Topik 2

Apakah yang hendak diajar?

Kurikulum: organisasi, turutan dan
kesinambungan bahan pengajaran-
pembelajaran
(Model Kurikulum Tyler)

Zaini Abdullah 1
Fikirkan:
1. Sebagai seorang guru, apakah yang hendak diajarkan kepada
murid?
2. Apakah yang dimaksudkan dengan kurikulum dalam pendidikan?
3. Apakah penyusunan kurikulum dan bagaimanakah kurikulum
disusun?
4. Apakah model kurikulum & pengajaran? Apakah kepentingan model
tersebut? Mengapakah model kurikulum & pengajaran penting?
5. Apakah prinsip-prinsip asas yang terkandung dalam model Kurikulum
Tyler?
6. Bagaimanakah pengalaman pembelajaran disusun untuk
meningkatkan keberkesanan pengajaran?
7. Bandingkan dua model kurikulum & pengajaran yang telah kamu
kenalpasti dari segi pengoperasiannya.

Zaini Abdullah 2
 KURIKULUM
KURIKULUM

Sejarah Geografi Sains

Matematik Seni
ICT Lain-lain ilmu

1. Penyeluruhan ilmu.
2. Mencantumkan pelbagai pengkhususan ilmu
3. Mencipta pengertian ilmu secara menyeluruh untuk
membentuk fakta dan idea.
4. Menjadi wadah & nadi bagi semua program pendidikan
Zaini Abdullah 3
5. Berkait rapat dengan falsafah pendidikan.
 Persoalan Kurikulum
1. PERSOALAN UMUM:
Apa yang patut diajarkan kepada siapa, oleh siapa,
bagaimana, mengapa, di mana dan bila?
1. PERSOALAN KHUSUS
i. Siapakah yang sepatutnya dididik?
ii. Apakah yang sepatutnya menjadi matlamat pendidikan?
iii. Apakah yang sepatutnya menjadi kandungan pendidikan?
iv. Apakah yang sepatutnya menjadi fokus penyusunan
kandungan mata pelajaran?
v. Bagaimanakah objektif dapat dirumus dan dinilai?
vi. Siapakah yang laksanakan metodologi pengajaran?
Zaini Abdullah 4
 Asal Perkataan Kurikulum
• KURIKULUM = CURRICULUM
• CURRICULUM = Curir ⇒ Pelari
= Curere ⇒ Laluan
• Kurikulum dari perkataan Latin yang terbit dari lapangan
olahraga zaman Romawi purba.
• Bahasa Arab :
Kurikulum = Majhaj / Minhaj ⇒ kata asal Anhaja
Maksud : Jurusan/ bidang/ fakulti
8. Kurikulum dalam pendidikan:
i. Ruang tempat pembelajaran berlaku
ii. Jurusan pengajian yang diikuti.
Zaini Abdullah 5
 Definisi Umum Kurikulum Pendidikan

Pengalaman
Bahan Usaha

Unsur EKLEKTIK Rancangan

Kebudayaan

Pembinaan Objektif
Insan Isi
Kandungan

Zaini Abdullah 6
 Definisi Kurikulum Sebagai Istilah Pendidikan

1. Tafsiran berbeza: tiada kata putus yang muktamad

mengenai definisi kurikulum.
2. Zais: 1996, mengkategorikan kurikulum mengikut skop:
i. Kurikulum meliputi segala jenis pembelajaran yang
dipelajari oleh murid di mana-mana sahaja di dalam
kawasan sekolah sama ada perkembangan ini
dirancang atau tidak oleh pihak sekolah.
ii. Kurikulum meliputi segala jenis pembelajaran yang
dirancang oleh pihak sekolah.
iii. Kurikulum meliputi segala pembelajaran terancang
yang dipelajari oleh murid di dalam bilik darjah.
Zaini Abdullah 7
Maksud kurikulum
Kurikulum ialah pelan atau rancangan untuk
sesuatu tindakan; atau dokumen bertulis yang
mengandungi strategi bagi mencapai matlamat
yang dihajati (Ornstein & Hunkins, 1993)

Jenis-jenis kurikulum
Kurikulum formal [PPK] – intended curriculum
Kurikulum tersembunyi [hidden or unintended
curriculum]
Extra curriculum

Zaini Abdullah 8
 Pengisian kurikulum bergantung kpd
kehendak masyarakat
Jika kekal seperti sedia ada:
Matlamatnya
Menekankan patuh kepada pihak berkuasa
Taat kepada tradisi
Kemahiran meneruskan cara hidup semasa

Jika ingin mengubah masyarakat

Matlamatnya:
Analisa kritikal
Berdikari
Arah kendiri
Disiplin kendiri
Zaini Abdullah 9
 Pengertian & Peranan Kurikulum
Pendidikan Di Malaysia

Definisi Kurikulum Oleh Kementerian Pendidikan

Malaysia:
Kurikulum ialah segala rancangan pendidikan yang
dikendalikan oleh sesebuah sekolah/ institusi
pendidikan untuk mencapai matlamat pendidikan.
Ia suatu rancangan yang meliputi segala ilmu
pengetahuan, kemahiran, nilai-nilai dan norma,
unsur-unsur kebudayaan dan kepercayaan
masyarakat untuk diperturunkan kepada ahli-
ahlinya.

Zaini Abdullah 10
1. Pembahagian Kurikulum Sekolah
i. Sukatan pelajaran dan kandungan mata pelajaran
serta segala pengajaran dan pembelajaran di
dalam bilik darjah.
ii. Kegiatan pendidikan di luar bilik darjah
(kokurikulum)

2. Peranan Kurikulum Pendidikan

i. Membina & kembangkan potensi murid secara
seimbang dan menyeluruh.
ii. Membina sifat-sifat yang boleh membawa ke arah
perpaduan nasional.
iii. Menghasilkan tenaga mahir & terlatih.

Zaini Abdullah 11
 Interpretasi Umum Tentang Kurikulum

 Apa yang diajar di sekolah

 Apa yang diajar di bilik darjah
 Satu unit pengajaran
 Kandungan pelajaran
 Program pengajaran
 Satu urutan kursus
 Kursus pengajian
 Kesemua pengalaman yang diperolehi di sekolah
 Kesemua pengalaman pelajar di dalam & luar sekolah di
bawah kendalian sekolah

Zaini Abdullah 12
 Definisi Kurikulum

Kurikulum

Luas & Umum Sempit/Khusus

Zaini Abdullah 13
Kurikulum: Definisi Luas dan Umum

Kurikulum Sebagai Sistem

• Kurikulum ialah satu sistem dalam mana manusia dan
proses atau organisasi kakitangan dan prosedur
berinteraksi secara linear ataupun bukan linear.

Zaini Abdullah 14
 Kurikulum: Definisi Luas dan Umum

Kurikulum Sebagai Pengalaman

• Kurikulum ialah kesemua pengalaman yang diperolehi di
bawah panduan guru atau sekolah… (Caswell &
Campbell, 1935)
• Kurikulum ialah proses membina semula pengetahuan
dan pengalaman secara sistematik di bawah penyeliaan
sekolah atau universiti supaya pelajar dapat
meningkatkan pengetahuan dan pengalaman mereka
(Tanner & Tanner, 1980)

Zaini Abdullah 15
 Kurikulum: Definisi Luas dan Umum

Kurikulum Sebagai Bidang Kajian

• Kurikulum mempunyai domain pengetahuan, teori,
prinsip dan kajian mengenainya yang tersendiri.
Kurikulum dibincangkan secara akademik dan teoritikal
dari segi sejarah, falsafah dan sosial (Mc Neal, 1990)

Zaini Abdullah 16
Kurikulum: Definisi Luas dan Umum

Kurikulum Sebagai Mata Pelajaran

• Kurikulum ialah kandungan pelajaran sesuatu mata
pelajaran seperti Sains, Matematik dan Sejarah, bagi
tahap, tahun, kelas atau tingkatan tertentu
(Shepherd & Ragan, 1993)

Zaini Abdullah 17
 Kurikulum: Definisi Khusus

Kurikulum sebagai pelan tindakan atau rancangan:-

• Kurikulum adalah segala rancangan pendidikan yang

dikendalikan sekolah atau institusi pelajaran untuk
mencapai matlamat pendidikan (Laporan JK Kabinet
Mengkaji Pelaksanaan Dasar Pelajaran, 1980)

• Kurikulum ialah pelan atau rancangan untuk sesuatu

tindakan; atau dokumen bertulis yang mengandungi
strategi bagi mencapai matlamat yang dihajati
(Ornstein & Hunkins, 1993, 1998)

Zaini Abdullah 18
 Penyusunan Kurikulum

M
Kesepadanan,
e
Keselarian, Kesinambungan Penyusunan
n
Pertautan Kandungan
e
g Kurikulum
Hirarki ilmu,
Urutan a
Susunan,
k Mendatar
tahap

Litupan Integrasi Imbangan

Skop ilmu, Merentasi, Kadar agihan,

Muatan, Interdisciplinary kepadatan
Garapan Gabungjalin muatan,
kesecocokan

Zaini Abdullah 19
 Soalan penting bagi seorang guru adalah
bagaimanakah kurikulum ini boleh
dioperasikan dalam rancangan pengajaran
tahunan dan harian serta dinilai kejayaannya?

MODEL KURIKULUM & PENGAJARAN

Zaini Abdullah 20
 Model Kurikulum Rasional/ Objektif Tyler
(Basic Principles of Curriculum and Instuction, 1949)

Apakah tujuan pendidikan yang ingin Objektif

dicapai?

Apakah pengalaman pendidikan yang Kandungan

dapat membantu dalam mencapai tujuan
tersebut?

Bagaimanakah pengalaman pendidikan ini Penyusunan

dapat disusun atur dengan berkesan? pengalaman

Bagaimanakah kita dapat memastikan Penilaian

bahawa tujuan tersebut telah tercapai?

Zaini Abdullah 21
SOALAN 1: Apakah tujuan pendidikan yang
ingin dicapai? Kenapa perlu objektif
 Fokuskan perancangan
Aras-aras objektif  Pilih bahan
Aim - matlamat  Kerangkakan konten
Goals - tujuan  Tentukan aktiviti yang akan dijlnkan
Objective – objektif  Memudahkan taksiran
Informational objective  Pelajar tahu apa yang diharapkan
Instructional objective
[learning outcome ]  Pelajar patut tahu:
 Hasil pembelajaran yg
diharapkan
 Aktiviti yg pelajar akan lakukan
 Aktiviti yg guru akan lakukan
 Bagaimana taksiran akan
Zainidijalankan
Abdullah 22
Objektif perlu dinyatakan dalam bentuk yang boleh
membantu guru memilih pengalaman pembelajaran dan
membantu guru mengajar (The purpose of a statement of
objective is to indicate the kinds of changes in the student to
be brought about so that the instructional activities can be
planned and developed in a way likely to attain these
objectives; that is to bring about these changes in students)

Kesilapan menulis objektif

i. Bentuk pernyataan - apa yang akan dilakukan oleh guru
ii. Menyenaraikan topik, konsep atau konten
iii. Yang menyatakan aktiviti yang akan dijalankan

Zaini Abdullah 23
Soalan 2: Apakah pengalaman pendidikan yang dapat membantu
mencapai tujuan tersebut?

Soalan 3: Bagaimanakah pengalaman pendidikan ini dapat disusun

atur dengan berkesan?

Aras Pengalaman Pembelajaran

1. Pengalaman lisan
“Bagaimana parlimen menggubal undang-undang”, murid-murid mendengar
ceramah bagaimana parlimen menggubal undang-undang.
2. Pengalaman visual
Mendengar ceramah bagaimana parlimen menggubal undang-undang sambil
menonton slaid yang berkaitan.
3. Pengalaman vikarios
Melakukan lawatan untuk melihat sendiri bagaimana parlimen menggubal
undang-undang.
4. Pengalaman simulasi
Mensimulasikan proses penggubalan undang-undang di kelas
5. Pengalaman terus
Memilih jawatan kuasa untuk memantau satu program sekolah. Pemilihan
Zaini Abdullah 24
adalah bermodelkan parlimen
 Penyusunan Pengalaman Pembelajaran
i. Piramid Pengalaman

Pembelajaran melalui

Ha
k
tra

lua
bs

perkataanrumusantulisan

nk
ha

Pembelajaran melalui

ea
ra

alat audio-visual

ra
ea

hk
nk

on
lua

kr
Pembelajaran melalui

it
Ha

pengalaman langsung

Zaini Abdullah 25
 ii. Kon
Pengalaman
Lisan,
Simbol

Simbol visual

Audio & visual

Pertunjukan

Lawatan

Demonstrasi

Drama

Pengalaman buatan

Pengalaman langsung

Dale, E. (1965) Audio-visual methods in teaching

Zaini Abdullah 26
Ciri pengalaman pembelajaran
 Perlu kesan kumulatif.
 Pengalaman Pembelajaran perlu disusun atur agar ia saling
mengukuhkan
 Perkaitan mengufuk [vertical] dan mendatar [horizontzal]

Konsep-konsep dlm Model Tyler

Untuk mengurus pengalaman pembelajaran
1. KONTINUITI
Kurikulum mengandungi pengulangan vertikal [mengufuk] iaitu
peluang berterusan untuk praktis kemahiran
2. TURUTAN
Kurikulum mengandungi perkembangan progresif sesuatu
pemahaman iaitu sesuatu pengalaman yang baru terbina diatas
pengalaman yang sebelumnya [lebih luas dan lebih mendalam]
3. INTEGRASI
Kurikulum mengandungi perkaitan mendatar antara subjek/ tajuk
Setiap subjek tidak diajar secara terasing – not compartmentalised

Zaini Abdullah 27
Prinsip umum pengalaman pembelajaran
1. Untuk mencapai objektif, pelajar perlu diberi peluang
mengamalkan tingkah laku yg dinyatakan di dalam
objektif tersebut
2. Pengalaman pembelajaran hendaklah sesuatu yg
mempunyai daya penarik dan memberi kepuasan kpd
pelajar
3. Objektif yg hendak dicapai tidak terlalu jauh dpd
pengalaman sedia ada pelajar [zone of proximal ability]
4. Objektif hendaklah mempunyai kriteria yg membolehkan
pengajaran berkesan berlaku
5. Objektif pembelajaran hendaklah menghasilkan
pembelajaran sampingan yg berfaedah [spt memupuk
kemahiran berfikir, menggalakkan pelajar mencari
maklumat, memupuk sikap sosial yg positif dan
memupuk minat]
Zaini Abdullah 28
Rumusan prinsip memilih pengalaman pembelajaran

 Peluang untuk praktis

 Pelajar mendapat kepuasan dpd pengalaman
pembelajaran
 Dalam julat kebolehan pelajar
 Mempunyai pembelajaran sampingan spt
memupuk KBKK, sikap, minat

Make
*learning fun,
*learning in small groups,
*learning by doing

Zaini Abdullah 29
Soalan 4: Bagaimanakah boleh kita tentukan samada tujuan
itu telah tercapai?

TAKSIRAN/ PENILAIAN
Taksiran/ penilaian ialah proses untuk mengetahui sejauh
mana pengalaman pembelajaran yang telah dibentuk dan
disusun mencapai objektif yang ditetapkan.
Proses taksiran/ penilaian dapat menyemak keberkesanan
sesuatu alat, guru atau keadaan bagi kegunaan dalam
pengajaran yang seterusnya.
Melalui penilaian, kelemahan dan kekuatan sesuatu
kurikulum dapat dikenalpasti.

Zaini Abdullah 30
Konsep-konsep yg biasa terdapat dalam penilaian
sesuatu kurikulum
Penggunaan sampel – populasi utk generalisasi
pencapaian objektif semasa taksiran formatif
Taksiran taksiran formatif – taksiran sumatif
Ujian rujukan kriteria – ujian rujukan norma
Item-item objektif – item-item subjektif

Pengoperasian kurikulum
Melalui Jadual Penentu Kandungan [JPK] dan Rancangan
Mengajar [RM]
Instructional events
Pengalaman pembelajaran - Aktiviti pembelajaran

Zaini Abdullah 31
Format rancangan mengajar
Butiran keadaan dimana P&P akan berlaku: nama
kelas, bil pelajar, pengetahuan sedia ada, masa dll
1. Pembukaan [kaitan dgn pelajaran lepas]
2. Pengajaran & Pembelajaran [80 % peruntukan masa] –
meliputi bagaimana konten disampaikan termasuk
pengkelompokan [grouping - samada seluruh kelas,
kumpulan kecil, individu, praktis] dan aktiviti pelbagai aras
pengalaman pembelajaran - Ajar + Praktis
3. Taksiran formatif [guru atau pelajar semak]
4. Penutup [kaitan dgn pelajaran akan datang]

Zaini Abdullah 32
Satu unit RM mengandungi:
 Pernyataan objektif [aras yang sepatutnya dikuasai] –
Sebelum tamat pengajaran, pelajar … boleh:…..
 Pengalaman pembelajaran
 Bagaimana mengintegrasikan pengalaman ini dengan
pengalaman dalam unit lepas
 Item-item taksiran
 Senarai BBM yang digunakan

Zaini Abdullah 33
Model-Model Lain.

Gagne’s Instructional Events Model [1988]

Gagne mengemukakan susunan langkah-langkah
pengajaran berikut berdasarkan teori hieraki
kemahiran kognitifnya.
3. Tarik perhatian murid
4. Maklumkan objektif pembelajaran
5. Imbas kembali apa yang telah dipelajari
6. Penyampaian yang jelas
7. Bimbing pembelajaran
8. Dapatkan/ galakkan respon
9. Beri maklumbalas
10. Taksir prestasi
11. Susun atur praktis untuk tingkatkan ingat kembali dan
pemindahan ke situasi lain
Zaini Abdullah 34
Contoh: Mata Pelajaran Geografi: Tingkatan 4
(oleh Prof. Dato’ Dr Isahak Harun)

Topik: Banjir
Pelajaran 1: (40 minit)

Langkah 1. Menarik perhatian pelajar.

contohnya, menunjukkan gambar.

Langkah 2. Menentukan objektif pembelajaran.

Beri soalan untuk pelajar mencari jawapan “Apakah sebab
berlakunya banjir….”; “Apakah langkah-langkah yang kita
boleh ambil untuk mengatasi berlakunya banjir…” Pelajar
dan guru bersoal-jawab untuk menentukan objekif pelajaran
dan projek mereka.
Zaini Abdullah 35
Langkah 3. Mengingat pelajaran lalu.
Bersoal-jawab dan menunjukkan tempat-tempat yang
selalu berlaku banjr di sesuatu tempat yang dipelajari
dalam pelajaran yang lalu.

Langkah 4. Beri stimulus.

Misalnya, beri rangka untuk berbincang; misal beri satu
contoh untuk membuat peta minda yang berfokuskan
kepada ‘cara-cara mengatasi banjir.’

Langkah 5. Bimbing pelajar belajar.

Pelajar dibahagi kepada beberapa kumpulan: satu
kumpulan empat orang. Setiap kumpulan membuat peta
mindanya tentang cara-cara mengatasi banjir. Guru beri
bimbingan kepada kumpulan jika mereka menghadapi
masalah. Zaini Abdullah 36
Langkah 6. Perhatikan prestasi atau hasil kerja pelajar. Guru
mengawasi perbincangan murid dalam kumpulan.

Langkah 7. Beri maklum balas.

Dari jawapan murid, atau dari hasil kerja murid, guru dapat
menilai proses pembelajaran murid; guru memberi komen
sama ada murid berada dalam arah yang betul, dan beri
pujian.

Langkah 8. Pembentangan hasil kerja.

Murid bentang kepada kelas hasil kerja peta minda mereka.
Guru dan murid lain memberi komen dan buat penilaian dan
tunjuk cara membuat pembetulan.

Zaini Abdullah 37
Langkah 9. Kukuhkan hasil pembelajaran murid.
Suruh setiap murid menulis, menghuraikan lagi beberapa
cadangan mereka tentang cara mengatasi banjir.

Langkah 10. Laporan.

Murid menulis laporan mengikut kumpulan.

Zaini Abdullah 38
Hunter’s Lesson Cycle Design Model [1976]

3. Set induksi
4. Maklumkan objektif pembelajaran
5. Input pengajaran
6. Permodelan
7. Semak kefahaman murid
8. Pantau dan ubah suai
9. Praktis terbimbing
10. Praktis bertempoh
11. Penutup

Zaini Abdullah 39
Rosenshine & Stevens Instructional Functions
Model [1986]
2. Semak pemahaman murid [semak kerja yang diberi
sebelum ini. Ajar semula jika perlu]
3. Ajar konten baru [beri kerangka, hurai dgn terperinci,
kaitkan konten baru dgn konten yang murid telah
pelajari]
4. Praktis murid [murid diberi tugasan untuk praktis,
bersoal jawab, beri maklum balas, pantau praktis,
semak pemahaman murid]
5. Maklumbalas/ pembetulan [maklum balas berterusan,
perhatikan ralat-ralat yang kerap dilakukan oleh
murid, terangkan semula jika perlu]
6. Praktis bebas [pantau]
7. Semak semula pemahaman [semak secara berkala –
ajar semula jika perlu]
Zaini Abdullah 40
 Kemahiran Mengajar Mikro

 Set induksi [127-130]

 Penutup [ms 139-140]
 Komunikasi lisan dan bukan lisan [ms 156-167]
 Proses mendengar dan memberi perhatian [ms168-173]
 Pengukuhan [ms 181-195]
 Penyoalan [ms200-217]
 Variasi rangsangan [ms 229-233]

Zaini Abdullah 41
 The Mediocre teacher tells;
The Good teacher explains;
The Superior teacher demonstrates;
The Exceptional teacher inspires.

Zaini Abdullah 42