِ ذ قلنا ِللملىِٕك ِة اسجدوا ِلادم فسجد ْٓوا‬
‫ٰ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ ْ َ ََْ ََ‬
‫‪Maghribi‬‬ ‫َ‬ ‫ْ‬
‫واستكبر وكان من الكفرين ﺻ‬ ‫َ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫َ ْ ُ ْ َ ْ َ ٰۤ َ ْ ُ ُ ْ ٰ َ َ َ َ َ ُ ْ َّ ْ ْ َ ط َ ٰ‬
‫‪Mushaf‬‬ ‫واِ ذ قلنا ِللملىِٕك ِة اسجدوا ِلادم فسجد ْٓوا ِال ْٓا ِاب ِليس ابى‬
‫ْ‬ ‫َ ْ َ ََْ ََ َ‬
‫‪Bombay/Turki‬‬ ‫ان م َن ال ٰكفر ْينَ‬
‫ِ ِ‬ ‫واستكبر وك ِ‬
‫َٰ‬ ‫َ‬ ‫َ ْ ُ ْ َ ْ َ ٰۤ َ ْ ُ ُ ْ ٰ َ َ َ َ َ ُ ْ َّ ْ ْ‬
‫‪Mushaf‬‬ ‫وواِ ذ قلنا ِللملىِٕك ِة اسجدوا ِلادم فسجد ْٓوا ِال ْٓا ِاب ِليسۗ ابى‬
‫ٰ‬ ‫ْ‬ ‫َ ْ َ ََْ ََ َ‬
‫‪Indonesia‬‬ ‫ان م َن الكفر ْينَ‬
‫ِ ِ‬ ‫واستكبر ۖ وك ِ‬
Penyebutan Waqaf dalam Kitab (QS. Al-Baqarah/2: 34)
Lafaz
Al- Al- Abu Al-
Ibn al- Al- Al- Al- Al-
Sajawa Qastha Zakariy Asymu
Anbari Dani Ja’bari Habthi Khaliji
ndi lani ya ni

َ‫ل ٰا َدم‬
ِ ‫غير تام‬ - - - - ‫جائز‬ - - ‫جائز‬

ْ‫َف َس َج ُدوا‬
ْٓ ‫غير تام‬ - - - - - ‫وقف‬ - -

َ ْ ْ َّ
‫ِال ْٓا ِاب ِليس‬ - - ‫ط‬ ‫ﺻالح‬ - - -
| ‫اﺻلح‬
‫تام‬
‫جائز‬

َ‫اس َت ْك َبر‬ ْ ‫َو‬ - - - ‫تام‬ - - - - -

ْ
َ‫م َن ال ٰكفر ْين‬ | ‫كاف‬
ِ ِ ِ ‫حسن‬ ‫كاف‬ - ‫كامل‬ ‫ك‬ ‫ك‬ ‫وقف‬
‫جائز‬
‫كاف‬

Mushaf Mushaf Sistem


Mushaf Sistem al- Mushaf
Sistem Al- Khalaf al-
Sajawandi sebagian hanya Sistem Al-
Habthi Husaini tanpa
waqaf pada illa Iblis, dan Mukhallalati
Mushaf Cetak waqaf pada waqaf, kecuali
sebagian juga menempatkan
fasajadu mushaf Iran
menambahkan waqaf pada waqaf li adam
dan al- waqaf pada illa
wastakbar, termasuk MSI dan al-kafirin.
kafirin. iblis
‫‪Waqaf QS. Al-Qasas/28: 70‬‬
‫َُ ُْ ْ‬ ‫ٰ‬ ‫ْ‬ ‫ُْ ٰ‬ ‫َُ ْ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫ه َ ٰ‬
‫ُ‬ ‫َ‬ ‫َو ُه َو ُ‬
‫اّٰلل ل ْٓا ال َه الا ه َو ۗ له الح ْمد فى الا ْولى َوالاخ َر ِة ۖ َوله الحكمُ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫َ َْ ُ ْ َ ُ ْ َ‬
‫و ِالي ِه ترجعون ‪٧٠‬‬

‫‪Lafaz‬‬
‫‪Al-‬‬ ‫‪Al-‬‬ ‫‪Abu‬‬ ‫‪Al-‬‬
‫‪Ibn al-‬‬ ‫‪Al-‬‬ ‫‪Al-‬‬ ‫‪Al-‬‬ ‫‪Al-‬‬
‫‪Sajawa‬‬ ‫‪Qastha‬‬ ‫‪Zakariy‬‬ ‫‪Asymu‬‬
‫‪Anbari‬‬ ‫‪Dani‬‬ ‫‪Ja’bari‬‬ ‫‪Habthi‬‬ ‫‪Khaliji‬‬
‫‪ndi‬‬ ‫‪lani‬‬ ‫‪ya‬‬ ‫‪ni‬‬

‫اَّلا ُهوَ‬
‫ِ‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫ط‬ ‫‪-‬‬ ‫ك‬ ‫حسن‬ ‫وقف‬ ‫حسن‬ ‫تام‬

‫َ ْٰ‬
‫َ‬
‫والا ِخر ِة‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫ز‬ ‫‪-‬‬ ‫ك‬ ‫جائز‬ ‫وقف‬ ‫حسن‬ ‫جائز‬

‫َُ ُْ ْ‬
‫َوله الحك ُم‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫وقف‬ ‫جائز‬ ‫جائز‬

‫ُْ َ ُ ْ َ‬
‫ترجعون‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫كامل‬ ‫ت‬ ‫تام‬ ‫وقف‬ ‫تام‬ ‫تام‬
Contoh Tabel Pendapat Waqaf dalam kitab Referensi
Contoh Tabel Penandaan Waqaf dalam Mushaf Al-Qur’an Cetak
Lafaz-Lafaz Waqaf Dalam Al-Qur'an Hasil Kajian Sistem al-Mukhallalati Sistem Khalaf al-Husaini Sistem MSI Sistem al-Sajawandi Sistem al-Habthi

Akhir Tanpa Waqaf & Waqaf dlm Madinah Mesir Mesir Turki Depag RI 1960 (Indeks) Bin Afif Cirebon 1961 Depag RI 1978-1979 Libya/ Maroko/
JUZ 1 Tanda Waqaf MSI Tanda Waqaf Al-Mukhallalati 1890 Bombay 2014 Mesir Edisi II 1952 Iran 2013 MSI Turki 2004 Bombay 2016
Waqaf Mushaf Lain Kitab 2018 1923 2015 2009 (Khat Bombay) (Khat Bombay) (Khat Turki) Tunisia

Ayat (Al- Tengah Akhir


No Surah Tengah Akhir Tengah Akhir Lafaz Tengah Akhir Tengah Akhir Tengah Akhir Tengah Tengah Tengah Akhir Tengah Tengah Tengah Tengah Akhir Tengah Akhir Tengah Akhir Tengah Akhir Tengah Akhir Tengah Akhir
Kufi) (‫)ﺻ‬ (‫)ﺻ‬

Anda mungkin juga menyukai